A". 1888,
Woerisd ag 1 Feb.ruari.
N°. 6913.
POLITIE.
T w ©-© n-v© ©r tig-st© Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
Buitenlandsche Berichten.
i.85.
- 2.50.
-OAO.
UITGEVER: J. ODÉ.
COURANT.
Abonnementsprijs per kwartaal
fjrFranco per post, door het gehcele Rijk
Afzonderlijke nommers
BÜRJB AIJ: Dl Alt K T K 12 4.
Advertentieprijs: van 1—10 gewone regels met
inbegrip van eeno Oouront110.
Iedere gewone regel meer- .10,
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Aan het commissariaat van politie zyn als"
op straat gevonden aangegeven.:' een roién-;
kraps, een gouden oorknopje met graoaten
.steentje, een portemonhaie met een dub
beltje. een gouden, zegelring; eed bonten'
•cbort, een muilkorf en een sleutel.
Schiedam, 31 Januari 1888.
{Vervolg.)
Komt professor de Savornin Lobman er,
openhartig voor uit,.dat behalve mét de katho
lieken, de anti-revolutionnaire party ver
scheidene punten van aaoraking heelt met de'
radicalen. De sUithoeker" eindigt zün stuk
tn de N. B. Otmet de volgende beschouwing
omtrent deze aangelegenheid.
Tegenover het aanstaande driehoofdige
monsterverbond geen heil te wachten dan vao
beslist aoti clericale politiek. Van zoeken naar
een juste milieu -is. geen vrucht te hopen.
••Maar het' is toch'ëeri-'verb1(jdëtid téekën dés"
tyds, dat zulk'een tal van mannen' van be-
teekenis is opgestaan om afkeer te betuigen
vao de oozerielyke dryvery, waaraan zij of
hunne vrienden en standgenooten zich een tijd
laDg hebbeD onderworpen. Sinds het uitsterven
■der conservatieve party is het onverkwikke-
lijke schouwspel gezien, dat mannen, die door
efkomst,' ontwikkeling en zelfs door traditie
geroepen waren steeds boven clericale over-
heersching te staan, toch daarvoor het fiere
•hoofd hebbengebogen, verblind door bédrie-
geiyke leuzen, en vooral door de vrees dat
van 1848 naar het radicalisme en den onder-
gang slechts dene, schrede zou zyo, terwijl
•toch tot dusver de uitkomst geleerd heeft,
■dat wat ook der liberale party met min of
me.'r grond kan verweten worden, een hollèn
dflngs het hellend vlak naar het radicalisme
van haar niet te duchten is. Integendeel, de
.kamplustige clericalen zjjn in ietwat blinden
■fjver veel dichter by de revolutie gekomen
zy staan op het kantje; en het wordt nude
taak der libarale party het hollende zonderlinge
driespan in toom en teugel te houden. De libe-
■raten van gisteren zyn op weg de conservatieven
van héden te worden'; doch conservalief .in een
randeren zin,dan dit woord weleer gehad
heeft. -Wat ik mogeljjk acht,-eo wat my zelfs
-jwtuurlyk toeschijnt,is, dat in eene niet ver
V-meer verwijderde toekomst de liberate party,.
versterkt met de vele aanzienlijke en eminente
jy.manoen, die het dwangjuk vao het driehoofdig
IjC monsterverbond duchten,' en zich daaronder
..niet, willeu buigen,, .zal'vergroeien ..tot eene
•dëgéljjke nationale)politieke; partij, die sterk
.genoeg zal .zyn om den staat.té redden uit
;)de 'slimme wegén, waarin hy i door mindere
(•iSerheid eo geestkracht tégenover de clericale
-drijvers-is geraakt.
Wat' zal bet' monsterverbond willen'? De
•^•calvinistische clericalen streven naar eenen
staat' op deu voet van het Oeoève van Jan
Calvin; de ultramontaaosche clericalen droo-
nieo van een ultraimontaansch Nederlandde
radicalen zullen wel, yoorloopig droomen van
de anarchie, om daarna verder te kunnen
zien, wat'daaruit té visschen zal zjjD. Geza
menlijk; kunnen 'dié drie biet au de: 3 zyn dan
revolutioncair, en ér is wellicht op een goeden
morgen eene paneelzagery op groote schaal
en dan op het Binnenhof te wachteo. Hoe
kan tegenover zulk eene hèillooze, verdachte
combinatie iets anders optreden dao een
Nederlandsch volk,' dat zyne historie oog keot
en geen herhalingen verlangt vao de toestan
den van vóór den tuchligjarigen oorlog. Doch
van die vao' 1618 en '19, noch ook die van
1795;. maar dat zich rekepschapgeeftvau.de
dure verplichting om het in meer dan .drie.
eeuwen van ontwikkeling bereikte tegenwoor
dige standpunt van ons staatwezen allereerst
te handhaven, en dan vervolgens dat staats-
wezen verder tot ontwikkeling te.brengen.
