Gemengde Berichten.
0 n d e r w ij s.
d &'i-X
Limburg's Zuidelijk deel.
f v
or doa
mende
mders,
ïemaal
«Sur-
Wijn*
an be-
ssem
vedren
ouder,
Avesde
vords}
uitink,
gd.
IZUChtr
i, kan
dei*
5 van
neke-
mt te
l het
ju en
iel te
et de
ellen,
ieling
aarop
mond
iezen
inden
schap
oerdi
t als
non"
Joaur
ngea
•al de
werfl
tariSf
lag ia
■g bi}
d be"
telp
seefl
Rf
iaaktr
leeWi
a de'
veten'
nine*
denj'V
it ef
übeiK;'-
weid~*'Y
acht^irf
k ter,
rweg.'
rdiert
idig®
nand
Ond-BelerJand. Door de heeren Gr. Van
de Gevel c, s. te Rotterdam is aan den raad
concessie gevraagd voor het leggen van rails
en het exploiteeren van eene Rtoomtram over
het grondgebied dezer gemeente, en zulks in
verbinding, over de temaken brug aan Kuipers-
veer, met het spoorwegstation Barendrecht,
Amsterdam. Thans zijn alhier, behalve
de valsche kwartjes, ook valsche dubbeltjes
in omloop gebiacht. Men buigt ze gemakke
lijk met de hand. De beeldenaar is redelijk,
doch de keerzijde slecht afgewerkt.
Amsterdam. In de keik «Sint Nicolaas
binnen de Vested, in de Hemtjehoeksteeg
werd gisteravond, vermoedelijk door een
man, dien de koster in devote houding nabij
het altaar had gezien, vandaar ontvteemd:
een zilveren »wierookscheepje« rnet zilveren
•schepper, dat de koster er had neergezet.
Uemclum (Fr.) Alhier is een vierjarig
kind van den veehouder v. d, M., dal rnet
den knecht en de meid mee naar het land
•was gegaao, in een sloot gevallen en ver
dronken. De knecht en de ineid hadden de
koeien gemolken en daarbjj het kind blijkbaar
uit het oog verloren.
Een schandaal in do hoogero kringen van
Bonden, dat sedert eenige dagen velon heeft
beziggehouden, kwam Zaterdag tot eene ontknoo
ping, Do hcor Donald Cranford, een rogeerings-
ambtenaar, hoeft een eisch tot eclitscheiding
ingediend tegen zijn vrouw, terwijl sir Charles
Dilke als medebeschuldigde in het geding betrokken
is. De damo heeft haren echtgenoot bekend, dat
zij in intieme verhouding tot sir Charles Dilko
heeft gestaan on compromitterende documenten
zijn gevonden. Lord Granvillo lieeft zich veel
moeite gegeven om de zaak to sussen, maar is
daarin niet geslaagd. Hot proces zal eerst over
eenige maandon aanvangen, maar deze zaak zal
bij de aanstaande verkiezingen de Kansen van
Dilke's geestverwanten niot verbeteren, te meer
nu zij samengaat mot den door do Pull Mali
Gazelle opgezetten ki uistocht. Men verwacht nog
meer mcdedeelingen van hoogst verrassenden
aard.
melk, en spoelt haar na eenigo minuten in zuiver
.water uit.
Op het Zondag 1.1. to Nimos, in Frankrijk,
gehouden stierengevecht werden 6 stieren en 10
paarden gedood. Ook werd een der kampvechters
ernstig gewond. Da bladen bespreken het gevat
met ergernis.
De uspoorweg-stooU, dio den lCn en, naar
men zegt, den 23n Ahgu&tus te Brussel zal uit
gaan, zal zeer merkwaardig zijn. Hij bevat niet
mmdor dan 450 paarden en 800 mannen, waarvan
600 soldaten. Al de muziekkorpsen van het
garnizoen zullen er een deel van uitmaken. Drie
muziekkorpsen zullen gecostumcerd zijn. Daaren
boven zullen er kleine korpsen wezen van 8 of
10 liefhebbers, dio instrumenten bespelen over
eenkomstig de groepen.
