Binnenlandsche Berichten,
.financiën; Blasbibad tot minister van buiten-
landsche zaken; Berro tot minister van justitie,
en Villa tot minister van oorlog.
B B A Z 1 L I B.
Bjj decreet der regeeriog wordt de vorming
gelast van drie districts-banken in de noorde
lijke provinciën, met een kapitaal van 50
joniüioen francs.
TRANSTAAI-,
De gezondheidstoestand in Johannesburg
laat veel te wenschen over. Men spreekt van
£00 parsooeo, die aao de z. g. kampkoorst
lijdende zouden zijn. Ook op de lage velden
(Zoutpansberg) moet het treurig gesteld
«vezen en eischen de hevige koortsen menig
offer. In nauwelijks vier weken tgds overleden
daar niet minder dan drie regeerings-amb
tenaren by het mijnwezen, allen in de kracht
van het leven. Met recht beklaagt men zich,
datud,e regeering niet bjjtjjds maatregelen ge
nomen heeft om door den bouw van steenen
buizen en het zenden van doctoren het kwaad
zooveel mogelijk te keeren. De 32-jarige
mjjncommissaris Jan van Manen, die thans
jself als offer der moorddadige ziekte gevallen
is, heeft reeds voorlang de regeeriog aange
maand in dezen te voorzien. Na de treurige
ervaringen, die men thans beeft opgedaan,
zijn geneesheeren derwaarts vertrokken.
TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERA AL.
Zitting van 12 Maart.
De interpellatie van den heer A. van Dedem
over de jongste ministerieels crisis en hare
gevolgen werd heden gehouden. Behalve de
interpeilant namen van de rechterzijde de
heeren Van Alphen en Scbaepnoan en van de
liberale zjjde de heeren Tak en W. van Dedem
aan het debat deel.
Uit de herhaalde verklaringen van de regee-
fing, bjj monde van den minister Mackay,
bleek dat het zwaartepunt van het bestuur
niet is verlegd van-bet eene naar het andere i
departement; dat de taak der regeering on
veranderd blijft; dat zjj de groote vraagstuk
ken van binnenlandsch bestuur (onderwjjs,
kiesrecht, gemeentelijk belastingstelsel, defen
sie) op de vroeger aangekondigde wijze 'zal
trachten op te lossen; dat ook de school
wet geheel in den geest van den beer
Mackay zal worden uitgevoerd en dat, meer
bepaaldelijk wat de christelijke zending be-
treft, de regeeriog de haar bjj het regeerings-
reglement opgelegde taak zal blijven voort
zetten tot bevordering van het godsdienstig
belang in Indië, in den geest van dr. Kuyper
indertijd in de Kamer uiteengezet en zooals
't met instemming door den heer W. van
Dedem was aangehaald.
De zitting wordt voor korteu tyd geschorst.
Daarna is de eiudstemming over de pensioen
wetten bepaald op Woensdag 19 Maart na de
pauze.
Bjj de voortgezette interpellatie over de
crisis verdedigde de heer Van Houten het
votum der Eerste Kamer; hg betreurde niet
het heengaan van Keuchenius; verklaarde dat
de oplossing der crisis hem bevreemdde, om
dat, waar het geen Kabinets quaestie gold,
eenvoudig de heer De Savornin Lobman als
minister van koloniën had kunnen optreden.
De verschuiving is niet gemotiveerd. Door den
beer Mackay is gezegd, dat de voorstanders
der kiesrechtwjjzigiog geen reden hebben zich
te beklagen over de vervanging van het hoofd
voor binnenlandsche zaken. Watbeteekent dit?
De heer Rutgers van Rozenburg keurde de
verwisseliog af. Het ministerie van koloniëQ
bad niet door den heer Mackay bezet moeten
worden en met den heer De Savornin Lobman
maakt bezadigdheid in het Kabinet plaats voor
par ty drift.
De heer Roëll twijfelt aan de gelijkheid van
standpunt tusscbende heeren Lobman en
Mackay ten aanzien der schoolwet. Hg be
roept zich op uitlatingen van den heer Lobman
in het anti-revolutionnai; manifest en de
^pacificatie" omtrent het grondwetsartikel
betreffende onderwjjs en het karakter van
schoolgeldheffing.