- Het" is"'méér''dao" tyd, dat deiberi.Véi^
verjongd en vernieuwd liefst, de natie de
oogen doen openen voor het gevaar dat er
dreigt uit de meer en meer samenpakkende
clericale donderwolken. Wel zullen die wolken,
als het eens tot eene onweersbui komt, in de
uitbarsting elkaar vernietigen, maar groote.
onweders'gaan niet zonder groote rampen te
niet; het onweert niet of het slaat ook ergens
in; eo het is beter de booze electriciteit af te
leiden, vóór het tot eene uitbarsting komt.
We willen een andere Riem hooreo, die
van professor dr. J. J. P. Valeton Jr. Deze
heeft in hit Vtrechtsch Dagblad een vei toog
geplaatst naar aanleiding van de vergade
ring der kiesvereeniging«Eendracht msakt
macht".
Hy vëstigt de aandacht op het onderwijs,
roemt Viob eeo voorstander van het.
bjjzomfer, af liever, omdat het hem vol
maakt on verschillig is, van wien het uitgaat
van het positief christelijk ouderwijs. Toch
erkent hij, dat het openbaar onderwys daar
naast niet kan gemist worden, en dan vervolgt
hij: «Men schroomt niet om, ten einde
aauhaogers voor de christelijke school te
wiuDen, openlijk te verklaren, eo met de daad
het er op toe te leggen, dat'het openbaar
onderwys 200 a l e c h t mogelijk moet wor
den gemaakt; Teiecht is dit van onverdacht
christelijke zy de een satanisch streven ge
noemd. Al wat in my is, komt daartegen op.
Het is, ten einde aan enkelen te geven wat
ons het beste schyot, aan zeer velen te willen
ontnemen, wat voor heo heteenig mogelijke is.
Laat. ons daaraan Diet mededoen Integen
deel, laat ons openlijk verklaren', dat wjj
het bgzonder christelijk oDderyvjjs, waar dit
mogelijk is, op Imogen pi jjs stellende, mede-'
werkeo willen om ook het openbaar onderwys
overal zoo.goed mogelijk te. doen-zjjn.".
De heer Valeton denkt aan een openbare
school,1'ingericht naar plaatselijke behoeften.
Het is hem een oorzaak van groote vreugde
geweest manoen te hebben ontmoet uit het
kamp van wat noen tan orthodoxe zjjde ge
woonlijk de tegenpartij noemt, die, mjjne en
aoderér voorliefde voor het christelijk onder
wijs waardeereode, bereid waren 'om langs
bovéngeooemden weg mede te werken, de
openbare school in verschillende plaatsen,
zooveel immer mogelyk;' in de daar bestaande
behoeften ook op godsdienstig gebied te laten
voorzieD, Laat ons dat aangrijpen I Te diep
reeds; is de klove geworden, die door de
schoolquaestie tusscheo zonen van hetzelfde
vaderland, ja tusschen belijders vao hetzelfde
geloof gaapt. Het vaderland heeft er door
geledén, meer dan velen vermoedenveel
goeds'is er door tegengehouden; zaad'is er
door gezaaid, dat slechts vrucht dragen kan
voor ;de.'hel. Onder de leuzeb ij zond ere
school zijn mannen vereenigd, die toch
niet zyn kinderen ééns geestes, en van wie
de een mét allé macht bestrijdt, wat de aodere
het hoogste acht. En san de andere zyde is
de leuzevoor het openbaar, tegeu hel bij
zonder onderwys, ook op staatkundig gebied
vaak de eenige band, die mannen verbindt,
die op datzelfde staatkuodig gebied, in alle
aodere opzichten verre van elkander staan.
Dat mag zóo toch niet. Christenplicht eischt
iets anders: mede te werken tot het in het
leven roepen van een aodereo toestand, is de
roeping van ieder, die. het in dezen tgd ivèl
met het vaderland meent.
