A0. 1886.
n
Maandag 9 Augustus.
M 6532i
Eerste Blad
Kennisgeving.
Veertigste Ja ar ér. anar.
I V
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Binnen! and sche Berichten.
AbÖ'NNEMENTSIMiijs per kwartaal
'franco per post, door het gehcele Rijk
Afzonderlijke nommers
1.85.
- 2.50.
- 0.10.
BUREAU: MARK*, ISA.
AdvertGntieprus: van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Courant1.1(7/
Iedere gewone regel meer0.10»
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Inrfgtlngen, welke gevaar, schade of
hinder kunnen veroorzaken.
De Burgemeester on Wet houders
Van Schiedam,
Gelet op Art. 8 der Wet van den 2den Jun'y
1875 (Staatsblad no. 95);
Geveu kennis aau de ingezetenen, dat aan
de firma WOUTERLOOü en BERKELAAR
en hare regtverkrijgenden vergunning is ver
leend tot uitbreiding harer Stoomlioutza-
gerU ia <len's-Gravelandschen polder, kadas
ter sectie F, o. ul030, door bijplaatsing van
.ego raamznag en drooglokalcn.
Schiedam, den 6 Augustus 188G.
De Burgemeester en Wethouders voornoemd,
j'. B. NO LET L.B. -
De Secretaris,
A. W. MULDER.
Schiedam 7 Augustus 1886.
In het midden der achttiende eeuw was
Amsterdam nogmaals het looneel van hevige
opschuddingen. Bij de uitroeping van den
stadhouder Willem IV in 1747 hoopte de
bevolking, zoo in Holland als in andere ge
westen op herstel van grieven. Een der
voornaamste redenen van ontevredenheid was
de wyzei waarop de belastingen, met name
de accjjnsen werden geïnd. Deze werden
sedprt onheugelijke tijden aan de meestbie
denden verpacht; langzamerhand wareo pach
ters en pachtersbedienden in minachting ge
raakt. Er kwam later een tjjd, dat de min
achting in haat- overging, en er was maar
een geringe aanleiding noodig, orn tot dade
lijkheden te geraken. De meeste pachters
waren ijjke liodeo geworden, maar, zeide bet
volk, ten koste van de schamele gemeente;
als die schamele gemeente eens de handen
uit de mouweu giug steken, zou T er spannen.
Io Friesland werden in 1748 de pachten
afgeschaft. Zoodra men daarvan in de andere
provinciën kennis kreeg, ontstonden er, in
Zomermaand vaa dat jaar, opi oerige bewegin-
ogen in Holland. Ze begonnen te Haarlem
ïloegpn van daar over naar Den Haag en
Leiden, en braken weldra ook te Amsterdam
Uit. Vooral in de laatste plaats, zegt Wago-
0 Baar, werd zoo hevig tegen de huizen der
pachters gewoed dat men daarvnu hier te
lande nimmer de wedergade gezien liad.
Het oproer begon te Amsterdam op de
Botermarkt; door- eenige personen werd
boter gekocht/zonder daarvan aan het pacht-
iirkanloor do verschuldigde pacht te betalen,
hetgeen door de 'pachters, uit vrees, ooglui-
Jtend werd losgelaten. Kuil te voren wuren
briefjes rondgestrooid, waarbij elkeen tegen den
20en Juni op den Dam genoodigd werd, om de
pachten te zien afschaffen. De regeering had
intusscheu de kapiteinen 'dar verschillende
schuttersvendelen by zich ontboden en dezen
gevraagd; of men in geval van nood op de
schutterij tot handhaving der orde zou kunnen
rekenen. Tot hun groote teleurstelling moes-
ten de burgemeesteren vernemen, dat ver
scheidene schutters zich hadden laten ontval
len dat er by hen geen voornemen bestond,
pachterswoningen te beschermen, ingeval deze
werden aangerand.
Het misnoegen werd grooter, toen van de
pui van het stadhuis de plakkaten der
Staten van Holland werden afgekondigd,
waarbij de pachten iu die provincie werden
gehandhaafd. Maandag 24 Juniwas de
Amsterdamsche marktdag. Op de Botermarkt
was het vol. De bedienden van de boterzacht
zaten in hun kantoor, gaven pachtbrieljes uit
aan ben, die ze begeerden, maar lieten even
als 'de vorige week toe,—dat veleu boter..
kochten zonder pacht te betalen.
