A°. J892.
Maandag 1 Februari.
N°. 7940.
Eerste Blad
Zesenveertigste .Jaargang.
Binnenlandse]!e Berichten.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
UITOKVEB: X ODÉ.
Schiedam, 30 Januari 1892.
De keizer van Duitschland heeft den 27sten
dezer maand zijn drieëndertigsten verjaar
dag gevierd. Hij heeft dienniet laten voor
bijgaan, zonder zijn minister van eeredienst,
den heer Von Zedlitz, te begiftigen met het
ridderkruis van de orde van den Roeden
Adelaar. Dit nu is een feit, dat meer voor
komt, doch de omstandigheden, waaronder
deze hulde aan den minister wei-d gebracht,
2i)n van bijzonderen aard.
Zooals bekend is, wérd onlangs een wet
op het lager onderwijs in Pruisen ingediend,
die den liberalen en radicalen zeer onaan
genaam is, den partijen van kerkelijke kleur
echter bijzonder bevalt. Zij plaatst de school
weder geheel onder de voogdij van de kerk,
en tot welke hoogte, blijkt o. a. uit de vol
gende bepaling, die thans reeds door den
minister van onderwijs is gemaakt. Een
vader, die niet behoort tot een der van
staatswege erkende kerkgenootschappen, is
verplicht zijn kind gedurende de jaren van
leerplicht ook te laten deelnemen aan het
godsdienstonderwijs, dat in de school wordt
gegeven. Het kind mag alleen dan daarvan
worden vrijgesteldwanneer de vader de
bewijzen levert, dat voor de godsdienstige
opleiding op voldoende wijze wordt gezorgd,
hetgeen ter beoordeeling van de overheidstaak
't Ontbreekt natuurlijk niet aan hevige
oppositie tegen dezen maatregel. De folks-
xeitung onder anderen trekt er heftig tegen
te velde, en betoogt, dat bet begrip van door
den staat erkende kerkgenootschappen wille
keurig en oppervlakkig is. Immers een ge-
heele reeks van zeer uitgebreide sekten wordt
van de rechten van godsdienstige gemeenten
uitgesloten. Zoo ontbreken b.v. de Metho
disten, de Umtariëra, de Oud-katholieken in
de opsomming der erkende genootschappen,
zooals die in de memorie van toelichting der
schoolwet gegeven wordt. In allen gevalle is
het zeer twijfelachtig, of zij onder de aldaar
opgenoemde gemeenten zijn begrepen. Hoe
dit zij, in het vervolg zullen alleen die ver-
eenigingen gelden, waaraan door den staat
uitdrukkelijk rechtspersoonlijkheid is verleend.
Zoodoende zal de vrye ontwikkeling der gods
dienstige behoefte op ingrijpende wijze be
lemmerd worden. Men dwingt de kinderen
-een godsdienstonderwijs bij te wonen, dat
hun ouders voor valseh en verwerpelijk
houden. Men zet, met andere woorden, de
deur open voor dwang ten opzichte van het
geweten.
Ook deze maatregel van den tegenwoordigen
minister van eeredienst bewijst, dat het voor
de vrijzinnigen onmogelijk is in overleg te
treden over een ontwerp der wet, waarbjj
de gewetensvrijheid wordt bedreigd.
Nu werd deze week beweerd, dat zeker
ook in het ministerie de gevoelens verdeeld
waren, en dat b.v, de vrijzinnige minister
Mi quel en nog enkele van diens ambtgen oo
ien zouden aftreden, als de heer Yoti Zedlitz
op zijn stuk bleef staan, Wanneer de onder
scheiding, juist in deze dagen door den keizer
aan genoemden minister gebracht, een vinger
wijzing moet heeten voor de heeren Miquel
c. s., dan weten ze, waaraan ze zich te hou
den hebben.
De heer Bennigsen, het hoofd der nationaal-
liberalen in den JHiitschen Rijksdag, heeft
voor eecige dagen een beroep gedaan op de
vrijzinnigen van allerlei nuances, om de twee
spalt die tusschen deze heerscht, te vergeten en
te trachten een dam op te werpen tegen de
reactionnaïre lichtingdie in Pruisen met
haar schoolwet zoo dreigend is opgetreden.
Daartegen werd door de heeren Bamberger
en Richter aangevoerd, dat zij den strijd
tegen de graanrechten nimmer zouden op
geven, doch daarentegen op het gebied van
onderwijs bereid waren, met de nationaal-
liberaien mede te werken.
Richter heeft zich reeds krachtig in de
Kamer tegen het ontwerp van wet op het
onderwas laten hooren. Zelfs de minister Von
Zedlitz kon^niet nalaten, zijne tactiek te
prijzen.
