Vrijdag 8 November.
A0. '889
N°. 7370.
KENNISGEVING.
1 rie-en-veertigste Jaargang,
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
U IT G EVER: J. O D
BDKISAD: MAR KT, E 121.
B uiten lands c h e Berichten»
au
IBONNEmentsprus, per kwartaal
franco per post, door het geheele Rijk
Jthonderlijke nominers
f 1.85
- 2.5a
- O.iO.
lOTRRTRKTispRliS: van 1-ID Reivonv rev;.). in«t
inbegrip -nan «ene Onurantf t IV,
Iedere gewone regel meer- .11,
Drieiuai. geplaatst wordt tegen Twemtn. berekend.
JnrJgUngen, welke gevaar, schade of
hinder kunnen veroorzaken.
BunaEMEESTER en Wethouders van
Schiedam,
Gelet op art. 8 der Wet van den 2den Juny
1875 Staatsblad no. 95)
Geven kennis aan de ingezetenen, dat op
.heden aan T. If. A. VAN DIJK en zijne regt-
verkrijgenden vergunning is verleend tot
oprlgUng eener smederij en koper-
gletcrij in het pand aan de Noordved alhier,
wijk D no. 171, kadaster sectie A no. 770.
Schiedam, den 7en November 1889.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
P. J. VAN DIJK VAN MATENESSE.
Be Secretaris
A. W. MULDER.
Schiedam 7 November 1889.
Het oordeel, door prol. Buys over de door
da Tweede Kamer aangenomen schoolwet
uitgesproken, en waarvan de slotsom was:
aanneming door de Eerste Kamer is gewenscht,
bleef met lang zonder bestrijding. Mr. Levy
heeft zich gehaast het artikel van den hoog-
ieeraar te weerleggen. De verontwaardiging,
immers zoo mogen we het wel noemen?
van den heer Levy werd vooral opgewekt
door de bewering van professor Buys, dat de
zaken geheel anders stonden toen dr, Schaep-
man bij de grondwetsherziening wijziging
van ait. 194, thaus art. 192 der grondwet
voorstelde. Nu heeft dr. Schaepman al zeer
veel over onderwijs, in liet bjjzonder over
lager onderwijs, gesproken en geschreven.
Eenmaal schetste hij immers als zijn ideaal
de opheffing, de vernietiging van het openbaar
onderwys, met al den aankleve daarvan, tot
zelfs opruiming vao de plaatselijke commissiën
van toezicht; zeker omdat die wel eens lastige
potkijkers kunnen zjjn. Later werd hij wel
wat gemutigder, maar dat hij met hetgeen
deze wet hem brengt, eu dat is nogal
zooals in het adres uit Den Briel aan de
Eerste Kamer onomwonden wordt aange
toond, dat hg daarmede tevreden zou zijn,
wil er by mr. Levy niet in, en daarom houdt
hl vol: verwerpiug van de wet door de Eerste
Karner is gebiedend noodzakelijk. Luisteren
we naar een ander advies, mondeling gegeven
aan de leden der veieeniging van handels
bedienden ïMeieuritis" te Rotterdam, door
mr. S. van Houten, lid van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal.
Spreker ving aan met do klachtdat drie
•van rle vijf afgevaardigden uit Rotterdam mede
gewerkt hebben om in de Tweede Kamér
aan het onlwerp-schoolwet de meerderheid te
bezorgenhet heette om vrede te stichten.
Maar dit is immers een illusie; tusschen libe
ralen en clericalen eindigt de strijd nooit, en
de verklaringendoor de clericale leiders in
de Kamer afgelegd, moeteri elk die zien kan,
de oogen openen. Dr. Schaepman wil de kin
deren van meet af opgevoed zien slot katho
lieken in hart en geest, in merg en nieren".
En de heer Lohman heeft verklaard, dat alleen
dan uit den aard der zaak beëindiging van
den schoolstrijd te wachten isais de door
zijn geestverwanten voorgestelde rpacificatie"
zal zijn aangenomen.
Verder wyst de heer Van Houten er op, hoe
door de clericalen over het groote beginsel
der revolutie, »scheiding van kerk en staat",
gedacht wordt. Hun doel is: lo, de staats
wetten te doordringen vau den kerkelijken
geest; 2o. ten aanzien der onderdeelen, waar
over beider heerschappij zich uitstrektliet
gebied der berk zooveel mogelijk te vermeer
deren.
