A0. 1894.
ondag 18 en Maandag 19 November.
N°. 8664.
Derde Blad
Achtenveertigste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
UIT GeVeIT: j7 ODÉ.
lïiimenlandsclie Berichten.
G 0 H AIT
ABONNEMENTSPRIJS, per kwaitaa!
franco per pose, door het geheele Rijk
Aftonderlijke nommers
f 1.8&,
- '2.50,
- 0.10.
BdBEAÜ! BOTEH8TB AAï ff©.
Advertentieprijsvan 110 gewone regels me
inbegrip van eene Courant. f 1.10.
Iedere gewone regel meer. - 0.10,
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL.
Zitting van 16 November,
In A om en is een wetsvoorstel van den
heer De Savorniu Lohman tot wijziging
van art. 54iis der wet op het lager onderwijs.
In behandeling kwam de Indische begroo
ting voor 1895.
De algemeene beraadslaging werd ingeleid
door den heer Bool, die nog eens veroordeelde
de vroegere baatzuchtige financieele politiek
ten aanzien van Indië gevolgd en die de ont
wikkeling van de welvaart der Indische be
volking heeft tegengehouden. Uit dat oogpunt
bestreed hij liet voortgaan met het kwijten
van buitengewone uitgaven uit de gewone
middelen.
De heer Farncombe Sanders behield zich
voor, in afwachting van den beslissenden slag
op Lombok, bij de begrooting van koloniën
zijn oordeel te zeggen over het beleid bij den
aanleg der expeditie. Voor het oogenblik
draagt dat beleid zijn bewondering niet weg.
Voorts laakte hij zeer de openbaarmaking
door de pers van de instructie voor den opper
bevelhebber en hoopte hij dat niets zou wor
den nagelaten om den schuldige te ontdekken.
Hij drong aan op wettelijke regeling van
bet mijnwezen in Ned. Indië en wenschte de
kolenmijnen te doen exploiteeren door een
mijnwerkende bevolking, in plaats van door
dwangarbeiders, verder op wettelijke regeling
van de weduwen- en weezenfondsen voor de
landmacht en de burgerlijke ambtenaren in
Indië.
De heer Van Vlijmen beval behoedzaam
heid aan voor den fmancieelen toestand
overigens z. i. niet onrustbarend. Vooral
wachte men zich, vermeerdering van inkom
sten te zoeken in verhooging van den belas
tingdruk van de inlandsche bevolking, b.v.
door verhooging van het invoerrecht op
manufacturen en verhooging der landrente,
maatregelen die onder de bevolking allicht
ontevredenheid kunnen wekken.
Men zoeke liever bezuiniging op de hooge
traktementen en pensioenen, het kadaster,
vooral waar nog zoovele nieuwe financieele
offers gevraagd zullen worden voor bestendi
ging van ons gezag, dat legerversterking niet
leen, doch ook meerdere handhaving van
het prestige der inlandsche hoofden noodig
maakt. Bijzondere waakzaamheid en voorzorgs
maatregelen prees hij aan tegenover de
'iendschapsbetuigingen van de Hindoes op
- en Lombok. Het zwakke optreden van de
vorige regeering tegenover Lombok betreurde
on, hulde brengende aan het Indisch leger,
hoopte hij dat Tjakranegara spoedig in ons
- zou zijn. Voor het oogenblik onthield
zich van critiek op begane fouten. Tevens
prees hij de maatregelen van opperbestuur
en Indische regeeriug tot dekking der gele
den verliezen.
De heer Van Gennep erkent, dat de tijds
omstandigheden ingrijpende hervormingen
niet toelaten en wil den minister tijd laten
tot onderzoek. Hij betreurt echter, dat de
minister het decentralisatie-voorstel-Van
Dedem niet overnam en hoopt dat hij dit
alsnog zal doen. De regeling der financieele
verhouding heeft bij gebrek aan batige saldo's
geen oogenblikkelijke waarde. Tegen een
leening voor buitengewone uitgaven in Indië
ziet hij volstrekt liiet op en hij verheugt zich,
dat de minister de tariefverhooging losge
maakt heeft van de begrooting.
