A0. 1890,
Maandag 17 November.
N°. 7632.
Eerste Blad.
ier-en - ve ertigste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
UITGEVER: j7 ODÉ.
V
liinnciilamlsch e Berichten.
som
Abonnementsprijs, per kwartaat
franco per post, door het geheele Rijk
Afzonderlijke nommers
1.85.
- 2.50,
- O.IO.
BVHEAUi MAIIKÏ, E, 1 2 4.
Advertentieprijs: van 1-—10 gewone regels met
inbegrip van eene Courant. f 1,10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Schiedam, 15 November 1890.
In hyperbolischen stijl stort de pastoor
van Amslenrade in Limburg de fiolen zijns
toorns uit over de legerwet van den minister
Bergansius. Een enkele phrase slechts: Er
moet worden gestreden, onverbiddelijk gestre
den worden zonder omzien, zonder genade,
tegen de gehate legerwet, den vloek voor ons
vaderland, o. a. ook omdat die wet noodeloos
de persoonlijke vrijheid verkort, hel heilige
recht der ouders op hunne kinderen met voe
ten treedt, de holen der godslastering, der
dronkenschap, der ontucht altijd wijder
openzet.
En aan liet slot van het betoog lezen we:
De verantwoordelijkheid en de gevolgen mo
gen op het hoofd van de Christenen komen,
die door hunne onverzettelijkheid de schuld
zijn, dat de anti Christus zijne heerschapij
in het christelijk Nederland voorgoed ganl
vestigen. Hun roepen wij, ons de handen
wassehende toe: uw ondergang is uw eigen
werk, o Israëli
De heer Vnn Houten helpt de eerwaarde
schrijver op zijn eigenaardige wijze. Hij
spreekt niet van godslastering, dronkenschap
en ontucht, llij herent de vesting van een
andere zijde. Vooreerst wordt de linkerzijde
der anti-revolutionnairc partij door hem ten
strijde opgeroepen tegen liet ontwerp.
Het. is tijd, dat ook zij toeken van leven
geve, al zij het alleen om het kwaad te ver
hinderen, waarmede de militaire voordraeht
der regeering ons volk bedreigt.
Haar militair ontwerp ligt weder geheel
in de lijn der vanouds bekende conservatieve
staatkunde. Het fijn beleid heelt do vegecring
zicli in betrekking gesteld met eenige van de
conservatiefste elementen der liberale rich
ting, officieren inzonderheid, aan wie men
over-ijver voor hun vak niet ten kwade kan
duiden, om, schijnbaar voortgedreven door
■een communis opinio van bevoegde beoor
deelaars, een ontwerp ter tafel te breugen,
dat alleen en zeer eenzijdig voor een vermeend
staatsbelang zorgt, maar elk ander volksbelang
dan liet zuiver militaire ten eenenmale ver
waarloost. De lichtingen zullen worden ver
hoogd van 11000 tot 10300 man en de kosten
natuurlijk in evenredigheid. Om de pil aan
vankelijk te vergulden, zullen 2500 van de
16309 dechts voor eene korte oefening Van
2i/3 maand opgeroepen worden, maar men
behoeft geen oud-gediende op parlementair
gebied te zijn, om te begrijpen dat in liet
stelsel der regeering, die legerkorpsen wil
vormen, in staat om buiten verband
met onze liniën te operèeren, deze oefening
spoedig zoo al niet reeds bjj amende
ment zal worden vermeerderd. Tot
diep in den mannelijken leeftijd zullen oefe
ningen, herhalingsoefeningen, inspectiën en
belemmerende wetsbepalingen onzen dienst
plichtigen hunne vrijheid van beweging
ontnemen. Aan den voor onze welvaart en
handeisrelatiën zoo gewichtigen arbeid in liet
buitenland en in de koloniën zal onze dienst
plichtige burgerij niet kunnen deelnemen.
Van burgerweer geen sprake meer. Algcmecne
ocfenplkht en volkswapening worden behan
deld als een droombeeld of.als een gevaar.
Ook tot de liberale burgerij zij deze
opwekking tot waakzaamheid gericht. De
ministeriecle quasi-liberale bladen zijn reeds
weder in de weer, om Junu' deze wetsvoor-
dracht aan te prijzen, gelijk de schoolwet en
de spoorwegwet. Men heeft nog bezwaren,
maar met d.v beproefde zevenmijlslaarzen
zal men er te zijner tijd over heen stappen.
