uitgebreid. Zij draagt daardoor veel bij tot
verfraaiing van de plaats harer vestiging,
verandert woeste, kale vlakten in alleszins
nuttige en voordeelïge boschgronden en heeft
op die wijze gelegenheid, om meer dan 20
hoofden van arbeidersgezinnen van November
tot Mei werk te verschaffen, zeer tot leniging
van den winternood en tot bevordering der
algemeens tevredenheid. Ook van andere zijde
wordt daarin te gefiaoet gekomen. De heer De
Balbian van Doorn, notaris te Utrecht, die
reeds 30 bunders woesten grond in een ander
gedeelte der gemeente Ede onder leiding van
de Nederlandsche Heidemaatschappij in cul
tuur heeft, houdt daarmede insgelijks de
arbeiders gedurende den winter aan het werk.
Als in iedere heidegemeente dit loffelijke
voorbeeld gevolgd werd, zou op menige plaats
ten plattelande veel ellende worden voor
komen of weggenomen.
Door kol. W. E. Oliphant is een vlugschrift
uitgegeven, waarin het maatschappelijk werk,
dat in Nederland door het «Leger des Heils"
is gedaan, in korte trekken wordt vermeld.
Wanneer men die vermelding leest, moet men
erkennen, dat zijne bemoeiingen tot velerlei
goede dagen hebben geleid. Daarvoor ontving
het leger vrij aanzienlijke bijdragen, maar de
uitgaven waren nog grooter, gelijk blijkt uit
de volgende opgaven
Uitgaven. Ontvangsten. Tekort.
Rotterdam f 2992.95 f 1505.70 f 1487.25
Den Haag -2115.80 - 635.50 -4480.30
Utrecht - 893.40 - 500.35 - 393.05
Dordrecht - 746.43 - 526.— - 22043
Amsterdam -9994 67 -6532 34 -3462.33
(sedeit Mei '92.)
Totaal tekort f 7043.36
Voor de ïStui vers-Toe vluchten" voor man
nen en vrouwen, welke het leger bezig is in
orde te brengen, zijn de onkosten geschat op
Voor Amsterdam f 2500.
D Rotterdam -4100.—
Totaal f3600
Om alle tekorten te dekken is ruim f42,000
noodig. Door deze som zou het leger de han- t
den ruim hebben om dezen winter duizenden
slecht gekleede, slecht gevoede menschelijke j
wezens te huisvesten en te voeden.
Ieder, die hiertoe iets wenscht bij te dia-
gen, wordt verzocht zijne gift, hetzij door
middel van de korps-officieren of rechtstreeks
te adiesseeren aan: kolonel W. Oliphant,
Prins-Hendrikkade 131, Amsterdam.
Sinds enkele dagen hielden zich te Amster
dam vier personen op, die zich uitgaven voor
katholieke geestelijken uit Mesopotamie en bij
de Roomsche ingezetenen gelden trachtten in
te zamelen, wat hun ook hier en daar ge
lukt schijnt. Aan de politie, die aanleiding
vond zich met de zaak te bemoeien, is inmid
dels gebleken, dat men met Grieksehejoden
heeft te doen gehad. De vreemdelingen heb
ben dientengevolge last gekregen de stad te
verlaten (daar zij voldoende van geld
voorzien waren, bestond geen reden, hen
door den sterken arm over de grenzen te
zetten). Twee van hen zijn afgereisd in de
richting van België, de twee anderen in
die van Duitschland. (27/4.)
Te IJ muiden is voor de stichting vair de
inrichting Zeemansrust" een bouwterrein
groot 280 M4 aangekocht. Er is echter nog
zeer veel noodig eer een gebouw kan opge
steld worden. Het bestuur tan het «Koning
Willemshuis" te Amsterdam zal het beheer
van «Zeemansrust" op zich nemen.
Het programma vau den schaatsenwedstrijd,
11 januari te Paterswolde bij Groningen te
houden, luidt als volgt:
Uit het Noorden schrijft men aan de N.
