oensdag 10 December.
A0. 1890.
N°. 7648.
Eerste Blad,
"V i r - n -ve ertigste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
UITGKVËR: J. ODÉ.
IttKRAV: nlBHT, K, 12 4.
Buitenlamïselie Berichten.
n x e si d it o.
In tegenwoordigheid van een groot aantal
belangstellenden is Donderdag te Luxemburg
door den predikant der evangelische gemeente,
Herman Kranicbfeld, oen lijkdienst gehouden.
In de protestant jclie kerk, waarin eene rouw-
vensiering was aangebracht, luidden zich vele
liooge staatsambtenaren, Kamerleden enz.
vereeuigd om getuige van den plechtigen
dienst te zijn.
De gansdie stad was dien dag tevens in
row. Alle lantarens waren aangestoken en
met rouwfloers omhuldaan alle huizen
waren rouwversieringen aangebracht en de
winkels waren tot des middags gesloten.
De groothertog en zijn gezin kwamen
gisteren te Luxemburg aan en werden met
groote warmte welkom geheeten.
1) U 1 T S C 11 L A K 1>.
Bij de voortzetting der beraadslagingen in
het Pruisische Iluis van afgevaardigden over
het ontwerp der schoolwet heeft de heer
Windthorst gezegd, dat het ontwerp, zooals
het daar ligt, voor de centrumpartij onaan-
neemlijk is, omdat zij het in strijd acht met
de grondwet en er niets anders in ziet dan
eene poging om de katholieke kerk in haar
wezen en grondslagen te treilen.
De minister "Von Gossler gaf daarop ten
.antwoordDe lieer Windthorst is alle bewijs
daaromtrent schuldig gebleven. In het ont
werp wordt, en zeker alleszins terecht, vast
gehouden aan de souvereiniteit van den staat,
en ook wordt het karakter der volgens de
grondwet bestaanbare gemengde school er in
erkend, in zoover dat aan geen kind wegens
zijnen godsdienst dc opneming in eene volks
school kan worden geweigerd. Er zal geene
•volksschool zonder godsdienstonderricht zijn.
Het christelijk karakter dier schooi wordt
dn het ontwerp ten volle gehandhaafd, en
aan de kerk worden daarbij zulke concession
gedaan, dat het karakter der school als staats
instelling aanmerkelijk er door wordt ver
minderd. Aan de kerkgenootschappen weder
vaart alle recht. Zij zullen medewerken aan
de vaststelling van het leerplan, aan de keuzo
van leerboeken, aan liet toezicht op het gods
dienstonderwijs. liet natuurlijk gevolg van
deze aan de kerk toegestane rechten is dan
toch ook, dat zij een grooten invloed op het
gehcole onderwijs zal hebben. Dat de hoer
"Windthorst en zijne vrienden met die con-
•cessiën nog niet tevreden zijn, ligt hieraan:
-dat zij de staatsschool geheel en al uit der.
weg willen mimen, om eene kerkelijke school
-er voor ia plaats te stellen. Zij eischen, dat
het kind niet in de eer,'te plaats voor de
■burgerlijke maatschappij, maar voor de
kerkelijke gemeenschap worde opgevoed en
de school onder heerschappij der kerk zal
staan. Daarmede kunnen wjj niet instem
men, eri ik meen wel te weten, dat zelfs
katholieke onderwijzers, leden der centrum
partij, tegen dezen grondslag protesteeren.
Het voorbeeld der kerkelijke school in andere
landen kan voor ons ook zeker niet uitlokkend
zijn. Ik kan zelfs zeggendat hoe meer in
vloed de kerk in andere staten had, de scho
len zooveel te slechteren hoe grooler de
invloed van den staat was, de scholen zooveel
te beter waren. Ik heb hiertoe slechts te
wijzen op de bedroevende voorbeelden, die
wij in België hebben en dia wij vroeger in
den Kerkdijken Staat hebben gezienDat
de leiding var» het godsdienstonderwijs eenig
en uitsluitend uan de kerk zou moeten wor
den opgedragen, staat in geen enkel artikel
der grondwet te lezen; maar aan het, hoofd
van alle daarin opgenomen bepalingen omtrent
schoolonderwijs staat het staatstoezichtde
staatssouvereiniteit over de school. Een gevolg
der eischen van den lieer Windthorst zou
zijn dat de staat zich geheel en al moest
terugtrekken. En dat willen wij niet. Bo
vendien geloof ik, dat men nu niet meer
behoeft te vragen, of het ontwerp ten opzichte
van het godsdienstonderwijs wel genoeg aan
de kerk te gemoet komt, maar dat men veeleer
moet vragen of het daaromtrent niet te ver
gaat.