Vooruitgang in do bereiding van bier. Zooals
men weet, worden sedert eenige jaren rijst en
maïs door vele brouwers met het beste gevolg
gebruikt tot de bereiding van bier, en wordt het
van verschillende kanten bevestigd, dat de bieren,
dia.jiit oene, compositie van gegelatinisecrde rijst
en gerstenmout worden gebrouwd, wat betreft
smaak, volheid enz. overtreffen de bieren, die van
gewoon mout worden bereid, alsook dat de eerste,
v
wat duurzaamheid aangaat, het langer houden
'dan de laatste. Tot nu toe was do voorbeieiding
'van do rijst voor het brouwproces een vrij
moeilijke arbeid.
«Korten tijd geleden heeft nu James Death (to
Londen) zich een patent laten goven voor een
toestel, door middel van hetwelk hetgelatiniseeren
en gedeeltelijk tienen van da rijstkorrels in hoogo
mate wordt vereenvoudigd en gemakkelijker
gemaakt. Die toestel is zeer eenvoudig en goedkoop.
Om vlekken van rooden wijn of vruchten uit
linnengoed te maken, doopt men de plek in kokends"'
(HET GEULDAL
II.
liet ga zoo 't wilMaastricht brenge men een
kort bezoek. De stad is het bezien wel waard.
Van af de brug over de Maas is het gozicht op
de stad inderdaad schoon. Een wandeling door
de straten loont wol de moeite. In het voot bij
gaan vait ons oog op de prachtige St. Sorvoaskerk,
de zonderlinge Lieve Vrouwe Km k, de fraaie St,
Jnnsketk. De grootscho etablissementen der alom
gerenommeorde firma Régout, bekend vooral om
haar aarde- en porsoleinwerk, kunnen wij alleen
van buiten in oogenschouw nomen. Den St. Pie-
tersborg, beroemd ook ver buiten onze landpalen,
moeten wij onbezocht laten. Het wordt toch tijd,
dat wij ons naar het station spoeden om orizo
reis naar het Geuldal te volbrengen. Hot uitstapje
daartoe is niet zeer gioot In ruim een uur door
klieft ge met groota snelheid tusschen een rijk
met houtgewas begroeide houvelcnreeks geheel
Zuidelijk Limburg van Maastricht tot even over
onze grenzon op Duitsch grondgebiedhot oude,
aan geschiedkundige herinneringen zoo rijko Aken
met zijn hoetwaterbron, zijn beroemde kioonzaal,
den hoogon dom, zijn fraaie fontein enz. Doch
tot Aken strekt het doel van onze reis zich niet
uit. Heel waarschijnlijk ontmoeten wij aan 't
station eenige vreemdelingen, die ccnzelfdo uit
stapje als gij willen maken, liet mcerendeel hun
ner gaat naar Valkenburg, een plaatsje, dat als
het middolpunt der Geulstreok kan aangomoikt
worden. Gij houdt u aan do meerderheid, ofschoon
dio dikwijls ongelijk heeft, en laat uw bagage
naar Valkenburg overschrijven.
«I colli, Fauquemont", klinkt hot door het
goederenkantoor. Fauquemont, moet gij weten,
is de naam, dien men hior aan Valkenburg
geeft. De spoorweg behoort aan eenebuitenlandsche
maatschappij en het meerendeo! harer beambten
spreekt Franscb. Nadat gij een plaatskaartje naar
Valkenburg, of te wel Fauquemont, hobt genomen,
hebt gij nog oven tijd u onder de schaar van
godienstigo geesten te begeven, welke men als
nbesteliers" aan elk station van eenigo betcpkenis
zoo zorgvuldig aantreft. Van hen kunt gij moge
lijk wel iets omtrent het Maastrichtse!) taaleigen
vernemen. Wij luisteren goed toe en vernemen
misschien een kort gesprok tusschen Pouw en
Lam
Pouw: Zèk, Lam, wat vinstig noc wol et
lekkerste
Lam: E muilke van mie Leneke 1
Pouw: Noe, dan hobsto zeker nog noets dikke
boene mét schink gegete.
