i. II. BDEIJE.
"VERKIEZING
Lidvoorden Gemeenteraad.
Verscïijnt Japlijkl titpzonieri DUf.
A0. iS79.
Maandag 13 October.
'JSï 4
]>r ie
Met. den meesten aandrang bevelen
wij bij de aanstaande Herkiezing
aanden Heer
die bij de laatste stemming de meeste
stemmen verwierf, en die, wanneer
één onwettige stem niet uitgebracht ware
geworden, reedsbij de eerste verkie
zing naar wet en naar. recht tot lid
van den Gemeenteraad zou benoemd
zijn geweest.
"We achten het onnoodig de Kiezers
tot trouwe opkomst aan te sporen
doch verzoeken hen er op te letten
"dat de Stembus geopend isop
Maandag13 October aanstaande, van
negen tot vier uur.
X> e r t i s t e J a
gang-.
I M t
Abonnementsprijs, [ipr kwRitaal1.85,
Franco per post, door het geheete Rijk - 2,50.
Afzonderlijke nmmneis0.10.
B{j deze Courant behoort een Iiy voegsel,
VAN KEN
J
Schiedam, 11 October 1879.
Er is een vraag, duizenden en honderddui
zenden malen gedaan; voor eeuwen werd ze
niet zelden als wanhoopskreet geuit, en op den
huidigen dag nog maar dikwijls met de grootste
bezorgdheid uitgesproken.
»Wat zullen we eten?" zoo heette het voor
eeuwen, en zoo zal het heeten, zoolang er
meuschen zijn, die in het zweet huns aanschijns
hun brood moeten eten.
Wat zuilen we eten? zoo klinkt het ook
thans, nu op een andere vraag, iu de laatste
maanden herhaaldelijk gedaan. »Hoe staat het
met den oogst? eindelijk het antwoord moet
luiden: beuedon het middelmatige 1 en in dat
sobere antwoord ligt voor duizenden de gedachte
aan een zee van zorgen opgesloten. Ons gansche
werelddeel deelt die zorggetuige onder anderen
de stem uit Engeland over deu tegenwoordigen
toestand opgegaan, en wel iu het geachte blad
het Lancet.
We lezen daarin het volgende:
s Wij worden bedreigd op iets, dat veel heeft
van een aardappelen-hongersnood, en ieder die
zich herinnert wat ia 1846 de gevolgen waren
van de mislukking van den aardappelen-oogst,
behoeft niet van ons te vernemen hoe ernstig
het vooruitzicht is, te meer nu deze schaarschto
van het gewone voedsel der meerderheid plaats
heeft terwijl er zoo weinig te doen is in het
land, en de groote menigte liet dus zeer be-
z waarlijk viiidt zélfs *de gewoonste en goed
koopste levensbehoeften te koopen. Van alle
zijden biedt men raad aan wat' te dóen is om
Mbjj tijds een plaatsvervanger van den aardappel
5 f
•ts
i /i
r:
UVIKKAU: MAKKT, K, 124.
V.
te vinden. Ha vergort, gedroogde boonen en
erwten, Egyptische boontjes, maïs, rijst, witte
boonen worden aanbevplen. Met oetrekking tot
hun stikstofgehalte, hun voedende bestand-
deelen, zijn ze hoven den aardappel te verkiezen,
doch ongelukkig ontbreekt het hun allen aan
de antï-scorbutische eigenschappen van groente,
welke den aardappel kenmerken. Wanneer men
van deze meelspijzen zijn voornaamste voedsel
maakt en zoo weinig verscli vleesch er bij krijgt
als duizenden bekostigen kunnen begint de
scheurbuik slachtoffers te maken gelijk in Ierland
en Noord-Eogelaud 'geschiedde in 1846 en, 47.
Het is niettemin een kostelijk voedsel en men
moet het nemen, doch wel opletten dat het
noodig is er veel melk bij te gebruiken, of
zooveel mogelijk groenten, uien of sinaasappelen
en lemoensap.
De herinnering aan de jaren 1845 en '46
is bij velen nog levendig. Voor dien tyd waren
de 'aardappelen tot spotprijzen te verkrijgen.
Die anderhaiven gulden voor een hectoliter
betaalde, kon rekenen-*^'fijnste soorten voor
dien prijs in den kelder te krijgen, eu dan
waren het waarlijk fijne soorten! De meer
bejaarden onder ons verzekerea, dat ze thans
zoo niet meer te krijgen zijn. Daar kwam 1845;
de aardappelvelden, aoders zoo frisch groen
begounen ontijdig een vale kleur aan te nemen.
