A". 1893.
Woensdag 31 Mei
INT. 8282
©venenveertg-ste Jaargang.
Jan Pietersz. Coen.
Bintenlaiidsche Berichten.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag.
UITGEVER: J. ODÉ.
C0URH1T.
Abonnementsprijs, per kwartaal ƒ1.85.
Franco per post, door het geheele Rijk- 2.50.
Afzonderlijke somraers.- 0.10.
BVRGAOs OT 15 II STRAAT, C! 2 7.
ADVERTENTIEPRIJS: van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer. O.IO.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Te Hoorn is heden het standbeeld onthuld
van Jan Pietersz. Coen, die in deze merkwaar-
.dige stad werd geboren, en die, eenvoudige
burgerjongen, tot twee malen toe tot gouver
neur-generaal van Nederlandsch Indië werd
benoemd. Naar hedendaagsche zede, die er op
uit schijnt te zijn, aan den roem van groote
mannen te knagen, hun fouten en gebreken
breed uit te meten, hun verdiensten te ver
kleinen, heeft het bij een gelegenheid als
deze ook niet aan aanmerkingen ontbroken.
Daarom mogen de woorden van lof en ver
eering, die van andere zij den den energieken
stichter van Batavia worden gewijd, zooveel
te meer worden gewaardeerd.
Men heeft de Oostindische Compagnie, haar
bewindhebbers en ambtenaren veel verweten
maar men vergeet, dat in de dagen, toen
'Neerlands macht in Oost-Indie werd ge
grondvest, 't niet juist altijd de besten waren,
-die den vaderlandschen grond verlieten, om
de Compagnie te dienen.
Ondernemende, dappei e, krachtige mannen
waien er echter ook onder, en naar het ge
loofwaardig getuigenis van tijdgenooten van
naam, behoorde Coen tot hen, van wien ge
tuigd kon worden, dat hij was seen persoon
seer modest van leven, zedich, van goeden
aert, geen dronckaert, niet hoovaerdich, in
raedt zeer bequaem, int stuck van de coop-
jnanschap en boeekhouden hem wel \er-
staende".
Naar de gewoonte van dien tijd, dat de
koopman zelf aan boord van den bodem, die
rijn waren inhield, de reis medemaakte, of
een vertrouwd persoon daarmede belastte, ver
trok Coen op 20-jarigen leeftijd als onderkoop
man naar Indië. De eigenlijke koopman was
•liier dus de Oostindische Compagnie. Welnu,
trouwer, werkzamer, kloeker dienaar heeft
zij niet aan te wijzen gehad dan dezenjongen
man. Twee malen heeft hij het ambt van
gouverneur-generaal bekleed; de Jacatranen
en Bantammers, door de naijverige Engel
sehen tegen ons gezag opgestookt, heeft hij
zijn krachtige hand duchtig doen gevoelen.
De hoofdstad Jacatra heeft hij ingenomen en
verwoest; op de pumhoopen dier plaats heeft
hij de stad gesticht, die hij gaarne Nieuw-
Hoorn had genoemd, doch die naar den wil
van de bewindhebbers der Compagnie Batavia
werd genoemd. Door Coens beleid werden
de Engelschen genoodzaakt, zich uit den
ïndischen Archipel te verwijderen, en de
schoone groep der Molukken werd door zijn
"voortreffelijk beleid aan Neerlands gezag
onderworpen.
Daarom eere aan de stadgenooten van den
beroemden landvoogd, die hem door het op
richten van een standbeeld een huldebewijs
hebben geschonken, waarop zijn kloeke daden
hem ten volle aanspraak geven.
I) I T S C H L A X I).
Aan het hoofd van de officieele jRsichs-
Anzeiger van gisteren wordt tegengesproken,
dat de keizer, onlangs bij de ontvangst \an
den Servischen buitengewonen gezant Pan-
telitsch, zich over den staatsgreep iu Servië
uitgelaten en dien als een »schneidiges Unter-
nehmen" geroemd zou hebben. Het hierop
betrekking hebbende bericht uit Belgrado is
onwaarde keizer sprak geen enkel der hem
in den mond gelegde woorden, maar gaf
slechts uitdrukking aan zijne vriendschap
pelijke gevoelens jegens den jongen koning
van Servië.