«Een ambachtsman" richt in de N. B. Ct.
een schrijven aan den heer ValetoD. Hg neemt
de vrijheid, dezen te doen opmerken, dat in
zyn verloog geen enkel woord ten gunste der
openbare school wordt gesproken. By het
byzonder niet het minste kaf <Dnde.' al dat
koren. By het openbaar«niets dao kaf, van
koren geeo korrel."
Zoo komt men niet tot toenadering, zegt
de ambachtsman; ook komt men zoo niet tot
waardeering van «wat men gewoonlijk de
tegeopaitjj noemt." «By ons zelveo niets
anders dan deugden zieo by anderen zich
blind staren op gebreken.dit kan geene
waardeering, geene toenadering te weeg bren
gen." Hy eindigt aldus: «Ten sloite: aan
gaande het karakter' der' bevolking eu het
bezwaar van den eisch der uniformiteit 'van
de: openbare school is (ie wet van 17 Aug.
1878, tot regeliog van hel lager "onderwys,
dunkt my, nog al tamelyk meegaande, want'
behalve het bepaalde in art. 16, regelt ait. 22
het godsdienst-onderwysop de openbare school,
en bovendien wordt in art.33 bepaaid, dat
het onderwys dienstbaar wordt
gemaakt aan hunne (de kinderen) 0 p-
leiding, tot christelijke en maat-,
schappelijke deugden, terwijl de 2e
alinea voorschrijft.: «De onder w y zer
onthoudt zich van iets te leeren,
te doen of toe te laten wat strjj»
dig is met den eerbied verschut*
digd aan de godsdienstige begrip*
pen va n andorsden kenden."
Nu mag het u eene groote vreugd zijn
geweest, niaouen te hebben oatmost uit het
kamp van wat men van orthodoxe zyde ge*
wooniyk de tegenpartij noemt, die bereid waren
ommet het oog op den godsdienst def
bevolking (van de gemeente), mede te werken,
dat de openbare schooi zooveel immer mogelijk
in de daar beslaaode behoeften ook op gods*
dienstig gebied zal voorzieD. Laat, roept gij
uit, laat ons dat aangrijpen! Te
diep is de klove geworden, enz.
Met bescheidenheid vraag ik u.dao, of art.
22, en vooral de 2e alinea van art. 33 der
wet van 28 Aug. 1878 niet. toe I a a t datdé
openbare school, met het oog op den gods*
diepst der bevolking (van de gemeente), ia
de daar bestaande behoefteu, ook op gods*)
dienstig gebied, voorziet, en of deze wet dus
wel eeoige wijziging of eenige toevoeging noo-
dig heeft, om op dezen grondslag met «ds
tegenpartij" tot toenadering te komen?.
KNttELAND.
De Times meldt vao den 29en uit Weenen
dat Zaterdag ia eeo onderhoud van Kulnoky
met Sturrha er sprake is geweest van de
maaticgeleD, welke tot haodhaviog van Ru*
menië's oazydigheid genomen zouden moeten
worden.
Uit Koo8taotiaope! verneemt de Timet dat
de Porie te St.-Petersburg aan Rusland op*
belderiog heeft gevraagd omtrent zy ue plannen
tea aanzien vao Armenië.
Tin Standard en .de Daily News achten de
redevoering van Koioman Tisza vredelievend
en belangrijk.
De Times meldt dat prinses Clémentine
voornemens zou zyn naar Kooslaotioopel te
gaan, maar men hare komst aldaar beletten zou.
De Daily News spreekt het gerucht tegen,
dat Tuikyb voornemens zou zjjn in alle.-
Turksche vilayets naast de Turksche gouver
neurs Duitsche adjuncten te beooemen.
De Times zegt van de redevoering van Tisza
dat zy in, den toestand geene veraoderiug.
heeft gebiacht en niets loegt by de reeds
gegeven ophelderingen) De toekomst blyft,
duister.
,De Standard meldt uit Weenen dat da
Rumeensche minister Sturdza gister eo is terug*.;
gekeerd naar Bucharest, na bevredigende
conferentiëu met Bismarck té Fi iedichsruh eii
met Kalooky te; VVeenen,, waartoe de alai»
meereode houding van Rusland aanleiding
beeftgegeven. De Ruineensche iegeeriug,
rekeneud op de toegezegde hulp van Oosten
rijk, zpl de dwaling van 1876 uiel hërlialeo.
De Standard meldt uit Shanghai dat da
