Letteren, Kunst en Wetenschap.
Gemengde Berichten.
PER TELEGRAAF.
Land- en Tuinbouw.
O ii d e r ït ij s.
Armenzorg.
Reclitzaken.
V i s s c h e r ij.
dapperen verdiend had. behaagde het echter
H. M. hem met een eervolle vermelding te be-
loonen. Hij ruste zacht op het bed van eer!
Misschien zal het sommigen in patria verwon
deren niets meer gehoord te hebben van de
twee detachementen der koloniale reserve, die
jn 1893 Nijmegen hebben verlaten. Voor hen
diene het volgende. Het eerste detachement,
onder de luitenants Oosterrnan en Van der
pant, bevindt zich nog steeds in 't Delische.
Oorspronkelijk bewapend met minimaal-kaliber
geweren van 6.5 mM, is het thans van Beau-
montgevveren voorzien, daar de nieuwe munitie
niet bestand bleek te zijn tegen den invloed van
't Indisch klimaat (de bladen deelden reeds
mede, dat da laatste dier soort patronen te
Soerabaja is vernietigd).
Het tweede detachement, geheel uit Holland-
sche jongens bestaande, heeft ik kan liet tot
mijnen spijt niet vei heien niet voldaan aan
de hoog gespannen verwachting. Het rapport
over de koloniale reserve opgemaakt door 't leger
bestuur, is ongunstig uitgevallen.
Aan een particulier schrijven uit het bi
vak Ampenan op 30 Aug.ontleent de
Zriih. Ct. het volgende:
Ik had niet gedacht dat ik u nog zou kun
nen schrijven wij dachten dat alles hier naar
wensch was afgeloopen en als het ware een
pleizierreis was, maar wij zijn van een koude
kermis thuis gekomen.
In den avond van 25 op 26 Augustus toch
kwam bij ons te Mataram de tijding, dat de
Radja was weggeloapen en vreesden wij het
ergstealles kwam oogenblikkehjk in stelling,
wat met overbodig was, want des nachts om
12 uren werd Tjukra Negara door eenige duizen
den Baliérs aangevallen en des morgens om
5i/3 uur kwamen wij aan de beurt en werd ons
bivak van alle kanten te gelijk aangevallen, en
kregen wij bij den eersten aanval al een massa
gesneuvelden en gewonden, wat onophoudelijk
doorging tot des avonds 5 uur.
Toen werd besloten om ons, hoe dan ook. er
door te slaan en nu komt het ergste. Ik zat met
een gedeelte (16 man en een korporaal) aan den
oostkant, op een gegeven «ogenblik waren onze
patronen verschoten en stuurde ik een paar man
cm aanvulling deze kwamen doodelijk verschrikt
terug en rapporteerden mij, dat het bivak was
verlaten. Nu kunt ge u den toestand wel voor
steilen patronen alle verschoten, de vijand van
alle kanten opdringende en ik met 16 man
alleen.
Ik liet mijn manschappen verzamelen en toen
ging het met den looppas het bivak uitwij wis
ten niet waarheen en dachten al, dit is ons laatste
oogenblik, tot wij op eens bij ons bataljon terug
kwamen, dat een stelling op een kerkhof had
ingenomen. Nu hadden zij wel retireeren ge
blazen, maar dat hadden wij door het lievig
vuur niet gehoord. Wat ik u hier schrijf is de
zuivere waarheid ik behoef u niet te schrijven,
wat wij gevoelden, toen wij betrekkelijk in
veiligheid waren, en niemand onzer zal dezen
dag vergeten.
Des avonds voegde het overschot van het 6e
bataljon zich bij ons en wij zijn den volgen
den dag te Ampenan gekomen, na eerst de
gesneuvelden te hebben begraven. De toestand
is treurig, het verlies is nog niet na te gaan,
maar beloopt ten minste óver de 200 man.
Wat het ergstö is, de gewonden zijn haast
allen achtergelaten en wsj hebben van de 8
stukken geschut er 5 verloren.
2 nachten en 2 dagen zijn wij zonder slaap
en eten geweest, maar Goddank ik heb den
kop er nog bijgehouden hierna meer.
Van den heer J. ten Bruggen Hugenholtz,
die volgens de regeeringstelegrammen bij den
beruchten overval werd gewond, is door de
familie te 's-Gravenhage bericht ontvangen
dat zjjn been is verbrijzeld.
Be (anti-rev.) Nederlander deelt mede, dat
dr. A. Kuyper Woensdag uit Brussel ver
trokken is naar Pau, in het zuiden van
Frankrijk. Vermoedelijk zal hij daar den ge-
heelen winter doorbrengen.
