Donderdag 11 October.
V- 5806.
Feuilleton.
D Al 1ST I L.
Zeven en Dertigste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.'
Binnenlandsche Berichten.
5s'lén
1*0
i
ABONNEMENTSPRIJS, |)BI kwurllttkl
franco per post, door het geheele Rijk
Afzonderlijke nummers
1.85.
- 2.50.
- 0.10.
BUISJE AU: 91A BUT, 121.
A ijvert untie prijs: ran 110 gewoiia regels met r
inbegrip van euno Courantf 1.19,
iedere gewone regel meer - 0.10
Dhjeuaai. plaatsing wordt,tegen tweemaal, berekend.
y deze Courant behoort een By voegsel.
Schiedam, 10 October 1883.
sDe wezenlijks titel vau alle staatkundige
macht is liet vertrouwen des volles, en dit wil
eiken dag opnieuw verdiend z'g'n." Alzoo de
heer Van Houten in den door ons aangehaalden
Staatkundigen biief. De stelling is fraai en
dient als inleiding voor de eenige regels lager
uitgesproken meening, dat onze tegenwoor
digs bestuurders bet noodige algemeen ver
bouwen niet bezitten; b'y liet kiezersvolk
slechts in geringe mate en bij het volk achter
de kiezers in het geheel niet, en dat zij de
constitutionede monarchie in haro wortels
aantasten, wanneer zij dezen toestand laten
voortduren en het volk door den census blijven
splitsen, nu aloin in Europa de absolute mo-
muchiën zijn vei dweuen eri de vei tegen woor-
dtgingen vau bevoon echte groepen voor ver
tegenwoordigingen van het geheele volk
hebben plaats gemaakt. Koude ons volk in
1811 en in de «etste jaren, na 1848 zich be
voorrecht achten bovenzie omliggende natiën,
thans staat het met zijne rechteioos-vei klaring
van al wat deu hoogon census niet betaalt,
?oo goed als alleen." Alzoo, als slotsom van
de geschiedenis, het algemeen stemrecht.
Daar is weikehjk iets aantrekkelijks in,
eeu gansche maatschappijwaarvan ieder
mannelijk lid een woord over de algemeene
belangen meespieekt, uiet alleen, maar ook
ttacht, du» belar.gea naar zijn inzicht behar
tigd te zieo. 't Is zoo, aan ons kiesstelsel
kleven gioote gebieken; de boideelhourler
biengt zijn stem uit, omdat hy hoogc belas
tingen betaalt, en menigeeu, die een deel vau
zyn leven m ernstige studie beeft doorgebracht,
kan zwijgen. In het oog van velen is dit
goed gezienimmers volgens een deel der
Neaeilaudsche antirevolutionairen staan de
bordeelhouder en de waard van een k'O&g
boveu de Nedei landsche ouderwijzers en leer
aren, voor zooverre zij tenminste aan open
bare inrichtingen werkzaam zijn, en komt
aan gezegden bordeel- en kroeghouder der
halve veeleer een stem toe in slaat (en kerk?)
dan aan de leden van den onderwijzeisstar.!.
Met deze ernstige levensopvatting kan echter
een ander deel der bevolking zich niet ver-
eenigen, het geld dotnineert, en geld geeft
niet altijd verstand, redeneeren zij, een
stelling, waarvan de waarheid dagelijks op
zeer aanschouwelijke wijze wordt gppiedikt.
Als de mannen van liet algemeen stem
recht wijzen op den bouleelboudei cn den
waard en zeggenellendiger dan het nu is,
kan het niet, dan is er veel, dat voor hun
beweien pleit; maar als men uitbreiding vau
het kiesrecht verlangt met liet oog op de
belangstelling, daarvoor aan den dag gelegd,
dan beteekent dit argument niet veel, daar
op tal van plaatsen het meerondeel onzer
kiezeis zich volkomen tevieden stelt met bet
recht om te kiezen, maar om de uitoefening
vau dat leciit zich bitter weinig bekommert.