JB. Ot.::
Te Leeuwarden was het Donderdagavond,
voornamelijk langs de Voorstreek en de Nieuw -
stad, weder buitengewoon diuk. Ofschoon de
menigte, gevolg gevende aan de proclamatie
van den burgemeester, minder samenschoolde
en meer m beweging bleef dan den arond te
voren, bleek het toch noodig de hoofdwacht
met een peloton genie-soldaten te versterken,
en moesten meermalen de op enkele bruggen
ontstane volksoploopen met geweld worden
-uiteengedreven.
Het bezadigd en flink optreden der politie,
alsmede de aanwezigheid vair het groote getal
militairen, wier hulp evenwel niet werd ver-
eischt, waren oorzaak, dat de groote onge
regeldheden van Woensdagavond zich niet
hebben herhaald en het om 11 uur overal
rustig was. 1
Donderdag, ter versterking van het garni
zoen, zijn behalve de 121 man genie-troepen,
nog aangekomen en gehuisvest60 bereden
onderofficieren en manschappen der huzaren
uit Zutfen, onder bevel van den 4n luit.
1. S. F. van Hoogstraten, en medegeleide van
den 2n luit. H. W. E. Gelderman.
De generaal-majoor Mutsaeis, bevelhebber
in de tweede militaire afdeeling, is uit Utrecht
aangekomen om met de hoogste burgerlijke
en militaire autoriteiten te confereeren.
Tegen de Woensdag- en Donderdagavond
gearresteerde acht personen is proces-verbaal
opgemaakt. Zeven ziju weder vrijgelaten, doch
een, die zich in vereeniging met anderen aan
verzet tegen de politie heeft schuldig gemaakt,
is naar het huis van bewaring overgebracht.
Te Franeker is Dinsdag, behalve eenig
rumoer langs de straten, de avond vrij rustig
voorbijgegaan, hetgeen vooral te danken is
aan de kalme en bezadigde, maar vastbe
raden houding van den burgemeester.
Aan het stads-armenhuis werd, onder be
hoorlijke bescherming, de gewone werkuit-
deeling gehouden. In het volksgebouw was
eene vergadering en werd het volk opgewekt
om zich kalm te gedragen en zich te ont
houden van sterken drank.
De oorzaak van den toestand is gebrek aan
werk. In vorige jaren werd dit minder ge
voeld, omdat met het erwtenlezen menig ge
zin werd beziggehouden. Maar er is geen
handel, geen aftrek, en boeren en handelaars
blijven zitten met de waar en kunnen, ook
met den besten wil, geen werk, althans niet
genoeg, verschaffen. Ook de vlasbouw leverde
in de laatste jaren niets dan schade en is
daarom tot een minimum herleid. Beter
schap komt eerst, als met het voorjaar de
veldwerkzaamheden aanvangpn, terwijl een
winter met goed ijs eenige afleiding kan geven.
Woensdag werd weer eene uitdeeling ge
houden aan de meest behoeftigen. De volks
gaarkeuken stelt warme spijs beschikbaar.
De meergegoeden er zijn er niet velen
in onze stad laten zich niet onbetuigd,
maar ieder begrijpt, dat zij toch niet alles
kunnen.
De werkzaamheden aan het riolermet zijn
onder militaire bescherming hervat. Wel
beproefden eenige ontevredenen de werk
lieden te bewegen tot staking, maar zonder
gevolg.
Woensdagavond was het zeer woelig. De
opgeroepen schutterij bezette eenige posten
en de infanterie en cavalerie stonden gereed
om op het eerste sein uit te rukken. Groepen
volks trokken naar het station om den heer
H. Poutsma, die van Sneek kwam, af te halen,
waarna hij in optocht naar het volksgebouw
«Walhalla" werd geleid. De heer Poutsma
sprak zeer kalm over de nooden der arbei
ders. Hij spoorde aan tot kalmte en om geen
verzet te plegen tegen de bestaande machten,
maar eenvoudig: aanhoudend, dringend vragen
om werk.
De menigte, versterkt door een aantal
nieuwsgierigen, verliet het gebouw en trok
in optocht langs de naaste straten. Onder-
tusschen was door den burgemeester van de
puie van het stadhuis eene proclamatie afge
lezen, waarbij samenscholingen van meer dan
vijf personen werden verboden. Toen de
optocht zich niet oploste, werd ze door de
militairen gestuit en uiteengedreven. Het
volk verspreidde zich, patrouilles trokken
langs de straten, en spoedig was het rustig
en bleef het rustig. Van buiten was weinig
of niets opgekomen.
hi den loop van den avond vergaderden
zoowel de commissie voor de spijskokerij als
de raad van arbeid. De eerste wil graag meer
warme spijs beschikbaar stellen en de
arbeidsraad ontwierp een program van werk
zaamheden.