De katholieken volgens deze gedragslijn
waar zjj in de minderheid zijn, eischen zij
vrijheid volgens ons, dat is der liberalen
beginsel; waar zjj de meerderheid hebben,,
onthouden zjj die vrjjheid aan ons, naar hun
beginsel.
De vryheid, ook aan de katholieken ver
leend, is in den loop van deze eeuw steeds
uitgebreid. In 1853 kregen zjj de bisschop
pelijke organisatie, in 1857 erlangden zij
eerst vrijheid om te doen wat Schaepman
heeft genoemd: nhet vormen van katholieken
in hart en geest, in merg en nieren". Toen
zjj dit alles gewonnen hadden, hebben zij
den liberalen den rug toegedraaid.
De heer Lohman heeft gezegdVolks
eenheid! waar die niet bestaat, heeft de
staat die Diet te erkennen. Wjj zjjn nu een
maal verdeeld in Protestanten, Katholieken,
Joden enz.daarmede moet de staat reke
ning houden.
Dit antwoord op een der grieven van
liberale zijde geuit, was op zich zelf reeds
toereikend om de liberalen te waarschuwon.
Dus er is, zegt mr. Van Houten, een ont
bindende kracht werkzaam in Nederland,
die de burgers van een volk maakt tot
medepassagiers op het schip naar de eeuwig
heid, zonder dat zjj verder iets met elkaar te
maken hebben liet beginsel der algerneene
volksschool, van 180G af, was steeds, dat de
volkseenheid moest worden versterkt. En
daar de tegenwoordige regeering de neiging
heeft, de scheiding van kerk en staat slechts
schijnbaar te maken, en het Nederlanderschap
niet als beginsel van volkseenheid te be
schouwen, is het beginsel der nieuwe school-
regeling een gevaarlijk beginsel.
Wat het subsidiestelsel aangaat, biengt mr.
Van Houten de woorden van professor Buys
in herinneringnlntusschen mag veilig dit
worden gezegd, dat eene rechtstreekse/ie gelde
lijke ondersteuning met de stellig en duidelijk
uitgesproken bedoeling uan de Grondioet in
lijnrechten strijd is," Immers als deze liet
vestigen van openbare scholen in alle deelen
van Nederland juist daarom heeft voorge
schreven, om waarborgen te hebben tegen de
overheersching van de bijzondere school, dan
is het in den vollen tin des woords ongerijmd,
om die overheersching door geldelijke onder
steuning te bevorderen.
De slotsom van den heer Van Houten is
verwerping dezer wet door de Eerste Kamer.
Als deze zich b.- et voor de uitspraak van
Maart 1888, dan is het volstrekt niet zeker,
dat zij voldoet aan den eisch van heden. Neemt
zjj de wet niet aan, dan zal men wellicht tot
ontbinding der volksver tegen woordiging moeten
overgaan. Welnu, indien men zich wil voegen
naar den vulkswensch, laat inen dan aan het
volk de gelegenheid geven, uitspraak te doen.
Ten slotte geven we in zijn geheel het adres,
door het bestuur der Vereeniging voor Paeda-
gogiek, bestaaudo uit mannen van het open
baar en bijzonder onderwijs aan de Eeiste
Kamer is gezonden; 'tis een woord van des
kundigen.
Het bestuur der Vereeniging voor Paodagogiek,
bestaande uit de lieeronII. BoumanB. N.
Geboren, D. do Groot, B. J. von Pritzelwitz van
der Uorst, D. Laméris, C. van Riet en J. Ver-
sluys, heeft zicli tot do Eerste Kamer der Sta-
ton-Generaal gewend met liet volgende adres:
De ondergeteekenden, bestuurders der Voreeni-
ging voor Paodagogiek, gevestigd te Utrechten
als rechtspersoon erkend bij Koninklijk Besluit
van den 29sten Novomber 18S7, no. 9, nenien
eerbiedig do vrijheid, zich tot U to wenden, naar
aanleiding «an de wijziging onzer schoolwet, die
weldra aan Uwo bcoorcieeling wordt onderworpen.
Zij kunnen do vrees niet onderdrukken dat
do aard en de inrichting van ons volksonder
wijszoowel liet bijzonder als liet openbaar,
groote schade zullon lijdon, wannoor de ontwor
pen wijziging tot wet wordt verheven.