Nu liooren we on« aanstonds tegenwerpen:
maar hier tlnit? hier te Schiedam, waar men
schiei tot den laatsteu man aan de stembus
verschijnt? 't Is zoo, Schiedam maakt een
loffelijke uitzondering op don algemeenen
regel Men tiutelt hier van belangstelling in
de publieke zaak. Kan het ook anders? Hier
hebben we hoogst leerrijke openbare zittïogeu
vau deu gemeentel aad. Zeker zullen die te
Amsterdam, te Rotterdam in Den Ilaag en
misschien ook in andere plaatsen hoogst
interessant zijn; inaar het publiek op de
tribunes is op die plaatsen, vergelijkenderwijs
gesproken, niet groot. Elders moet de burger,
wiens tegenwoordigheid by de landszittingen
niet hoog noodig i*, hard wei ken, om den
mond open te houden. Hier zijn de politici
met vrijen tijd talrijk. Hunne zaken zou aan
kaDt gedaan; hoedat komt er niet op aan:
vrijen tyd hebben ze volop, en ze vullen de
tribunes, om er met volle teugen de wetenschap
van het staatsrecht in te zwelgendat ze
piofiteeren is duidelijk; de vreugde over hun
vorderingen op dit gebied uit zich Mb toe
juichingen van enkele gevierde sprekers, van
welke uitingen men zich'op minder ontwik
kelde plaatsen, als Rotterdam, Den Ilaag en
andere zorgvuldig onthoudt. Hier is de be
hartiging van de belaDgen dei burgery tot
het stadium gekomen, dat (een tnadslid daar
voor door de rechterlijke macht ter verant
woording wordt geroepen. Een ander inadslid
houdt er van te leven en te latep leven."
Zelf gekozen zijnde, adviseert hij tot toelating
vau een ander fel bestreden raadslid; wat
beteekenen twee stemmen aan een boom zoo
vol geladen? Laat hem maar toe, dan blijft
alles, zooals het is. Dat is genereuse politiek!
Hier bouwt men scholenzonder dat ze
noodig zijnalweer een fliuke tegenstelling
niet de bekrompen hofstad 'au da niet minder
bekrompen tweede handelstad des rijks, waar
men eerst eenige honderdtallen van kinderen
in het wild laat roudloopen, alvorens de eerste
heipaal voor een nieuwe school in deu grond
woult geslagen. Hier windt een wateileiding
aangelegd, waarvan maar een kleiu gedeelte
der bevolking zal piofiteeren, omdat we geen
behoefte hebben aan zuivr drinkwater. Ilier
wordt een stuk grond aan de Maas gekocht,
en die aankoop brengt de poëtische sprick-
ader van een vei tegenwoordiger der bur
gery in beroering, en m een gloeiend epos
roept dit lid de goden tot wraak up over
zulk een ongehoord feit. liter wurdeu zelfs
de Romeinen opgeroepen, en een grijze senator
wordt met Brutus vergeleken, als hij durft
stemmen in den geest van een hoofd der
gemeente, dat weet wat bij wil, dat elke
week een peu op den neus zal krijgen,
weer zoo'n uitdrukking, die vau hooge poli
tieke ontwikkeling getuigt tnaar dat die
pennen vrij we! van zich weet af te houden.
Ai me groote steden van bet rijk, wat staat
ge i:i politieke ontwikkeling ver bij ou/e goede
stad ten achteieu! Ge telt geen mannen,
die 's morgens bij het opgaan der zon, als ia'
van een gezellig gastmaal komen, de eerste'
stralen die de godin des lichts oyer de ge*
rueente uitgiet, met een politieke ode be
groeten, gewyd aan de verheerlijking van
het hoofd der gemeente en van een raadslid
dat waterleidings-concessie-geheimen durft
ontsluierenWat zal het zyn, als het licht
van het algemeen stemrecht hier eens in al
zyn glansen schynt
Wat het zal zijn, welnu, dat zal duidelyk
word' i, als we de polstibke geschiedenis van
dit jaar in deze gemeente eens ernstig gaan
bezien, hetgeen we ons voorstellen in enkeie
volgende nummers bij tusschenpoozen te doen.
=1n. ,T ,7Bnr..ff.„rsïi„ r
SCHIEDAM, 10 October 1888.
De -ij volksvoorlezingen van dit winterhalf-
jaar werd ien 9deu dezer geopend, zoo we
meenen, op zeer bevredigende wyze. Na eena
bartelyke vetweikoming van de opgekomen
leden door den voorzitter, den heer Henke-
mans, dioeg de heer jJ. Yan Iibyn Gz. op ver* t
diensteiijke wijze het gedicht voorgetiteld: »Da
gebroken glasruit", van Van Dam vanlsselt,
en gaf, om het ernstige met iels luimigs af ts
wisselen, nog ten beste sDe Brandstichters."
De heer O. A. Odd hield daarna eena
lezing, bestaunde uit eenige grepen uit de
uatuuilijke geschiedenis van den menschh\j
wees op het verschil der inenschenrasseo,
schilderde de leefwijze van deu mensch ift
voorhistorische tijden en toonde min, hoe de
tegenwoordige beschaving zich langzaam tot
de tegenwoordige hoogte ontwikkeld heeft.