Het hoofdbestuur van het »Nut van 't Al
gemeen" heeft reeds eenigen tijd geleden een
commissie samengesteld voor de t ij d e 1 ij k e
cu'sussen in koken en huishou
den. Deze commissie was samengesteld uit
jonkvr. Jellje de Bosch Kemper en de heeren
W. J. Blijdenstein, mr. H. L. DruckerenJ.
Bruinwold Riedel, secretaris. In de pogingen
om nog voor October eene handleiding voor
het inrichten van zulke cursussen te geven
slaagde de commissie niet, waar zij is van
meening, dat met het samenstellen van zulk
een leiddraad veilig kan worden gewacht,
totdat een geschikte deskundige auteur is
gevonden. Toch heeft zij thans reeds een
reeks van aanwijzingen gegeven omtrent het
voor deze cursussen te volgen leerplan, den
duur van iederen tijdelijken cursus, enz.
Deze aanwijzingen zijn in de eerste plaats be
stemd voor de leeraressen, die door de com
missie, daartoe door het hoofdbestuur ge
machtigd, zullen worden aangesteld. Ook
kunnen zij dienen om met eene desbetreffende
circulaire, door het hoofdbestuur aan de de
partementen gezondenaan plaatselijke
comité's een voorstelling te geven van de
wijze, waarop deze cursussen behooren te
worden ingericht.
Thans is op alle drukkerijen in Den Haag
het werk hervat. Daar hier en daar reeds
zetters waren aangenomen, zijn verschillende
werkstakers thans zonder werk.
De uitgever van het Bagelijksch Adverten
tieblad voor Groningen en Omstreken deelt
in zijn biad mede dat, toen, na de werk
staking, het werkvolk zich weer kwam aan
bieden, het niet tot hervatting van den arbeid
werd toegelaten, voordat het de gestelde
eischert had teruggenomen. Zouder eenige
verhooging van loon, op de oude condities,
is toen het werk hervat. Tevens zijn door
den uitgever voorwaarden gesteld, die hem
voor het vervolg voor eene herhaling van het
gebeurde vrijwaren.
Te Weesp heeft zich het tweede geval van
Aziatische cholera voorgedaan. Het verloop
der ziekte is minder hevig dan bij het eerste
geval en geeft hoop op herstel.
Te Enkhuizen is cholera asiatica geconsta
teerd bij de vrouw van den slager C. K. De
toestand der zieke is bevredigend. Ongeveer
•400 pond vleesch, in de slagerij hangende,
is onteigend en vernietigd.
Eene choleralijderes te De Meern, de doch
ter, die hare moeder had verpleegd en op
wier herstel verleden week veei hoop bestond,
is aan de gevolgen der ziekte bezweken.
Deze week hebben zich daar geen nieuwe
gevallen voorgedaan.
Bij Duisburg zijn op het Ned. schip Hoop
op Zegen, dat uit Nijmegen kwam, de schip
per en de vrouw aan cholera overleden.
Ook hun dochter en de schippersknecht
zijn aangetast.
's-Gravenliage. De begrafenis van den
heer S. T. Land, kapitein-luitenant ter zee,
lid der Tweede Kamer, welke gistermiddag
alhier plaats had, getuigde van de algemeene
hoogachting welke men den overledene toe
droeg. Op den doodenakker waren een 50-tal
Kamerleden, oud-leden en ministers, zoomede
tal van hoofdofficieren der zeemacht tegen
woordig om den ontslapene de laatste eer te
bewijzen. Ook de koninklijke vereeniging
»Het Eereteeken voor belangrijke krijgsver
richtingen" gaf door een deputatie van hare
waardeering blijk. De nestor der ridders van
de Militaire Willemsorde, de heer Gersthagen
te Haarlem, voegde een lauwerkrans bij tie
vele bloemen en palmen, die de kist over
dekten. Aan het graf werd achtei een volgens
gesproken door de kiesvereen. uVooruitgang"
te Helder, bij monde van een der bestuurs
leden, door den voorzitter der kiesvereen.
^Burgerplicht" te Helder, die den overledene
hulde bracht als districtsvertegenwoordiger,
die steeds zijn taak vol ijver en waardigheid
vervulde.
De kapitein ter zee Stokhuyzen sprak na
mens de gezamenlijke wapenbroeders van den
overledene, de aandacht vestigende op Lands
werkzaamheden aan de oostkust van Atjeh,
waar hij het gezag hielp vestigen. Ook de
heer Gersthagen uit Haarlem vereerde den
gestorvene in een toespraak in versmaat.
