A0. 1891
Maandag 12 October.
N°. 7862
Eerste Blad
Versch nt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
UITGEVER: J. ODÉ.
Schiedam, 10 October 1891.
Deze week stierven een koning -en een
burger. De dood diens konings vermocht nau
welijks de aandacht te trekken de dood van
den burger bracht meer dan éen werelddeel
in ontroeringen deed zijn invloed zelfs op
de beurs gevoelen. De koning was Karei I
van Wurtembergde burger was Charles
Stewart Parnell, de kampioen voor de onaf
hankelijkheid der Ieren.
Sedert de stichting van het Duitsche keizer
rijk hebben de Duitsche tronen en troontjes
veel van hun glans verloren. Er zijn daar te
lande koningen, groothertogen, hertogen, vor
sten, die over onafhankelijke staten heeten te
regeeren; doch feitelijk gaat van Berlijn de
leiding uit. Daarom is de dood van een Duit-
schen rijksvorst een gebeurtenis van minder
invloed en beteekenis, dan vroeger wel eens
het geval was.
De thans overleden koning, een broeder
van de eerste gemalin van onzen koning
■Willem III, heeft zeven en twintig jaren lang
de teugels van het bewind in handen gehad.
Hij heeft dus den moeilijken tijd van 1866
mede doorleefd. Toen de strijd tusschen Oos
tenrijk en Pruisen uitbrak, had Wurtemberg
partij gekozen voor Oostenrijkzooals trou
wens alle Duitsche bondgenooten.
De bondgenooten werden overwonnen
Hannover werd bij Pruisen ingelijfd, doch
Wurtemberg kwam met de betaling van
acht millioen aan oorlogskosten vrij en bleef
zelfstandig bestaan.
In 1870 was koning Karei I te Versailles,
toen daar het Duitsche keizerrijk werd ge
sticht. Twintig jaar vroeger, in den revolu-
tionnairen tijd van 1850, had zijn vader,
koning Willem I van Wurtemberg, de Duit
sche eenheid een van de gevaarlijkste hersen
schimmen genoemd, die nagejaagd konden
worden de zoon hielp deze mede bezegelen.
.Met sympathie? Dat is een vraag, die we
liever niet beantwoorden. Voor het overige
heeft de overleden vorst zich bemind weten
te maken in zijn land, en dit heeft hij be
paald voor op zijn voorganger, die, als een
reactionnair van den ouden stempel, van geen
nieuwe denkbeelden hooren wilde en daarom
in gestadigen strijd was met de geest zijns
tijds.
Woensdag jl. kwam de geheel onverwachte
tijding van het overlijden van Parnell, tot
voor ruim een jaar den afgod van alle Ieren
-en Ierschgezindeu. Hij bereikte den ouderdom
van 46 jaren. Zooals meermalen bjj bet onver
wacht overlgden van buitengewone mannen,
werd al spoedig het woord zelfmoord genoemd;
slatere berichten hebben dit gerucht gelogen
straft. Parnell is de grondvester geworden
van een partg, die met zijn dood niet uiieen-
spat. Zijn beginsel was: recht voor leiland,
niet door sluipmoord, zooals indertijd de
Fenians de Iersche zaak meenden te moeten
dienen, maar langs den weg van het recht.
Men verlieze vooral niet uit het oog, dat
Parnell geen Ier, maar Engelschman en boven
dien protestant was. Toch volgden hem de Ieren
op zijn weg. Bovendien mocht het hem geluk
ken, den beroemden staatsman Gladstone voor
zijn zaak en zijn beginselen te winnen. In 1875,
op dertigjarigen leeftijd trad hij als Parlements
lid opjarenlang volgde hij de tactiek, met zijn
medestanders door het rekken der beraad
slaging, als het geen Iersche zaken gold, het
Parlement te vervelen, te vermoeien, tot
werkeloosheid te doemen. De Engelsche hee-
ren konden er niets aan doenobstructionisme,
of recht voor Ierland. Dat was Parnells leus.
Jammer, dat men van hem moet zeggen: hij
heeft de zegepraal zijner beginselen niet
gezien, en het is maar goed ook, want in de
kracht van zijn leven had hij zijn aanzien
verloren.
