A". 1894.
Zondag 14 en Maandag 15 October.
N°. 8639.
Derde Blad
Achtenveertigste Jaargang.
Binnenlandsche Berichten.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
UITGEVER: J. ODÉ.
I
E0UI1IT.
Abonnementsprijs, per kwartaal
Ttanco per post, door het geheele Kijk
Afzonderlijke nommers
f 1.85.
2.50.
- 0.10.
irKRIl'! BOVERSTRAil 7 O.
Aovertkntiei'rijs: van 110 gewone regels me
inbegrip van ccne Courant1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL.
Zitting van 12 October.
Op voorstel van den heer JE. Mackay is de
behandeling van het onteigeningsontwerp
voor de haven en zwaaiplaats te 's-Graven-
hage uitgesteld tot na weder-bijeenkomst,
daar het pas verschenen verslag overweging
verdient.
Het debat werd voortgezet over het ont
werp tot het geven van een jaarlyksch sub
sidie van 3 ton, aan het Indisch militair
weduwen- en weezenfonds voor officieren.
De heer Goeman Borgesius bestreed sterk
het amendement-Bool, om de subsidie te
bepalen op een minimum van l'/s ton.
Ook de heer Farncombe Sanders, de meer
derheid van de commissie van rapporteurs
en de minister van koloniën achtten een
vaste bedrage van 3 ton een veel zekerder
waarborg dan het amendement-Bool.
Het amendement-Bool werd verworpen met
50 tegen 26 stemmen, waarna het ontwerp
onveranderd werd aangenomen.
Ook werden aangenomen de onteigening
voor den aanleg van een weg in de gemeente
Ketel en Spaland en de overige aanhangige
ontwerpen.
De Kamer is hierna uiteengegaan.
Bewapening Zeemacht.
De minister van marine heefteen aanvul-
lings-begrooting voor zijn departement inge
diend tot een bedrag van f244,500, strek
kende om in verband met de aanvraag van
oorlog ook voor de zeemacht het klein-kaliber-
geweer van 6,5 mM aan te schaffen, en wel
van volkomen gelijk model als dat van het
welk voor het leger is aangevraagd. De
kosten zijn aldus verdeeld:
Benoodigde geweren van 6,5 mM tot bewa
pening der schepen en ten dienste van het
korps mariniers, met inbegrip van 408 stuks
als reserve, 6850 stuks a f37.50
per stukf 256,876
Verwisselstukken tot geweren - 6,000
7000 stel patroontasschen en
geweerriemen a f6 per stel - 42,000.
Scherpe geweerpatronen
1,867,000 stuks a f65,25 per
duizend-121,820
Losse geweerpatronen 255,000
stuks a 152,75 per duizend - 13,450
Samenstellende deelen en werk
tuigen tot aanmaak van patronen
onder eigen beheer- 46,854
Kosten van keuring en beproeving - 2,000
Totaal
grooting is ingediend, terwijl de andere helft
ten laste zal komen van de begrooting voor
1896.
f489,000
De helft dezer som wordt gebracht ten
laste van de begrooting van marine voor
1895, te welken einde eene suppletoire be-
SCHIEDAM, 13 October 1891.
Lombok.
Het ten volle waardeerende dat men, on
middellijk na de ramp van Lombok, het
oordeel opgeschort en in vaderlandlievende
eendrachtigheid gehandeld heeft, meent de
Tijd dat men thans trachten mag zich eene
opinie omtrent het gebeurde te vormen. De
hoofdzaken zijn bekend. De volledige berich
ten door de mail gebracht hebben de gevoe
lens van smart, ongerustheid en verontwaar
diging, door de eerste telegraphische berich
ten opgewekt, niet getemperdveeleer het
tegendeel. Bij de droefheid is het bewustzijn
gekomen van eigen schuld. Daarbij denkt de
Tijd niet aan die allen, dooden of levenden,
die hadden te gehoorzamen. Ook kan het
blad een gevoel van medelijden niet onder
drukken met den opperbevelhebber, die, schier
vernietigd onder het bewustzijn van een ver
pletterende verantwoordelijkheid, een eervol
len dood gezocht heeft, zonder dien te vinden.
