A0. 1889. Zaterdag 4 Mei N°. 7237. Drie-en-veer tigst© Jaargang. Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag. Buitenlandse he Berichten. AnoNKEKENïSPsuiSi per kwartaal Jtafto» per post, door het geheels Rijk. Jkfionderhjke nommers f 1.85 - 2.50. - 0.10. U IT GEVER: 1.0 DÉ. tVBRAVt RiKHV, B. 1S4. ItnuiRiuBUii: vu 1—10 g.ivo&v rag.ia met inbegrip vu een* Courantf lede» gewone regel amr Dkimaai. geplaatst wordt tegen vwcikail. berekend. Schiedam, 3 Mei 1889. Da wjjzigingen, door den minister Mackay voorgesteld op de wst tan 1878, tot nu door ons besproken, konden evengoed van een liberaal als van een aoti-hberaal ministerie uitgaanzg staan buiten den eigenleken echoolatr\jd. Echter zyn deze wijzigingen lang niet het voornaamste doe), waarom tn 1889 de herziening der wet op het lager onderwijs ter hand genomen zal worden. De wijzigingen, die het mogelijk maken, de bijzondere ker kelijke scholen te subsidieeren, zjjn de meest ingrijpende veranderingen, en bier doet zich aanstonds gevoelen, dat het ontwerp van wet uitgaat van een anti-iibsraal ministerie. Wjj 'vnoeten dus de eigenlijke spil van betregee- 1 ipgsvoorstel niet zoeken in art. 1, maar in ;t. 2. Hier lezen wg: Door het Rijk word» fl' nor elk dienstjaar aan de besturen der bijzondere lagere scholen een bydrage verleend volgens denzelfden maatstaf als bjj art. 45 sub 1 aan da» gemeente tan behoeve d?r openbare lagere school wordt toegekend, mits"en hier volgen de 4 voorwaarden, waaraan de bijzondere school moet voldoen .om in bet genot der rijksbijdrage te deelen. Die voorwaarden bespreken wg later: wij •willen eerst onze aandacht aan het belangrijke art. 54 bis wijden. In de memorie van toelichting lezen wjj, dat bet een eisch van rechtsgelijkheid is, dat ook de bijzondere, evenals de openbare school, een toelage uit 's r'yks schatkist ontvangt. 2eker zal menigeen geneigd zjjn aanstonds toe te stemmen, dat, wanneer het geld der belastingen gebruikt wordt ten.behoeve der openbare schooi, bet een onbillijkheid is, hen, die toch ook mee aan die belastingen be talen, daarenboven te bezwaren met het onder houd hunner eigen scholen. En die onbillijk heid zou zeker bestaan, indien de staat de kinderen dier ouders weerde van zgn scholen 4 staat echter opent scholen, toegankel'gk voor ieder; niemand wordt op de openbare school in z'gn bijzondere geloofsovertuiging gekrenkt: de staat doed dus al, wat er met .'billijkheid van verwacht mag worden. Zyn er nu personen, die, luisterende vaak naar het op windende woord van kerkelijke drijvers, öf vol slagen onbekend met de openbare school, óf niet schromende tegen beter weten in de -openbare school onverdiende smetten aan te wrijven"gemoedsbezwaren hebben dan zou de staat volkomen recht hebben te zeggen: »die gemoedsbezwaren z'gn een weelde-artikel dat ge u veroorlooft er op na te houden: best, wjj wonen in een vrjj land; houdt er op na, wat ge wilt, mits op uw eigen kosten." Gaat men dien regel van rechtsgelijkheid in overeenkomstige gevallen toepassendan is er het eind niet van te voorzien. Veronderstel: de gemeente of het rjjk legt ergens een brug. Nn komt er echter een persoon, die uit kop pigheid, als wijten de hoofdige boer van Staring, of uit vrees, of om welke reden dan ook niet over die brug wil. Niemand zal hem dwingenhij mag er naast wandelenals hem dat liever isofis het water te diepeen bootje er op na houdendank zy de gezegende vrijheid, die ieder in ons land heeft. Maar nu merkt de koppige of vreesachtige man op, dat het onderhoud van de brug geld kóst aan da gemeente of den staat eu dat zjjne water laarzen en zgn bootje slgteu. Op grond van rechtsgelijkheid eischt de man subsidie van