Een liefdesgeschiedenis met de vrouw van
een vriend, gevolgd door een echtscheidings
proces, bracht hem als leider zijner partij
ten val. Politiek dood verklaard door tal
zijner vrienden, weigerde Parnell halsstarrig
zich aan dit vonnis te onderwerpen. Of het
hem gelukt zou zijn, het verloren standpunt te
heroveren, wie zal het zeggen Hij was een
staatsman met groote talentenin ieder
opzicht ver verheven boven den Franschen
agiVor Boulanger, met wien hij dezer dagen
in meer dan éen blad werd vergeleken.
Er heerscht in Duitschland zekere gevoe
ligheid over een brief, door den gewezen
Italiaanschen minister Bonghi aan het Ber
liner Tageblatt geschreven. De zaak is deze
Eerlang wordt te Rome een internationaal
vredescongres gehouden; tal van afgevaar
digden uit verschillende landen zullen daar
bijeenkomen tot het bespreken van hoogst
belangrijke punten. En nu was er in Duitsch
land twijfel gerezen, of dit congres niet
over zaken zou gaan debatteeren, waarover
Duitschland nu liever geen debat zou ge
houden zien.
Hierop antwoordde de minister Bonghi
»De opvatting van uwen Rorneinschen
correspondent, alsof het vredescongres in
Fransch vaarwater zou geraken en de aan
spraken van Frankrijk op Elzas-Lotharingen
zou trachten te wettigen, is onjuist. In mijn
jongste geschrift over den Europeeschen toe-
staud en den vrede heb ik noch de rechten
i van Frankrijk, noch die van Duitschland op
Elzas-Lotharingen, maar alleen het recht der
Elzas-Lotharingers op zelfstandigheid aange
toond. Het beginsel, dat een volk het recht
op vrije beschikking over zich zeiven moet
hebben, is buitendien hetzelfde beginsel,
waarop het bestaan van het koninkrijk Italië
it; gegrond en waarvan ik evenmin als eenig
ander Italiaan mag afzien. Wil men echter
ook dat beginsel ter zijde laten, dan is het
toch in alle geval duidelijk, dat het bestaande
geschil tusschen Frankrijk en Duitschland
over de vraag wie de wettige bezitter van
Elzas-Lotharingen moet zijn, voor Europa
eene oorzaak van eindeloozen strijd is. Juist
dat geschil is oorzaak van den ongelukkigen
toestand van het hedendaagsche Europa,
waarin men weifelt tusschen oorlog en vrede,
maar die toch eenigermate een geest- en
roemlooze oorlogstoestand is.
jZonder ergens de waarheid te na te willen
komen, ligt het toch voor de hand, dat Duitsch
land iu 21 jaren het niet heeft verstaan
zich de Elzas-Lotharingers tot vrienden te
maken. Ja, het is zelfs niet waarschijnlijk,
dat dit in de toekomst zal gelukkendaar
Frankrijk inmiddels is bekomen en zijne
natuurlijke aantrekkingskracht opnieuw uit
oefent. Moge mijals door en door monar
chaal, dit ook tegenstaan, omdat het een werk
der republiek iszoo hen ik echter niet
gewoon met wenschen en hypothesen, maar
alleen met de werkelijkheid te rekenen. An
ders zouden zelfs de volbloed-Duitschers in
Frankrijk een element moeten zien, dat voor
het intellectueel en zedelijk verband der vol
ken noodig is.
Wal daarvan ook zij de Elzas-Lolha-
ringsche quaestie zal noch in de interna
tionale conferentie van parlementsleden, noch
op het vredescongres, die heide in November
te Rome zullen worden gehouden, ter sprake
komen."
Voor een Duitscher is deze rede hard om
te hoorendoch aanstonds herinnert hij er
ziju Italiaanschen vriend aan dat er twee
landschappen bestaan, Savoye en Nizza, zuiver
Italiaansch, doch thans Frausch land, en aldus
geworden langs den weg der annexatie. Hier
over zwijgen de Franschen steeds, als ze den
mond vol hebben van Elzas-Lotharingen.
Alzoo het vredescongres ingewijd door een
onverkwikkelijken pennestrijd. Wat dit con
gres uitwerken zal?
Binncnlandsche Berichten.
SCHIEDAM, 10 October ÏS91.
Naar men ous mededeelt, worden de
repetities derzangvereeniging »St.-Givgorius"
met de »Symphonie-Veieemging", ter voor
bereiding der feestviering op 26 dezer, naar
aller genoegen gehouden en vormen de beide
corporatiën een voortreffelijk ensemble, zoo
dat de feestavond veel belooft. Wie dus
muzikaal kunstgenot wil smaken, \erzuime
niet op de circuleerende lijsten te teekenen.