De heer Donrier dankt den minister voor
diens waardeerende woorden omtrent de zen
ding in Indië en de bevordering van het
Christendom, de beste waarborg tegen den
invloed van den Islam, en voor het behoud
van ons gezag. Hij dringt aan op wijziging van
de artt. 123 en 124 van het regeeringsregle-
ment.
De lieer JE. Mackay acht den tegenwoor-
digen financieeien toestand geenszins zorg
wekkend en ontkent, dat vorige regeeringen
een onvoorzichtige financieele politiek hebben
gevolgd. Verder stemt spreker in met de
losmaking van de wijziging der comptabili
teitswet van de regeling der financieele ver
houding en met de niet dadelijke weder-
indiening van het decentralisatie-ontwerp.
Ook hij betuigt zijnen dank voor de ver
klaringen van den minister omtrent de zending.
De heer Pijuacker Hordijk is daai entegen
teleurgesteld, dat de miuister de reorganisatie
van den raad van Ned. Indië en hetdecen-
tialisatie-ontwerp prijsgeeft, ofschoon indertijd
minister Van Houten de decentralisatie
krachtig aanbeval. Verder achtte spreker de
Lombok-expeditie onvoldoende voorbereid en
ondernomen, en drong hij ook aan op ver
sterking van het Indische leger.
De heer Cremer stelt het financieel debat
uit tot de tariefwet, die gelukkig van deze
begrooting is losgemaaktsterk verdedigt hij
de tariefswijziging op Sumatra's Oostkust,
omdat daartegenover slaat de afschaffing der
uitvoerrechten.
Dinsdagdagmorgen te 11 uur zal hij zijne
rede voortzetten.
SCHIEDAM, 17 November 1894.
Men schrijft uit Schiedam aan de Ned.
Bakkers-Courant
liet vroeger voor totaal onmogelijk gehouden
staken van arbeid op Zon- en feestdagen in onze
gistfabiieken schijnt, naar de Bakkerij mede
deelt, thans langzaam maar zeker een voldongen
feit te worden. Wij kunnen nu ook weer me,le-
deelen dat in do Weener gistfabriek van den
heer P. J. Lagerweij, evenals in andere fabrieken
te Schiedam plaats heeft, de algemeene Zondags
tilst wordt ingevoerd.
Ongeveer 11 uren in den Zaterdag-avond
eindigen de werkzaamheden, en de voor onont-
beoil'jk gehouden Zondagsaibeid blijft eenvou
dig rusten, zonder schade voor het bedrijf, dank
zij do aanmerkelijke wijzigingen en verbeteringen,
i n do laatste jaren in de Scliiedarnsche gistfa
brieken aangebracht. Zoo breekt dan nu ook
voor den gistbereider wekelijks oen rustdag aan,
die ongetwijfeld aan hem zoowel als aan zijn
huisgezin ten goede zal komen.
Weliswaar moet nu het arbeidsuur op den
Zaterdag zeer worden verlaat, maar dit gaat
zonder opoffering van de zijde der arbeiders
immers hun wordt op den dag een rusttijd toe
gestaan van 's namiddags 12'/3 tot 7 uur.
Dc Kamer van koophandel en fabrieken
te Enschede heeft een adres aan de Tweede
Kamer gezonden om te protesteeren tegen
de verhoogde invoerrechten op manufacturen
enz. in Indië, wijl dit tegen het belang
zal zijn van den inlander zoowel als tegen
dat van de Twentsche industrie.
Lombok.
Uit de jongste regeeringstelegrammen be
treffende Lombok maakt het Militair Week-
blad, ook in verband met vroegere mede-
deelingen, de gevolgtrekking, dat Tjakrane
gara nu van de noordwest-, west- en zuid
westzijde en op slechts eeuige honderden
meters afstand door onze troepen is omgeven
verder dat de vijand zijne voor de hoofd
stelling gelegen kampongs niet met bijzondere
kracht verdedigt, en ten slotte, dat in de
tweede helft van deze maand de beslissende
slag zal vallen.
