A0. 1893.
Woensdag 6 September.
N°. S352.
Tweede Blad
Zeyenenveert gste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Binnenlandsclie Berichten.
Letteren, Kunst en Wetenschap.
UITGeTvER: J. ODÉ.
Koloniën.
Batavia, 4 Augustus.
co mill ut.
Abonnementsprijs, per kwartaal J.
Franco per post, door het geheele Rijk
Afzonderlijke uommers
1.85.
2.50.
- 0.10.
BCUEAD: BOTEB8IRAAT, E 2 7.
Advertentieprijs van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Couiant1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
SCHIEDAM, 5 September 1893.
Door de stoomtram van de staatsspoorweg
maatschappij zijn Zondag j.l. ruim 8000 per
sonen naar Scheveningen vervoerd en door
de stoomtram van de Holl. spoorwegmaat
schappij ruim 6000 personen.
De geheele Rijn vloot, stoom- en zeilsche
pen, telt 8248 vaartuigen, bemand met 21.673
koppen en met een laadvermogen van 311/j
millioen centenaars.
De totale waarde der vloot bedraagt meer
dan 100 millioen mark (f60.000.000).
De Standaard deelt op grond van berichten
in de Amerikaansche bladen mede, dat de
Zeeuwsche kolonisten in Colorado hunne ves
tiging aldaar hebben moeten opgeven, na
toenemende ellende ondervonden te hebben.
In Orange City zijn thans reeds onderschei
dene familiën aangekomen en de genegen
heid om hen verder te helpen ontbreekt bq
de Nederlandsche kolonisten in Jowa en
Michigan gelukkig niet. Deze droeve afloop
moge, zoo merkt de Standaard op, tot waar
schuwing strekken, dat niemand het ten
tweeden male onderneme, om zonder de noo-
dige bevoegdheid en kennis van zaken, zich
ten leidsman over den Oceaan aan te bieden
aan landgenooten, die enkel op den goeden
klank van zqn naam afgaan.
Zaterdagavond omstreeks elf uur is A. d. D.,
een knaap van even 12 jaar, bq den Leidschen-
dam vermorzeld door eenen trein. In een
mand bracht men den ouders de verbrijzelde
deelen van hun kind.
Twee meisjes uit Harlingen, dochters van
een visscher, zqn naar Amerika vertrokken,
om onder de Mormonen te worden opgeno
men. Vooraf zqn ze te Amsterdam onder
wezen in (de Engelsche taal en in de begin
selen van het Mormoonsch evangelie.
Te Drieborg werd aan een venster van de
ruim 80-jarige wed. Botjes geklopt en ge
vraagd om honderd gulden, terwql de bewo
ners zich reeds eenigen tijd geleden te bed
hadden begeven. Toen aan dit verzoek niet
werd voldaan, sloeg de man een glasruit stuk
én werkte zich naar binnen, waarop de oude
weduwe en haar nog zeer jeugdig dienstmeisje
de vlucht namen op den zolder. De dief had
den tqd om alles goed na te zien en stal
f 127.50. Een gouden horloge bleef liggen.
Eerst toen het licht werd, hadden de heide
vrouwen, die ongekleed naar boven waren
gevlucht, den moed weder beneden te komen.
Amsterdam, Op den Haarlemmerdijk
alhier reed dezer dagen een nieuw soort
kinderwagen, geheel van nikkel vervaardigd,
die werd voortbewogen door een dame die
er achter op zat, als op een velocipède. In
den kinderwagen zat een kind van eenige
maanden. Toen de straatjeugd het de dame
lastig begon te maken en met koolstronken
wierp, waardoor baly ging schreien, draaide
de dame een knop aan het rijtuig een hal ven
slag om en een speeldoos liet een aardig deun
tje hooren; en zoo werd de kleine tot kalmte
gebracht. Maar de kwajongens uit de buurt
aan de Eenhoornsluis lieten zich niet door
de muziek bedwingenzq gingen voort
vrouw en kind te hinderen, tot een paar
burgers hen de zwaarte van hun wandelstok
ken lieten voelen.
Leeuwarden. Burg. en we lts. hebben
aan den gemeenteraad een voorstel ingediend
om, voor zoover de wet dit toelaat, het Elber-
felder stelsel van onderzoek en toezicht voor
de gemeentelijke armenzorg in te voeren.
