A". 1894.
Donderdag 22 Maart.
N°. 8493.
Achtenveertigste Jaargang".
Verschijnt dagelijks, uitg?* snderd Di sdag.
UITGEVERJ. ODÉ.
TER GEDACHTENIS.
„Nu breekt een edel kart!" De
nagalm van dat roerende woord,
ruischte die nog niet bijwijlen in
onze ooren, als wij dachten aan den
lieven vriend, die onlangs van ons
heenging? Maar heden, met volle
majesteit hebben we 't opnieuw ver
nomen: „Nu breekt een edel hart!"
Johannes Wijma, de eenvoudige bur
ger, die vier en dertig jaren onder
ons heeft gewerkt en geijverd in
het zweet van zijn lichaam, en met
vollen nadruk voeg ik er bij, omdat
ik het zoo goed weetheeft gewerkt
en geijverd in het zweet van zijn
ziel! Johannes Wijma is niet meer!
De kracht zou mij ontbreken, om
aan zijn geopende groeve lucht te
geven aan hetgeen er omgaat in
mijn diep, diep geschokt gemoed;
maar vol van hetgeen ik in de laatste
dagen en nachten met hem heb door
leefd, ontbreekt mij niet de kracht
om in de eenzaamheid een beeld te
schetsen van dien edele en goede,
in wien geen bedrog heeft gewoond.
Alma Tadema, Pantekoek, Haver-
Scbmidt en Wijma waren van onge
veer gelijken leeftijd en allen te
Leeuwarden geboren. Ze zijn daar te
zamen jongens geweest, hebben er
met elkander gespeeld Wijma heeft
het er met Tadema wel eens aan den
stok gehad. Tadema is wereldbe-
joernd; Pantekoek is onder ons niet
vergetenHaverSchmidt leeft voort
in zijn werken, zoolang de Neder-
landsche taal in eere zal worden ge
houden Wijma heeft zich als Haver
Schmidt een blijvend gedenkteeken
gesticht in de harten zijner leerlin
gen, maar bovendien een eerezuil als
schrijver voor de jeugd, voor wie toch
immers het beste niet te goed is.
Leeuwarden heeft Schiedam drie
voudig aan zich verplichtdrie zijner
beste zonen hebben er de vruchten
van een welbesteed leven nagelaten.
Op jeugdigen leeftijd kwam Wijma
uit Friesland naar 's-Gravenzande.
Hij trok er de aandacht en werd,
nog zeer jong, hoofdonderwijzer te
Terheiden, gemeente Monster. Hij
leefde er met de dorpelingen mede,
deelde in hun lief en leed, en kreeg
er die liefde voor de zee, welke hem
nooit heeft verlaten. Op onze wan
delingen kon hij den zomeravond
aan het strand zoo innig schetsen;
maar ook het gebulder van den
storm, de reddingboot, de geredde
schepelingen. In zijn werkea voor
de jeugd komen daarvan aangrij
pende tooneelen voor. In 1859 trad
hij op als hoofdonderwijzer te Oud
en Nieuw-Matenesse, en werd in 1868,
bij de vereeniging dier gemeente
met Schiedam, onder de hoofden van
scholen in deze gemeente opgenomen.
Gedurende twee en dertig jaren was
hij werkzaam aan het onderwijs der
weezen in het Weeshuis der Her
vormden; ongeveer even lang was
hi belast met de opleiding van be-
waarschoolhoudereBsenzes en twin
tig jaren waren onze inrichtingen
tot opleiding van onderwijzers en
onderwijzeressen trotsch op hem.
Hij kende de Nederlandsche taal
door studie en door lectuur; hij wist
er zijn leerlingen liefde voor in te
boezemen; meer nog, hij wist zich
een plaats in hun hart te verwerven
hij heeft er velen gelukkig gemaakt.
Veertig jaren ongeveer heb ik hem
gekendonze vriendschap is met de
jaren steeds toegenomen. Mijn leed
was het zijne; zijn gelukkige oogen-
blikken waren het ook voor mij. Wij
zijn beiden zwaar beproefd geweest,
maar hebben ook heerlijke uren met
elkander doorleefd.
Hij had een gevoelig gemoed
hem hinderde wel eens in de laatste
jaren dat gemis aan idealen, waar
mede wij onzen tocht door de wereld
waren begonnen. Hem smartte met
diepe smart die geest van ontevreden
heid, welke thans in de maatschappij
heerscht. Nu, zijn onderwijs zal er
geen schuld aan hebben, als die geest
voortwoekert
De drie laatste jaren brachten ver
andering m zijn gestel. Daar moest
iets aan schorten, dat merkten we
welhij wilde 't niet weten, en zijn
vrienden wachtten zich wel, daarop
te zinspelen. Koddig boos kon hij
worden, als een van ons hem voor
stelde eenigen arbeid van hem
over te nemen. Daar kwam een
maagongesteldheid: hij zou streng
dieet houden, en hij deed het ook.
Daar kwam een koortsomorgen
was die weer over. Ja, en dan ging
die koorts weer over, en dan werkte
hij weer, tot laat in den nacht.
Eindelijk, daar was het niet meer
te ontkennen of te verhelen: een
leverkwaal had hem aangetast. Bij
moest naar Karlsbad.
Op Zaterdag 3 Maart deed ik
's avonds een wandeling met hem.
Hij was buitengewoon opgewekt. In
alles zag hij de voorboden van een
ontluikende natuur; hij ademde de
voorjaarslucht met volle teugen in.
