"msTmü
CJJ.WI
TerscMjnt laplijb, litiïZÉM Biisian.
A0. 1879.
Maandag 10 November.
Jtë 4797.
O x' i ii jD ertigste Jaargang.
4bonnkment&i>hij!>, per kwartaal1.85.
Franco per post, door liet geheele Rijk. - 2.50.
JUtouderlijke notmners- 0.10.
DU deze Courant behoort een Bijvoegsel.
voor een JLid der Provinciale Staten
In liet Hoofdkiesdistrict Schiedam.
Do heer C. J. A. WIJNAENDTS te
Overschie is bij de jongste verldezing
voor bovengenoemd doel in herstem
ming gekomen. "Wij gelooven, dat diens
verkiezing boven allen twijfel verheven
is, wanneer de kiezers in grooten getale
van hun recht om te stemmen, gebruik
maken.
En belangstelling verdienen de veiv
kiezingen voor de Provinciale Staten,
meer dan haar in den regel te beurt
valt. Behalve een aantal belangrijke
onderwerpen van provinciaal en ge
meentelijk belang,^hebben deze Staten
de leden der Eerste Kamer te ver
kiezen, en is het dus ver van onver
schillig, gelijk wel eens beweerd wordt,
wie in de Staten-vergadering zitting
hebben.
Van den heer "WIJNAENDTS weet
men, dat hij in vrijzinnige richting
werkzaam, zal zijn. Evenzeer weet men,
hoe hij in het bestuur der gemeente
Overschie zich veler goedkeuring en
medewerking bij het tot stand brengen
van nuttige hervormingen hoeft ver
worven.
Dit zij den kiezers genoeg. Reeds
meermalen betoonden zij dit jaar, vooral
te dezer stede, hunne belangstelling
in het werk der verkiezingen. Bezielt
hun ook ditmaal dezelfde geest, dan
is de verkiezing verzekerd van den
heer
Sfcn lette er op dat het Stembureau
Dinsdag den 11 November a. s., ge
opend Is tot des namiddags VIER uren.
Schiedam, 8 November 4879.
De oogunstige aardappeloogst van dit jaar
heeft vry wat onrust in de hoofden en harten
van niet bezittenden teweeggebracht. En niet
ten onrechte: want de aardappel is en blijft
de hoofdschotel van den Nederlander, al is er
eens een tyd geweest, dat het zeer moeielyk
ging hem zijn erwten en linzen door de ge
noemde aardvrucht te doeu vervangen. En dat
.is niet alleen ia Nedeiland, maar in verschil-
BDBEAÜi HARKT, E, 124.
Advertentieprijs van 1—10 gewone regels
met inbegrip van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
lende staten van Europa het geval geweest.
Ia Frankrijk onder anderen was de weeizin
dit gewas ouder de voedingsmiddelen op te
nemen, groot. De ongelukkige Koning Lode-
wijk XVI en zijn gemalin Maria Antoinette
hebben, nu. omstreeks een eeuw geleden, het
huune bijgedragen, om de aardappelen bij het
Fransche volk populair te maken. De jaarlijks
terugkeereude ellende gedurende den wintertijd
had de oogea van vee! verlichte Franschen
leeds lang op de aardappeleuteelt doen vestigen;
maar een deel des volks, ook de geestelijkheid
ten platteulande hield de invoering lang tegen.
Eindelijk wist men de aandacht van Lade-
wijk XVI op dit voedingsmiddel te richten, en
toen nu de voist en zijn gemalin de aard-
appelbloem bij svijze van sieraad, in bou-
quetten op hoed en kleed gingen dragen,
volgde de adel de vorstelijke personen daarin
na, en het volk deed meer, beproefde de
vrucht, en begon die weidra naar zijn smaak
te vinden, 't Is nog geen anderhalve eeuw ge
leden, dat zij hier te lande werden ingevoerd;
het denkbeelï"1 dat zij, als behoorende tot het
geslacht der nachtschaden, vergiftig zouden zijn,
zal hun uivoering als spijs zeker ook hier in
den weg hebben gestaan. In 1743 verschenen
ze voor het eerst op den disch van Prinses
Maria Louisa, weduwe vau den Frieschen stad
houder Johan Willem Fuso; maar het duurde
nog wel tot 1771, eer de eerste lading Friesche
aardappelen te Amsterdam werd aangevoerd;
voor het einde der achttiende eeusv waren zij
echter in den vollen zin des woords volksvoc-
dingsmiddel geworden.