Dit echter mag de publieke meening niet
beletten, zich in dezen krachtig te doen verne
men, mag allerminst reden zijn om de smar
telijke en bittere gewaarwordingen, door het
uitvoerig verhaal der ramp opgewekt, te
smoren.
ïllet heeft bij de espeditie naar Lombok ont
broken aan beleid gebrek aan de meoht gewone
voorzichtigheid en het nalaten van de meest
noodzakelijke maatregelen van voorzorg hebben
de nederlaag en den dood van zooveel brave man
schappen en officieren ten gevolge gehad, welke
Nederland thans te betreuren heeft.
»Op 25 en 26 Augustus heeft de slachting
der onzen plaats gehad. Wat is sedert voorge
vallen Lornbok is een eiland nieL grooler
dan de provincie Gelderland, met ongeveer
400,000 inwoners, welke voor veel meer dan drie
vierden worden geacht onze bondgenooten te zijn.
De vijand, met welken wij te doen hebben
hij moge nog zoo vermetel wezen kan over geen
groote numerieke krachten beschikken. Daarte
genover staat thans sinds weken een Nederland-
sche expeditionnaire macht, na de aanvullingen uit
Java sterker dan sinds veel jaren inlndiéwerd
bijeengebracht. Deze macht beschikt over een
artillerie, welke zelfs in verhouding tot de tal
rijkheid der troepen bijzonder sterk mag worden
geachtzij wordt bovendien gesteund door een
oorlogseskader, hetwelk de geheele kust en een
breede landstreek, daarachter gelegen, onder vuur
kan nemen. Wat anders mocht men onder die
omstandigheden verwachten, dan dat de geleden
smaad reeds lang uitgewischt zou zijn, dat van
de vorstelijke verblijven Mataram en Negara
niet de eene steen op den anderen zou gelaten
zijn, en dat de verraderlijke stam, welke alleen bij
plotselingen overval van onze in -iderlaag ge
lokte troepen een kortstondige overwinning kon
behalen, öf uitgeroeid öf volkomen onderworpen
zou worden.
sNiets van dit allesDe eene week verloopt
na de andere, met heel veel moeite en ten koste
van veel nieuwe offers werd Mataram ten slotte
geheel of gedeeltelijk ingenomen. Het einde
evenwel schijnt nog ver."
Bij geheel het opperbestuur in Indië blijkt
in dezen weer gebrek aan beleid het ver
strekt kanonnen van te gering kaliber, de
geweren onzer soldaten zijn slechter dan
die van de Balineezen, en hebben we het
hard te stellen op Lombok, in Atjeh neemt
het getob geen einde.
ïGebrek aan beleid eindelijk, komt het ook
niet uit bij de voortdurende vergrooting van het
geb»ed, aan het Nederlandsche gezag in naam
of in werkelijkheid onderworpen, terwijl men de
middelen niet bezit, om dat gezag ook binnen
de grenzen van een kleiner gebied te handhaven
Later, als eenmaal de Baliérs op Lombok op de
een of andere wijze tot rede zijn gebracht, zal
het weder heeten, dat de omstandigheden en
ook onze vrienden de Sasaks ons noodzaken
Lombok bij het rechtstreeks aan Nederland on
derworpen gebied in te lijven.
sZoo wordt de last, dien Nederland op be
trekkelijk zwakke schouders te torsen heeft,
steeds grooter, en wordt het gevaar van eene
algemeene uitbarsting of van verscheiden ge
lijktijdig, waar wij niet tegen opgewassen zijn,
in Indie steeds vermeerderd."
Uit een particulier schrijven van den veld
prediker Rogge hij is de landgenoot, die
ons vroeger brieven uit Tjakra Negara zond
5 Sept. uit Ampenan gezonden, wordt
aan het N. v. d. D, het volgende medege
deeld
Wat is alles veranderd Dat schandelijk ver
raad in den nacht van 25 op 26 Aug. bracht
mijn leven plotseling in het allergrootste gevaar.
Ik huiver nog bij de herinnering van de ver
schrikkelijke tooneelen, waarvan ik getuige was.