Zoowel de stellige toon dezer logenstraffing
als de spoed, welke daarmede gemaakt is,
toonen welken indruk dit onware bericht uit
Belgrado te Bei lijn gemaakt heeft. Trouwens,
in den tegenwoordigen vei kiezingsstrijd zou
het allicht op tendentieuse wijze kunnen
worden aangevoerd als een bewijs der dicta-
torische neigingen van den keizer.
De Rijksdag telt 397 leden en evenzoovele
kiesdistricten. Voor zooveel thans bekend is,
hebben de sociaal-democraten in 316 distric
ten candidaten gesteld, de anti-semieten in
93, de linkerzijde onder Richter's leiding in
97, die onder Rickert in 44, de nationaal-
liberalen in 117. Het aantal conservatieve
candidaturen is nog niet bekend. Het centrum
bepaalt zich hoofdzakelijk tot de verdediging
zijner zetels en stelde zeer weinig aanvals-
candidaturen. In Beieren evenwel beproeft
het centrum, vooral om de twee zetels voor
Munchen te veroveren, een bondgenootschap
met de anti-semieten.
De sociaal-democraten leggen ditmaal bij
den verkiezingsveldtocht buitengewoon groo-
ten ijver aan den dag. Onder de werklieden,
landbouweis en mijnwerkers worden strooi
biljetten bij duizenden verspreid. Zij rekenen
er bepaald op dat de verdeeldheid onder de
groote partijen hun in de eerste plaats zal
ten goede komen. In hoeverre hunne ver
wachting zal worden verwezenlijkt moet na
tuurlijk de tijd leeren, maar zeker is het,
dat het aantal herstemmingen voor den Rijks
dag dezen keer grooter zal zijn dan ooit te
voren.
Van de leden van den vorigen Rijksdag
hebben zich tot dusver niet-herkiesbaar ver
klaard 20 conservatieven, 23 centrum-leden,
onder wie graaf Ballestrem, baron Von
Huene, graaf Hoensbroeck en graaf Preysing,
11 nationaal-liberalen, 10 leden der vrijzin
nige volkspartij, 2 sociaal-democraten, 3
Elzassers, 1 Welf en 2 onafhankelijken,
onder wie vorst Bismarck.
F R A N E B IJ K.
De Kamer heeft bij de beraadslaging over
het ontwerp tot wijziging van kiesdistricten,
in verband met den aanwas en met de ver
mindering der bevolking, een amendement
goedgekeurd tot afschaffing der wet, hou
dende verbod van meervoudige candidaturen
voor de Kamer.
Een voorstel, volgens hetwelk eenig open
baar ambt onvereenigbaar is met het mandaat
van afgeiaardigde, is met 312 stemmen tegen
216, ondanks den tegenstand van den minister
president, in overweging genomen.
De Kamer heeft goedgekeurd de verlenging
der heffing tot 30 Juni van de tegenwoordige
rechten op peti oleum.
De Senaat heeft het wetsontwerp betref
fende de liquidatie der Panama-maatschappij
aangenomen en de wet op de petroleum-
belasting voor éene maand geprorogeerd.
Bij een tusschentijdsche verkiezing voor
de Kamer, te Ver vin s (Aasne), is een conser
vatief vervangen door een republikein, den
heer Denécheau, directeur van VEclair.
Blijkens een telegiam door den heer Del-
cassé uit Indo-China ontvangen, is de blokkade
van Khone den *22u door de Eransche expe-
ditionnaire colonne verbroken, bijna zonder
tegenstand en zonder verlies aan Fransche
zijde.
Te Tunis heeft Zondag de officieeieopening
der nieuwe haven plaats gehad, in tegen
woordigheid van den bey. De Fransche
minister van justitie, Guërin, zeide in een
redevoering, dat Frankrijk in Tunis een werk
van vrede en beschaving verricht.