Het militarisme heeft iu de liberale partij
als éen kanker ingevreten, sedert liberaal en
anti-clericaal eensluidend werd. Zóo ver
echter zal het nog wel niet gekomen z.jn,
dat dit ontwerp bij de liberale burgerij steun
kan vinden. De katholieke burgerij is reeds
wakker. Iu de staatscommissie leverde zij,
en zij alleen, enkele burgerlijke industrieelo
elementendeze zagen het gevaar en sloe
gen alarm, ofschoon men hen, ah katholieken
met weldaden in den vonn van vrijstellingen
voor seminaristen ep geestelijken en orde
broeders als overlaadde. Nu wil men liet doen
voorkomen, alsof hunne oppositie een spcci-
fiek-kallioliek karakter draagt. Do liberale bur
ger late zicli niet vangen I Dat onze katholieke
medeburgers liet meest waakzaam zijn geweest,
is geen reden, om niet meL hen genieene zaak
te maken, teneinde de overmaat vau lasteu te
keeren, die de regeering, geholpen door conser-
vatief-libeinlen, op do natie leggen wil. Libe
rale organen hebben zich wel met de katho
lieke geestelijkheid verbroederd, 0111 deze inliet
schoolwezen ter wille te zijn; hun staat het
waarlijk niet goed, thans der liberale burgerij
te willen verbieden, aan de katholieke bur
gerij de hand te reiken, teneinde het burger
lijke leven voor overheersching door het
militair element te behoeden.
In verscheidene bladen is de brief van
den lieer Van llouten aan een sc .erpe critiek
onderworpen.
Hier spreekt men van een hebbelijkheid
des heeren Van llouten om steeds verdeeld
heid te brengen onder de iiberale partij.
Daar laakt men den hoogen toon, waarop
wordt betoogd dat Nederland zich wapent
als voor een aanvallenden oorlog. 'Ret Vader
land slaat in dezen den spijker op den kop.
Na te hebben betoogd, dut de voorgestelde
leger-organisatie op verdediging, op niets
anders dan verdediging is ingericht, zegt
het blad:
sliet is immers niet voldoende, dat wij bij
een botsing tussclieu onze naburen verklaren
neutraal te willen zijuwij moeten bij
machte wezen onze neutraliteit te handhaven.
Zoo de heer Van Houten het tegendeel
beweert, maakt hij 'tzich zelf of anderen
diets. Ware het anders, wij konden volstaan
met een kordon deurwaarders aan de grenzen
te posteeren, om bij inbreuk op onze neutra
liteit te protesteeren en terug te trekken.
Tusschen zulk een houding en krachtdadig
handhaven onzer neutraliteit is geen midden
weg. Zoo wij heu, die onze neutraliteit trach
ten verbreken, tegenhouden op een wijze, die
niet anders is dan een schijnvertooning, zoo
wij niet met de uiterste krachtsinspanning
pogen hen te weren, heeft de tegenpartij
volkenrechtelijk het recht ons in den oorlog
te betrekken, en niet licht zal zij dan nalaten
van dit recht gebruik te maken. zoo wij
meenen onzen plicht gedaan te hebben door
tegen beide partijen even welwillend te zijn
en geen van beiden met inspanning van alle
krachten te weren, dan zullen wij eerst met
recht zitten in het hoekje waar de slagen
vallen.
Dit mogen zij bedenken, die meenen, dat
wij hot best buiten conflicten blijven, als wij
ons niet duchtig wapenen. Dat het groote
publiek zoo denkt is niet vreemddat een
man als de heer Van Hou ten zoo schrijft,
is onverschoonbaar.
rZijn voorstelling der zaken moge inder
daad op aanval berekend zijn, on aanval
namelijk tegen de beginselen van lm: wets
ontwerp, die aanval moet i..~o spoedig en zoo
bslist mogelijk worden afgeweerd."
Van de bevinding der heeren Van der
Borch van Verwolde c. s. in de kazerne der
grenadiers en jagers is nog niets bekendge
maakt. Mogelijk hooren we er later vande heer
Van der Borch bevindt zich wezenlijk in een
moeilijken toestand. Zijn verleden wijst hem
aan als voorstander van den algeineenen
dienstplicht. Wat heeft hem die kazerne ge
leerd Dat hopen we te zijner tijd te vernemen.
SCHIEDAM, 15 November 1SÖO.
In de leesvergadering derverceniging »Pau-
lus" trad Donderdagavond als spreker op de
heer F. Haverschmidt, In weerwil van het
ongunstige weder waren de leden in grooten
getale opgekomen om de voordracht van den
begaafden spreker te hooren.
Voor de pauze gaf de heer II. een novelle
ten beste van Cd. Busken Iluet: sDr. George",
met een toelichtend woord over den tijd,
waarin de »Brieven over den bijbel" van Iluet
zoo gewild waren en over deu strijd der mee-
nirigen toen gevoerd. Als inleiding diende
hierbij het zoo fijn gedachte leekedielitje van
De Gdnestet: nMachteld eu Leonard". De zoo
bekende, maar altijd zooschoone schets Gitje",
de naaister, mede van Iluet, na de pauze voor
gedragen, werd met daverend applaus begroet.
