A0. 1894.
Dinsdag 10 April.
Buitengewoon nommer.
A.cliterLveertig'st© Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
UITGEVER: Y ODÉ.
Een laatste woord aan de kiezers.
Men herhaalt tegenover elkander
in deze heerlyke dagen, dat het
bruidsfeest der verjongde natuur
wordt ontwijd door het rumoer van
de menschen. En men heeft wel een
beetje gelijk. Daar komt ze 's mor
gens op, Gods lieve zon, en ze kust
de bloemknop, en ze zegent den gras
spriet, en ze beschijnt menig nog
slapend menschenkind, en de orde
van het eene jaar is ook de orde
van het andere, en ge hebt u niet
ongerust te maken: alles, alles is
geregeld, tot in de fijne, de fijnste
puntjes geregeld. En naast die
orde, de wanorde door den mensch
gesticht
Dat is het lied van elke eeuw, en
als alle menschen kiezer zijn gewor
den, gelooven we, dat dit lied nog
in zijn volle kracht zal blijven klinken
Beste menschenAls ge het strooi
biljet van de laten we nu maar
zeggen, van de Synodale predi
kanten leest, dan is het vaderland
in gevaar, niet alleen het vader
land, maar ook OranjeAls Taks
wet er doorgaat, dan is het uit met
Nederland en met zijn dynastie!
Woorden, woorden, en nog eens woor
den, beste menschenWaar gaat het
hierom Of gij, en gij en ik het stem
recht zullen verwervenof duizenden
die tot nog toe van verre bleven staan,
ook kunnen opgaan om mede te
werken tot het aangeven der rich
ting, waarin het schip van staat zal
gestuurd worden. En nu die
strooming is niet te keeren, en een
wijs staatsman moet het zich daarom
ten plicht rekenen, dien stroom te
leiden, opdat ze geen verwoestingen
aanrichte.
Nu, we weten het, de minister
Tak van Poortvliet heeft, volgens
het programma van de regeering,
die in 1891 optrad, een wetsontwerp
ingezonden, tot regeling van het
kiesrecht. Iedere lezer van ons blad
kent de geschiedenis van dit ont
werp. Er zijn van die zelfvoldane
menschen, die met het bestaande
volkomen vrede hebben. Zy zijn kie
zer, en zij zullen den wagen in 't
rechte spoor houden. Waarom zou
den er meer kiezers moeten komen
Zoo redeneerde men ook in 1848.
Maar daar verhief zich een machtige
stem't was die van Groen van
Prinsterer, en die stem sprak van
een. volk achter de Mesers, dat ook
zijn rechten had, zijn recht ook om
een stem in het kapittel te hebben.
Hij vreesde het Nederlandsche volk
niet, diezelfde eerbiedwaardige Groen.
Thans is het weer hetzelfde. Ieder
spreekt van uitbreiding van het kies
recht, en wat wonder;in de Neder-
duitsch-Hervormde Kerk bestaat bet
sedert jaren, en zoo gek is een
nuchtere Hollander niet, of hij vraagt:
«als ik n de kerk wel mee mag
stemmen, waarom mag ik het dan
ook niet in den staat doen
"We zouden gaarne een openbare
vergadering met gelegenheid tot
debat bijwonen, waarin b.v. een der
predikantenonderteekenaars van
het manifest «Aan de kiezers in het
district Schiedam", de stelling zou
verdedigen: «In de kerk uitgebreid,
in den staat beperkt stemrecht
Komaanweleerwaardezeer ge
leerde Heeren, biedt ons die gelegen
heid aan, wij zullen komen, gaarne
komenwant wij willen leeren, wij
ook, wij willen een gelukkig Neder
land, onder een geeerbiedigd Oranje
huis.
Wij ook, die vertrouwen op ons
nobel volk, en die niet schromen aan
duizenden van dat volk, dat thans
achter de kiezers staat, het recht te
geven een woord mede te spreken,
waar het 's lands hoogste belangen
geldt; wij wenschen vrede n den
lande, gevende Gode wat Godes is,
en den keizer, wat des keizers is.
Wij ook, wij geven acht op de tee
kenen der tijden wij achten de be
zwaren niet licht, aan een nieuwen
toestand verbondenmaar wij vree-
zenniet: integendeel, wij vertrouwen!
Daar zijn n de laatste dagen
stemmen opgegaan van tal van eer
lijke mannen, die niet zeggen als een
Hendrik IYParijs is wel een mis
waard l" maar die met een kloek:
«hier ben ik, dit zijn mijn beginse
len, kiest mi of kiest mij niet;
tegen mijn overtuiging doe ik niets"
zijn opgetreden. Zoolang er van
die mannen, als Gleichman, Schaep-
man, Viruly, Borgesius, Kielstra en
tal van anderen in ons vaderland
worden gevonden, kunnen we gerust
zijn.