In de Donderdag gehouden vergadering van
den gemeenteraad deed de burgemeester
mededeeling van de door hem genomen maat
regelen tot handhaving der orde. Er werd
veel gesproken over den algemeenen toestand
en de middelen tot herstel. Met bigde instem
ming, ook vanwege het publiek, werd de
tijdiog gehoord, dat de groothandel aldaar
vrij zeker spoedig zal kunnen overgaan tot
het erwtenlezen. Gaat dit door, dan is reeds
veel in orde.
Aan de riolen wordt verder kalm doorge
werkt onder militane besehei ming.
Na den aanval van gisteren door de
werkloozen om het werk te doen staken
welke aanval door de militairen met kolf
slagen werd beantwoord bl'yft het ook
daar rustig.
Het waardig, kalm en beraden optreden
van den burgemeesterin deze moeilijke
dagen, wordt door alle weldenkenden op
hoogen prijs gesteld.
Uit Harlingen meldt men van gisteren aan
het N. v. d. D. .-
«Wij hebben aanvankelijk ook ons aandeet
in de opstootjes der werkloozen; evenals
elders begonnen met het zingend rondloopen
vair troepen opgeschoten kwajongens, gevolgd
door straatmeiden en mannen, beaanspraakt
door leden der volksparty, die in het publiek
aanmanen tot orde, geleid door de politie.
Gistermorgen kwam een half dozijn rijksveld
wachters onze politie versterken. Eene samen
scholing voor het stadhuis leidde tot eene
conferentie met den burgemeester, die aan
den eisch om werk geen gevolg kon geven,
eenvoudig omdat er geen werk was. Gister
avond zijn bij vermogende ingezetenen enkele
ruiten ingegooid en heeft de politie met den
sabel den hoop volks uit elkaar gedreven.
Om tien uur was alles rustig."
Uit Harlingen meldt men aan de N. B. Ct.
Donderdagavond zijn per laatsten trein 40
man genie-troepen van Utrecht hier gearri
veerd. Het big kt, dat de baldadigheid veel
grooter is geweest, dan men eerst meende;
in tal van huizen, ook van neringdoenden,
zijn ruiten ingegooid en er is dus vooréene
klasse van menschen werk gekomenoveral
waren glazenmakers aan den arbeid.
Met het oog op hen, die werkelijk.gebrek
lijden, is het eene welkome zaak, dat de
vereeniging «Licht, Liefde, Leven", met 2
januari de gebruikelijke uitreiking van warme
spijs begintook vangt dan aan het spijzigen
vair leerlingen in de gemeenteschool met
warm voedsel, voor zooverre de ouders dat
voor hunne kinderen verlangen.-
Te Beerta zijn samenscholingen van socia
listen door de huzaren met den blanken
L Intern, wedstrijd voor liefhebbers. Afstand
5000 meters; 4e prijs een gouden medaille en
zilveren beker, 2e prijs een ïilveren medaille en
kunstvoorwerp, 3a prijs een zilveren medaille, 4e
prijs een bronzen medaille.
II Nationale wed«4iïjd voor jongens \an 44
48 jaar. Afstand 500 meters. Afdeehng A. lief
hebbers: 4a prijs zilveren medaille, 2e prijs zil
veren medaille, 3e prijs bronzen med., 4e prijs
bronzen medaille. Afdeelmg B. rijders van beroep
4a prijs f25, 2e prijs HO, 3p prijs f5.
m. Intern, wedstijd voor lijders van beroep.
Afstand 2500 meter4e prijs f400,2e prijs f 200,
3e prijs f 60, 4e prijs f30.
IV. Meesterschap \an Nederland (Nationaal).
Afstand 4500 meters, 4e prijs goudenmadaille,
2e prijs zilveren medaille, 3e prijs bronzen
medaille.
Op de vraag naar de eigenlijke oorzaken van de
socialistische woelingen in het Oldambt van Gro
ningen werd met altijd hetzelfde antwoord
gegeven.