Zoo spreekt een geboren Maastrichter.
Het is tijd van instappen, er wordt goluid,
gefloten on voort gaat het weer, het oosten in.
Op deze lijn, dat bemerkt gij spoedig, is meer
bedrijvigheid en daarom ook meer gezelligheid
dan op een groot doel der vovige trajecten. Na
tuurlijk, zoo gij dezo bekoorlijke oorden nog
nimmer bo/ocht, beproeft gij een plaatsje aan
het einde der bank te bekomen, zoodat gij onbe
lemmerd uitkijken kunt. Want aantrekkelijk is
deze streek buitengemeen. Overal steile hoogten
on laagten, met opgaand of kruipend houtgewas
bedekthier en daar verschuilt zich een landelijke
woning onder een donker bladerdak, terwijl ginds
de spits van eon dorpskerk heel gezellig naast
een woudreus zich ten hemel verheft Het is
schoon, het oord dat gij heden doorsnijdt. Het
is het Geuldal, dat gij nimmer ontstemd bezoeken
of onbevredigd verlaten kunt.
Het eerste station, dat gij aandoet, is Meer
sen, een kléin net plaatsje, dat evenwel niet in
staat schijnt veel bezoekers te lokken. De bergen
eigenlijk aanzienlijke heuvels zijn hier nog
niet veelbeteekenend; rechts hebt gij het kleine
Rothem voorbijgestoomd. Rechts en links, bij
afwisseling, vindt gij flinke boomgaarden, tegen
de helling der bergen aangelegd, verderop schoone
pachthoeven, alles omgeven door prachtige boom
groepen. Voort gaat het, maar al voort tusschen
de Limbuigsche dorpon Houthem, Geulem,St.
Gerlaeli. Wij naderen al meer en meer liet
v
station Valkenburg, Het herhaald geroep van
Fauquemont doet nieuwsgierige blikken naar
buiten werpen, nog vóór de geopende portieren 1
u noodigen uit te stijgen, In zenuwachtige haast
stapt eone dame alt, die valt en haar parasol
breekt. Een paar waggons vóór u struikelt eon
heer, maar gij zorgt ongedeerd hot station te
bereiken en u van daar naar de «stad" ie begeven.
Valkenburg is een plaatsje met een rijk ver
leden; het is, uit een historisch oogpunt, wol
het belangrijkste dorp van gansch Zuidelijk Lim
burg, Doch die bijzonderheden vindt men ruim-
schoots vermeld in »Wandelingen door Nederland"
van Craandijk en Schipporus en bohooven hier
geen1 opzettelijke vermelding. Valkenburg noomt
de ingezetene, trotsch op zijn veel bewogon ver
leden, nog steeds een sstad" Toch telt de go-
heele gemeente slechts eon 1000-talinwonersen
verdient daarom niet meer eer dan baar zuster-
gemeenton in Liinbnrg, die dorpen genoemd wor
den. Valkenburg gaan wij binnon en weldra be
merkt men, dat liet «stedeke" rijk is aan café's,
hotels en dergelijke. «Herberg, logement" klinkt
ook hier to burgerlijk en, ofschoon de Valken
burger den Ilollandschon eenvoud meesterlijk
aan de gewenschte degelijkheid weot te paren,
moet men toch bij hem niet van zekere aris
tocratische manieren afschrikken. Het is zoo deftig
niot gemeend. Behalve het «Hotel Kessel" in de
onmiddellijke nabijheid van het kleine station,
valt het oog weldra op .do grootscho inrichting
idiote! Vossen", uitstekend voor de ontvangst
van vreemdelingen ingericht. «Hotel Vossen" be
staat uit twee trotsche gebouwen aan elkander
verbondon door een fraai aangologden gi ooten tuin.