Ten slotte gaf de heer II. nog een schets van
zijn eigen hand. 't Was een herinnering aan
den tijd der jeugd, den tijd der pltantasie, den
tijd der diepe indrukken, die ons altijd bij
blijven.
Het was een avond vol rein genot, die
bij de leden van »Paulus" zeker in dankbare
herinnering zal blijven.
De Eerste Kamer is bijeengeroepen tegen
Woensdag 19 November, te lYa uur.
De gewone audiëntie van den minister
van justitie op Dinsdag '18 dezer zal niet
plaats hebben.
Weldra kan van regeeringswege de benoe
ming verwacht worden van een commissie
van deskundigen, die ziel) op het gebied van
bacteriologie reeds een naam hebben gemaakt,
met het doel te Berlijn de geneeswijze van
dr. Koch voor teringlijders te gaan oestu-
deeren. Vad.)
De heer Thissen, pastoor te Amstenmde,
in een hoofdartikel van de Limburger Koerier
van 13 dezer over de legerwet sprekende,
zegt aan het slot daarvan
»Naar onze bescheiden meeuing, vinden wij
in onze kath. leer en gewoon,'en licht genoeg
om in de huidige omstandigheden eenparig,
als éen man, het gemeenschappelijk doel na
te jagen, nl. strijd, onverbiddelijke strijd,
zonder omzien, zonder genade, tegen de gehate
legerwet, den vloek voor ons vaderland I lo,
omdat die wet noodeloos zware geldelijke en
persoonlijke offers vergt van de Nederlandsche
ingezetenen, van welke zoo oneindig velen
het toch al reeds zoo hard te verantwoorden
hebben2o. omdat die wet noodeloos de
persoonlijke vrijheid verkort, het heilige recht
der ouders op hunne kinderen inet voeten
treedt, de holen der'godslastering, der dron
kenschap, del' ontucht altijd wijder openzet.
Dat zijn nu toch stellig belangen, die de
kath. kerk altijd met onverdroten ijver H eft
voorgestaan. Waarom zouden wij hetzelfde
niet doen? Wij luitineu daar geen reden
voor opdiepen. Weslialve wij van oordeel
zijn, dat de tactiek der katholieken duidelijk
is aangegeven, nl.eendrachtige cn onver
zoenlijke bestrijding der ongelukswet.
»En moet met de wet minister Bergansius
vallen hij val Ie
»En moet met de wet het heele ministerie
tuimelen het tuimrie, hoe spijtig het ook
zijn zou.
»En moest door den val der wet het
monsterverbond uiteenspatten in Gods
naam
»De verantwoordelijkheid en de gevolg n
mogen op het hoofd van ile Christenen komen,
die door hunne onverzettelijkheid de schuld
zijn, dat de anti-Christus zijne heerschappij
in liet christelijk Nederland voorgoed gaat
vestigen. Ilun roepen wij, ons de handen
wassehende toe: uw ondergang is uw eigen
werk. o Israël".
De kiesvereeniging Amsterdam" heeft zich
ook met de candidatuur van den lieer A. lïot
voor den gemeenteraad vereenïgd.
De heer A. Kot werd nl. met 48 van de
50 stemmen candidaat gesteld, nadat de heer
II. Muller, die ook was aanbevolen, verklaard
had ditmaal niet iu aanmerking te willen
komen, terwijl hij den heer A. Kot sterk
aanbeval.
Een deskundige schrij ft aan het Kir. Bagbl.
Ik heb met belangstelling in uw geacht
blad (onder stadsnieuws) het beroep gelezen
op onze jonge doctoren eu artsen, om zich te
Berlijn onder de leiding van den hoogleeraar
dr. Koch of een van diens assistenten, in de
bei'ciding en liet gebruik van liet nieuwe
geneesmiddel voor teringlijders te gaan be
kwamen.
Ik geloof echter niet, dat dit de weg is,
die in deze zoo hoogst gewichtige zaak behoort
gevolgd te worden.
M. i. moet in dit geval de Nederlandsche
regeering optreden en van harentwege geen
jonge, maar ervaren geneeskundigen afvaar
digen, die van de zaak eene speciale studie
hebben gemaakt, en dus spoediger en met
meer vrucht dan anderen in Berlijn kunnen
werkzaam zijn.
Ik heb reden te gelooven, dat dit ook in do
bedoeling der regeering ligt, en weldra voor
dat doel de benoeming kan worden verwacht
van eene commissie van deskundigen, die zich
op het gebied der bacteriologie reeds een
welverdienden naam hebben verworven.
De Berlijnsche correspondent van de JSr.
J3. Cl. schrijft het volgende
Onder de geleerden te Weenen schijnen
de gisteren door dr. Koch gedane mede-
deulingen een ontzaglijken indruk gemaakt
te hebben. De hooglecraren Nothnagel en
Billroth hebben erop hunne colleges terstond