Onder het vuur van den vijand heb ik mijn
vriend Van Ham, die doodelijk getroffen was,
nog mede helpen trachten te verbinden en in een
tandoe nedergelegd.
liet was of de hel was losgebrokeneen
Bartholomeusnacht, een slachting, waartegen
niets te doen viel. Ik ging met een sectie van
53 man, waarvan met mij slechts 8 man levend
in een tempeltje over het bivak van Mataram
terechtkwamen. Daar brachten weopgepakt
met gekwetsten en dooden en wat er over was
van het 6e en 7e bataljon, een vreeselijken
nacht door. Gedurende twe» dagen waren wij
zonder eten of drinken, elk oogenbhk een overval
duchtende. Den vijand viel alles in handen, wat
we achter hadden moeten laten. Ik had niets
meer dan wat ik aanhad, en mijn zakdoek gaf
ik nog weg om een gekwetste te verbinden. De
wegen waren bezaaid met dooden en gewonden.
Het was verschrikkelijk.
Ik ben boven verwachting gespaard. Van Mata
ram naar Ampenan gingen we langzaam, over
Sawalis en door ravijnen en rivieren met steile
oevers, onder het vuur van Mataram. Ik zakte
soms tot aan het midden in de modder en werd
door twee soldaten er uitgetrokken en eindelijk
ondersteund, want ik kon niet meer gaan, daar
ik mijn voet verstuikt had. In Sakarbela vonden
we een bevriende Sasaksche kampong, die ons
een handje rijst en wat klapperwater gaf. Do
resident noodigde mij daarna uit met een vlet
naar de Maelsuycker te gaan. Vandaar vroeg ik
verlof aan den generaal om met de gekwetsten
naar Soerabaja te mogen vertrekken. Het schip
was spoedig overdekt met een groot aantal dier
ongelukkigen, die ik, geholpen door den zende
ling, gedurende de reis met ijswater en wijn
laafde.
Aan den boom te Soerabaja was het stampvol
belangstellenden. Daar trof ik o. a. ook den heer
S., die mij in zijn huis opnam. Ik zag er uit
als een landlooper, doch, dank zij de hartelijkheid
dier familie, weldra werd ik van alle noodige
kleederen voorzien. Met de aanvullingstroepen
ging ik dadelijk terug. Nu zit ik weer hier in
een verschrikkelijken rommel. Ampenan is rondom
versterkt. De marine laat nu en dan met don?
derend geweld groote granaten in Mataram vallen.
Spoedig en krachtig optreden kan ons misschien
redden en het échec herstellen. God geve onzen
troepen met weinig verliezen een glansrijk succes
Het 'Handelsblad deelt in een correspon
dentie uit Rotterdam mede, dat van het voor
nemen hier ter stede een volkskoffiehuis te
openen in den geest van »Ons huis", te Am
sterdam, en dat die inrichting gevestigd zou
worden in het koffiehuis aan het einde der
Baan, niets komen kande plannen zouden
zijn afgestuit op bezwaren bij het dagelijksch
bestuur, dat geen vrijheid heeft gevonden,
de aanvragen der commissie in den raad te
brengen. Van wel ingelichte zijde vernam
bedoelde correspondent, dat geen pogingen
tot verwezenlijking meer worden aangewend.
In verband daarmede kunnen wij thans
meedeelen, dat de zekerheid voor de oprichting
van een »Thuis" bestaan blijft, ook niettegen
staande de bezwaren van het dagelijksch
bestuur, dat er nog steeds op krachtige wijze
naar verwezenlijking getracht wordt.
De bezwaren van het dagelijksch bestuur
berusten op de overweging dat bij eventueele
uitbreiding der stad naar deze zijde, en vooral
ook bij het voorgenomen dempen der Singels
het gebouw aan het einde der Baan in den
weg zou staan. De commissie heeft deze be
zwaren geapprecieerd en doet nu moeite
elders grond voor die vestiging te vinden.
Ook de beloofde subsidie van f40,000 van
het Nutsdepartement blijft gehandhaafd.
(22. NU.)
Woensdag werd in de diergaarde te Rot
terdam de 13e jaarvergadering gehouden der
Nationale Christen-geheel-onthoudersveree-
niging".
Na gebed en zang riep de voorzitter van
