Maandag 8 October.
IN7090
Eerste Blad.
T w - n - vee r t i get e J
aargang.
Verschijnt dagelijks^ uitgezonderd Dinsdag,
Binnenlandsche Berichten.
W ;.r
fê.
Abonnementsprijs, par kwartaal
franco per post, door tiet geheele Rijk 2.50.
Afzonderlijke nomraers vQ.10.
IT GE VER: J; ODÉ.
Schiedam 6, Oct. .1888.
De 5en November- van dit jaar zal het
tweehonderd jaren geleden zijn, dat de stad
houder van de Nederlandsche republiek,
•Willem III, in Engeland landdéj Voor Engeland
was dit'feit in zyn gevolgen'van groote be-
teekeoie, en de herinnering eraan is by bét
Engelscbe volk niet verloren gegaan. Door een
groot gedeelte .van de f-Eogeleche natie wordt
'koning Willem ill vanO^aoie nog steeds
i genoemd als-kampvechter-voor de godsdien
stige en burgerlijke vryheid van Groot-Brit-
taonië, en het-aanstaande eeuwfeest meent
men geen hoogere wyding te kunnen schenken;
dan door het oprichten van een standbeeld
voor den grooten koning, ter plaatse waar hy-
op 5 November 1688 in Engeland voet aan wal
zette. De aanzienlijkste Eogelschen maken deel
uit van de commissie woor dit gedenkteeken;
- o, a.rdc -hertog; van Portland.-lord Clinton, en
J<>rd,tReay,. vroeger'als^ mr. .D. baron Mackay
lid onzer Tweede Kamer. De commissie heeft
ter bekendmaking van tiaar plan één circulaire
-verspreid, waarin.zij de .beteèkeois van de
gebeurtenissenvan; voor; twee eeuwen in het
•breede uiteenzet.
Wy ontlèenén daaraan hét volgende:
>De zegeningen, w«iu Wy als'volk gèoogat
.hebban van hét 'optreden.derconstitutioneele
part'u ,'n ,I688, zijn oaberekenbaar.
Óoor de kracht van .den volkswil is een'van
-de roéraryfeste oimwentejingénwelke êènige
staat ooit gehad hééft (zoo vier Engeland betreft)
zonder oproèr iqf ibloedyergietingHbt ïstanil
.gekomen. -
Door bijtyds constitutionele middelen te
„gebruiken/ hebben de groote' Engelscheo, die
vde veranderingen in onio- regeering-tot stand
•brachten, welke belichaamd zyn in de:>Bill
:of rights" óns land gered van de gruwelen
•van dien volksopstandwelke honderd jaar
^erstroomde en
•elke Europeesche, regeering, op bare grondsla
gen deed wankelen.
Wy- wonnen die:godsdienstige vryheid, zoo
.dierbaar aan eiken Engelschroan, en die zooveel
ig<idaan;hpeft tot-aanmoediging der Versprei--?
;;ding van ^aren" godsdienst onder ons volk.
gDaar de' grónd wet op krachtigen grondslag
igevestigd jwerd,; zynJde'Èngelschen, in staat
gesteld Jhunne aandacht te wijden aan ondér-
00 ontdekkibgén in (de landen van
Zee' de hechtheid, de onwankelbaar-
der binnenlandsche regeering zjjn wy de
ll^erovering en uitbreiding onzer koloniën scbul-
ea het prestigï onderdanen te zijn van
-fe^en rjjk waarin de zon. nooit óndergaat".
de rechten van den souverein duidelyk
^"fpbreven en van constitutioneelen aard zyn,
!!?#D<.WÜ »n staat gesteld alles, wat weldoend -
>s» in de volksregeering van een
"publiek te genieten, zonder eenige der geva-
ren, die een zuiver democratischen vorm van
regeering'vergezellen.''
Door do groote revolutie van 1688 is de
grondwet zoo bepaald dat alle veranderingen,
■Welk® ö°odlg blijken in tyden van vporuit-
gang, op yrèdeiie vende wy zé kunnen Worden
toegepast én zónder dat beroep op ruw geweld,
dat hervormingen in het buitenland ..vaak
vergezelt." 'l-
Niet ten onrechtè heeft de Engelscbe com
missie gemeend, dat óók dé Nederlanders
Jet belangstelling het feït zullen herdenk'em
dat hun groote stadhouder,in dé laatste dagen
van October '1688 den vaderlandschen bodem
verliet, om dép stryd vóór dé godsdienstige
en burgerlijke vryheid van het Engelscbe vólk
te aanvaarden'. Bydragen voor het standbeeld
zullen op verzoek der commissie in ontvangst
worden" gepomenj door f hefliddenTweede
^8™e.ri IJ1- Jjéf BeaWprtiilietzy te
s-Gravenhage, hetzyjtéLeüsden, buitenverblijf
»Den Truk."
