Maandag 24 November.
N°. 7637.
1890.
Eerste Blad
"V" i r - n -v© ©rtigste
Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
Binnenlandsche Berichten.
UITGEVER: J. ODÉ.
OU nummer bestaat uit drie bladen.
Schiedam, 22 Novetnber 1890.
Met verschillende gewaarwordingen zag
menigeen op Maandag 47 November van dit
jaar 'de Oranjevlag van den ïïaagschen St.
Jacob wapperen. Het was de gedenkdag van
het Oranje boven" in 1813, en de Oranjes
deden kort daarop achtereenvolgens hun
intocht in het vorstelijk 's-Gravenhage, waar
zoovelen hunner hadden gewerkt en gezwoegd,
waar onder hun leiding meermalen het lot
van ons werelddeel was beslist.
Op eiken 17n November prijkt sedert dien
tijd elk jaar de toren van de Groote Kerk met
de kleur van ons Vorstenhuis. Ditmaal deed
zij gewaarwordingen oprijzengeheel ver
schillend van die, welke ze anders pleegt op
te wekken. De Nederlanders toch stonden
aan den ingang van een hoogst gewichtige
week. De Koning, de laatste afstammeling
van het Huis van Oranje, was door ernstige
ongesteldheid buiten staat geraakt, de regee
ring waar te nemen. In zijne plaats was door
de volksvertegenwoordiging met eenparige
stemmen Hare Majesteit de Koningin tot
Regentes aangewezen; in den loop dezer
week zou zij in handen der volksvertegen
woordiging den eed afleggen, en daarmede
zou in Nederland een toestand intreden
aan welks waarschijnlijkheid voor weinige
jaren wel niemand hier te lande dacht.
Met de meeste bescheidenheid heeft de
Nederlamlsche pers deze gewichtige gebeur
tenis behandeld, met meer bescheidenheid dan
de buiteniandschewier onkunde, waar het
Nederlandsche toestanden geldt, bij deze ge
legenheid weder eens zonneklaar aan den dag
is gekomen.
Een enkel Ncderlandsch blad gaf een op
somming van de doorluchtige vrouwen, die
voor en na onder verschillende titels de
hoogste waardigheid hier te lande hadden
vervuld. Zonderling, dat ze er een vergaten,
en wel haar, die ruim honderd vijftig jaren
geleden, onder den titel van gouvernante,
als plaatsvervangster van den toen nog on-
mondigen stadhouder prins Willem V optrad:
prinses Anna, de Engelsche koningsdochter.
Ons dunkt, haar te vermelden zou. wilde
meu zich in het verledene verdiepen, van
meer belang geweest zijn dan de herinnering
aan een Margaretha van Henegouwen en
Jacoha van Beieren, hoe gewichtig de rol ook
zij geweest, die beiden in deze landen hebben
gespeeld. En waarom? Omdat de vergelijking
van den toestand hier te lande vóór honderd
vijftig jaren met dien van onzen tijd ruime
stof geeft tol. bemoediging.
Toen de Engelsche koningsdochter liet
regentschap aanvaardde, na het overlijden
van den stadhouder Willem IV (1751) be-
gonnnen de partijen hier te lande weldra
het hoofd op te steken. De Oranjegezinden
haddon in -1747 wel gezegepraald, toen Willem
IV tot erfelijk stadhouder der Vereenigde Pro
vinciën in de mannelijke en vrouwelijke linie
was uitgeroepenmaar de Staatsgezinde
partij, belust op vermindering uer macht van
den eersten dienaar des lands, was niet ver
nietigd. Zij heeft het de arme gouvernante,
aan wie men Engelschgezindheid verweet,
terwijl velen hier te lande Frankrijks vriend
schap wenschten, bang genoeg gemaakt; maar
de gouvernante heeft zich wakker van haar
taak gekweten, getuige haar laatste bezoek
aan de vergadering der Staten, gebracht wei
nige dagen voor haar dood, met het doel, 's
lands hooge overheid te bewegen, de noodiga
maatregelen te nemen, om zich in den oorlog,
die toen tusschen (Frankrijk en Engeland
gevoerd werd, als onzijdige natie te kunnen
handhaven. De tijd van prinses Anna's regent
schap was een weg, met distelen en doornen
begroeid.