De woordvoerder der Duitsch-conservatie-
ven verklaardedat zijne partij met de
grondgedachte van het ontwerp instemt.Slechts
op sommige gevallen, waarop in het ontwerp
wel wordt gerekend, maar die er niet in
worden omschreven, zal zy bij commissoriaal
onderzoek terugkomen!
Voor het overige bleef het debat me?r
bepaald tot bedenkingen omtreut het aantal
kinderen vereischt ter oprichting van afzon
derlijke scholen voor confessioneele minder
heden, enz. enz., waarna besloten werd, het
ontwerp aan eene commissie van 28 leden te
verzenden.
De Pruisische minister van eeredienst,
onderwijs en geneeskundige aangelegenheden
heeft bepaald dat alle directeuren van cli-
nieken en policlinieken, by welke het middel
van Koch tegen tuberculose wordt toegepast,
tegen i Januari gedetailleerde rapporten om
treut hunne daarmede vorkregen ervaringen
bij hem moeten inzenden.
ENGELAND.
liet Lagerhuis beraadslaagde in tweede
lezing over het wetsontwerp tot oprichting
van een departement voor de lersche iand-
bou w-aangelegenheden. Doorllealy bestreden,
werd liet ontwerp aangenomen mei 191
tegen 129 stemmen, waarbij Parnell en al
de nationalistische leden met de minderheid
stemden.
Zaterdag heeft eene stormachtige vergade
ring van Ieren plaats gehad. Parnell wei
gerde de zitting op te heften, 45 leden ver
lieten daarop de bijeenkomst en gingen in
eene andere zaal vergaderen.
De afvallige Parnellieten, die de meerder
heid vormen, hebben Mac Carthy tot aan
voerder gekozen. De minderheid herkoos
Parnell. De scheuring is dus een voldongen
feit.
Parnell zal naar Ierland gaan, waar hij
eeue redevoering te Dublin wil houden en
vervolgens te Limerick, te Cork ,en te Water
ford.
De Maccarthyisten teckenden gisteren een
verklaring, dat deze nieuwe parlementspartij
steeds onafhankelijk van andere staatspartijen
blijven moet. Zij benoemden eene commissie
van acht leden om Mac Cartliy bij te staan.
Gladstone verklaarde dat Parnell's afzetting
Ierlands redding is. De lersche volksmeer.ing
over Parnell blijft verdeeld. In de meeste
jjUsmchu kerken werd een bisschoppelijke brief
"tegen Parnell afgelezen. Daarentegen blijven
verschillende afdeelingen der sNationale Liga"
Parnell steunen. Zoo ook de gisteren in het
Volkspark te Dublin gehouden vergadering,
waar Healy in efligie werd verbrand.
De lersche Mac-Carthy-partij brengt een
eigen fonds bijeen, dewijl Parnel het Parijschc
fonds van 20.000 ponden sterling voor zijne
eigen groep behoudt. Die van Mac Cartliy
zijn verder voornemens een eigen blad uit
te geven, waarvoor reeds een waarborgkapi
taal van 30.000 p. st. bijeen is.
De Londensche Afrikaauders"zouden heden
generaal P. J. Joubert een feestmaal in het
>llótel Métropole" aanbieden. Sir Donald Currie
zou bij deze gelegenheid het voorzitterschap
waarnemen.
Volgens berichten uit Zanzibar is de in
vloed der Arabieren in Oeganda geheel ver
nietigd. De Fransche zendelingen domineeren
Mwanga, die de Engelsche protestanten fel
"bestrijdt. De laatstgemelden steunen eenen
machtigen inlandschen stam tegen Mwanga.