In do overtuiging, dat hunne vrees alleszins
gegrond is, gevoelen zij zich verplicht, hunne be
zwaren te brongen onder do aandacht van uwe
Hoogo Vergadering, die zij, voorzeker, door
geen breedo uiteenzetting behoeven voor te lichten.
Hot hoofdbezwaar tegen bet wetsontwerp
achten zij gelegen in do onverholen bedoeling,
om hot bijzonder ondonvijs, krachtig gesteund
door de Rijksmiddelen, tot loge! te stellen in
plaats van de openbare school, en de overheid
eerst dan met hare zorg voor liet onderwijs te
doen optreden, als die van bijzondero vereen!-»
gingen ontbreekt of to kort schiot.
Do ondergeteokenden betreuren den blijkbaren
toeleg, om bovendien het openbaar onderwijs to
verzwakken en de bijzondere school to bevoor
rechten zonder voldoenden waarborg te cisclien,
dat haar onderwijs beter worden of voortdurend
good zijn zal.
De vermindering van liet aantal onderwijzers,
waardoor eene goedo inrichting van het classikaal
onderwijs zeer wordt belemmerd;
het scheppen van gesubsidieerde bijzondere
scholen van 2540 leerlingen met éen onder
wijzer, waarbij behoorlijke klassenindeeUng on"
mogelijk wordt on toch do voordeelen van het
hoofdelijk onderwijs niet worden verkregen
de verplichte schoolgeldheffing, die de wet
aan do openbare school oplegt, maar niet van de
bijzondere eischt, zoo.lat deze door cenige gelde»
lijko opoffering het onderwijs gedurende korten
tijd geheel kosteloos kan geven, wat niet ver»
hindert, dat zij zelve, nadat de openbare school
is te gronde gegaan, een schoolgeld kan heffen
lioogor dan voor deze voor de openbare school
was bepaald
do groote tijdsruimte, die der bijzondere school
wordt gelalen. om in oen hoogst gebrekkigen
toestand en met een gciing aantal leerlingen
voo'f. to werken
het ongemotiveerd schrappen dor vormleer,
een leervak, onmisbaar, ook als voorbereiding
tot het teekononderricht
dat alles wekt bij onze Vereeniging de vrees,
dat het openbaar onderwijs langzaam zal weg
kwijnen on een toestand zal ontstaan, dien men
tijdens da eerste schoolhervorming wilde voor»
komen, en die, waar hij werkelijkheid werd, ten
zeorste wordt betreurd.
Een zeer ernstig bezwaar achten ondergetee»
kenden het ook, dat de opleiding van oiidenvij»
zers voor do lagere school wordt prijsgegeven
aan stelsolluosheid en gevaar loopt te ontaarden
in africhting voor een examen, door de toepas
sing van maatregelenwaarbij alle waarborg
ontbreekt voor het vormen van een weiontwik-
kolden on veelzijdig gooefenden onderwijzersstand.
Inzonderheid doet het hun leeddat in dit
ontwerp niet is opgenomen hot wettelijk voor
schrift van den leerplicht, algemeen erkend als
een krachtig middel tot bestrijding van het steeds
betreurenswaardig schoolverzuim, een plicht, fei
telijk reeds sedert lang door alle weldenkends
ouders aanvaard on vrijwillig in toepassing ge
bracht.
Ter oorzake van die hoogst belangrijke bezwa
ren achten do ondergeteekenden zich verplicht
tot uwo Iloogo Vergadering hot eerbiedig ver
zoek te richten dat dit wetsontwerp niet door
uwe goedkeuring worde bekrachtigd.
1) u 1 t s 0 11 L A S D.
Dinsdag maakte de Rijksdag een aanvang
met de algerneene beschouwingen over het
ontwerp tot wijziging der socialistenwet.
Slechts drie spiekers voerden het woord da
bijna SO-jarige rechtsgeleerde dr. Reicheusper-
ger (centrum), die zich tegen elke uitzonde
ringswet verklaardede nalionaal-liberale
professor Von Cuny, die nog tal van verzach
tingen in het ontwerp wenschte en de ver
zending daarvan naar eene commissie van 28
leden voorstelde, en de sociaal-democratische
afgevaardigde Liebknecht, die natuurlijk het
optreden der regeering tegen zyne parttjgenoo»
ten hekelde.
Omtrent de samenkomst van den rijks
kanselier Von Bismarck met den Oostenrijk»