De oudste broeder van den overledene
dankte daarna d»' t el" aanwezigen voor hunne
bewijzen van sympathie, in deze droevige ure
betoond.
Apeldoorn. H. M. Koningin Wilhelmina
maakt in de laatste dagen geregeld voor
twaalf uur 's morgens een rijtoer door het
dorp Apeldoorn, in een met 2 paarden bespan
nen break, welke zij zelve, onder leiding van
den opperstalmeester, baron Bentinck, be
stuurt, en waarbij zij door H. M. de Koningin-
Regentes en eene hofdame vergezeld wordt.
Ook is H. M. een groote liefhebster van
het lawntennis spel, waarbij een jongetje, in
een lichtblauw en wit pakje gekleed, dienst
doet om de op den grond gevallen ballen
voor H. M. op te rapen. UB.)
De drie kostbaarste bijbels ter wereld. Een
daarvan bevindt zich te Londen, in het Biitsche
museum. Het is een manuscript dat men toe
schrijft van Alcuin, die het in 800 aan Karei den
Groote ten geschenke zou hebben gegeven, liet
is versierd met arabesken en teekemngen. Een
daarvan stelt Mozes en Aiiron voor, gekleed
volgens de mode der 9de eeuw en waarvan de
een de gelaatstrekken van Karei den Groote, de
ander die van Alcuin heeft.
De tweede bijbel is in het bezit van de nationale
bibliotheek te Parijs. Zij werd gedrukt in 1527
op bevel van kardinaal Xtmenez en opgedragen
aan paus Leo X.
De derde bevindt zich in het klooster Belan
nabij Lissabon. Z'j was eenigen tijd het eigpn-
dom van Junot, die er zich tijdens zijn veld
tocht in Portugal van meester maakte. Door
Lodewiik XVIII werd zij aan het Portugeesche
gouvernement teruggegeven.
Van het ten vorigen jare bij de firma C. M.
van Gogh te Amsterdam verschenen plaatwei k
Het leeiijke jonge Eendje van H. C. Andersen
door Tj. van lloytema, zal eene Engelsche
editie bij de ftima Nutt te Londen het licht
zien. (Porie f.)
Binnenkort zal te Londen een proef genomen
worden om te zien of het mogelijk is belangheb
benden te laten hooien wat er omgaat in de
gerechtshoven, evenals reeds geschiedt met
schouvvbtirgen en kerken. Tot dat einde worden
er telephonen geplaatst achter den zetel des rech
ters, achter de plaats van den griffier en achter
die der advocaten.
Acht ongetrouwde Engelsche heeren streden
met acht getrouwde heeren over de vraag, of
het huwelijk uit een oogpunt van physische kiacht
al of niet te veikiezen is boven den ongehuwden
staat. De ongetrouwden waren tegen ;degetrouw
den natuurlijk vóór het huwelijk, en ten slotte
daagden de getrouwden de ongetrouwden uit
tot een wielerwedstrijd op een baan van 25
kilometer, om de kwestie te beslissen. Do uit
daging werd aangenomen en de uitslag van het
wielgericht was, dat de acht ongetrouwde
mannen overwonnen.
Te Buenos-Ayres is thans ook een Pasteur
gesticht voor het behandelen van gebetenen
door dolle honden geopend. Directeur daarvan
is de Argentijnsrhe geneesheer ilr. Danel, die
te Parijs gestudeerd heeft en die reeds 1981
patiënten naar Pasteur's methode behandelde en
daarvan 1967 genas.
'«■GRAVE VII Aft E 12 October.
Tweede Kamer. Aangenomen, na verwerping
met 50 tegen 20 stemmen van het amende-
ment-Bool, liet regeeringsvoorstel tot subsidi-
eering met 3 ton per jaar van het pensioen
fonds voor Indische officiersweduwen. Ook
de overige ontwerpen zijn aangenomen.
De Kamer is daarna uiteengegaan.
Bij het heden alhier gehouden examen
voor onderwijzer is geslaagd de heer J. Wit
kam te Schiedam.
De rogge der toekomst is de Schlanstadter
rogge. Vroeger reeds deelden we mede hoe
goed de uitslag der proefnemingen, dit jaar in
de prov. Gron. genomen met den verbouw dezer
variëteit beloofde te zullen worden, En die be
loften zijn vervuld. Vooreerst een verbazende
stroo-opbrengst en heel vreemd is dat niet,
want de halmen zijn grof als riet en verbazend
lang, zelfs tot 2.50 M, waarlijk een eigenaardig
gezicht, dat bijna doet denken aan het bamboes
der Oostersche landen.
