A0. 1889.
Eersle Blad
Maandag 23 September.
N°. 7337.
Drie-en-veertlgst© Jaargang:.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
Binneniandsclie Berichten.
RAMP TE ANTWERPEN.
ITGEVER: jToD
Abonnbhentspsus. pf kwartaal
franco per post, door het geheele Rijk
Afzonderlijke nomrners
In de bus aan ons Bureau geplaatst is
tot heden ontvangen f ö.57i/2.
Schiedam, 21 September 1889.
De Zondag is, zooals men weet, de ver
kiezingsdag in Frankrijk. Acht men om ver
schillende redenen deze keuze vreemd, zou
o, a. het stellen van verkiezingen op Zondag
in Engeland een storm van verontwaardiging
in het leven roepen 's lands wijs, 's lands
eer. Men late dus aan de Franschen den
Zoodag voor liet vervullen van een der be
langrijkste plichten, welke op den staatsburger
rusten. De 22ste September 1889 is voorde
Fiacsche republiek van groot gewicht. Ze is
onlangs haar twintigste levensjaar ingetreden,
heeft moeilijke tijden doorleefd en natuurlijk
eau veler verwachtingen met voldaan. In de
republikeinsche party, met al haar schakeerin
gen, heerschten niet zelden groote verwarring
en oneemgheid, waarvan de vijandig gezinde
partijen maar al te handig gebiuik maakten
om de zwakheid der tegenstanders in bet licht
te stellen.
Morgen is het woord aan de kiezers om
uit te maken in welken zin ze willen gere
geerd worden. Aan goeden en slechten raad
heeft het hun zeker niet ontbroken. Boulan-
ger heeft in snorkende taal het bestaande
stelsel duchtig over den hekel gehaald, maar
na al wat er gebeurd is en na de omhullingen
ten opzichte van heD, die hem steunen, zou
het zeker met pleiten voor het gezond verstand
der natie, indien aan zyn candidaten een
meerderheid werd verzekerd. Misschien is
wel het verstandigste woord by deze gelegen
heid gesproken door den bekenden Belgischen
hoogleeraar De Laveleyedie voor de ver
spreiding zyner denkbeelden de kolommen van
het Fransche Journal des Débats heeft geko
zen. Opmerkelijk is de wijziging, die de hoog
leeraar allereerst noodig acht, nl. afschaffing
van het stelsel, wuaiby om de vier jaar
aftreding oer geheele Kamer noodig is. Hjj
wenscht hierin deze verandering, dat elk jaar
een vyfde deel der afgevaardigden aftreedt
elke wijziging ïu de openbare meening zou
daardoor tei stond in het licht treden en de
regeering tot voorlichting kunuen zyn. Men
herinnere z>chdat in '88 bij ons juist in
tegenovergestelden zin is besloten, teneinde
meer stabiliteit in den loop der zaken aan te
brengen.
Verder beveelt de hoogleeraar aan korte Ka
merzittingen hjj meent dat daardoor aan die
ellenl&uge redevoeringen, inteipellaties en
twisten een einde zou komen. Men zou dan
.een zeker aantal dagen moeten bepalen, in
welke de zaken moesten afgedaan worden. De
maatregel is op zich zelf uitstekendof ze
f 1.85
- 2.50.
- 0.10.
BUK SBA€: BAKRT, M 12 4.
Advertentieprijs: bh 1—10 gewon* regals mei
•inbegrip van eene Cour*atf 1
Iedere gewone regel tneer.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
echter op den duur steekhoudend zon worden
bevonden, is te bezien. Verder acht de hoog
leeraar versterking van den Senaat noodig;
iDStelhog van b'yzondere commissiesaan
welke dan waarschijnlijk het vooiloopig on
derzoek van ontwerpen zou woiden opge
dragen of het onderzoek van b'yzondere pun
ten vau belang. Ook acht hy het van belang,
dat voortaan de ministers van ooi log eo marine
niet zullen behooren tot de zoogenoemde par
lementaire ministers. Wat toch is het geval?