Bij kon. besl. van 7 Oct. is mr. P. Post
Uiterweer, op verzoek, ontslagen als notaris
te Delft.
Het rapport aan de Koningin-Regentes van
de in 1887 benoemde commissie, tot het
ontwerpen van een wetboek van strafrecht
voor de Europeanen in Nederlandsch Indië,
zooveel mogelijk in overeenstemming met het
Nederlandsch wetboek van strafrecht, is thans
in druk verschenen.
De meerderheid der commissie adviseert tot
behoud van de doodstraf in dat wetboek. De
minderheid deed van dit. haar afwijzend ge
voelen uitdrukkelijk in het rapport blijken.
De doodstraf wordt thans nog voor Euro
peanen beperkt: lo. tot de ernstigste mis
drijven tegen de veiligheid en 2o. tot moord.
Maar ook in die gevallen wordt de doodstraf
niet imperatief gesteld, maar is de rechter
bevoegd verklaard, haar door vrijheidsstraf te
vervangen.
.Naar het DagMad verneemt, heeft de fractie
der katholieke leden van de Tweede Kamer,
welke het centrum genoemd wordt, eene
uitnnodiging tot de andere katholieke leden
gericht om zich bij haar aan te sluiten.
Omtrent het voorgevallene op de Haagsche
conferentie in Febr. 4888, waarover mr.
Bahlmann in de Gelderlander schreef tegen
de Standaard in, schrijft nu laatstgenoemd
blad
«Het geschil is spoedig tot beslissing te
brengen.
simmers, zijn we wel ingelicht, dan is
van bedoelde conferentie een protocol
opgemaaktdat door de afgevaardigden
beiderzijds onderteekend is.
«Onze redactie zal zich daarom tot het
centraal-comité wendenmet verzoek, om
hetgeen in dit protocol over de militaire
quaestie voorkomt, te mogen publiceeren.
j>Alleen zoo is uit te maken, otde Stand.,
gelijk de heer Bahlmann beweert, o n sv a a I'
ll e i d schreef, of wel, dat de heer Bohlmann,
(om parlementair te blijven) zich vergis t."
Het bestuur der «Liberale Unie" heeft de
afgevaardigden der kiesvereenigingenleden
der L. U.uitgenoodigd tot bijwoning der
gewone jaarlijksche algemeene vergadering
te houden op Zaterdag 7 November a.s., des
\oormiddags te 10uur precies, in het ge
bouw »Concordia", St.-Luciënsteeg hoek N. Z.
Voorburgwal, te Amsterdam.
Op de agenda komen als punten van be
handeling voor:
lo. Verslag omtrent den toestand der L. U.
en de werkzaamheden van liet bestuur gedu
rende het jaar 1890.
2o. Benoeming ecner commissie tot het
muien van de rekening des penningmeesters
over het jaar 1890.
3o. Benoeming van vier leden van het
bestuur, ter vervanging van de heeren mr.
11. X. Dijckmeester, mr. II. L. Drucker en jhr.
mr. L. Michiels van Kesseniehdie aaü de
beurt van aftreding en niet herkiesbaar zijn,
en van den heer mr. J. P. R. Tak van Poort
vliet die wegens zijne benoeming tot minister
van binnenlandsche zaken ontslag beeft geno
men.
4o. Voorstel tot wijziging van art. 12 der
statuten.
5o. Gedachtenwisseling over eene uitbrei
ding van de werkzaamheid der Liberale Unie,
in te leiden door het bestuur.
Voorstel tot wijziging van art. 12 der sta
tuten. Het bestuur .stelt voor, art. 12 der
statuten te lezen als volgt:
»Ter bestrijding der noodzakelijke uitgaven
wordt door iedere kiesvereeniging jaarlijks een
BURBA Vx BOTKRiTRA AT, E 2 7.
Aovkrtkntiei'Rijs: van i10 gewone regels '>i»t
inbegrip van cene Courant. f 110.
Iedere gewone regel meer - O.Ki.
Driemam. geplaatst wordt tegen tweemaal bereUend.
Abonnementsprijs, per kwartaal
Iranco per post, door liet geheele Rijk
Afzonderlijke
1.85.
- 2.50.
- 0.10.
waammmm