En laten we nu het Schiedamsche
manifest, in gezwollen stijl geschre
ven, stilletjes rusten. Zien we kalm
over het hoofd, dat de onderteeke
naars met twee pannetjes bakken
rjn de kerk uitgebreid, in den staat
beperkt stemrecht1", en brengen wij
eenvoudig onze stem uit op een
man van de practijkvoor onze
belangen zijn we immers niet blind?"
durft onze wethouder Maas den
minister van financiën niet zeggen,
waar het op staat? Ja, vrieüden,
ve leven in oen fabrieksstad; de
wethouder Maas zal met zijn be
kende energie optreden voor een
gemeentedie naar haar ligging
voorbeschikt is de derde koopstad
van het rijk te zijn.
Daarom, eenparig ter stembus, en
gestemd op den heer
Cl IP K
Abonnementsprijs, per kwartaal
Franco per post, door het geheele Ryk
Afzonderlijke nommers
f 1.85.
2.50,
- 0.10.
BTBdir: BOIEKiTRAAT, E 2 7.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Courant. 1.10,
Iedere gewone regel meer. - 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
sAch waren alle menschen wijs
»En wilden daarbij wel,
nDeez aaide waar' een paradijs,
sNu is zij meest een hel".
S. A. MAAS.
Maas een ndiJc en dunner
Men wil het laten voorkomen, alsof de heer
Maas door dik en dun met den minister
Tak zou meegaan. Hij is er net de man
naar, om »door dik en dun" met anderen te
gaan. Dat hij niemand zijne critiek spaart,
ons dunkt, dit heeft hij toch wel genoeg
bewezen. Bovendien heeft hij verklaard, dat
hij lang niet onvoorwaardelijk met Tak's
ontwerp is ingenomen en dat hij weigert
een mandat impêratif te aanvaarden, van
wien ook.
Leerplicht, in welk verhand l
Men duidt het den heer Maas kwalijk,
dat hij zich ook voor leerplicht verklaarde.
Maar iu welk verband deed hij dat? Juist
wegens de uitbreiding van het kiesrecht.
Niemand heeft het recht mee te spreken over
's lands zaken, die niet behoorlijk onderwezen
is, dat wilde hjj er mee zeggen. En zou men
soms meenen, dat Gleichman, Plate, Hintzen,
Mees, De Beaufort en zooveel anderen, die
door katholieken worden aanbevolen, tegen
leerplicht zijn? Dat zou toch al te naïef zijn.
Meer slim dan christelijk
Volgens een rondgezonden strooibiljet han
delde minister Tak meer slim dan christe
lijk. De heeren predikanten, die het onder
teekenden handelden nóch slimnóch
christelijk. Imrneis zij zijn gekozen door het
kiescollege en dit weer is gekozen door alle
lidmaten, rijk en arm, geleerd of dom, zoo
wel door hen, die de prachtigste huizen
bewonen als zij, die maar een kamer ter
beschikking hebben, met andere woorden
door het absolute algemeene kiesrecht. Is
het nu wel slim tegen uitgebreid kiesrecht
te velde te trekken, als men zelf door het
algemeen kiesrecht is gekozen? En is het
christelijk te gelooven, dat de geestelijke be
langen minder waard zijn dan de wereld
lijke Want wie niet in staat is de personen
te kiezen, die zijne wereldlijke belangen
kan behartigen, is evenmin in staat hen
te kiezendie zijne geestelijke belangen
behartigt. Dus of bij de geestelijke hemngen
komt het er niet zoo op aan, óf de heeren
predikanten, die het strooibiljet onderteeken
den, zijn onwaardigen in hun ambt, want
zij zijn gekozen door menschen, die niet in
staat waren hen te kiezen. Of de ondertee
kenaars die laatste conclusie zullen willen
aanvaarden Niet, dan moeten zij de eerste
aannemen en die is zeker niet christelijk.
Een derde is er niet.
J) istrictshelangen.
Zij, die Van der Borch of Van Limburg
Stirum aanbevelen, zitten met de districtsbe-
langen erg in hun maag. Erkennen moeten
zij, dat Maas die duizendmaal beter zou kun
nen en willen behartigen. Daarom zeggen zij
Och, zoover komen wij ditmaal niet, het is
dezen keer alleen om de kieswet te doen,
dan gaat de Kamer weer uiteen. En toch
wordt Maas bestreden, omdat hij gezegd heeft
in verhand met het kiesrecht voor leerplicht
te zijn! Toch doet de sgehate schoolwet"
weer als boeman dienst 1 Krijgen wij dan wèl
de eene of andere schoolwet of eene wet
op den leerplicht? Is het alleen in openbare
vergaderingen, dat de afgevaardigden dis-
trictsbelangen met de regeering bespreken?
Men weet zelf wel, dat die belangen het
best met de ministers in hun particulier
kabinet door de afgevaardigden worden be
sproken. En wie is nu beter daartoe in staat,
dan een man, die door en door met die be
langen vertrouwd is en weet, hoeveel het
gansche spoelingdistrict van Den Haag uit te
lijden heelt? Bovendien, als de wet valt,
blijft de Kamer vier jaar zitten; wijhebbeu
dan een afgevaardigde, waarvan wij voor ons
district niets te verwachten hebben, die mis
schien in zijn leven ons district nooit gezien
heeft.
