Vrijdag 22 Februari.
5901.
51884.
'WMmjlM-
A. g la t en X3 e r t igste J aargan g*.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
8u it en la n dsche Berichten.
V-
i«0NNEHENT6l'»»a, per kwartaal
1 panto per post, door het geheele Rijk
ifconderlijke Hommers
f 1.85.
- 2.50.
0.10.
BlIHEAUi MARKT, £,1311.
Advertentieprijs: van 1—10 gewone regels met
inbegrip van eeno Courantf 1.10,
Iedere gewone regel meer0.10
Driemaal plaatsing wordt tegen vweemaai. berekend.
Schiedam, 21 Februari 1884.
Een nieuwe aflevering van Huets studiën
'Oïer de Noord-Nederlandsche beschaving in
da zeventiende eeuw heeft het licht gezien.
't Is weer een kostelijk gerchreven tafereel,
V dat den wensch opwekt: och, -Viocht deze
belezeo schrijver ous het voorrecht willen
ïclienkeu, de geschiedenis des Vaderlands van
Arend, door Van Vloten tot in de 18tlè eeuw
voortgezet, en helaas! door diens vroegen dood
onafgewerkt gebleven, te voltooien. *De Han
del" heet het hooldsluk, dat ons den socialen
to. tand van Nederland in de 17de eeuw
schetst. Dat ook toen niet allc3-goud was,
wat er blonk, leest ge op elke pagina, en
men verkleint dn Vaderen stellig niet, als rnen
hen in plaats xan als halfgoden als mcusclien,
krachtige menscheu zeker, - maav monscheD
toch met mensclïeljjke zwakheden leort be-
schouwen. Daar hebt ge als type de Amster-
damsche deftige burgerij, 'waarmede .Huet
f zjjn 34o hoofdstuk opent:
Hoewel de levenswijze van don Amsler-
damscheu burgemeester der 17de eeuw, alleugs
Europeesche mogendheid au petit pied ge-
worden, wat kostbaarheid betreft niet haalt
jjf bjj die der Frausche of Eugelsche edelen van
den hoopstee rang, zijne tijdgenooten, is zy
5. toch betrekkelijk somptueus.
Na afloop «ener deinokratische en sociale
beweging in "1690, welke in de geschiedenis
1 vau Amsterdam den Inchwelckendeu. naain
van binders- of aausprekersoproer zal blijven
dragen, veigoedt .de stad f28,750 aan een
burgemeester'Moreel, wiens inboedel door het
grauw kort en' klein geslagen is. Aan een toen
insgelijks geplunderd kapitein der militie, be-
pitter eener verzameling fraaie scliilderijcn,
wordt eeue scliadeloosstelliog vau f'20,000
toegelegd. Deze sommen geven een denkbeeld
vau hetgeen toen te Amsterdam voor weelde
gold; want meu kan er slaat op maken dat
5 beide heereu geïudemuiseerd zjjn voorde volle
waaide. Heeft misschien kapileiu Spaaroog
.jets minder ontvangen dan hem stiikt ge-
nomen toekwam (omdat hjj maar kapitein
was liet men hem de geleden schade door een
5 eed bevestigen), kolloga Boreel, wees desver-
jtekerd, kreeg zonder eed het zjjne breedvoerig
terug. l)e gemeentekas was er goed voor.
>5:.. De leden der Amsterdamsche Regeeriug
waren in. het algemeen gesproken recht
schapen mauoeu, docli bloukeu niet door eeue
r-f ridderlijke soort' vau eerlijkheid uit. Altegader
'^fdjpar.venu's en kooplieden, of zonen vau koop-
':liedeu, stoud bij hen hel eigenbelang zeer
Óp den yoorgrond,en zij waren vergefelijk
s^ipdél het in de wereld zoo ver gebiacht te
|tó|hebben. Meer en meer verloren zy uit het
op hetgeen in 1618 boetpredikend op
||4heF papier was gesteld door den oud-'
0<':'*;bürgem8ester Hooft, wien het overigens «ven-
ïSjfttin aan zelfgevoel haperde: »W|| weten dat
'f^.de conioger van Vrancryck nu soo lange
jaren d'een d'ander by wettige successie zjjn
gevolcht; daer ter contrarie onse tegenwoor
dige regieringh sodanich is, datter over vijfticlï
jaren geen apparentie was dat yemandt van
allen dengeenen, bij denwelcken die hu ontrent,
ses eu veertich jaren heeft bestaan, met dese
forme vau religie t' eeniger tijd tot regiering®
soude sijn gecoraen."