Over de verspreiding van dit gewas vindt
men nog het volgende medegedeeld: sChilien
mexico beschouwt meD als het vaderland van
den aardappel. Hier diaagt hij den naam van
pape eu is een van de voornaamste voedings
middelen der inwoners. Ilij groeit er zelfs 40
Meters boven de oppervlakte der zee eu geelt
de voorkeur aau zand- of leem- bevattende
beighellingen in de nabijheid van zoute meren.
Van Chili is hij over vele gewesten van Zuid-
Amerika verspreid. In het laatst der 16de eeuw
zijn de aardappelen naar Europa overgebracht.
John Iltnvkins, een slavenhandelaar, nam ze in
15G5 te Santa-Fé als scheepsprovisieaan boord en
liep er Ierland mede binnen. Deze eerste verschij
ning der aardappelen in ons weielddeel bleef ech
ter zonder gevolg. In 1584 nam de admiiaal Wal
ter Raleigh hen uit Virginië mede naar lerlaad,
en een jaar later admiraal Francis Drake naar
Engeland. Van dien tijd af werden zij meer en
meer verspreid eu aanvankelijk in den moestuin,
later op den akker verbouwd. Van Engeland
kwamen de aardappelen in ons Vaderlandin
Duitschland en Frankrijk. De Leidsehe hoog-
le'e'raar Clusius wist zich in 4589 eenige aard
appels te bezorgen, die er eerst in den Hortus
werden gekweekt, terwijl vervolgens hunne
afstammelingen zich meer en meer verspreidden.
In het kruidboek van Tabernaemonianui (1625)
vindeu wij de aardappelplant beschreven, en ia
4628 werd zij in Liebenau in Hessen verbouwd.
Gedurende den dertigjarigen oorlog (4618'48)
breidde de aardappelbouw zich merkelijk uit.
In 4684 kende men reeds witte en roode aard
appels, en in 4695 werd in Baden de eerste
verordening omtrent de aardappeltienden uit
gevaardigd. In 4708 kwamen de aardappels
uit Schotland naar Mecklenburg, en in 4740
door een Waldensischen landverhuizer, Seignoret
genaamd, uit Ierland naar Wurtemberg.
Hans Ragler, een landbouwer, bracht den
aardappel in 1647 het eerst in Saksen, en eerst
in 1720 bereikt» hij Pruisen door bemiddeling
van eenige inwoners van den Pfalz. Nog later
kwam hij in Zweden, Finland, Beieren en
Zwitserland. Eerst tegen het einde der vorige
eeuw werd de aardappelbouw algemeen, vooral
ten behoeve der fabrieken.
De Duitsche aardappelen, wier overvloedige
aanvoer dit jaar een wezenlijke weldaad voor
ons land mag genoemd worden, waren oor
spronkelijk ook grootendeels voor de bewerking
in fabrieken.. J) es te m iL»,ia _o ns land zyn ia de
laatste jaren mede veel inrichtingen tot stand
gekomen, waarin de aardappelen de grondstof
leveren voor de bereiding van meel, stijfsel,
sago, siroop, spiritus, enz. Zelfs is men er in
geslaagd, uit den aardappel een soort van bier
te vervaardigen, dat in smaak niet behoeft
onder te doen voor geistebier, maar dal veel
goedkooper en minder aan bederf onderhevig
is dan het laatstgenoemde.
Meent men, dat de aardappelenziekte eerst in
1845 is ontstaan, dan vergist men zich. Reeds
voor twee eeuwen kende men de krul, een
ziekte, waarbij de volgende verschijnselen wer
den waargenomen de stengels verkleurden, de
knollen werden zeepachtig, onaangenaam van
smaak en nadeelig voor de gezondheid. De
schurft was een andere kwaal, die wel niet
verwoestend op de knollen werkte, maar toch
de deugdzaamheid daarvan verminderde.
In onze eeuw kende men in Duitschland
de kankerdie echter met het ontstaan der
ziekte van 1845 verdwenen is. Deze laatste is
ontstaan bij een broeiende hitte en overvloedigea
regen. Het is waarschijnlijk, dat de schimmel
plant, waaraan men haar toeschrijft, in die
weersgesteldheid een gunstige gelegenheid heeft
gevonden, om zich te ontwikkelen. Wat nog
de opmerking verdient, is dat bij het meer
algemeen worden van dit voedingsmiddel, dus
sinds ruim een eeuw, de prijzen van andere
waren langzamerhand verbazend zijn toegenomen.
De Fransche geleerde Littrê teekent in zijn
Philosophic Positive hieromtrent aan, dat van
17601874, de pryzen van het vleesch 300
percent, van het brood 40 percent, van de
boter 130 en van het bier 300 percent geste
gen zynterwijl hij er aan toevoegtdat da
huishuren in dien tijd gemiddeld met 200
percenten zijn verhoogd.
COURANT.