De heer Domeia Nieuwen huis dringt aan
op zelfbeperking, vooral bjj de liberalen. De
regeering lacht toch om hetgeen zjj zeggen.
Het landsbelang drong tot oplossing, daarmede
is de zaak uit.
De heer Van Nunen meent dat het gezag
in Indië zal winnen door het Christendom
in Iodië niet te verloochenen.
De heer Heemskerk protesteert tegen de
beschuldigingen, ingebracht tegen den heer
KeuChenius in diens afwezigheid.
De minister Mackay herhaalde de (.Igemeene
leiding te blijven voeren, niet te ijjn opge
treden ale koloniaal hervormer, en dat in
zake de schoolwet de minister De Savornin
Lobman het eens met hem is.
De minister De Savornin Lohman consta
teerde, dat eene kiesrecht-herziening althans
dit jaar Diet te wachten is, dat hjj de school
wet wil helpen uitvoeren naar letter en geest
en dat hjj vrede wil. Zijne wenschen om
trent het vrjje hooger onderwjjs zjjn niet ge
makkelijk te verwezenlijken en zeker niet
zonder de hulp der Staten-Generaal.
Na replieken werd het debat verdaagd tot
morgen.
SCHIEDAM!13 Maart 1800.
De jury voor de tentoonstelling van kunst-
njj verheid, door de Schiedamsche Kunstvereeni-
ging in de Paaschweea alhier te houden, zal
bestaan uit drie leden der Kuostvereeniging,
waarvoor gekozen zjjn do heeren E. M. Beu
kers, C. Gips Az., A. W. M. Odé Jz., en een
zevental stadgeoooten door de inzenders te
kiezen uit dubbeltallen door de Kuostvereeni
ging opgemaakt, nl. de heeren H. A. M.
Roelants, J, Odé; J. J.Vormer, A. D. Heederik
A. Nolen, A. F. Gips; M. van der Burgh,
L. Peiquin; J, F. Rozestraten, W. A. Hoek;
J. P. Vincent, W. C. H. Jansen Jacs.J., M.
Kramers, Frans Nieberg.
Tot eere-vooizitter der jury is benoemd de
burgemeester, de heer P. J. van Djjk van
Mateoesse, die deze benoeming bereidwillig
beeft aanvaard.
Naar aanleiding van de zonderlinge ont
wikkeling, welke in onze letterkunde ge
durende de laatste tienjaien is waar te nemen,
ontvouwde prof. dr. Jan ten Brink, van Leiden,
gisteravond in ons nutsdepartement de stel
ling, dat het karakter der Nederlaudsche
letterkunde nimmer kan worden gewyzigd,
ondanks de pogingen, door velen in 't werk
gestéld, om daaraan een andere wending te
geven en ze tot geheel andere vormen te
te buigen en te verwringen. Iedere letter
kunde heelt haar eigenaardig, haar nationaal
karakter; zoo ook de onze. Hoewel b|j som
mige volkeren achterstaande, z^o de Neder
landers met hunne letterkunde andere weder
voor; is het karakter der Fransche en dar
Italiaaa8che letterkunde opbruisend, dweep
ziek en door verregaanden hartstocht vaak
duister, de Nederlandsche kenmerkt zich door
eenvoud, helderheid, natuurlijkheid, levens
ernst, nu en dan zich uitend in boert, luim,
humor,
Hollands zonen zjjn van oudsher practisch
geweest, door de ligging en de gesteldheid
van den bodem bedacht op het nut, hetwelk
zjj daarvan konden trekken, en steeds woeke
rende roet de talenten, bun geschonken om
dat uitgestrekte moeras in een bewoonbare
streek te herscheppen zoodoende moest de
Nederlander steeds zjjn de man van de bereke
ning, logisch, practisch, bedaard, Eo dat de
letterkunde denzelfden geest ademt, daarvan
zou spreker de treffende bewijzen leveren
door enkele grepen uit de verschillende tijd
perken daarvan.
Evenals die van vele andere volken, vangt
de Nederlandsche literatuur aan met het
dieren-epos, waarin echter bijna niets oor
spronkelijks wordt aangetroffen. Reeds daarin
openbaart zich de karakteristieke trek, den
Nederlander eigen, van de vraag naar eten cn
drinken, nl. het zoeken naar honiggraten door
den vos, en daarnevens de wol! als sluw
diplomaat.