Daar het een bijna vaste tactiek van de
Baliërs is, in den loop van het gevecht de
achterhoede aan te vallen, zoo acht het blad
het zeker voorzichtig, dat bij den hoofdaanval
op Tjakranegara nog voldoende troepen op
Lombok aanwezig zullen zijn om onze tus-
sehen- en verbindingsposten met de strand-
bivaks behoorlijk met troepen te doen be
zetten, zoodat een aanval op een dier posten
of bivaks, zoo hij tijdens het gevecht plaats
vindt, alle kans heeft, bloedig te worden
afgeslagen.
Te Amsterdam was tot den lCn dezer voor
het «nationaal fonds" ingekomen f 123.930,
Een eigenaardig blijk van belangstelling in
het Ned. O.-I. leger leverde onlangs een man
uit het volk te Brussel, een Belg, die in onze
Indien had gediend en met een pensioentje
van f'100 naar zijn vaderland is teruggekeerd.
Bij het teekenen van zijne attestatie de
vila op de kanselarij van het gezantschap legde
hij een franc neder, met het verzoek om die
aan de Lombok-commissie te doen toekomen,
daar hij nog altijd de meeste sympathie had
voor het kranige Indische leger.
In een der nieuwe stallen der Amsterdam-
sche omnibusmaatschappa in liet Willems
park is Donderdag voor het eerst een paard
ingeënt met dyptheritis-toxineuit cultures
aan het laboratorium van prof. Forster aldaar
gekweekt. De proelbewerking wordt nn met
tusschenpoozen herhaald, totdat de tijd is
gekomen dat het bloed kan worden afgetapt
en daaruit het heilsorum bereid.
De leer- en loopjongens van de diamant
slijperijen te Amsterdam hebben gedacht dat
ze liet vveikstaken der groote menschen wel
eens konden nadoen. Men weet dat die jon
gens op de fabrieken nogal talrijk zijn. Zij
worden voornamelijk door de «bazen" en de
volwassen knechts gebezigd om voor dezen
het brood van huis te halen, voor welke
dagelijks wederkeerende bezigheid elke jongen
zijn blikken trommeltje heeft. Ook als't er bij
den baas eens af kan, om onder het werk
een lekkernijtje te laten halen, dan worden
de jongens daarop afgestuurd. Verder doen
ze zoo'n beetje licht werk, zooals het war
men der doppen, het stampen van den
boord, enz.
Vanwege deze knapen nu was Woensdag
in de buurt van eenige slijperijen het vol
gende strooibiljet verspreid
»L ee r o n g e n s-Vereeniging
«Broodtrom mei."
Bij deze roepen wij alle leerjongens,
broodhalersjgebakken-visch-halersboordstam-
pers, doppen warm makers, enz., enz. op, om
gezamenlijk bijeen te komen, hedenavond 14
Nov., 's avonds halfnegen op het Waterloo-
plein, teneinde de grieven te bespreken, in
verband mot de hoogere loonen.
Leerjongens Smijt onmiddellijk alle brood
trommels neder en laat de bazen zelf liet
eten lialen ofhongerlijden I
Komt allen op in uw eigen belang
Leve de Soldateriteit
Namens de CommissieSt. Mosel
Karei Klinsbergen en B. de Jong."
Werkelijk kwamen Woensdagavond een
honderdtal jongens op de aangegeveu plek
bijeen zij schreeuwden wat, maakten een
klein optochtje, maar schijnen op het zien
van een paar agenten naar huis en naar bed
te zijn gegaan, want van de geheele «be
weging" was al spoedig niets meer te be
speuren.
Amsterdam. Naar het (Amsterdamsche)
Dagblad verneemt heeft de niet-forens, welke
zich tot de Koningin-Weduwe-Regentes had
gericht, met het verzoek tot vernietiging
van de bekende raadsbeslissing in zake de
belastingsehuldigheid van niet te Amster
dam wonenden, tot antwoord bekomen, dat
deze uiting van 's raads gevoelen niet bindend
was voor hen, die geroepen waren de kohie
ren op te maken, op welken grond voor
vernietiging geen termer, waren.