Te dien einde zullen de armvoogden tot
hun voorlichting worden bqgestaan door een
commissie van door burg. en weth. te be
noemen vhuurtbezoekers", die tevens bqstand
kan verleenen hij het uitreiken van gelde
lijke of andere ondersteuningen. Het getal
buurtbezoekers is onbepaald en wordt naar
de behoeften gerekend. Aan ieder buurt-
bezoeker wordt een bepaalde kring aange
wezen.
De vergaderzaal der ministers in het gebouw
der Tweede Kamer is dezer dagen geheel ge
restaureerd.
De prachtige gobelins, die door den tijd veel
geleden hadden, zijn schoongemaakt en op enkele
punten bijgewerkt. De eertijds zeer fraaie pla
fondbeschildering was eveneens door de jaren
bijna zwart geworden en op enkele plekken geheel
verdwenenzij is nu overgeschilderd en zooveel
mogelijk gelijk aan de oude gemaakt
Naar wij van deskundige zijde vernemen,
moet de te Oudenbosch in Noord-Brabant zoo
genaamd onder oude familie-portretten ontdekte
Rembrandt een valsch stuk zijn en de kopie naar
een vrouwenportret in eene Londensche ver
zameling. NR. Ct.)
Op den Palatinus te Rome is de onlgraving van
het Stadium tot een goed einde gebracht. Men
heeft nog verschillende fragmenten van architec
tonische versieringen gevonden, o. a. den kop van
een vrouwebeeld, zuivere Grieksche kunst, dag-
teekenende uit het tijdvak der groote meesters,
ongeveer 5 eeuwen voor Christus. Verder kwa
men te voorschijn een zeer goed bewaard ge
bleven borstbeeld van Antoninus Pius, een
vrouwekop met klimop omkransteen beeld van
een jongeling, met helm gedekt, een faun, in
stukken, en andere fragmenten van beeldhouw
werken.
Batavia, 1 Augustas.
Aan het verslag omtrent de voornaamste ge-
beuitemssen in het gouvernement Atjeh en
Onderhoorigheden, loopende van den 5n tot en
met den 18n Juli j.l., wordt door de Jat). Cf. hot
volgende ontleend
Groot-Atjeh. Van den vijand was weinig
te bespeuren nu en dan vielen er eenige schoten
op verren afstand in het voorterrein, in de rich
ting van onze linie, met het gevolg, dat een Euto-
peesch fuselier, die op den d4n Juli deel uitmaak
te van een nabij Siroen werkende corvée, doo-
dehjk werd getroffen.
Buiten de linie werden de passagiers niet on
gemoeid gelaten.
Den 9n Juli ontstond daardoor bij Lamtih een
vuurgevecht, waai bij de kwaadwilligen twee
zwaar gewonden kregen.
Dienzelfden dag werd T. Nja Bantah van Lam-
reng, toen hij met 200 volgelingen van de begra
fenis van zijn schoonvader T. Moeda Rajoet in de
XXVI Moekims terugkeerde, nabij Boekit Karang
door vijandelijke Atjehers beschoten, zonder
echter letsel te bekomen.
Den 14n Juli werd in de VI Moekims een
gevecht geleverd tusschen T. Nanta, bijgestaan
door Panglima Mesdjid Roja en zijn volk, en de
benden van T. Mad Amin, T. Anaq Batéo en
T. Hassan, welke laatsten 40 dooden en ge
wonden zonden hebben bekomen. Onder de ge
sneuvelden bevindt zich de beruchte T. Bep,
broeder van T. Mad Amin.
Den 17n Juli werd de strijd voortgezet en de
laatste door4 de vijandelijke Atjehers bezette ben-
ting in de VI Moekims genomen.
Op het eiland Weh viel niets bijzonders voor.
Met den peperpluk en den ladangarbeid werd
voortgegaan.
De civiele en militaire gouverneur begaf zich
den lün Juli op dienstreis naar de Noord- eh
Oostkust en keerde den 15n d.a.v. terug.
Onderhoorigheden. Oostkust. In
den politieken toestand kwam geen wijziging.