Hoe geheel anders zijn thans de omstan
digheden Wel bestaan er politieke partijen,
maar Goddankdynastieke partijen zijn zij
niet. Eenparig kozen de volksvertegenwoor
digers de Vorstin tot Regentes, die gedurende
haar twaalfjarig verblijf hier te lande door
eenvoud en minzaamheid de toegenegenheid,
de liefde van het Nederlandsche volk heeft
verworven.
Ieder voelt welk een zware taak de vor
stin op de schouders gelegd isvorstin, vrouw
en moeder te gelijk, en als de vorstin eer
gisteren plechtig heeft beloofd hare plichten
te vervullengelijk een goede en getrouwe
regentes schuldig is te 'doen, dan heeft het
Handelsblad daarop een waardig antwoord ge
geven, dat weerklank vinde in de harten aller
Nederlanders, en dat aldus luidt
Wij Nederlanders, met hart en ziel ver
knocht aan Oranje, scharen ons om de
Koningin. Zij heeft ernstige plichten te ver
vullen, maar wij niet minder. Het is onze
plicht veeten ter zijde te stellen, partijschap
binnen de perken te houden, en in eendracht
en trouw onze Koningin-Regentes te steunen
en te helpen. Met geestdrift en toewijding in
de toekomst van ons land geloovende, moeten
wij al het mogelijke doen om ons rijk eervol
zijn plicht te laten vervullen in Europa en Azië.
Wij moeten onze Koningin trotsch maken
op Haar land en volk.
De Koningin-Regentes leve!
SCHIEDAM, 22 Norember 1890.
In den toestand des IConings is nog weinig
verandering te bespeuren. De stem is echter
weder tamelpk luid, zoodat er aanleiding
is weer eenige toename van krachten te
verwachten. (Ar. v. d. H.)
H. M. de Koningin-Regentes heeft zich
bereid verklaard om, indien het noodig is,
op bepaalde tijdstippen bijvoorbeeld om
de veertien dagen naar de residentie te
komen tot behandeling van regeerings-aan-
gelegenlieden.
De katholieke kiesvereeniging »De Grond
wet" alhier heeft tot candidaten voor het
lidmaatschap der Kamer van koophandel en
fabrieken gesteld de aftredende leden, de
heerenH. R. M. A. van Gent, J. T. Witt-
kampf en mr. W.H.Jansen; en in de plaats
van den heer mr. A. K. J. van der Drift,
die verzocht heeft niet meer in aanmerking
te komen, den heer D. F. W. Prins.
In de citadel van liet »Heilsleger" hielden
mej. De Jong, kapitein, en mej. Maas, luite
nant, Woensdagavond hare afscheidsreden,
daar zij naar het hoofdkwartier te Amsterdam
waren teruggeroepen, van waar zij door den
chef in een andere plaats zullen worden in
gedeeld. De belangstelling in deze plechtig
heid was buitengewoonde citadel was stamp
vol. Op verlangen van de heilssoldaten werd
den vertrekkenden ten slotte de zegenbede
toegezongen sDat 's Ileeren zegen op u
daal" enz.
De arbeid door kapitein De Jong en luite
nant Maas, met zooveel toewijding verricht,
is niet ongezegend gebleven.
Hedenmorgen ongeveer 7'/s uur is eeu
Onbekend jongetje, dat stond achter op den
van Vlaardingen komenden omnibus van Van
Roon, in de Vlaardingerstraat alhier daaraf
gevallen. Hij bleef bewusteloos liggen en is
daarop ingebracht bij den koetsiersknecht W.,
aan de Vellevest, van waar hij, op last van
dr. Nolet, per brancard naar het ziekenhuis
is vervoerd. Daar is hij na eenige uren tot
bewustzijn teruggekomen en kon toen opge
ven genaamd te zijn A. ter Heide, wonende
te Vlaardingen.