Bij de vergrooting der stad in'1615 waren
er heel wat leden der vroedschap, en daar
onder oud-burgemeesters, die, misbruik makend
van den hun verleenden toegaog tot het voor
do burgers geslóten stedelijk archief, zich
vergewisten omtrent de waarde der te ont
eigenen gronden, en voor lage prijzen uitge
breide terreinen kochten die zy de stad daarna
peperdeur aansmeerden. Zelfs drie van de vier.
regerende burgervuders waren in deze zaak
betrokken.
Niet tevreden daf men hun f 17 bood voor
hetgeen indertijd op f 2,25 getaxeerd en
weinig duurder door hen betaald was, eischten
zij nog meer dan f17 en ^dagvaardden de
stad voor het Hof vau Holland. Zoo schrjjft
althans een voornaam Ainsterdamsch mede
regent dier dagen, en hy noemt drie pereeelen
voor welke de burgerij uöodeloos met eeue
uitgaaf van ruim f'142,000 belast werd.
De hard gevallen burgemeesters en raden
beweerden teregt dat, ware er uiet op die
wijze gespekuleerd door béu, andere specu
lanten hun hel werk uil de handen zouden
genomen, en de voordeelen voor zich behouden
hebben. Doch die verontschuldiging zelf stelt
te duidelijker iu het licht hoe waar het was,
dat de bovendrijvende klassen te Amsterdam
de nieuwe orde van zaken ook wel uit geluofs-
- ij ver en uit liefde voor de zelfregeeriug waren
gaan aankleven, maar toch vooral, gelyk hun
beschuldiger zich uitdrukte, op hope van vin
plaetse van doorn bosscheu, olytboinen te be-
coif.en, vijgebomen, ofte wijnstocken." De
nadruk waarmede Vondel, in beroemd ge
bleven lofdichten de eei lijkheid van wijlen den
oud-burgemeester Hooit prijst, werd bedoeld
als eene hulde aan deii regel, maar vierde
inderdaad eeue zeldzame uitzondering.
De lofdichten van Vondel op dezen burger
vader C. Pzu. lloolt luiden gedeeltelijk aldus:
Soo was uw vader niet, die burger-vader, neen
Van binnen was hy juist gelijck hy buyien
(scheen
-Iloe heeft hem Amsterdam ervaren, wijs en simpel:
Keu hoofd vol kreucken, een geweten sonder rimpel.
O beste llestevaérl wat waert gliy Holland nut,
Ken styl des r.teds, doen 't lijf van 't stonken
(werd gestut.
En het andere
Hangt aen do wand van 't koor dien Rurge-
(meestcrsrock
Dien tabberdt, wijd van ba et- en stactsucht
(afgescbeyen,
Dien Deeglijckbeyd hem ging soo onbesproken
(breyen
Hier aen heeft Eygcbaet niet d' alderininsie vloek.
Het klinkt ongeloofeljjk, zegt Huet, dat
Amsterdam in '1644, namens.ae Oost-Indische
Compagniede Staten-Generaal tegemoet
durfde ".voeren, dat zy »de overwonnen plaatsen
en sterktens in Oost-lndië niet aangemerkt
wilde hébben als wingewesten van den Staat,
maar als een eigendom van byzondere koop
lieden, welke die plaatsen konden verkoopen
aan wien het hun goeddacht, al ware het
gel/s aan den Koning van Spanje of aan
andere vijanden van de Vereenigde Gewesten."
Woorden zjjn slechts woorden, zegt Huet,
en de uitval was zoo boos niet gemeend.
De hedendaagsche geschiedschrijver kan er
enkel de schaamteloos kinderlijke openbaring
der verborgen gedachte in zien, welke toen
op den bodem van alle harten lag.
(Slot in een volgend nummer.)
K B A S K K IJ K.
Met 377 tegen 137 stemmen heeft eergis
teren ^de Frausche Kamer artikel 16 der
volksschoolwet aangenomen, waarbij hetgeven
van onderwijs uitsluitend aan leeken vergund
wordt.
Bisschop Froppel had het met kracht be
streden en het eene onaangename bejegening
van den Paus genoemd na diens jongste ver
zoenen de woorden aan het adres der Regeering.