Die reis, ja, hij moest ze doen, en
't was zoo'n genothij kon die doen
uit eigen middelen. En als hij dan
terugkwam, van Karlsbad terug, dan
zou hij gezond zijn't Is de
laatste wandeling geweest, die ik
met hem heb gedaan. Helaas! acht
taagen later wierp de verraderlijke
koorts hem neer, en hij is niet meer
opgestaan. Ik heb het groote voor
recht gehad, zijn laalste levensdagen
en nachten bij hem te zijn. Ik heb de
reine, edele gedachten mogen opvan
gen, die hem in zijn heldere oogen-
blikken bezielden. Deliefde derzijnen
deed hem zoo goed; de trouw van
zijn vrienden, hij waardeerde die
zoo O, we hebben bange, maar toch
ook zalige oogenblikken met hem
doorgebracht, en toen hij gisternacht
in vrede, zonder doodsstrijd, heen
ging, hadden we de overtuiging «in
deze fijn besnaarde ziel hebben slechts
edele gevoelens gehuisvest". Hij laat
ons een heerlijke gedachtenis na.
J. C. SANDER.
Bh it enl au dsche Berichten,
duitsculxnd.
IIEOAiSGHE
D A N"
Abonnementsprijs, per kwartaal
franco per post, door het geheele Rijk
te
Afionderiijke noromers
t 1.83,
- 2.50.
- 0.10.
IDRSAI: BOTBR8TRAAT.S 9 7.
Advertentieprijs Tan 110 gewone regels met
inbegnp van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer. - 0.10.
Dp.iema.al geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Schiedam, 20 Maart 1894.
Gistervoormiddag heeft aan het ministerie
van buitenlandsche zaken de uitwisseling plaats
gehad van de ratifxcatien van hetDuitsch
Russisch handelsverdrag door den staatsse
cretaris Von Maischall en den Russischen ge
zant graaf Schuwaloflf. Het verdrag is gisteren
in werking getreden.
Ondanks de jongste tegenspraak verklaart
de Vossische Zeitung dat Benmgsen op zijn
laatst in den heifst zijn ambt als oppet presi
dent van Hannover en ook zijne parlementaire
werkzaamheid zal neeileggen. Niet zijn ouder
dom heeft hem tot dit besluit gebracht, doch
de ontwikkeling der binnenlandsche politiek,
namelijk dat hij bij zijn eigen partijgenootea
geen noemenswaardigen invloed meer bezit.
De democratische Vostische wijdt den natio-
naal-liberalen aanvoerder een zeer vriendelijk
woord, en zegt dat zijn heengaan voor het
liberalisme een verlies en misschien iets on
herstelbaars voor zijne party is. Bennigsen
■wil na zijn aftreden voor geruimen tijd
Duitichland verlaten, verre reizen gaan on
dernemen en o. a. zijnen in Dar-es-Saiam
(Duitsch Oost-Afrika) in betrekking zijnden
zoon bezoeken.
De gedenkdag der Parijsche Commune is
Zondag te Berlijn betrekkelijk kalm voorbij
gegaan, ofschoon eene veel grootere menigte
dan in vroegere jaren, de graven der in Maart
gesneuvelden versierde en bezocht. De socia
listen zelf deden moeite om de orde te hand
haven. Slechts éene arrestatie had plaats,
maar deze geschiedde wegens verstoring der
Zondagsrust. De exemplaren van het extra
nummer van een anarchistisch blad werden
in beslag genomen.
F R X N K R IJ K,
De heer Boulanger, lid der linkerzijde in
den Senaat, is tot minister van koloniën be
noemd.
Volgens een bericht uit Parijs aan de Fan-
Julia bestaan er thans geen onoverkomelijke
hinderpalen meer voor het sluiten van een
handelstractaat tusschen Frankrijk en Italië.
De leider der Fransche protectionisten, Mëline,
moet verklaard hebben dat hy zich verheu
gen zou, indien hy zulk een tractaat in de
Kamer zou kunnen verdedigen. Als Italië aan
Fi ank rijk de behandeling op den voet der
meest begunstigde natie toestond, zou de over
eenstemming, met terzijdestelling van poli
tieke overwegingen, spoedig gevolgd zijn.
De viering van den verjaardag der Com
mune is Zondag zonder eenige ordeverstoring
afgeloopen. De politie had omvangrijke voor
zorgsmaatregelen genomen, vooral in de buurt
van het Père-Lachaisehet dragen van op
roerige kenteekenen was verboden. Er gebeurde
echter niets bijzonders. In Grenelle werd een
vergadering, op verschillende andere punten
in de voorsteden waren »punch-conférencesM
georganiseerd.
Te Parijs is Zondag de anarchist Ortiz,
dien men voor Henry's medeplichtige houdt
bij den aanslag der rue des Bons-Enfants en
in het café-Terminus, door de politie gepakt.
Men zegt dat de politie nu ook Paul Reclus
op het spoor is, die Parijs niet zou verlaten
hebben.
Te Marseille is een reiziger in hechtenis
genomen, die verscheidene ontplofbare ma
chines in zijn valies had. De indentiteit van
dezen persoon is nog niet vastgesteld kunnen
worden.
B E L G X E.
In de Kamer heeft de mimster-presideut
Beeinaert gisteren medegedeeld dat het mi
nisterie zijn ontslag heeft ingediend wegens de
ongunstige stemming in de afdeehngen over