- Van 4-10 '«gels met
mbegnp v«n eene Counmt.
'Y J t 1,10.
Iedere gewone regel meer10
Pbiemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Het kan-,niet andersof gebeurtenissen als
die van 1688, door, welke een Engelscbe
oniog: vao don^ troon word verdreven, vin*!
den beoordeelingen, die hemelsbreed uiteen-
loopen. Dei,voorzitter derrTweede Kamer, de
heer Beelaerts van Blokland, die op den 20en,
September in .derede,, waarmede hjj het
jesidius:. v der Tweede -Kamera aanvaardde,
- ?.?0;- gebeurtenissen tot uitgangspunt, nam,
om er een opwekking'toteendrachtig,,hap.',
delen aan te verbinden, de heer Beelaerts
V8nHlokland heeft er menig hard woord
over1 caoeten hoorenV v 1 rfJ
Wat: tóch'was tiet geval Dé-koning en
Karei II en Jacobus U hadden neiging tot het
katholicisme. Koning Jacobus was zelfs openlijk
tot die kerk .teruggekeerdde overgroote'
meerderheid desEngekchen tvolks, beleed die'
leer met en. zag met bezorgdheid,hoe de
koning aan zyn aieuwegeloofsgenooten allerlei
voorrechten verleende., Men „hoopte echter
dat by zyn t overlyden. daarin verandering.
zou komen, want zijne dochter Maria, de ver-
moedely ke troonopvvolg8tërprotèsfant
en gqhuwd met dej stadhouder Willem III.')
Een gebeurtenis, die niet,verwacht was, Isloék'"
schóóné vèrwachtingén dén bodem
>ndó koningin vaóEogéland beviel Vaneen'
zoon. Daardoor verloor Maria baar aanspraken'
op de Ópvolging. Spoedig vónd eón gerucht
ingang, dat déze''zóón eeu ondergéschpvéc3
kind was, dat er dus bedrog was gepleegd
om op deze wyze een katholieken troonop
volger te verkrijgen. De valschheid van dit
gerucht is sedert dien tyd afdoeude bewezén;
maar de gemoederen - waren toen in zulk een
opgewonden „toestand, dat bet voor zuivere
waarheid werd opgenomen. Willem III werd
aangezocht het protestantsche Engeland te
hulp te komen, en den 19en September 1688,
den datum,- waarvan de voorzitter der Tweede
Kamer ih zijn bovenaaDgehaalde redevoering
gewag maakte, werd door de Staten het be
sluit genomen, die hulp te verleenen.
Hét is een aangename bezigheid, de ge-
"cbiedeois van die dagen, waf ons vaderland
aangaat, in bijzonderheden nog eens na te
gaan. Het was tóch zulk. een tijdvak van
prachtig handelen, als het daarop aankwam.
h P?!'ti0ke redevoeringen werden niet geT
9.udpn, maar in, omgekeerde verhouding staat
die soberheid in woorden tot de som der daden.
Wil men echter de ingenomenheid begrij-
PJ, die hier te lande met den techt van
Willem III aan den dag werd gelegddan
moet men niet vergeten, met de tydsomstani
digheden rekening te houden. Het was driejaar
geleden, dat deFranscbe koning LodewykXIV
door de herroeping van het Edict van Nantes
e rechten zijner protestantsche onderdanen
echaodelyk had géschonden.
Het lót dér vervolgden verwekte hier' te
iande algemeene deelneming, inzaióélïngen
van giften voor de verarmde vervolgden werden
gehouden maatregelen genomen om hen te
ontvangeneen algemeene biddag, werd door.
de Hoogmogende Hee.in Staten uitgeschreven
tegen, 21 November 1685,- opdat het God
zoude behagen om verkwikking en verlicb-,
ting te gaven aan die kerken welke in de
naburige landen en inzonderheid in Frankrijk
zoo hard en jammerlijk bezwaard, gedrukt,
verstrooid en verwoest werden; De overheid
van Middelburg liét onmiddellijk1 bekend
maken dat de Fransche vluchtelingen, die
zich binnen de muren''.Barer stad kwamen
vestigen, tien jaar vrijdom van belasting zouden
genieten.Utrecht strekte dien vrijdom tót twaalf
jaar uit; in Friesland en Groningen werd dit'
vooórbèeld gevolgd. Holland stelde een som
van f24000 gulden beschikbaar voor Fransche
predikantendie er een toevlucht zochten.
