Vemlijnt laplijfa, litpzmSert Uiutaf.
BnitenlandscliË Bericta.
A°. 1881a
Maandag 6 Juni.
5198.
*V ij i en D ertigste Jaargang.
ÖRïBÖ t
CODB ANT:
JJSOJtNBKBNVSVRlJ», v>tsr kwucasl
gr^nco per post, door het geheele Hijk
iftonderhjke nomraers-
J 1.85,
- 2.50.
- 0.10.
BVaHAVt 91AHKT, B, 124.
Advertentieprijs; van 1—10 gewone rogele
met inbegrip van eene Courant f 1.10.
Iedere gewone regel meer>0.10,
Driemaal plaatsing wordt tegen tweemaal berekend.
P(f deze Courant behoort een BIJ voegsel.
Schiedam 4 Juni 1881.
De Amsterdamsche kiesvereeniging «Burger
plicht", brandpunt van staatkundig leven onder
de kiezers der hoofdstad, heeft onlangs een
motie aangenomen, waarbij als leuze bij de
aanstaande verkiezing voor de Tweede Kamer
werd aangegevenïcencusverlaging binnen de
grondwettige grens". Waarom, vraagt de heer
Veegens, waarom geen herziening der grond
wet? De voorzitter der vereeniging zeide het
met zoovele woorden in een rede, waarin de
werkzaamheid van het Parlement gedurende
de laatste vijftien jaren aan een scherpe critiek
■werden onderworpen; omdatgrondwetsherziening
niet wel mogelijk is zonder compromis met de
kerkelijke partijen.
'In de tweede koopstad des ryks, waar men
onlangs mede een poging heeft beproefd om
eene vrijzinnige partij uit den chaos te doen
geboren worden, is men althans nog iets meer
•xich zelf gebleven dan in de hoofdstad, en heeft
men behalve censusverlaging, eene herziening 1
der grondwet, waardoor aan de zoogenaamde
capaciteiten kiesrecht zou worden toegekend,
in zijne banier geschreven. Dat kiesrecht der
capaciteiten gelijkt intusschen een nevelbeeld,
dat zich in natten damp oplost wanneei men
het nadertaan slechts weinige categoriën van
ingezetenen toegekend, zou het inderdaad den
omslag eener grondwetsherziening niet loonen;
op breede schaal toegepast, zou het een alleen
heerschappij van ambtenaren vestigen, waarvoor
ongetwijfeld ook zijn warmste voorstanders bij
nader inzien zouden terugdeinzen. Doch al ware
het rechtvaardig en prpctisch uitvoerbaar, in
elk geval zou bet tegen de scherpzinnige
opmerking van den voorzitter van «Burger
plicht", dat groudwetsheiziening niet wel mo
gelijk is zonder compromis met de kerkelijke
partijen, niet zijn opgewassen.
Na vervolgens te hebben opgemerkt, dat het
onderwijs de eenige tak van oecouomische staats
zorg is, waarvoor de grondwetgever heeft goed
gevonden aan den gewonen wetgever de hoofdbe
ginselen der gevorderde regeling voor te schrij ven,
zegt de S.dat, zoo dergelijke exceptioneele bepaling
voor een groot deel der natie een voortdurende
grief is gebleken, het niet meer dan billyk schijnt,
dat de gewone wetgever zjjn'e vrijheid terugkrijg?.
En dan redeneert de sein ijver aldus verder:
ïZou voor eene herziening der grondwet, zich
uitstrekkende tot het kiesrecht, de defensie, eu
het onderwijs, eene meerdeiheid in de Staten-
Ggneraai te vinden zijn Op dit oogenbhk den
kelijk niet, en na de aanstaande verkiezingen
voor de Tweede Kamer veimoedelijk evenmin.
Maar niemaud kan zeggen, wat komen kan.
1 alle partijen, de beide keikelyke zoo goed
#1? de zich noemende libnale, broeit en gist
het. Zoowel onder do Roomsch-Katholieke als
■onder de anti-revolutionane leden der Tweede
i hamer vindt men een aiistocratisch en een
democratisch element. Do teekenen van leven,
die beide richtingen buiten de Kamer geven,
hare vereenigingen en dagbladen, vertoonen dat
tweeledig karakter in nog veei sterker mate.
Ook bij deze partijen doet, nu de schoolstrijd
voorioopig geëindigd is, de behoefte aan een
programma vaji het oogenblik zich gevoelen.
Er zijn adellijke ïjloamsch-Katholieketi, die het een
ongehoorden gruwel zouden vinden, wanneer
hun pachters of dagtooners te eeniger tijd op
gelijken voet als zij zeiven tot het kiesrecht
werden toegelaten. Maar er' zyn ook andere
hooggeplaatste Katholieken, er zijn ook Katho
lieke organen, die geheel vr'tf zijn van zoodanige
aristocratische gezindheid, welke in het algemeen
volstrekt niet1 tot het wezen van het katholi
cisme behoort, en die zich bij herhaling niet
zonder welwillendheid over de beweging voor
kieshervorming hebben uitgelaten. Het kau de
vraag zijn, welke van beide stroomingen op een
gegeven oogenbiik de machtigste zou blijken;
maar waar de ledactie vaa ide Tijd" een in
den vorigen herfst door het comité van algemeen
stemrecht"u^egeven betoog begroette met de
verzekering dat het streven van het comité van
haar geen tegenwerkiug had te verwachten, daar
mag men de verwachtingen niet geheel ydel
noemen, dat de meerderheid der Katholieken
eventueel voor een compromis met betrekking
tot de grondwetsherziening zal kunnen worden
gewonnen.