Vervolgens verplaatste spreker zjjne hoor
ders in de 14) en 15e eeuw, toen onze
letterkunde uitsluitend bestond uit tooneel-
kluchten van de hand van eenvoudige burgers
uit den werkenden stand. Deze kluchten,
hoewei niet zeer verdienstelijk, waren toch
een getrouwe afspiegeling van het volksleven
in die dagen, en hebben als zoodanig waarde
voor hen, die zich in een vergelijkende be
schouwing onzer letterkunde verdiepen. In
het tweetal voornaamste kluchten, door
spreker aangehaald, is de heerschende ge
dachte wederom de vraag naar eten en drinken.
Van dit gedeelte van zjjn onderwerp af
stappende, deed spreker zjjn aandachtige hoor
ders een blik werpen in de veelbewogen 17e
eeuw, de eeuw bjj uitnemendheid voor het
Nederlandsche volk, waarin kunsten en weten
schappen, schilderkunc» staatkunde, besef van
zelfstandig vo'ksbestaan hun toppunt hebben
bereikt. Spr. behoefde slechts den naam te
noemen vr,n een Rembrandt, een Van Djjcb,
een Willem den Zwjjger, den staatsman bjj
uitnemendheid, die ïrustig te midden der
onstuimige baren" zijn volk steeds meer
leidde tot ontwikkeling en beschaving, eo het
door zgne geestkracht den zwaran strjjd met
het gewenscht succes heeft doen strijden
een Heinsius, een Gcaliger, een Maurits, een
Frederik Hendrik enz. En hoe rijk is die
eeuw ook aan letterkundigen I Welk een
lichtstraal gaat er uit van hetRoemer-Visscher-
huis; welk een zegen verbreidt het voor onze
letterkundige vaderen uit dien tijd en voor
hunne nazatenWie kent niet dat type van
echt oud-Hoilandsche hartelijkheid en gulheid,
gepaard aan eeD ernstig streven naar vooruit
gang en volmaking op literarisch gebied niet
alleen, maar tevens op dat der kunstwie
heeft met gehoord van dien Muiderkring,
waar men, bjj verschil van gezindte, de onder
linge eendracht en harmonie trachtte te be
vorderen tot gemeenschappelijk welzjjn? Daar
treffen wjj aan een Roemer Visscher ea zijne
dochters Anna en Maria Tesselschade, eon
Hooft, een Bredero eo zoovele anderen.
Zoo geleidelijk voortgaande, kwam spreker
aan de letterkundigen der 18e en dar 19a
eeuw. Een Huygens herinnert ons aan het
plastische der 18e eeuw, zoo veelvuldig be
schreven en zoo gretig geleten een Vondel
met zjjne lyrisch-dramatische meesterwerken,
in navolging der Grieksche heldensagen,dwingt
bewondering af voor den grooten vooruitgang
op dat gebied. Betje Wolfï en Aagje Deken
schreyen bare meesterwerken sSara Burger
hart" en Willem Leevend", waarin zoo juist
en zoo natuurljjk het burgerlijk leven uit die
dagen wordt geteekend. En hoe rjjk is onze
19e eeuw! Van Lentiep schreef zjjne onster
felijke romans, de Oude Heer Smits zjjn serie
brieven, Hildebraod zjjne in poëtisch proza
geschreven zCamera Obscura". Eu wat echte
humor spreekt uit de dichterlijke ontboeze
mingen van een Piet Paaltjens, welk een muziek
klinkt uit de kernachtige gedichten van den
Gelderschen Staring. Hoe diep weemoedig en
toch vertroostend en verheffend tevens zjjn de
zangeD van De Génestet, en hoe geestig en
tevens oorspronkelijk die van De Schoolmeester.
Voorwaar, rjjk is onze eeuw aan hen, die
hunne medemenschen tot iets hoogers, tot iets
edelers dan het alledaagsche weten te ver-
beffen eo, in tegenstelling met vele theologen,
op zoo zegenrjjke wijze het klavier der vollfs-
conscientie bespelen.
Door dit zeer interessant overzicht bad
spreker ruimschoots voldoende bewijzen tot
staving zjjner stelling aangevoerd, en besloot
bjj zijne lezing met eau opwekking om zoowel
in proza als in poëzie steeds te trachten het
voorvaderlijk, echt Nederlaudsch karakter te
handhaven.