Lommer biedt deze tuin nog te weinig,
doch het hotel is ruim on luchtig gobouwd on
bij het benedengedeelte is toch voldoende ruimte
om van de Limburgsche luchi te genieten, Stof-
ferig is hier de wog bij uitstek, zoodot een enkoio
maal, als de zon haar hoogste punt aan don
hemel heeft boreikt, de particulier het we! eens
goed oordeelt te sproeien. Donk nu niet aan de
sproeiwagens uit do groote steden, want Valken
burg heeft niets van een stad behalve don naam.
«Hotel Vossen" krijgt liet leeuwenaandeel
der bezoekers van buiten, cenderrig-en veertig
tal «families" uit alle oorden van binnen- en
buitenland is nog niot eons veel te nooraen. «Hu-
tel de l'Empereur", in het midden van het doip,
huisvest in de zomermaanden mede iele vreem
delingen. liet is dan ook een uitmuntend hotel,
ruim en luchtig aan de hoofdstraat gebouwd
met sierlijk tuintje, aangenaam gelegen. Vlak
naast «Hotel de l'Empereur" staat «Hotel du
Lion d'or" dat, nevens «Hotel de la Croh de
Bourgogne" vermelding verdient. Dut zijn de
voornaamste gelegenheden, waar vreemdelingen,
niet duur en toch goed, tijdelijk zich een onder
komen verschaffen kunnen. Tien tegen een dat
gij hier kennissen of vrienden aantreft, want het
aantal bezoekers uit den vreomdo is er verbazend
groot. Gewoonten, zooals men nog op sommige
plaatsen in het noorden des lands aantreft, waar
men den vreemdeling nagaapt, treft men hier
niet aan. Men js hier zeer vooi komend en geen
ingezetene val u ongogroot laten voorbijgaan.
Verrassend is de hoedondrncht langs do geheeie
Geulstreek. Groote, ruwe stroohoeden met naar
benedon gedrukten tand, zonder oenigc versiering
hoegenaamd, worden hier door den vreemdoling
zoowel als den ingezetene gedragen. Hot zijn
hoeden, die men voor een paar dubbeltjes koopon
kan, en. die het gelaat uitstekend voor Jen intloed
der zonnestralen beschuiten. Mooi zijn dioLim-
burgsehe hoeden in geen geval. De kleederdracht
biedt geen meldenswaardige bijzondei heden aan.
Wol de taal der ingezetenen, die in do verste
verte niet zoo welluidend^ klinkt als op sommige
andere plaatsen van Limburg en Brabant. Van
een volk, dat tusschen bergen woont, uit den
aard der zaak slechts weinig vei keer met de
buitenwereld heeft gehad en als dit verkeer som
tijds al aanwezig was, liet dan in oorlogstijd was
en dan den invloed van allerhande vieemdo na-
tién ondervond, zou men met cenigon giond ver
wachten kunnen, dal de spraak hoogst onaan
genaam luiden zou. Toch ligt er, op bijna al
de Zuid-Limburgsche dorpen, iets liefs, iets wel
luidends, iels muzikaals in de spraak derdoipe-
i i' l? j,-» n
t -ri f
l'T'L-k &'-> v: zT-tv -v-
Hingen. Het Valkenhurgsch taaleigen laat zich zeer
.wel ook door den bewoner van de noordelijke pro
vinciën lezen, daarom, èn ora den inhoud, die op
een verkiezingsstrijd betrekking heeft, acht ik het
diens rig oen «vertèlselke" in het Valkenhurgsch
dialect hier een plaats te geven.
Het kan noe'zoi got twintig jaor go left zeen
dat ver (tvij) cn verkoezing vour de Gomein-
teraod lmuwe. Da pertieje sjtonge sjerp tège-n-
ein euvor. Het waore toe nog gein liberale of
katelioke, mè het waoro-t-ersj van do-n-eino kant
die de mèskoeie van do pablieke weeg aafwol-
Ie-n-liubbo, en van de-n-andoro kant die ze wolle
laote blicve.