De heeren L. van Riet en .T, de Boer, bij
kon. besluit van 14 Febr, II. no. 17 benoemd,
de eerste tot consul-generaal voor de Argen-
tjjnsclie republiek, de tweede tot consul te
Buenos-Ayres, zijn in hunne respectieve
hoedanigheid door de Argentijnsehe regeering
erkend. St.-Cft
De heer W. F. Tak trad Donderdagavond
te Loosduinen op, o^-rtoe door decentrale
liberale kiesvereeniging Ia het hoofdkies
district uitgenoodigd met eene rede over
het Kabinet-Maekay. Aangezien echter dit
onderwerp hem tot te groote uitgebreidheid
zou kunnen nopen, behandelde hij alleen de
vraag: hoe werd de meerderheid verkregen
waaraan het Kabinet-Mackay zijn ontstaan
te danken heeft?
Abonnementsprijs, per kwartaal ƒ,1.85.
franco per post, door het geheels Rijk 2.50.
'Afzonderlijke noinmers - 0.10.
BDllËAO: lil AH KT, IS, I 2 4.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Courant1.10,
Iedere gewone regel meer 0,10,
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Bij de beantwoording der door hem gestelde vraag
gaf hij als eerste oorzaak op de slechte oeconomische
toestanden in 1888. Maar hij wees er ai dadelijk op
dat men daarvan de liberalen nooit een verwijt had mo
gen maken, gelijk men dat trouwens altijd en overal
doet aan de partij die het bewind voert. Na uiteengezet
te hebben hoe, ten gevolge van de wereldproductie
en 't wereldverkeer de toestanden in ons land in
oeconomischen zin waren achteruitgegaan, wees hij
er op hoe de anti-liberalen daarvan handig hebben
gebruik gemaakt om de kiezers ten hunnen voordeele
te prikkelen, door te speculeeren op de stoffelijke be
langen. In uitlokkende programma's werden graan
rechten en taiiefherziening beloofd en steun gezocht
bij de kleurlooze middenstof, waartoe een aantal onte
vreden liberalen behoorden. Met reden kon men dus
zeggen dat bij de verkiezing van 1888 enkel het
stoffelijk belang, geen beginsel, had gezegevierd. En
heeft men bnaL gevonden Het Kabinet-Mackay trad
op met een liberalen minister van ooslog en een
van buitenl. zaken, die vrijwel het program van actie
had afgebroken. En op dit «ogenblik? Graanrechten
zijn er gelukkig nog altijd niet, bezuinigingen
(in 't vooruitzicht gesteld) zijn uitgebleven, een
tarieflierziening is ingediend, maar zal wel nooit wet
worden.
2o. De liberale partij was slecht georganiseerd in
'88. Ilij wilde daarover niet veel z.eggen, maar
hoopte dat in '91 organisatie zal staan tegen orga
nisatie. Men moet daaibij echter met verstand te
werk gaan, vooral bij de organisatie der kiesver-
eenigingvn. De verkiezingstijd van '88 Imd geleerd
dat men in de keuze van zijn «jachtvrienden" zelfs
voorzichtig moest zijn men had dus in '91 beter
op te letten en vooral te zorgen dat er geen vreemde
eenden in de kooi kwamen, gelijk onlangs te Som-
melsdijk, waar de anti-revolutionnaire uitgever van
de Maas- en Scheldebode getraciit had lid te wor
den van de liberale kiesvereeniging, om, gelijk hij
later erkende, voor spion te spelen.
3o. De val der liberalen werd veroorzaakt door
het samengaan van elkaar vijandige en eikaars
beginselen bestrijdende partijen, vereenigd tegenover
de liberale.
Het samengaan van katli, ca a.-r. is nooit ontkend
en evenzoo spr. toonde liet met citaten uit de
Standaard nan dat van de laatston met de radicalen,
liet coquetteeren met leerplicht en de afschaffing
van opiumpacht bracht beide partijen te zauien.
Later heeft men zien gebeuren dat de geheole
rechterzijde zich zelfs tegen leei plicht in beginsel
verklaarde en dat men zicli fel tegen de Eerste
Kamer keerde die een begroeting van koloniën
verwierp en oen minister deed vallen die de opium
pacht had gehandhaafd. Dat heet consequentie I
Wat liet samengaan met de sociaal-democraten
betreft dit is altijd O' tkeiui, ook dat de nnti-
revolutionnairen de Schoterlandscbo candidntuur
steunden. Het viel spr. niet moeilijk om nog eons
al wat er in die zaak is geknoeid en gekonkeld in
't volle daglicht ie plaatsen en hij deed dat met
groote instemming der vergadering, waartoe ook, be
halve een enkel anli-revolutionnair, een aantal katho
lieken behoorden.