Met den uitvoer van peper is een aanvang
gemaakt.
Noordkust. Onze verhouding met de hoof
den der in de nabijheid van Telok-Semawé
gelegen kuststaatjes bleef bij voortduring gunstig.
Te Segli werd de rust niet verstoord. De
verstet king aldaar werd geen enkele maal be
schoten.
Nabij Telok-Semawé is men thans aan het
bewerken van de sawahs.
Westkust. De orde en veiligheid te Poeloe-
Raja lieten niet te wenschen over.
In het Mel&boesche in de politieke toestand
nog niet verbeterdzoowel op onzen post als
op enkele schepen in de baai vielen geweer
schoten, die echter geen nadeel berokkenden.
De weersgesteldheid was koel en regenachtig,
gepaard met hevige windvlagen, terwijl de lucht
meestal bedekt was.
De gezondheidstoestand op de zeeposten was
iets minder goed dan in de voorafgaande weken.
In onze stelling in Groot-Atjah was de toe
stand ongunstiger.
Het gemiddelde ziektecijfer bedroeg 25 tegen
21 en dat van de benberi 10 tegen 8 gedurende
den vorigen verslagtijd.
Het sterftecijfer was hooger.
Omtrent het gebeurde met de Raja Kongsie
Aljek zijn nog de volgende ofliciealo berichten
ontvangen.
De aanlegger van den moord was de supercarga
van de Raja, een Atjeher, Nja Sjech geheeten,
die geholpen werd door zeven andere Atjehers,
welke 's avonds te Telok Seraawé aan boord
kwamen. Na den moord werd het schip te
Simpang Ohm op strand gezet. De bemanning
van de Raja bestond uit vier Europeanen, name
lijk den gezagvoerder, den stuurman en twee
machinisten, en 56 inlanders. Verder waren er
62 inlandsche passagiers aan booid. In het ge
heel zijn er 24 man vermoord, onder welke de
gezagvoerder en de stuurman. Gewond werden
12 personen, en 20 zijn er verdronKen bij eene
poging, om zich in een sloep te redden. Ge
vankelijk meegevoerd werden 3 Atjehers en 5
vrouwen. Men dacht, dat er veel geld aan boord
zou zijn, doch dit bevond zich aan boord van
de Hok Cantonvermoedelijk is slechts eene
som van f5000 geroofd. De J.-B, verneemt
nog, dat drie passagiers behouden bleven, door
aan touwen buiten boord te gaan hangen en
zoo voor de Atjehers verborgen te blijven. Zij
zwommen daarna naar wal en gingen het ge
beurde te Telok Semawé aanzeggen.
Volgens de Straits Times heeft de gouverneur
van Atjeh ter plaatse een onderzoek ingesteld
en bevonden, dat de zaak geene politieke ba-
teekenis heeft, maar alleen uit roofzucht heeft
plaats gehad.
Dit Penang is gisteren aan het Bat. Nbld.
getelegrapheerd dat bij Pankalan Soesoeh een
kampong door de Atjehers is verwoest en tal
van bewoners gedood en gewond zijn, en dat
de Atjehers de nabijgelegen ondernemingen be
dreigen.
De J.-B. teekent daarbij aan
Pangkalan Soesoeh ligt in Beneden-Langkat
aan de monding van de Besitang, dio in de
Aroebaai vloeit. Het etablissement der petroleum-
maatschappij te Pangkalan Brandan ligt zuide
lijker. Vergissen wij ons niet, dan ligt de tabaks
onderneming Tandjong Slamat het dichtst in de
buurt. Misschien is de vijand wel over zee gè!*'*-
komen, waarop hij volgens vroegere berichten
plan had. In elk geval blijkt dat hij ons gebied
nog niet heeft verlaten en dat het ons niet is
gelukt hem voorgoed te verdrijven.
Medan, 5 Augustus.
Hetgeen wij wel gevreesd hebben, is geble
ken de waarheid te zijnal werd hij de ver
schillende verkenningen in Beneden-Langkat en
Tatniang gewoonlijk geen vijand gezien, hij was
daarom nog niet naar zij penaten teruggekeerd.
Woensdag werd alhier bericht ontvangen dat
eene bende Atjehers, sterk naar gissing 40 man,