Den 6n Juni zal te Parijs het jaarlijksche
congres van de katholieke werklieden-veree-
nigingen geopend worden. Het zal tot den
12n daaraanvolgende duren. Een groot aantal
punten van behandeling staan op het pro
gramma, alle min of meer in verband met
het denkbeeld om het revolutionnair socia
lisme te keer te gaan en de toepassing der
leer van den paus, vevat in zijne encycliek
over den toestand der werklieden, te bevor
deren.
KOORWEGEN.
De regeering besloot in de Storthing het
ontwerp aan te bieden betreffende de uitgifte
van 3 millioen van het tot nog toe niet
uitgegeven gedeelte der leening van 1892. Dit
ontwerp volgt uit het besluit van de Storthing
om het fonds der hypotheekbank door een
staats-subsidie met éen millioen te vergrooten.
E S L A H D.
De keizerlijke familie is Zondagavond van
Moskou naar Petersburg teruggekeerd. De
door de dagbladen openbaargemaakte woor
den, welke de czaar tot hem begroetende
deputatiën te Moskou gericht heeft, moeten
niet op de staatkunde betrekking gehad
hebben.
OOSTENRIJK.
hr zijne toespraak, welke de keizer Zater
dag bij de ontvangst der delegatiën hield,
wordt het onveranderd voortbestaan van zeer
-vriendschappelijke betrekkingen met alle
mogendheden geconstateerd, en het onver
zwakt voortduren van de gLttriige omstandig
heden, welke overigens de handhaving des
vredes voor de naaste toekomst verzekeren.
Voorts is de toestand ook in dit opzicht
onveranderd, dat de regeering zonder neven
bedoelingen eene stelselmatige verdere ont
wikkeling van het leger en de oorlogsvloot
als haren plicht beschouwt.
In hun antwoord op de rede, waarmede
de keizer de delegatiën ontving, hebben de
beide voorzitters verklaard, dat zij in den
keizer den bewaker zien van den Europee-
schen vrede, en dat hunne vaderlandsliefde
het hun ten plicht stelt te waken voor de
instandhouding en ontwikkeling van de strijd
krachten des rijks. De voorzitter der Hon-
gaarsche delegatie voegde er bijsDe
Oostenrijksch-Hongaarsche staat moet sterk
zijn om een gewenscht vriend en een ge
ducht vijand te kunnen wezen".
Van de jong-Czechische leden der beide
delegatiën heeft de keizer, bij de particuliere
ontvangst dier lichamen ten paleize, niet de
minste notitie genomen, terwijl hij alle
andere leden toesprak.
I T A L I E.
De Kamer heeft Zaterdag bij geheime
stemming met 145 stemmen tegen 75 het
voorloopig budget tot 30 Juni goedgekeurd.
Zondag werd te Parma een monument voor
Garibaldi ingewijdde vertegenwoordigers
van 150 vereenïgingen woonden de plechtig
heid bij, welke nog werd opgeluisterd door
de onthulling van twee gedenksteenen voor
deltalianen, gevallen gedurende den vrijheids
ooi log of den Fransch-Duitschen oorlog.
Ook werd Zondag te Palestro op het slag
veld een monument onthuld ter eere van de
aldaar in 1859 gevallen soldaten. De hertog
van Aosta vertegenwoordigde bij deze plech
tigheid den koning en hield het eerst eene
rede, Deputatiën van den Senaat en de Kamer
van afgevaardigden, van het leger en de
marine, en verder tal van andere officieele
personen waien aanwezig om de dooden te
eeren.
Generaal Fabre heeft vanwege Frankrijk
gesproken. Hij zeide onder anderen dat de
gevoelens van menschlievendheid bij de wis
selingen der politiek steeds stand houden.
Het is eene verheffende plechtigheid die thans
plaats heeft, want zij bewijst dat men niet
slechts de gevallen soldaten eert, maar ook
dat de gevoelens van broederschap in het hart
der volkeren bewaard blijven.
Kolonel v. Pott heeft vanwege Oostenrijk
bedankt voor de eer aan de Oostenrijksche
dooden op het slagveld bewezen. Ook hij
sprak van de broederschap der volken.
Opgemerkt dient te worden, dat hij zeer
toegejuicht werd.
iHet Vaticaan logenstraft het gerucht, dat