Een kwajongen begon baldadigheden, en
toen een politieagent hem wilde wegjagen,
begon 't grauw te schelden en welhaast met
steeuen te werpen, terwijl dfl glazen van
't pachtkautoor weiden ingeslagen.
De kolonel der ecbutiery, Willem van
Looit, zag zich ten laatste, toen woorden niet
hielpen om het grauw te bedaren, genood
zaakt inet scherp te laten vuren,'t geen drie
doodeu en eenige gekwetsten ten gevolge had.
Een der dooden was een onschuldige, die zich
uit nieuwsgierigheid oj- de Bolermaikt had
gewaagd; een andere was een wijf, dat zich
op de meest onwelvoeglijke wijze aan de
schutters en burgers verlooudeen dat een
doodeljjke wond ontving. Het heette nu dat
burgers op burgers haddeu geschoten; men
was woedend op den kolonel Van Loon,
wiens huis tjjdens het oproer uit vrees voor
plundering, door schutters werd bewaakt.
Van de Botermarkt verdreven, kwam het
gepeupel voorbij de woning der pachters
Adriaan en Pieter De Nooi, die op de Keizers
gracht, bjj de Botermarkt, woonden. In een
oogwenk was dat huis leeggeplunderd, terwijl
het aanwezige geld in de gracht ges/neten
werd. Deo directeuren van den impost op de
wyneo, die door de kroeghouders en kroeg
bezoekers zeer gehaat werden, ging het niet
beter. Wagenaar schryft daaromtrent het vol
gende:
»Hel kostbaarste huisraad, schilderyen,
boeken, gemaakt zilverwerk, alles werd. ge
schonden of vernield. De wijnen en sterke
dranken, die meD in de kelders dezer lieden
in groeten overvloed aantrof, werden gulzig
ten lyve geslagen of baldadig geplengd. Gé-
heeleu okshoofden werd de bodem ingesmeten:
en de'ruode wyn stroomde zoo rykclyk door
de geien en riolen, dat er lid water in do
gracfctea door geverfd werd. Met den avond
en toen het grauw uu den drank in het lijf
had, wakkerde de woede, en borst uit tot
de dartelste baldadigheden: ontziende het
gespuis zich niet, openbare ontucht te
plegen, terwjjl hunne makkers met plunderen
én-zwelgen bezig waren. Men wil, dat aan een
huis, behalve de stukvaten en okshoofden, wel
dertig duizend flesscben vol wyn opgezopen of
vernield zijn. In de meeste huizen werden al de
vertrekken, tot boven in den top, ledig geplun
derd; eo-somtijds zware stukken huisraad en
geldkisten naar beneden gesmakt, dat alles
daverde en kraakte, daar het neerkwam; ook
werden de plunderaars, die beneden stonden
en het afgesmeten huisraad verder verbrij
zelden en in het water droegen, dikwjjls ge
kwetst en gedood door kasten,Tafels, deuren,
die, zonder, iemand te ontzien, ten venster
werden uitgeworpen."
Dit lieve leven duurde twee dagen; toen
waren omstreeks twintig pachterswouingen
ieeg geplunderd, en do belhamels hadden
lijsten bij .zich, waarop nog verscheidene huizen
stonden aaogeteekeud, atiu welke hetzelfde lot
beschoreu was.
Toen begreep toch eindelijk de schutterij,
dat het genoeg was. By een nieuwen aanval
van het gepeupel op een pachterswoning werd
het grauw uiteengedreven, waarbij slechts een
Zweedsch matroos werd gedood, wiens ljjk
men by de béenen aan de galg hing.
Twee dagen later werden Pieter Van Dort,
Deen tuinman van slegt gerugt," en seeu
viouwmeut-ch," welk schol,bokkingen limoenen
aan Ue Beurs plagt te vemen, opgehangen.