Wanneer een of ander parlementair votum een
ministerie tot altreden noopt, gaan ook de
ministers van oorlog en marine heen. Zy,
die aan het hoofd staan van departementen,
die eigenlijk buiten de politiek bljjven, zij,
die voor een deugdelijke inrichting van leger
en vloot hebben te zorgen, moesten daatoin
buiten den politieken strijd worden gehouden,
zich geheel aan hun taak kunnen wydeu,
en die niet, dikwijls geheet onverwachts, aan
misschien geheel ongeoefende handen be
hoeven over te geven. Een stelsel, ook voor
andere landen zeker der overweging dubbel
waardig I
Eindelijk, en dit is niet het minst belangrijke
gedeelte van het betoog, bespreekt de hoog
leeraar den regeeungsvorra, die voor Fraukryk
den meest gewenschten kan geacht worden, en
hjj komt dan tot het besluit, dat dit de
republiek is. Het koningschap, metdengiaaf
vau Parys aan het hoold, zou ongetwyfeld
tot den oorlog leiden, liet koningschap zou
tegenover zich hebben de steike oppositie
van republikeinen en Bouapaitisteu. De
koning zou zich genoodzaakt zien, gestrenge
maatiegeleu tegen die oppositie te nemen;
onmisbaar zou hem de steun der geestelijkheid
daaiby zyn. De ontevredenheid zou daaidoor
voortduiend stygen, en de vorst zou gedreven
zyn, wilde hjj zjju troon niet vei liezen, tot
den oorlog over te gaau. Dat is ook de ge
schiedenis geweest van Napoleon 11L eu den
door hein uitgelokten uoilog, waarvan de
afloop ïu Fiankiyk nog allyd de gemoederen
in beweging brengt.
SCIllliDAM, 21 September 1881).
Niet een boekje waarin kot lelijk de ge
schiedenis der maatschappy wordt uiteeugezet,
maar bet gedenkboek waai vau wy in ons
nummer van gisteien melding maakten
zal deu beambten der Holl. IJzerea-Spooi weg-
maatschappy als aandenken woiden geschonken.
De lamp, die de stad Antwerpen heeft ge
troffen, is te groot, dan dat iedere poging,
haar te lenigen, geen kiachtige ondersteuning
zou verdienen. Daarom wijzen we gaai ne op
de advertentie, waai by een conceit woidt
aangekondigd, dat op Dinsdag 24 dezer in de
Gioole Doelenzaal te Botterdam, onder leiding
van den heer H. Snel, en met medewerking
van erkende talenten zal worden gegeven.
Bovendien zal een kinderkoor de cantate
iVrijaf" met begeleiding van orkest uitvoeren,
't geen zeker de aantrekkelijkheid van het
programma verhoogt.
Gaarne bevelén we deze poging, om te
helpen, waar de nood zoo groot is, dringend
aan, en wenschen we commissie en directeur
het meeste succes.
De Tweede Kamer wordt, naar het Vad.
verneemt, tegeu Dinsdag ten 11 ure bijeen
geroepen, om nog dien dag, onmiddellijk na
de keuze der leden van de huishoudelijke
commissie en van die voor de stenographic,
de discussie over de onderwijswet te hervatten.
Naar wy vernemen is bij het departement
van waterstaat een wetsontwerp in bewerking,
strekkende om kleine rivieren in beteren toe
stand tebiengeo. Deze zullen óf van rijkswege
verbpterd worden, óf door de betrokken bestu
ren met rijkssubsidie. De verbeteringen zullen
zich echter bepalen tot bet hoog noodige voor
scheepvaart en afwatering.
Het is meer dan 15 jaar geleden sinds de
handel te Harwich iD Hollandsch vee gestaakt
werd ingevolge het uitbreken der veeziekte.
Daarna zijn geen pogingen verder in het
werk gesteld, totdat verleden week eenige der
giootste veehandelaren een partij koeien en
kulveien overzonden om te Harwich verkocht
te woiden. Eenige moeilijkheden omtrent de
quaiantaine weiden uit den weg geruimd
door ze naar Dovercourt te zenden en daar
te veikoopeu.
De koeien brachten tusschen de f240 en
f288 op en de 6-maads kalveren f57 S. 69
per stuk.
Omtrent de opening van den dienst der
Holl. IJz.-Spooi wég-maatschappij tusschen
liaailem eu Amsterdam bevatte de Hi.arl.