den staaten nu verkeert by precuz in het zelfde geval als de bijzondere school. Ieder zal one toestemmen dat het niet opgaat, op grond van rechtsgelykheid subsidie voor de bijzondere school te vragen. Moet de liberale party dus ieder subsidie- stelse afw'gzen? Onzes inziens neeol Is bet mogelijk den schoolstrijd, zoo niet voorgoed te eindigen, hem dan toch zjjn felheid te ontne men, door toegeven aan den eisch der kerkeiyke partyen»ook voor onze scholen geld uit de schatkist", dan meenen wjj dat de tgd geko men isdaarin toe te stemmenmits er voldaan wordt aan twee voorwaarden: lo. de openbare school worde niet ontno men, wat aan de bijzondere geschonken wordt; 2o. geen bijzondere school ontvangt subsidie, die niet voldoet aan de ejschen, welke men een goede school stellen mag. Of aan deze beide «ischen voldaan wordt door het voorstel-Mackoy, zullen wjj later zien. Enkele opmerkingen willen wjj echter nog maken. Steeds is gesproken van den ondraag- 1 jjken druk, door de wet van 1878 gelegd op de gemeentebesturen; een dichterlijke geest in onze gemeente sprak zelfs van »deu alles verslindenden Moloch van het openbaar onder- wjje", enz, Wat doet nu de enti-liberale partjj, zoodra z'\j aan de regeering komt 1 Een voorstel indienen tot herziening der wet, waardoor ten eerste de schatkist bezwaard wordt met een grootere uitgaaf van 3y* ton voor bet onder wijs, en ten tweede een groot deel der lasten, tot nu door den staat gedragen, over te brengen op de gemeenten. Zeker een zonder ling middel om verbetering te brengen in den onhoudbaren toestand, waarover zjj vroeger klaagde! De zwaar belaste gemeenten, die geloof sloegen aan het redmiddel, hun door Kuyper en Scbaepman voorgespiegeld, zullen zeker genezen zgn van hun dwaling. En hoe ernstig gemeend de artikelen van de Blandaard steeds waren, blijkt nu. Nog in 1885 wees de Standaard iedere staatssub sidie af: niet daarover liep de strjjd. En nu, geen trompet is wjjd genoeg om den lof te verkondigen van het voorstel, dat weldra in behaodelmg zal genomen worden. De mensch is veranderlijk en de landaard ook I ID1EIDDB6. Da brief, dien de koning van Nederland aan den hertog-regent gezonden heeft, is het antwoord op een brief van de laatste, waarin hij zich bereid verklaarde van het regent schap terug te treden, ala de Koning het be stuur weder wenscht op te nemen. In den brief van den koning-groothertog aan den regent geeft Z. M. in warme, vriend schappelijke bewoordingen bet verlangen te kennen, om de regeering ovèr het groother togdom te hervatten op deozelfden dag als in Nederland. Het bericht aangaande het Ver trek des bertoga was voorbarig; bjj zal te Luxemburg nog bljjven tot de zaak geheel geregeld is. Di minister van staat heeft aan de Kamer eene boodschap van den hertog overgebracht, waarin deze mededeelt, op grond der vei- .klaringen van de geneesheren volgens welke de Koning herstellende was, den 27sa April eeoen brief aan ZgneMajesteit te hebben gericht. Hjj gaf in dien brief zjjne vreugde te kennen over bet herstel des Konings en voegde daarby*Uwe Majesteit weet thans dat de ernstige ziekte gedurende de laatste weken het regentschap noodzakelijk heeft ge maakt voor Nederland en acht dagen daarna voor het groot-hertogdom. De gehechtheid van regeering en volk aan Uwe Majesteit is onwankelbaar gebleken. De grondwet van Luxemburg en bet familie-verdrag hebben mg den plicht opgelegd, uaar Luxemburg te gaanen na aldaar den eed van trouw aan den Koning en de grondwet «te hebben afge legd, heb ik het regentschap moeten aanvaar den. Heden, cu Uwe Majesteit Hare krachten herkregen heeft, haast ik tnjj Haar te komen vragen of Zjj besloten beeft de teugels