Van algemeene bekendheid is de hoogst afkeu
renswaardige verhouding tussehen den boer en
zijn dienstvolk, en ik ken er ingezetenen dier
streken die ten volle instemmen met he'geen
dezer dagen de Pehelder Courant zeide«vele
landbouwers, de besten met te na gesproken
oogsten wat ze zaaiden."
«Was in die streken de orde en tucht in de
i laats te 25 jaren onder het vaste dienstpersoneel
«op de boerderij en door iederen buisheer gehand-
«haafd, de toestand zou er met zóo zijn gelijk die
«nu is. Het zooveel mogelijk binnenshuis houden
«van het dienstpersoneel en dit te bevorderen door
«het beschikbaar stellen ran een voegzaam vertrek,
volgens de eischen der zedelijkheid, en verlicht
«en verwarmd, met wat afleiding, hetzij door
«eenige boeken of wel door andere gepaste midde-
«len, dat alles, of liever dat weinige, behoorde tot
«de vrome wenschen de stookhut, het kisthokof
«de koegang waren na volbrachten arbeid voor het
«gezellig samenzijn der leden, met zelden van het
«sterke en zwakke geslacht beide, de aangewezen
«plaatsen en verscheidene registers van den bur-
«geriijken stand bevatten de onwraakbare getui-
«genissen van de uit die orde van zaken voortge-
«sproten gevolgen."
Maai dit is niet de eenige reden dat het
arbeidende volk hier zoo gemakkelijk door de
socialistische leiders wordt bewerkt. Men moet
scherp onderscheiden tussehen de oorzaak dei-
woelingen van de socialisten m het fabrieksplaatsje
Oude-Pekela en die van de boercndorpjes in den
omtrek.
Na onderzoek is mij gebleken dat de zaak
aldus is
Te Oude-Pekela was de voornaamste grief der
aibeiders dat de fabnkanten in den winter het
dagloon 29 a 30 cent verlaagden. Dat nu lijkt
oppervlakkig ook zeer onredelijk en hoogst onbil
lijk, en toch is het dat, bij eene nauwkeurige en
onpartijdige kennisneming der feiten, in geenen
deele.
Wat immers is het gevalToen men voor ongeveer
10 jaar te Pekela fabrieken begon te bouwen, werd
het dagloon van den ai beider vastgesteld opfl het
geheele jaar door. Dit nu ging goed zoolang het
winter was en er dus bij de boeren geen werk was
te verrichten. Maai- daar kwam bet voorjaar 1
Ploegen, eggen, zaaien vroeg veler handen arbeid
op het land. De boeren stelden het dagloon nu
hoog», brachten het gemiddeld tot f 4.20, om de
arbeiders van de fabrieken te lokken naar den ak
ker, Dit gelukte bij velen, die zich met bekom
merden om de contractbreuk waaraan zij zich
schuldig maakten, en de fabriek met het la id
verwisselden. Nu moesten de fabnkanten op hunne
beurt weer trachten werkvolk te verkrijgen, en
door den nood gedrongen, brachten zij nu bet loon
nog 10 ets. boven dat wat de boeren betaalden
dus op f4.30. Maar deze maatregel was alleen
noodig zoolang bet land werkvolk vroeg, zoodat
dan ook, na het binnenhalen van den oogsthet
fabrieksloon werd teruggebracht op hetgeen oor
spronkelijk was besloten, n.l. op een gulden.
Hiertegen nu agiteeren de socialisten. Met eenen
s c h ij n van recht komen zij op tegen het vei-
minderen van bet loon m den winter, zonder zich
te bekommeren over of rekenschap te houden mat
de voorafgaande omstandigheden. Zij eischteo be
houd van de f 4,30.Eerst weigerden de fabrikan-
ten, maar thans zij genoodzaakt geworden toe
te geven.
Intusschen is een der grootste behamels voor
goed van de fabrieken weggezonden en nu door
zijne partijgenooten tot hunnen voorzitter geko
zen. Door de aanwezigheid der hnzaren is het
in Pekela rustig voor het uiterlijke, maar de
toestand is zeer gespannen, de geest bitter, wat
tengevolge van de botsing tussehen de gewa
pende macht en te ontevredenen er niet beter op
is geworden.