Aan zéventig hunner wérd als ze gehuwd
wareB.eenjaai-lybsch inkomen van4Ó0gulden!
toegelegd, de helft van deze som obtvingsn ón-
gehuwden. Te Amsterdam werden vier niéuwe
Waalsche herders en leeraars aangesteld. De
prins van Oranje benoemde een hunner, Ménard,
tot zyn hofkapelaan. De prinses w^dde hare
2?^«u .aan de uitgeweken Fransche vrouwen;
aan, meer dan honderd dezer, verschafte zjj
een onderkomen in de daarvoor bestemde
instellipgen te Haarlem, Delft, Den Haag Lui
den, Schiedam, Harderwijk, enz. Aan het Huis
ter Noot by Den Haag, voor uitgeweken jonk-,
vrouwen bestemd, schonk zij jaarlyks2000-
galden.
In, het eerste jaar der vervolging rekende
men het getal Fransche uitgewekenen, die
zich, hier waren komen vestigenzeventig
duizend te bedragen..-
Db verhalen der doorgestane ellende waren
de dagelyksche teerkost dér Nederlanders. Hun
verontwaardiging kende geen grenzen, en was
oog met geweken, toen de berichten uit En
geland opnieuw van den nood der prótestan-
ten kwamen getuigen. Onder omstah-
digheden moest de tocht' van den prins wel
va viade°' (Wordt vervolgd.)
SCHIEDAM, C October 1888.
De afdeelingen van de Tweede. Kamer
hebben oenoemd tot rapporteurs over de ba-
grooting van binnenlandsche zaken voor 1889
de heerenVermeulen, Goeman Borgesiu»,
Kolkman, Donner en de Beaufort.
De minister van binnehlar.dsche zaken heeft
bepaald dat de verkiezing van éeu lid der
Tweede Kamer van de Staten-Generaa! in heit
hopfdkicsdistrictLochem (vacature-Schimmel-'
penninck vap der Óye) zai plaats'hebben o»
Dinsdag BO October e. k., en dat dé hersteioé
lS^Nov8 D0°d'8, Ml S^bieden op Dinsdag
Df Nederlandsche; bank heeft heden de b*i
ieepingsrénte voor wissels op Daitscbland eo
rraokr'yk met i/a pCt. verhoogd. 1
Sedert 1853, het jaar waarin dé hiërarchia
der Roomsch-katboüeke kerk werd hersteld/
zyn io ons vaderland gebouwd 416 nieuwe
K.-k. kerken en vergroot of hersteld 136. Dé
^8 reeds bestaande R.-k. iéfichtingéh van wel
dadigheid vermeerderden met 134. (Maa»h)
Nadat de predikant Gaogel, hiertoe gedwon*
gen, de pastorie te Aalten'ontruimd bad;
bevond men dat in den tuin, vroeger een
sieraad van het dorp, alle boomen dood waren.
Aan den hser P. Reese, vroeger te Meppel
gedurende eeniget, tyd directeur eener fabriek,
eigenaar de heer Scholten, van Groningen,
(gelegen te Nowy Dwor, by Warschau. V:
in Polen,) is het verder verblyf in Rusland'
ontzegd terwyl ook de pogingenzich a!* v
Kus te laten naturaliseerenmislukten. Dé
voornaamste reden van dit uitzettingsbesluit
berust hierop, dat aan genoemden heer vdoé
eenigen tyd was geadresseerd een hoogst ver»
dachte circulaire, uit Meppel afkomstig,
waarop voorkwamen twee gekruiste degené
en de woorden »Pro Patria". Dat zoo iets voor
de Russische politie voldoende was om aan
nihilisme te denken, behoeft geen betoog en
na eenig beraad besloot men dan ook den
man, aan wien zulke gevaarlyke geschriften
waren gericht, het verder verblyf te ónt-
2eg6ea' {N. Mepp. at.)
In de 2e Spaamdammerstraat, te Amsterdam,
stak een k waadaardige jongen van dertieD jaar
met een brandenden lucifer het haar van eeno
vrouw in brand. By werd gearresteerd.
Botterdam. —.'"By de verkiezing van 2