van het bewind opnieuw in bandsn te nemen, dan wel of Zjj wenscht, dat ik regent big ve totdat het Haar behage andera te beslissen.", Woensdag, vervolgt de hertog, heb ik het volgende antwoord ontvangen: k Waarde Oom en Neef. Met levendige bevrediging heb ik Uwen brief van den 27 April ontvangen,) meldende dat Uwe Hoogheid het regentschap moest aanvaarden gedurende mijne zware ziekte, en dat Zjj heden nogne voornemens wenscht te leeren kennen. Uwe Hoogheid aanvaarde de verzekering mijner diepe erkentelijkheid voor de diensten, door Haar aan bet land bewezen. Nu ik mjjne krachten heb herwonnen, heb ik besloten zelf wederom de regeering over hst groot-hartog- dom op mg te nemen op deszelfden dag als in het koninkrijk der Nederlanden, Ik verzoek Uwe Hoogheid da betuig'mg aan te nemen van mjjne onveranderlijke gehechtheid en van mjjne volkomen toewgdiog". Na het voorlezen van deze brieven heeft de minister tot de Kamer gezegd: kik heb ge meend U zonder verwjjl te moeten doen bijeen* komen, om openlyk te verklaren dat de Koning niet meer buiten staat is om te regeeren, zoodat ei' geen reden bestaat om artikel 7 der grondwet en de artikelen 32 en 33 van het familie-verdrag toe te pasgen. Ik verzoek de Kamer, na onderzoek, zoodanige maatregelen te willen nemen als in deze omstandigheden noodzakelijk zgn, onder dankzegging aan dB Voorzienigheid, die den Koning behouden beeft voor zjjne getrouwe onderdanen". De regeering heeft afschriften van de bjj Ie Nederlandsche Staten-generaal ingediende regeeringsstukken aan de Kamer overgelegd. Door den voorzitter werd daarna verklaard dat da Kamer met -rreugde bet bericht van het herstal des Konings ontvangen heeft. De Kamer is vervolgens in de afdealiugezt moeten gaan, om te beraadslagen over de wjjze waarop er een einde zai worden gemsabt asm het rege&tscbap, en over alle daarmede samen' hangende vraagstukke», E N B L A K D. De geheime raad van het landbouwdepar- tement heeft gisteren formeel bevestigd bet reeds in de vorige .week genomen besluit, om de toelating van levend Nederlaodsch vee uit te stellen tot primo September. Deze beslis, slag werd terstond aan den bestuursraad van het koninklgk landbouwkundig genootschap medegedeeld, die juist eene vergadering ein digde, waarin eene motie vau den heer Then old, om geen buitenlandsch vee op de groots expositie te Windsor in Juni toe te laten, eenstemmig was aangenomen. Da kennisgeving der regeering verwekte groote geestdrift ouder de bestuursleden van het genootschap. Het plan van den Nederlandschen consul Maas, welks voorbereiding reeds ver gevorderd was, om te Londen eene Nederlandsche vee-expo sitie te houden buiten het landbouwkundig genootschap om, moet nu vooreerst vervallen. De protectionniotische agrariërs schynen deo toestand volkomen te beheerscben. De dépêches omtrent de feesten in Amerikft vermelden, behalve een vuurwerkpaniek t« Chicago, welke eenige menschenlevens kostte, ook een pjjnljjk incident te New-York tgdens de kerkeiyke plechtigheid, welke de bisschop Potter misbruikte door in zgne preek aller hevigst uit te varen tegen het laag gehalte der Amerikaanse)» tden en gewoonten, wat hjj toeschreef aan bet mengelmoes van allerlei geïmporteerd uitschot van verschillende vol keren. Deze tactlooze tirade verwekte grootn sensatie en verontwaardiging onder de aan wezigen, waarvan velen, oDgetwjjfeld tot zulle uitschot behoorende, de kerk haastig en ver woed verlieten. Wederom dreigt eene epidemie van gela koorts in Florida uit te breken. Een verdacht geval in het binnenland heeft de overhaid tot nieuwe voorzorgen gedwongen. G JURA

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1889 | | pagina 1