De landbouwer Timmer, onder Finsterwold,
oogstte van 45 Are voor f72,50 stroo en verder
171/» HL rogge van zoo goede qualiteit, dat
hij er per HL f 5 voor ontving. Anderen ver
kochten het hunne, als zaairogge, zelfs vonr
f7 a f 8. De opbrengst der gevrone inlandsche
rogge was gemiddeld (in HL) niet meer dan
3/5 deei van die der nieuwe soort.
Men moet tot het jaar 1600 teruggaan, zegt .Ie
Economistom zoo lage tarweprijzen genotceid
te vinden als de vorige week. De oorzaak ligt
eensdeels in de slechte qualiteit van den natten
oogst in dit jaar en anderdeels in enorme hoe
veelheden, die in 18911893 aan de markt
werden gebracht. Zij bedroegen in die 3 j u en
gemiddeld 300 millioen quarters of 25 tnilhoen
meer dan in 't vorig driejarig tijdvak. Het ge
bruik is echter slechts 285 millioen volgens de
hoogste raming. En voor 1895 rekent men op
een oogst van 302 a 305 millioen, waartoe
Argentinië voora! heeft bijgedragen, welks uitvoer
van tarwe met reuzenschreden vooi uitgaat. Toch
is in Noord-Amerika het tarweland 15 pCt. min
der in omvang dan net in '1884 was. De opbrengst
was dus buitengewoon groot. Er is echter bij
mais een groot tekoi t en daarom zal vermoedelijk
veel tarwe voor veevoeder gebruikt worden, ook
omdat er veel is, dat voor meel ongeschikt is.
Als er geen magere jaren komen, zegt de Eco
nomist, is een belangrijke inkrimping van den
tarwebouw onvermijdelijk.
Aan de universiteit te Leiden is het exa
men voor seiui-arts afgelegd door den heer
D. Ris Jz.
Op het adres van do synodale commissie der
christelijk gereformeerde kerk, verzoekende dat
de door haar opgerichte, te Rotterdam en te
's-Gravenhage gevestigde bijzondere school voor
hooger onderwijs, genaamd theologische school
tot opleiding van predikanten in de chiistelijk
gereformeerde ketk, worde opgenomen onder de
m de eerste zinsnede van art. 127 der wet be
trekkelijk de nationale militie bedoelde erkende
inrichtingen van onderwijs, waar studenten in
de godgeleerdheid tot geestelijke «f bedienaar
van den godsdienst bij erkende kerkgenootschap,
pen worden opgeleid is gunstig beschikt. De
St.-Ct. n° 236 bevat een kon. besl. van 19 Sep-
tembe j.L, tot aanvulling en wijziging van da
artt. 68,, 69 en 70 van het kon. besl. van 8 Met
1862 Slbln°. 46) in die richting.
Men meldt uit Noord-Limburg aan de N. R Cl.
Ten bewijze dat liet schoolverzuim ook in
deze streken vrij erg is, kan dienen dat in eene
nogal flinke school met voldoend personeel de ab
sentielijsten van Maart tot September, bonoudens
de groote vacantie, alleen voor de twee laagste
klassen, dus voor kinderen van 6 en 7 jaar, ruim
16 pCt. schoolverzuim aanwijzen.
II, M. de Koningin heeft f300 en H. 51. de
Koningin-Regentes f200 geschonken aan de
stichting der Vereeniging tot christelijke ver
pleging van bedelaars en landloupers" te Beek
bergen (gemeente Apeldoorn).
De rechtbank te Groningen heeft dr. Biihler,
wegens^ beleediging van ds. Van Gheei GiUmuees-
ter, te 's Gravenhage, veroordeeld tot f200 boete,
subsidiair 60 dagen hechtenis.
Het huwelijk tusschen den voormaligen predi
kant Johan Burger, thans als veroordeeld wegens
moord opgesloten in de strafgevangenis te
Leeuwarden, en zijne echtgenoote, is door de
rechtbank te Leeuwarden ontbonden verklaard.
VLAARDINGEN. Statistiek der baring-
visscherij tot en met 10 October:
Aangebr. door 808 loggers 232,411
578 bommen 149,150
373,507 ton haring
Op dat tij'dstip in 1893:
door 707 loggers 218,200
017 bommen 141,448
367,C4S t
1892 door jagerij 1,027
759 loggers 223,794
i> 083 bommen 102,522
387,343
1891 door jagerij 2,020
8 515 loggers 133,647
s 499 bommen 108,055
244,328
KRALINGSCIIE TEER. Gisterochtend
werden aan de markt alhier aangevoerd 60
zomerzalmen, die voor f 1.tot 1.80 r- t/s
kilo werden verkocht. Nog werd aangewend 1
wintorzalm.