In de gemeinteraod waor gein miordorheid,
en de twièi die mosta-n-aafti waor-n-alleboi
urn de kraom to laote wie her waor. Noe zou
mo die eonsorvotieve-n heisjo (boeten.) Doaafs-
jaffers van de mèskoeie luj die veuroot zaogo
hèje géfr twièi van hun partic drin gehadde
auwerwètze, dao tege-n-euver, bowèègde-n-hcmel
en eerd um het pusko te lmuwe. Dc-n-hièir Bromel,
eino van do leste, deeg zich meute wie e pèèrd.
Het waor enne rioko kóól, (kerel) cn e gnns
deil ambagsluj mosto nao zien jiiopc danse. Dao
onder waor ouch onne bekker, dèè krek dat jaor
vour den ioirsjte kièirsjtumrech hauw. Den daag
vettr de sjtumming dan kumt den liièir Bromel
bie do bekker en zèèt
lleuir ins hie, .Teang, doe gcis (gij gaat)
murgo sjtumme, gèèf tnig die biaefko, ig zal
hot dich invulle.
Good, menhièir Bromel, mè dan mot der
mig zekke, wie (hoe) ig dat mot doon ighub
va-me léve nog neet gosjtumd,
Domme kèèl, doe gcis murgo, ièi (eer) het
viof oere (uro)-n-is, en wurps die brcofkoindo
bus. Dat zulsto toch wil konne
Zoi gezag, zoi gednon. Sandrendaags goit oozo
bekker cn wurpt, wio Bromel hot houm gezag
hauw, zie brecfke-n in dc bus.
Eederein geluifde aon do viktorio van sten
partic, en liet èpemake van de sjtumbus woord
mit ongeduld verwag. Van alle kante waor
gewèrk gewoorde, on het zouw zich sjerp sjtèke.
Um ncuge-n oero waor alles op do beinde
trappe van 't sjtndhoes sjtongo vol luj, en in do
raodskamer bjtong Bromel mit e beukske-n-in de
hand en sjreof alles op, wat de burgemeester
aafloos, on eiges zaoch er de bieefkos ouch nog
ins nao. Wio (toon allo de breefkes naogezoen
waore, riepe da aafsjaffors «hoera en do n-ermen
liièir Bromol sjtong te razele, on waor zoi wit
es de moer. Ilèó hauw cin sjtum te min. En die
oin sjtum waor de sjtum vau do bekker, want
die waor neet oet de bus gekomme. De sjoef
hauw hem verneuk, mcinde Bromel, en in èn
koleèr (woede) kumt er bie Jeang ingevalle en
sjnapt den ermen haus, dèè van niks aafvvèt,
mit do kraag:
Woirveur iiubs te nee vetir mig gaon
sjtumme, loessak? sjrièivt-er.
Mè, ig hub veur ug gesjtumd, menhièir Bromel
Da's neet woir, andeisj hèj het breefke,
wat ig dig gegève-n-hub, wil oet gekomme.
Ig hub hot toch, wie der mig gezagt hubt,
in do bus geworpo en es deer gozeen hubt, dat
het neet mièi drin waor, dun hèèt de posmeis
ter het auch droet gekrège.
Wie, de posmeister! woi hubst-ot dan
gedaon?
Mè, in de breevenbus!
Wie (hoe) giftig den hièir Bromel zich loa
gemaak hèèt, en wat er allemaol tègin Jeang
zag, zal ig mer neet wieér vertelle. Igon menigo-n-
andere Valkeberger konne Jeang donk weito, dat
er ziel» toe verdoold hauw, andersj lmuwe vèr
- missjien vandaag nog de sjtinketige mèskoeie in
de sjtraolo en nog voul wut zèèr veranderd is.
In den volgenden brief iets over de omstre
ken van Valkenburg; misschien gaan wij dan
ook reeds naar het lief gelegen Gulpen, niet zijn
ougeévcruuu-d schoone panorama's.
Gulpen. J. Uoimcb,
Volgens In t Lcidsch Dagblad studeoren thans
to Leiden 16 dames in de letteren, 0 in de
jdiilosophio en 1 in de geneeskunde, «liet vcui-