Vastheid in regeeringsbeleid is zeer zeker
geen kenmerk ran hetgeen Duitschland in
de laatste jaren te zien geeft. Dan heet het
sniet naar Caaossa," maar op een anderen
tijd gaat het er in vliegende vaart heen.
En waarom is nu deze schoolwet ingediend f
De rijkskanselier Caprivi heeft het bjj de
begrootïngs-discussie' medegedeeld
»Er is meer dan eens, zoo redeneerde hij, in
de Kamer geklaagd over de verwarring, die
heerscht op *t gebied van de school. Er is
meer dan eens aangedrongen op wettelijke
voorschriften om daaraan een einde te maken.
Nu wij toch een wet moesten maken, hebben
wij die zoo gemaakt, dat de katholieke kerk
er genoegen mede kan nemen. Wij hebben
den Culturkampf niet gevoerd en wij achten
dien nadeelig. Want en wat hier volgt is
de kern der ministerieele redevoering wij
beleven een moeilijken tijd. Wij staan tegen
over een beweging (de minister bedoelt het
socialisme), die ons noodzaakt alle middelen
van verweer aan te wenden. De school nn
heeft grooten invloed op het leven en hier
moet de hefboom worden aangezet. Daarom
kan de school den godsdienst niet ontberen,
als zij haar taak zal vervullen. Heeft zij nu
behoefte aan godsdienst, dan zal wel de groote
meerderheid toegeven, dat deze de Christelijke
godsdienst moet zijn. Heeft zij behoefte aan
den Christelijke)» godsdienst, dan kan zij dezen
niet grijpen en vasthouden zonder belijdenis.
Moet zij de belijdenis hebben, dan kan zij die
niet hebben buiten verband roet de kerken,
welke de belijdenis handhaven."
Dat klinkt anders dan Bismarck indertijd
sprak
Be groote republiek der Vereenigde Staten
va'n Nonrd-Amerika toont zich zeer klein
tegenover een haver zwakkere zusteren uit
het zuiden van de Nieuwe Wereld. Dat
macht nog dikwijls boven recht gaat, hiervan
is weer een der ergerlijkste stalen geleverd.
Het geschil van de Vereenigde Staten met
Chili loopt nog altijd over het gebeurde ia
de hoofdstad van Chili, waar eenige Ameri-
kaansche matrozen werden mishandeld. Nu
heeft men in Chili recht gedaan, en de schul
digen zjjn veroordeeld, en hiermede zou dus,
naar men denken zou, de groote republiek
tevreden zijn geweest. Doch de gezant der
Vereenigde Staten in Chilizekere heer
Patrick Egan, een man, wiens handelingen
tegenover de Chileeoen nu juist niet zeer
correct waren, betoogde aan zijn regeeriug,
dat Chili behalve de veroordeeling der schul
digen, ook nog bovendien een diplomatieke
él >ening moest geven, en ziedeze
werd werkelijk gevraagd S Kinderachtig,
o zeker! In Chili is men toen boos geworden,
en het moet Ier eere van tal van burgers
der Vereenigde Staten gezegd worden, ze
geven de Chileenen gelijk. De Chileensche
minister Matta heeft op den eisch van de Ver
eenigde Staten geantwoord in een nota aan den
gezant te Washington, en in zijn boosheid zich
niet zeer diplomatiek uitgelaten. Hij gewaagt
er namelijk in van intriges, die uit een vuile
bron opborrelen, waarmede hij den gezant
Egan meende, terwijl hij, doelende op den
president der Vereenigde Staten, gewaagde van
bedreigingen van een hoog geplaatst persoon.
Welnu, hiervoor is schitterende voldoening
gevraagd, of anders kon Chili de komst van
een Noordamerikaansoh eskader te gemoet
zien. Chili zat toegeven, maar de regeeriug
der Vereenigde Staten komt niet zeer roem
vol uit dezen diplomat)eken strijd.
SCHIEDAM, 30 Januari 1892.
j>De Rederijker of de Gevolgen van de
Uithuizigheid der /rouw", sou men het gis
teravond in de O fficieren-Vereeniging'opge
voerde blijspel van Willem van Zuylen kun
nen noemen, zoo dubbele titels nog in den
smaak waren. Wat al huiselijke onaangenaam
heden, daardoor veroorzaaktMijnheer heeft
zich uit verveling aan de rederijkerij over
gegeven, maar durft het zijn jong vrouwtje
niet zeggen, en schoonpapa, een rederijker in
zijn hart, al heeft de pantoffel zijner vrouw
genoeg macht over hem om zijn neiging te
doen bedwingen, is dadelijk bereid een door
omstandigheden opengevallen rol te vervullen,
opdat de liefdadigheidsvoorstelling kan door
gaan. Geen woord echter tegen de vrouwtjes
»er zjjn omstandigheden, waarin de vrouwen
eerst later de waarheid mogen hooren", be
weert schoonpapa. Pas zijn ze onder een voor
wendsel naar de stad gegaan, daar verschijnt
aan de vrouwen een jobsbode, in de gedaante
van den voorzitter een er jongelingsvereeni-
ging; hij brengt ze door geheimzinnige aeh's
en wee's in groote ongerustheid, en de knecht
moet onmiddellijk de heeren gaan opzoeken.