Ct.onder dagteekentng van 20 Sept. 1839,
het volgende
vlieden liebben de lieoien adnimistrateuirn van
den ïjzeien weg van Amsteidam henvaaits, na
het overwinnen van menig bezwa.ii en menigo
belemmering, liet genoegen gehad van de dienst
op denzclven te kunnen openen. Te bult tweo uro
is een tiein, bestaande uit negen vorsclnllende
rijtuigen, getiokken door twee stoomwagens, van
Amsteidam op wog gegaan; na vei loop an een
half uui aan liet station te Haarlem aangeko
men, en een weinig voor drie uro naar Amster
dam tei uggekeerd. De overhoids- en andere
aanzienlijke parsonon, welke tot dezen togt waren
uitgenoodigd, bobben do dnectie hunne byzondoio
teviedonheid over het welslagen dezer belangi ijko
ondernoming betuigd, en de ovoigroote menigte,
welke, zoowel te Amsterdam, als hiur tei stedo,
van dit buiiengetnceno schouwspel getuige was,
heeft alsmede, op velschillende wijze, van haien
bijval doen blijken. Te Amsteidam teruggekeerd,
zijn aan de gonoodige gasten, op eene iet jiligtende
wijze verschillende vervetschingon aangobodon.
Aldaar, zoowel als aan de llaai lemsihe station
is de vreugde van liet feest door do muziek der
stedelijke schuttelijen verhoogd geworden, terwijl
het corps hoornblazers der Amsterdamsche schut
terij den togt in een der rijtuigen heeft mede
gedaan. De wagens en stations waren met vlaggen
versierd."
Do dienst werd 24 Sept. 1839 voor het publiek
geopend. Er liepen per dag vier tieinen in elke
richting. Van Amstei dam 's morgens te 8 en te
10 uur, en des middags om 3 cn om 5 uur. Van
Haailem des morgens te 8 en des namiddags té
2te 4 en te 6 uur.
Thans toopen er tusschen genoemde steden
in beide richtingen 24 treinen per dag.
De prijzen der plaatsen, in 1839 aangeduid
door diligence, char a bancs en waggon, en niet
door oersto, tweede en derde klasse, bedroegen
van Amsterdam naar Haarlem resp. fl.20,
fO.80 en f0.40.
De eerste retourbiljetten werden in 1847 uit
gegeven, nadat reeds in 1845 langs den spoorweg
een telegraafgeleidmg ook de eerste in ons
land in gebruik was genomen.
Het taiief bedroeg voor gewone tijdingen in
lettels voor de eerste twintig woorden 1 cent
per kilometer eu voor de meerdere woorden l/j
cent per kilometer.
Aan het gedenkboek der Holl. IJzeren-Spoor
weg- maatschappij is hat volgende ontleend J
Vóór vijftig jaar exploiteerde do Hollandsché
ÏJ-zeron-Spoorweg-maatscliappij een longte van 10
kilometer, nu heeft haar net een uitgebreid
heid van 781.590 kilometer.
Zij begon met een kapitanl van ruim 1 mil-
liocn gulden, thans bedraagt het kapitaal, in
do onderneming gestoken, omstreeks 56 millioen.
Hij den aanvang kon de dienst worden uitge
oefend met 4 locomotieven en 36 rijtuigen,
thans zijn daarvoor noodig 235 locomotieven en
2500 rijtuigen en wagens.
De snelheid van vervoer bedroeg in den beginne
38 kilometer in hot uur. thans is een snel
heid van 75 kilometer in het uur voor personen
treinen normaal en wordt die van 90 kilometer
in hot uur in enkele gevallen bereikt.
Do dienst tusschen Amsterdam en Haarlem
we'd in den beginne met slechts vier treinen in
elke richting gei eden, thans loopen er dage
lijks op dat baanvak 64 en op het geheele net
550 tremen daaronder gerekend de goederen
en de locaal-spoorweg- en tramtreinen.
De getalstoikte van het personeel klom in dit
tijdvak van ongeveer 100 tot ruim 4400 man»
Traosvaalsche spoorweg.
Een zeer gunstig bericht omtrent de Zuid-
afukaansche republiek kan worden mede
gedeeld
De Staatscourant Diario do Qoverno) van
Poituaal bevatte het koninklijk besluit, waarby
de overeenkomst wordt bekrachtigd tusschen
de Portugeesche regeenog en de Nederl -Zuid-
afrikaansche spoorwegmaatschappij gesloten
omtrent het spoorwegtarief.
Zoo is deze aangelegenheid, die gedurende
vijf jaren met zoovele wederwaardigheden
heeft te kampen gehad, thans tot een goed
einde gebiacht.
Van Demerara wordt gemeld dat aldaar
eeue maatschappy is opgericht tot het zoe
ken van goud m de boventanden vau Ne-
derlandsch Guyana.
Zooals men weet, komt de formatie van
den bodem in Suriname nagenoeg geiieel
4