Aan de Times wordt uit Lissabon bericht,
dat de gouverneur van Mazambique geseind
heeft, dat hij begonnen is met het nemen
van maatregelen voor de verdediging vau
Beira, teneinde kracht bij te zetten aan zijnen
eisch dat de Engelschen terstond Manicaland
ontruimen en de gevangen Portugeezen los
laten zullen. De gouverneur van Manicaland
wapent zich om de Engelschen weg te jagen
Portugeesche oorlogsschepen zouden post
vatten aan den mond der Pangue-rivier.
F R A N K lt IJ K.
De aankoopen van Fransche x-ente ten be
hoeve der rijks-spaarbank in Frankrijk be
droegen in de maand November in kapitaal
fr. 23,509,785.
De ontvangsten der Suez-Kauaalmaatschap-
p bedroegen in November, fr. 5,020,000
tegen fr. 4.902,799 in November 1889.
In de eerste 11 maanden des janrs werd
ontvangen fr. 00,769,638 tegen fr. 60,813,850
in hetzelfde tijdperk van 1889.
PORTUGAL.
De officieele berichten uit Lissabon spreken
de telegrammen van Engelsche zijde tegen.
Engelschen hebben Portugeesche etablisse
menten aangevallen en verscheidene leden
van het hooge Portugeesche personeel ge
vangengenomen. Men organiseert een verzet
tegen de Engelsche Zuidafrikaansche maat
schappij,
RUSLAND.
De regeering zal eerlang een groot aantal
nieuwe pantserschepen en torpedobooten doen
bouwen tot versterking barer vloot in de
Zwarte Zee. Als reden voor dezen maatregel
wordt opgegeven, dat Rusland volgens een
internationaal tractaat ingeval van oorlog zyne
zwarte zeevloot niet mag versterken. Vandaar
dat de regeering thans besloten heeft, dat
reeds vooruit te doen.
ITALIË.
De radicale afgevaardigde Cavalotti, dc
ontembare tegenstander van Crispi, heeft
dezer dagen, om den minister zoo scherp
mogelijk tegen het koninklijk huis over te
stellen, bekendgemaakt, dat hij in het bezit
is van een voor eenige jaren door Crispi aan
hem geschreven brief, waarin hij zeide dat
hij sedert twintig jaren liet dwangbuis van
het huis van Savoye gedragen heeft. Cavalotti
voegde er bij, dat hij, zoo noodig, dien hrieï
zal openbaarmaken en voor een ieder ter
inzage stellen.
Het blad Capitan Smcassa heeft hierop
met Cavalotti aangebonden. Het verklaarde
dat zoodanige brief nooit door Crispi ge
schreven is en het noemde Cavalotti her
haaldelijk een leugenaar. Deze heeft nu Sacer-
doti, hoofdredacteur van Capitan HVacassa,
tot een tweegevecht uitgedaagd.
Opgemerkt moet hierbij worden, dat Cava
lotti, hoe ook aangemaand om den brief te
toonen, tot nu toe daaraan niet heeft voldaan.
Tusschen den minister van financiën cn dien
van openbare werken is een geschil ontstaan
over het verminderen der uitgaven. Men zegt
dat de minister van financiën ontslag ge
vraagd heeft.
De paus heeft deu geestelijken in Hongarije
laten verbieden te gehoorzamen aan het voor
schrift der Ilongaarsche regeering, dal hen
verplicht uan de protestantsehe geestelijkheid
kennis te geven alvorens zij, bij gemengde
huwelijken, een kind door den doop in de
katholieke kerk opnemen.
BRAZILIË.
De parlementaire commissie, heiast met
het ondci-zoek der ontworpen grondwet, heeft
haar verslag uitgebracht, waarin zij voorstelt,
com
Aboknkmkntsi'rus, per kwsrttml ƒ1.85.
Frkeeo per post, door het geheels Rijk- o.50.
Alioiuleilijke noininers - 0.10.
Advertentieprijs: van 110 gewone reg8ls inet
inbegrip van eene Courant. 1.10,
Iedere gewone regel meer - 010
Driemaal geplaatst wonlt tegen TWEKXAAi, berekend.