Wat de anti-revolutionaire party betreft,
zij erkent zelve, dat zij in eene i echter-en eene
linkerzijde verdeeld is. En het is geen geheim
dat de groote levenskracht, die zij in de laatste
jaren getoond heeft, de belangrijke resultaten
die zij vèrkregen heeft, geheel van het demo
cratisch element in haar midden is uitgegaan.
Intusschen is het niet te ontkennen, dat men
by deze richting eenige jaren geleden meer
geneigdheid aantrof, om tot grondwetsherziening
ten opzichte van liet kiesrecht over te gaan
dan tegenwoordig. Zij schijnt tot de overtuiging
te zjjn geraakt, dat censusverlaging haar meer
electorale voordeelen zou beioven, dan afschaf
fing van den census; en inderdaad zou van de
verlaging van den census op het platteland in
geheel ons vaderland tot het grondwettig mini
mum van 20 gulden een groote vermeerdering
van anti-i evolutionaire kiezers te wachten zijn.
De census-verlaging van deanti-revolutiouaiieu
gaat dan ook van een geheel ander denkbeeld
uit dan die van de heeren van het Amster
damsche «Burgerplicht" c. s. De iaatsteo leggen
blijkbaar het zwaartepunt op censusverlaging
in de steden; de auti-revolutionairen hebben
slechts hart voor een lagen census ten platten
lande."
Over de liberalen sprekende, zegt by, dat de
voorstanders van eene zoodanige groudwet-
herziening, als boven is aangeduid uit deze
partij het moeieljjkst'op te delven zijn.
Opmeiking verdient nog het volgende;
«Aan lien, die, zonder zoo koppige schoolwet-
mannen te zijn dat zij geen tittel of iota van
de schoolwet-catechismus zouden willen los
laten toch hoogst ongaarne aan dit openbaar
onderwijs op eenige wijze afbreuk zouden ge
daan zien, zij herinnerd, dat voor de oppermacht
der kerk over de school dan alleen wellicht te
eenigen tijd vrees zou kunnen bestaan, indien
men met ééne homogeene kerk te doen had.
Hoezeer de beide kerkgenootschappen geaeigd
zijn, elkander op dit gebied vliegen af te vangen,
heeft een onlangs in de Tweede Kamer gevoerd
debat tusschen Katholieken en anti-revolutio
nairen weder eens bewezen. In ons land zyn
de twee kerkelijke partyen te zeer tegen elk
ander opgewassen en te onveizoenlyk, dan
dat niet beiden altijd geneigd zouden zijn, den
steun der liberalen ta zoeken. Een wezenlijk
liberale richting, die op 't gebied van het geloof
geen propaganda wil maken, kan zich zeer
wel tot zekere grenzen met kerkelijke partyen
verbinden. Vele jaren lang waren hier te lande
Thorbeckianen en Katholieken politieke ver
bondenen. Maar de echte schoolwetmannen zijn
van nature onverdraagzaamen zoolang zij
tengevolge van den strijd door Groen vanPrin-
sterer aangebonden, oppermachtig waren in de
liberale party, waren liberalen en kerkelyken
vuur en vlam tegen elkander."
We hebben gemeend, de beschouwingen van
den heer Veegens, den beslisten voorstander
van het algemeen stemrecht onder het oog
onzer lezers te moeten brengen. Deze beschou
wingen wijken zeker zeer af van de zienswijze
van velen, die de vrijzinnige richting zyn toe
gedaan. In ieder geval zyn zij als een stem, die
in den tegenwoordigen tijd vei dient gehoord
te worden.
ITALIË.
Het nieuwe boek van Pater Curci handelt
over en is gericht tegen liet streven van die
kardinalen, welke den tegenwooicligen Paus
ontraden eene staatkunde van vei zoening te
volgen.
De vereeniging die zich gevormd heeft
om pogingen aan te wenden de speelbank iu
Monaco te doen opheffen, vindt van de zijde
van verschillende Italiaausche dagbladen warme
belangstelling. De veieeniging zal nu ook in
Rome een comité vormenwaar men alle
pogingen zal aanwenden om het gevvouschte
doel te bereiken. Op de laatste te Londen
gehouden vergadering werd een foi mrel protest
tegen de instelling opgemaakt. Indien het doel
bereikt werd, zou Madame Blanc, de eigenaresse
van die bank, een met ongevoelig vei hes lijden,
daar zy er jaarlijks een niet te veiweipeu
inkomen door heeft.
F B A K K It IJ K.
Op den derden dag van da Double-ver-
koopiug te Parijs brachten twee vazen van
Sèvres (zoogenaamde Fontenoy-vazenvoor
Lodevvyk XV vervaardigd na den veldslag)
'170,000 frs. op. Het Buffon-tafelservies ging
voor 95,000 frs; een bord met het naamcyfer
van Catbarina van Busland voor 6400 frs., een
t t