De hoorders, dankbaar voor deze even nut-
tige als belangrijke lezing, betuigden den heer
Ten Brink door luide bijvalsbetuigingen hunn»
sympathie.
Gisternacht zjjn door de politie op straat
aangehouden 2 elfjarige jongens, alhier woon
achtig, die zich hadden schuldig gemaakt
aan diefstal van eenige voorwerpen uit eeo
snoepwinkeltje aan de Westvest alhier waar
voor zjj een ruit in het winkelraam hebben i
verbroken. Er is proces-verbaal tegen hes
opgemaakt. j
Bjj koninklijk besluit zijn de heeren jhr. mr. i
F. P. van der Hoeven, Zr. Ms. buitengewone j
gezaDt en gevolmachtigd minister bjj het hof I
van Z. M. den Duitschen keizer, koning vaa j
Pruisen, mr. F. J. W. G. Snjjder van Wis.
senkerke, referendaris,- chef der 2e afdeeliog j
vaa het ministerie van justitie, en H, W. E.
Struve, inspecteur van den arbeid, benoemd
tot vertegenwoordigers der Nederlandsche i
regeering op de aanstaande internationals j
conferentie te Berljjo, ter beraming van maat- -
regelen tot verbetering van het lot der arbei- l
dende klasse. (St.-Ot,) i
Namens den Koning, de Koningin en Prin- I
ses Wilhelmina ontvingen de heeren J. R,
van der Lans, te 's-Hertogenbosch, en J.M. j
Roldanus, te Edam, onderscheidenlijk de dich- I
ter en de uitgever van »Ege!antiereo," eeo
schrijven van dankbetuiging voor dezen dicht
bundel, swaarin voorkomen de door Hunne
Majesteiten zeer gewaardeerde gedichten, ge
wijd aan deo Koning en Zjjn Huis".
De Staatscourant bevat een tabellarisch
overzicht van den oogst in Nederland, waarnit
blijkt, dat, vergeleken met 1888, het afge-
loopen jaar als vruchtbaar voor een landbouwer
mag worden beschouwd.
De katholieke kiesvereeniging te Goes heeft,
met het oog op de indiening der legerwet,
besloten, nog geen definitieve beslissing ia
zake het stellen van een candidaat voor de
i
Tweede Kamer te nemen, maar met algemeens
stemmen eene motie aangenomen, waarin tjj i
besluit, zich eerder bjj de aanstaande vsrkie-
zing van atemming te onthouden, dan stem-
men te bezorgeo aan voorstanders van dec
verplichten persoonlijken dienstplicht.
Het bestuur der R.-k. kiesvereeniging t»
Goes heeft den heer Keuchenius een schrijven j
gezonden, daarbjj antwoord verzoekende op
de vraag of eeo eventueel wetsvoorstel indet
Kamer in zake den verplichten persoonlijke
dienstplicht op zjjn steun kan rekenen; waarop 1
de beer Keuchenius beeft geantwoord; dat
hjj bereid zjjn zoude een wetsvoorstel, dat j
het beginsel huldigde van persoonlijken dienst-
plicht, behoudens de noodig of billjjk gebleken
vrijstelling, te ondersteunen.
Hebben wjj hst vermoeden uitgesproken,
dat er dit jaar wel niets van ae legerwetton j
zou inkomen, ook het Handelsblad is vaa
dezelfde meening. Het grondt zjjne verwach
ting echter nog op eene andere omstandigheid
dan den te kotten tijd. Het is de vraag, zegl
het übl., of de meerderheid der Tweedt
Kamer, roet het oog op de verkiezingen Ia
1891 en om het verband tuaschen dedeelei
der rechterzijde niet te verbreken, de behat;
deling niet zal uitstellen. Met da ^sdienstip
heden der practgk, waarvan de Standaa
een jaar geleden sprak, kan men althans ijl
trachten te winnen. ArnhCl)
Bjj de behandeling van het afwijzend pr»
advies voor burg, en weth. van 's-Gravw*
hage in zake het aanvaarden van de ontworptf
Vosmaer-fontein in de Schaveningsche üe
jes, heeft de gemeenteraad zich Dinsdag^
23 tegen 11 stemmen vereenigd met