De spreker schynt en terechtdemae-
ning toegedaan, dat de volksvoorlezingen be
stemd zijn, het aangename met liet nuttige
eu wetenswaaidige te verbinden. Zijne be
langt yke vooidiacbt werd met groote belang
stelling gevolgd. ZooaL alle goede zaken bad
10.
Vroolïjk was Denise niet meer, maar droef
geestig evenmin; nu eens was zij beweeglijk, prik
kelbaar, dati stink, stil, onvei schillig, on die bui
en kwamon en gingen /onder dat men wist hoe
of waarom. Na hare eerste communie had zij
reeds niet meer met poppen gespeeld, en van
boekon hield zij nog niet. Naalden braken in haro
vingeren als glas en met zittend weik kon zij
zich ommogelijk lang bezig bondon. Ondanks dit
beweeglijk karakter cn dien griüigen aard, bad
zij een ijzeren wil en Vinkje was niet de eenige,
die er nu en dan de proef van kreeg. Als 't bij baron
Vader of Bruère zwaar weer was, vloog zij er
door, als een zwaluw door een onweersbui. De
abt was in den aanvang niot weinig ontsteld
over al deze karaktertrekken, en hij had zich niet
zonder angst afgevraagd, hoe hij 't moest aan
leggen, hoo hij er ooit in slagen zou, om dat
altijd in uitersten vorvallende hartje te vormen
en ten goede te loidon.
Maar, bij gebreke aan energie, had de abt andere
eigenschappen, die dikwijls nog krachtiger zijn.
Zijn geduld was onuitputtelijk, en zijn zachtheid
en goedhartigheid gioot. Bovendien koesterde liij
in het verborgensto hoekje van zijn hart een
wensch, een ontwei p, waaraan hij slechts bad
to denken om zicli gesteikt en nieuwe kracht te
gevoelen.
In de eerste dagen na zijn komst op de Templwrs,
had hij er z»,n verblijf reeds op £an vasten voet
willen regelen. Zijn cenig inkomen was do lmur
van de IIrasseries, zeshonderd francs. Hoewel
Beauvaïs er eorst niets van hooren of weten wilde,
bad de abt echter bepaald dat hij driehonderd
fiancs kostgeld betalen zou. liet restcei endo stelde
hem in staat elke maand tien francs aan Daniel
te zenden, zich te klcedon, en nu en 'dan een
geschenk te koopon voor Denise, Bruèio, ja zelfs
voor Vinkje. Toen hij de materieels raken ge
regeld en dat alles voor goed achter den rug had,
verdeelde hij zijn tijd. Die vcrdeeliiig echter was
nog oenvoudiger dan die van zijn inkomenal
de dagen der week waren aan Denise gewijd, de
Zondag uitgezondeid.
In de week was hij gekleod als de gegoede
bewoners van 't land, maar Zondags zag hij cr
goheet anders uit. Dan kwam hij als geestelijke,
op eu top, uit bot torentje te voorschijndriekante
hoed, bef, zwart zijden kousen, schoenen met
zilveren gespen, de soutano van fijn laken, niets
ontbrak. Klokke negen begaf hij zich met Denise
Bruère on Vinkje op weg naar de kerk te Pr«s-
signy. Gedurende de mis nam hij in misgewaad
plaats in liet Koor, sn dooi- de wierookwalmen
heen zag hij nu en dan naar Donise. Maar zelden,
hoogst zeidon, betrapte hij baar op gebrek aan
aandacht. Integendeelen als zij zich geheel over
gaf aan de indrukken die de dienst in haar jeug
dig gemoed opwekte wat was zij dan schoont
Dan gevoelde hij zich onbeschrijfelijk gelukkig,
niet omdat hij er zich op verhief, maai» om hnront-
willo, en omdat de opvoeding die zij van hem
ontving haar ten goede kwam. In het dagoiijksohe
leven sloeg hij haar niet minder met zorg gade.
Hij waakte over de ontwikkeling van lmren geest
als de hovenier over ocno kostbare bloem,, dio
hij met voorliefde heeft gekweekt, en die lm re
knoppen nu heerlijk begint te openen; Denise
was reeds de kinderschoenen ontwassenzij \v.i*>
het wilde meisje van voorheen niet meer; de ruw#
diamant was reeds ten halve geslepen en begon
te schitteren, het goud kwam uit de erts te voor
schijn. 'tWas nu of de abt zich haastte om 't