De repetitie is onder tusschen in vollen gang
en de schoonpapa maakt de kostelijkste flaters.
Het ongewone vau het schouwspel en de
overvloedige ispatjes" doen den knecht met
volle teugen genieten, en hij is weldra vol
komen in het vertrouwen, Eene kleine bot
sing met de daarnaast oefening houdende
jongelingsvereeniging valt nog voor en men
gaat naar huis, waar alle drie liet te kwaad
krijgen met hunne respectievelijke eegaas, te
meer daar zij vóór den volgenden avond elf
uui' niets willen mededeeien. Natuurlijk wordt
de huiselijke vrede weer hersteld, terwijl
»eene blijde tijding" dei* jonge vrouw het
laatste kleine wolkje, dat misschien nog was
blijven hangen, verdrijft.
De goedronde, levenslustige schoonpapa is
de heer Van Zuylen, die de dankbare i*ol
onverbeterlijk vervulde. Zijne snibbige huis
plaag is mevrouw Van Rossum, daar mevrouw
Van Westerhoven door ongesteldheid ver
hinderd was. Zij gaf de type goed weer. Het
jonge paartje zijn de heer Roy aards en mevr.
Van BienePoolman. De heer lloyaardsgaf
een talentvol spel, levendig en vrij van over
drijving. Hij waehte zich echter voor oenen
te snellen woordenvloed. De overige rollen
waren zonder uitzondering goed bezet: eene
bijzondere vermelding vereischt nog Slakkte
(de heer Wage mans) èn om zijn bij uitstek
potsierlijk uiterlijk èn om zijn comiseh ge
barenspel.
Het slotstukje was »Een Partij Piket" uit
liet Franseh, een verdienstelijk too nee I spel,
waarvan ridderirats en speelzucht het thema
uitmaken. Eene keurige creatie leverde hier
de heer Van Zuylen als de berooide, licha
melijk zwakke, maar lastige en fiere ridder
De la Roche Ferrier. Naast hem moet hier
de heer Jos. van Bietje geroemd worden,
als de voormalige rijke koopman Mc rei er,
terwijl de heer an den Heuvel (Raymond)
en mejuffrouw W. van Zuylen door hun op
gewekt spel mede tot het succes van dit stukje
medewerkten.
In de Dinsdag gehouden eerste jaarver
gadering van het ondersteuningsfonds »De
Korenmolen", beslaande uitsluitend uit mo
lenaarsbazen eu knechts, is dooi* den president
verslag uitgebracht van den toestand ran dit
fonds, waaruit bleek dat het ruim 90 leden
telt en iu bloeieuden toestand verkeert, zoo
dat reeds een bedrag ran f460 inde spaar
bank kon worden belegd.
Algemeen werd de wensch uitgesproken dat
de patroons, bjj het in dienst nemen van
molenaarsknechts tot regel zullen stellen dat
z'g lid moeten zijn van genoemd ondersteu
ningsfonds.
De aftredende bestuursleden werden allen
herkozen.
De gewone audiëntie van den minister van
justitie zal op Dinsdag 2 Februari a.s. niet
plaats hebben.
Een nieuwe bijzondere instructie voor den
dienst der rivier-correspondentie in het I Ode
district van den waterstaat, provincie Zuid-
Hol land, s „dezer dagen aan de ambtenaren,
welke stations moeten bezetten, uitgereikt.
Talrijke verbeteringen, betere omschrijving
van betgeen de betrokken ambtenaren heb
O
SCHIEDAMSGHE
G 0 U R j. N T.
abonnementsprijs, per kwart»»)
Jrastiv prr post, ilour het geheeld Rijlt
Afzond er) yke noimners
1.85,
- 2.50.
- 0.10.
BDItGAF: B OTKKIT «AAT, E 9 7.
A i> VBRTENTt EPBIJSMn 110 ge «Olie regels mei
inbegrip van eeue Courantf i 10.
Iedere gewone regel meer- 0,10
ftKiEMAAt. geplaatst wonlt tegen T web haal berekend.