In het nieuwe blad der uiterste linkerzijde,
la Eéfonne, is eergisteren een artikel van
den heer Paul Jausou verschenen, dat als
liet programma dier fractie, met't oog op de
aanstaande verkiezingen beschouwd kan
worden. Hare eischeu zijn:
lo. Intrekking van art. 4 der lager onder
wijswet, hetwelk de openbare school openstelt
voor het godsdienstonderwijs voor geestelijken
2o. Intrekking van art. 8 der wet op het
middel baar onderwijs, hetwelk hoewel inaudere
bewoordingen dezelfde strekking heeft
3o. Een parlementaire enquête omtrent het
bezit iu de doode hand;
4o. Een wet op de kerkfabrieken;
öo. Maatregelen tot bescherming der kiezers
tegen de politieke inmenging der geestelijkheid;
6o. Een parlementaire enquête naar den
omvang en oorzaken der kwijniug vau handel,
nijverheid en landbouwen
7o. Herziening van art. 47 der constitutie.
De heer Jauson erkent dat de allereerste
eisch is, dat de terugkeer dér clericale party
tol het hesluur worde afgeweerd en dat dit
doel alleen kan-"bereikt worden door de eens
gezindheid, echter acht hjj het nootlig, dat
de liberale Regeeriug duidelijk de vraag be
antwoorde: wat zuilen wy doen als wjj over-
winuaars zijn? eu dal uit dat aulwooni
ondubbelziuuig zal moeten bljjken, dat het
>doen" niet slechts bestaan zal in het behoud
van het reeds verkregeoc maar ook in het
streven naar ernstige hervormingen in auti-
clericale en democratische richting.
De commissie uit de Kamer voor het
onderzoek van het ontwerp betrekkelijk den
invoer van varkensvleesch uit Amerika, il
gisteren benoemd. "Van de 11 leden zijn 8 tegeh
den invoer gezind.
Volgens bericht uit Tongkin van den
18den dezer, is bijna al de daarheen gezondene
versterking van 5000 man met twee batterijen
er aangekomen. Il6t overige wordt er den
25sten verwacht. Het expeditionaire korpi
zal dan tegen het einde dezer maand compleet
zijn en voldoende wezen om de expeditie ten
einde te brengen.
Te Demain hebben 1500 mijnwerker»
een vergadering gehouden. Zij hebben besloten
het werk te staken en weigeren eenparigljjk
onder het nieuwe reglement te arbeiden.
Heden zal er opnieuw een vergadering te
Denain en Anzin plaats hebben. Er heerscht
daar volmaakte rust.
Verscheidene leden van der. gemeenteraad
van Marseille zjjn in staat van beschuldiging
gesteld wegens orr,kooperyen. De raad zal,
naar men verneemt, ontbonden endoor een'
gemeentelijke commissie van 20 nieuw ge-
kozen raadsleden vervangen worden. Een dér
beschuldigden is naar Italië gevlucht.
D I I 8 C ll L i S 1).
De lleichsanzeiger bevat een opdracht,
gedagteekeud 9 Februari, aau den gezant te
Washington, waarbjj de verklaring van leed
wezen over het overlijden van Lasker wordt
teruggezonden. De Rijkskanselier erkent
daarin, dat elke waardeering van een Duilscher
door bet buitenland een verblijdeud verschijn
sel is, vooral als zij. komt van een zoo hoog
geplaatst lichaam als het Huis van afgevaar
digden der Vereenigde Stalen. Maar tevens
merkt hy op, dat de resolutie een oordeel
uitspreekt over de richting, dê Wékkzaamheid
en de staatkuudigo beleekétiiis van Lasker,
hetgeen zoowel in strijd is met grftf oordeel van
den Rijkskaoselier als mat de werkelijkheid.
De Rijkskanselier meent ook op dit gebied tot
op zekere hoogte bevoegd te zyu tot oordeelen,
en daarom kon hy bjj den Keizer niet aan
dringen op het overleggeu vau de resolutie
bij den Rijksdag, omdat hij dan ambtshalve zou
moeten optreden ter verdediging van een
ineeuitig, van welke het bekend is dat hjj haar
onjuist acht. j
Aan Prolessov Lenz te Nurnberg ia. uit
San Francisco de opdracht gedaau een bron
zen standbeeld van den vermoorden President
Garfield te gieten. Het model is vervaardigd;
door den Amerikaan Ilappersberger te Mun-
cheu. Het beeld stelt Garfield in staande
houding voor, met ontbloot hoofd en in bur
gerkleding. Hot slnudbeeld zal tien voet
hoog zijn.
ITALIË.
Er is nog niets nader, bekend omtrout den
naclitelyken aanval, hetzjj op den trein waarin
de Koning gezeten was, of op den karabraiefe!