Dat was iets ongewoons, en dat verschijnsel werd
onrustbarend, toen het spoedig bleek, dat niet
alleen het loof, maar ook de knol ziek was, en met
den dag klom de ongerustheid, totdat weldra de
treurige zekerheid werd vei kregen: de aardappel
oogst is mislukt! Het ging in die dagen gelijk
altijd, wanneer een geheel verschijnsel zich voor
doet, een geheel ongekeude ramp een volk treft;
men stond er voor, en was in de eerste oogen-
blikkeu verlegen. De menigte vroeg telkens
meer dieigend: wat zullen wij eleu? sloeg,
alsof dit in het gemis aan aardappelen kon
voorzien, hier en daar bij een grutter of bakker
de glazen in, maar eindigde toch met naar
het een en ander om te zien, om de aardappelen
te vervangen, en genoot volstrekt geen mindere
gezondheid, toen in plaats van aardappelen
paardebooneo, duiveboouen, turksche boonen,
gort, havergort, rijst, enz., den hoofdschotel
begonnen uit te maken. Men keerde voor een
oogenblik tot het voediugsysteem van vroeger
eeuwen terug en kwam de kwade tij den door,
tot langzamerhand nieuwe aardappelsooi ten
werden ingevoerd, aaugekweekt en met graagte
werden opgekocht.
Voor velen zal ook dit jaar de aardappel
een gerecht zijn, dat niet dagelijks op de tafel
komt. Men zal naar andere voedingsmiddelen
dienen om te zien, en daarom kwam het ons
niet ongepast voor, de waarde van eenige
voedingsmiddelen te bespreken. Aan de hand
van een der zake kunstig man, Dr. "Coronel,
wenschen we ouze lezers te wijten op veel wat
hun waarschijnlijk onbekend is; ze mogen met
het medegedeelde winst doen!
t
J
COURANT.
t
Advertentieprijs: van 110 gewone regels
met inbegrip van eene Courant 1-10,
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
Van alle .voedingsmiddelen" is het brood
wel hetmeest algemeen in gebruik. Terecht
wordt het daarom de staf des levens ge-'
- noemd. Nu is het wel een opmerkelijk feit,
dat de bestanddeelen van het brood juist dezelfde
als die der melk zijn. Het bevat natuurlijk
minder water en in verhouding meer warmte-
voortbrengende, maar minder kracht-voortbren
gende bestanddeelen. Het meel, waaaruit het
gemaakt is, bestaat uit een zeer taai deeg eu
en een fijn wit poeder, nauwkeurig door elkaar
gemengd. Het deeg, kleefstof genoemd,
maakt het vleesch-bestanddeel uit; het komt
in samenstelling geheel met die van het vleesch
overeen. Het poeder is s t ij f s e 1volkomen
hetzelfde als dat waarmede uw linnengoed wordt
gesteven. Nu is stijfsel niet anders dan vet in
zijn eersten graad van wording. Het is plant
aardig 'vet, in zoo vasten en dichten toestand,
dat het in de schillen van het graan kan ge
borgen of in zakken op de zolders bewaard
worden tot dat men het noodig heeft. Wan
neer stjjfset of zetmeel, dat slechts een andera
naam is, als brandstof in het lichaam ver
bruikt wordt, dan wordt het eerst verandert
in suiker en gom, en later iu eigenlijk
vet of olie. Suiker en gom zijn dus de over
gangsvormen tot vet. Zij zyu, om zoo te zeggen,
de grondstoffen waaruit de brandstof wordt
vervaardigd. Daarom wordt graan, dat uitloopt,
zoet, dewiji het daarin bevatte zetmeel in suiker
verandert. Onthoudt het dus wel, dat zet
meel, gom en suiker allen brandstoffen
zijn in verschilleude gtaden van voorbereiding
tot verbranding.
Laat on3 nu eens nagaan wat er bij de brood
bereiding geschiedt van het oogenblik dat het
meel in den trog gedaan tot dat het als een
brood uit den oven gehaald wordt.
Wij willen de proef eens in 't klein nemen
en doen tot dat einde een zekere hoeveelheid
meel in een pan, maken daarin in 't midden
een kuiltje, waarin we de gist steken en mengen
het geheel met warm water tot een dikke bry.
De brij is nu de taaie vleeschzelfstandiglieid
van het meel, met water bevochtigd, het zet
meel stevig in haar macht houdende. Nadat
het mengsel een vijf kwartiers op een warme
plaats heeft gestaan, worden er een paar lepel
tjes zout bij gedaan, en wordt opnieuw het
mengsel, onder toevoeging van warm water,
terdege gekneed tot een stevig deeg. Watuiei
genoeg bevochtigd of met gist vermengd is,
zal niet in brood veranderen. Het zoo gevormde
deeg wordt nu weder een uur of anderhalf
op een warme plaats gezet. Het zal dau gaaa
ryzen en van binnen meer en meer sponsachtig
worden. En dit komt, omdat, onder den invloed
van de gist, de vochtigheid en de warmte, het
zetmeel in suiker en gom verandert; by die
verandering heeft zich een luchtsoort uit het
zetmeel ontwikkeld, die het deeg genoodzaakt
heeft zich in-blaasjes of/bellen uit te zettea.
i Nadat deze verandering in dit tijdsbestek heeft