Spr. wee» er nog op, dat men thans meent dat
de coalitie dieigt utteeu te spatten. Z. i. zeer ten
onrechte. Als tocli de iegerwet zal zijn aangenomen,
ondanks den tegenstand van alle katholieken en
enkele anti reïnlutiomiairen die hun zetel aan het
bondgenootschap van Rome danken (men denke hier
aan het tneikwaaidig bezoek aan de Oranje-kazerne
te 's-Gravenhage), dan zullen de bomlgenooten m '91
arm in arm optrekken naar de stembus.
4°, De cluricaie meerderheid werd verkiegen ten
koste van vntsche leuzen en even onwaï e als onwaar
dige beschuldigingen. De liberalen, zegt men, hebben
40 jaren gelegeerd en niets gedaan. En 'teen èn't
ander was beslist omvaar. In die 40 jaren had toch twee
malen een nnti-revolutionnair de leiding van 't Kabinet
en tal van wetten zijn tot stand gekomen, tal van
groote wei ken uitgevoerd, tal van verbeteringen op
sociaal gebied aangebracht. Er had meer kunnen
gedunn wot den dat is waar, maar de clericalen heb
ben altijd tegengehouden, de voorbeelden waren tal
rijk (spr. gaf er een aantal) de goede maatiegelen die
de «nietsdoener® en «liberale zetbazen" wilden tot
stand brengen.
De tegenwoordige Rcg. heeft tiouwens aan dat
praatje al spoedig een dementi gegeven. De minister
van financiën verkinarde de financiën des rijks, Iet
wel, ondanks liet «wanbeheer"muitnemendenstaat
te hebben gevonden. Een der «nietsdoeners", den
lieer Pijnncker Hordijk, maakte men gonv.-genoraal
en in de residentie kozen de clericale kiezeis den heer
Du Tour van Belliuchave, een der zg, «zetbazen" van
de liberale paitij in liet ministerie-Heemskerk.
Aan de hand van do rede indertijd door mr. De
Ruyter Zyiker in de Tweede Kamer, in antwoord aan
den heer Domein Niemvenuuis, gehouden, somde spr.
op wat door de clericalen tegengehouden, wnt door
de liberalen was tot stand gebracht. Bij Óen beschul
diging stond hij iets langer stil, bij die dat de libera
len door zich te kanten tegen een koningschap bij
de gratie, getracht zouden hebben het koningschap
te ondermijnen. Laffer beschuldiging was niet denk
baar, waar liet juist de liberalen waren die, door de
wet op de ministerieele verantwoordelijkheid voortc
stellen en te stemmen, den K ning hebben trachten te
stallen boven en buiten de partijen.
Men kon zeidc spr. die valsclie aanklacht
echter in 91 schitterend te niet doen, door bij de
stembus eenparig op te trekken onder de leuzemet
God voor Nederland en Oranje!
De spreker werd na deze rede daverend toegejuicht
en gaf daarna gelegenheid tot debat.
Daaivan werd gebruik gemaakt door een tweetal
Haagsclie sociaal-democraten, wier woorden zich gun
stig onderscheidden van wat men gewoon is in den
regel van socialistische debators te hooren. De eerste,
de heer Zegeis, was van meening dat der liberalen
weldaden door den lieer Tak te breed waien uitgespon
nen; dat zij van hun meerderheid in de Kamer, gebruik
hadden kunnen innken om ernstige verbeteringen in
te voeren en dat, in 't algemeen, de grondswetsher-
ziening, een dier weldaden, in het iot van den werk
man gijen verbetering had gebracht, omdat iipm liet
kiesrecht was onthouden. De tweede, de lieer Adam,
wees op hei zonder eenige reden belemmeren van
soc.-democmtische vergaderin gen ouder het m i nisterie-
Heemskerk.
De inleider diende van repliek. Opgemerkt werd
door hem, dat elke ingrijpende maatregel waarvoor
gedeeltelijke herziening der grondwettelijke voor
schriften noodig was, tengevolge voorschriften noodig