Beiden haddeu de meeste plunderingen aange-
voérd. sDe Karul", zegt Wagenaar, silieu 't
grauw Burgemeester noemde, omdat hij, bij
een der Pagteren, een grooten paruik geroofd
en opgezet bad, sloeg geen geluid, Lueu hjj
naar de galg werd gevoerd. Het wyf daar
entegen schreeuwde eer zy gehangen werd,
jjseljjk wraak, burgers, wraakI Bij deze
terech tstelhng ontstond''nogmaals opschudding;
de schutterij schoot met scherp, waarbjj weer
doodeu* en gekwetsten vielen, ea toen nude
schrik onder de menigte kwam, en zij een
goed heeukomen zocht, raakten velen onder
deu voet, en werden deerlijk vertrapt, terwijl
er nog een veertigtal in het water smoor-
deur-'- -
Dit was het slot vau hel befaamde pachters-
oproer, dat, behalve de dooden en gekwetsten,
aan A msterdam wegens de schadevergoedingen
schatten geld heeft gekost.
SCUIEDAM, 7 Augustus 18S0.
In de gisteren gehouden vergadering van
het Nuts-departement alhier is, uit de ingeko
men voordracht ter benoeming van een lid in het
hoofdbestuur der maatschappij, gekozeu de heer
dr. J. Zaajjer te Leeuwarden.
Offlctoelo Modcücelhigon.
De gewone audieutievan den minister van
justitie zal op Dinsdag, 10 Augustus a. s., niet
plaats hebben.
De dames Van Tienhoven, Van Wasseneer
Catwjjck, Roëll, Schorer Twis3 en Quack,
hebbeo de volgende circulaire verzonden
Ue ondergeteekenden ineenenovereenkom
stig de inspraak van Hollands hart te hande
len, wanneer zij haar zusteren oproepen, een
bydrage te willen offeren, om een gedenk-
teeken te plaatsen op het graf van mevrouvf
BosboomToussaint.
Mevrouw Bosboom—Toussaint is in onzen
leeftijd wel de degeljjkste en waardigste ver
tegenwoordigster geweest van het ideaal, dat
Nederlandsche vrouwen kunnen bereiken.
Ootmoedig en eenvoudig ging zy haar weg,
en vervulde zy haar plichten. Doch tegelijker
tijd schiep haar dichterlijk brein een wereld
vau beelden en gestalten, verrijkte zy' de
pbantasie onzer natie met een schat van edele,
gedachten en gevoelens.
Haar doei, om aan het thans leveude volk
bet perspectief van zyu historie iu haar rornaos
te geveu, heeft zij ten vuile verwerkelijkt.
Rem eu verhtfifeud is de iudruk, die vau haar'
werken uitgaat. Zij was weldoenster en opwek
ster van ons volk.
Wjj brengen haar zeker de liefste hulde,
wanneer wjj haar aandenkeu in oua gemoed
bewaren.
Toch zal het zyn eigenaardige beteekeois
hebbeo, wanueer de wandelaar, die het kerk
hof te 's-Gravenhage bezoekt, by den steen,
die het stoffelijk hulsel der groote afgestorvene
dekt, een zichtbaar teeken ziet, dat Nederlands
vrouwen haar niet vergaten, toen zjj de oogeu -
sloot.
Ook dankbaarheid wil een symbool en een
uitiug. Wjj roepen u op, aan dezen wensch,
zeker ook vao uw hart, te voldoen, en ver
zoeken u vriendelijk ons, hetgeen gy daarvoor
zoudt willen afstaan, te-doeu toekomen, v
Naar wjj vernemen, zullen de volgende
Duitsche tooueelspelers in het aanstaande
seizoen hier optredenPos sart; Anna
Haverland, de te Berlijn zeer gevierde,
jeugdige kunstenares Junkerma nn, bjj-
zonder bekend door het speleu van stukken,
getrokken uit Fritz Reuter's romans,
iu het plat Dnilscade sedert jaren vermaarde
II e d wigNietnan n-R a a b e, en B a r n a y.
(N. S. Cl.)
In het orkest der Rolterdamsche opera zal,
naar wjj vernemen, in het volgeude seizoen
de plaats van eersten violoncellist uiet vervuld
worden door den heer E b e r I e, doch door
deu heer Paul PulI, gewezen lid vau Bilse'e