A". 1895.
Tweede Blad.
Woensdag 26 Juni.
N°. 8817.
Negenenveertigste Jaargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
UITGEVER: J. ODÉ.
innenlandsche Berichten.
Land- en Tuinbouw.
Kolon ën.
pgr
GDUBAHT
itONNEMENTSPRiJS, par kwartaal
JVaseo per post, door het geheele Rijk
ifzonderlijke nommers
f 1.85.
- 2 50.
- 0.10.
B II R B A C B OTEB8TBA1T 7 O.
Advertentieprijs: van i10 gewone regels met
inbegrip van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
SCHIEDAM, 25 Juni 1895.
De minister van binnenlandsche zaken heeft
door tusschenkomst van de districts-school-
opzieners aan de gemeentebesturen verzocht
ds volgende vragen te willen beantwoorden
lo. Hoe groot was het aantal schoolgaande
kinderen aan elke der openbare scholen op
15 Januari 1895?
2o. Welke zijn de namen der onderwijzers
en onderwijzeressen, die op 1 Juli e. k. aan
de openbare scholen verbonden zullen zijn
(Het hoofd en de vakonderwijzers behoeven
niet vermeld te worden).
3o. Welke dier onderwijzers hebben den
leeftijd van 23 jaien volbracht en bezitten
den rang van hoofdonderwijzer
4o, Wat is de reden der onvoltalligheid
n het personeel Waarom is niet aan de
eischen der wet voldaan
Een bijvoegsel der St.-Ot. van 20 dezer
bevat een staat van afkoop van tienden, over
jaar 1894. Daarop worden vermeld a.
wat de tienden van het. staatsdomein en van
bet kroondomein betreft, al de in 1894 ge
sloten afkoopen; b. wat de tienden van parti
culieren aangaat, al de in 1894 in de open-
bate registers overgeschreven afkoopen.
De afkoopprijzen bedroegen staatsdomein
f16,009, kroondomein f 834, tienden van par
ticulieren f130,673; totaal f147.517.
Zaterdag hield de «Liberale Unie" te Arn-
terdam hare gewone algemeene vergadering,
ouder voorzitterschap van den heer mr. T. v.
Heltinga Tromp. Daarin kwam aan de orde
het indertijd medegedeelde concept-besluit
van het bestuur.
De afgevaardigden van «Burgerplicht" te
Amsterdam stelden op dit concept-besluit een
amendement voor. De slottirade luidt: be-
'i' aan het bestuur op te dragen om, met
inachtneming van het bovenstaande, en let-
le op hetgeen op verschillend gebied een
krachtig handelen van den wetgever eischt,
!an programma voor de Liberale Unie te
cut werpen en dit, zoodra de kieswet zal zijn
tot stand gekomen, in de kiesvereenigingen te
tel behandelen en daarna aan de goedkeu-
der algemeene vergadering te onder
werpen."
Na uitvoerig debat stelde de afgevaardigde
'an «Burgerplicht" te Zutfen de volgende
malie voor: »De vergadeiing spreekt de
overtuiging uit, dat het opmaken van een pro
nto van sociale hervormingen prematuur
en onpractisch is, zoolang niet door mime
liesreehtuitbreidingzy geroepen worden mede
le spreken, wier belangen het geldt."
Het bestuur nam uit het amendement-Am
sterdam over de zinsnede, betreffende het
nogmaals op den voorgrond stellen van bet
kiesrecht vraagstuk.
Het voorstel-Amsterdam werd verworpen
met 10 stemmen voor de rnotie-Zutfen werd
eveneens verworpen met 11 stemmen vóór.
Het gewijzigde bestuursvoorstel werd aange
nomen met 38 tegen 11 stemmen. Het luidt
als volgt (het cursief gedrukte werd door het
bestuur uit het amendement van Amsterdams
«Burgerplicht" overgenomen)
«De algemeene vergadering van de Libe
rale Unie,
overwegende
dat voor de gezonde ontwikkeling van ons
staatkundig leven, en als grondslag voor een
politiek van wenscheiijke hervormingen, een
zoo ruim mogelijke uitbreiding van liet kies
recht, gelijk zij steeds heeft voorgestaan,
dringend noodzakelijk blijft;
dat het de eerste en meest dringende taak
der Liberale Unie is de totstandkoming dier
Jciesrechtu ithraiding te bevorderen
dat intusschen de tijd gekomen is voor het
vaststellen van een programma, de richting
aangevend waarin, na het totstandkomen der
kiesrechthervorming, de democratische politiek
der naaste toekomst zich dient te bewegen,
en geschikt om te strekken tot vereenigings-
punt voor alle vooruitstrevende vrijzinnigen
dat dit programma behoort te staan op den
bodem der tegenwoordige grondwet niet
omdat deze in elk opzicht bevredigend is,
maar omdat het een eisch is van practisch
beleid, aanstonds alle krachten te wijden
aan de vele hervormingen, door hare bepa
lingen geboden of mogelijk gemaakt
dat bovenal de sociale vraagstukken de aan
dacht vorderen, opdat ook in de wetgeving de
belangen van den arbeid en den arbeider ten
volle tot hun recht komen, elke bevoorrechting
van het kapitaal ophoude en, in het algemeen,
voor zoover de wetgever invloed uitoefent op
de verdeeling der maatschappelijke goederen,
meer ïechtvaardigheid worde betracht;
Besluit:
aan het bestuur op te dragen om, met inacht
neming van het bovenstaande, en lettende op
hetgeen op velschillend ander gebied in
de eerste plaats op dat der gemeente-finan-
ciën een krachtig handelen van den wet
gever eischt, een programma voor de Liberale
Unie, na behandeling in de kiesvereenigin
gen, aan de goedkeuring der algemeene ver
gadering te onderwerpen."
In de vacaturen, ontstaan door het aftreden
van mr. Hoek, mr. Smeenge, prof. Van Het-
tinga Tromp (allen niet herkiesbaar) en door
het bedanken van prof. mr. Drucker en mr.
A. C. Crena de Iongh, werden gekozen de
heerenmr. E. E. van Raalte, dr. W. P.
Ruysch (Den Haag), J. B. C. Teilegen, D.
de Klerk (Rotterdam), prof. Molengraaf!
(Utrecht) en jhr. mr. L. Michiels van Kes-
senicli (Roermond).
Het aantal buitengewone leden en bescher
mers, op 1 Januari 4894 groot 877, is tegen
het einde des jaars gedaald tot 712. Op dit
oogeoblik zijn 81 kiesvereenigingen aangeslo
ten met 9300 leden.
Het Sub-comité Rotterdam tot verkrijging
van kiesrechtuitbreiding, dat de provincie
Zuid-Holland tot arbeidsveld heeft en op dit
oogenblik is samengesteld uit de volgende
vereenigingenBakkersgezellenbond, afd. Rot
terdam, Slucadoorsver. «Door Eendracht
Verb.", Bootwerkersver. sNed. Vlag", Alg.
Ned. Werkl. Verbond, afd. Rotterdam, Rot-
terdamsche Bestuurdersbond, Soc. Dem. Arb.
Partij, afd. Rotterdam, Burgerkiesver. sAlg.
Belang" heeft eene circulaire uitgevaardigd,
waarbij zij alle vooruitstrevende vereenigingen
ir Zuid-Holland, met aandrang de vraag voor
houdt: of het niet meer dan tijd wordt, dat
in Nederland het van kiesrecht verstoken deel
des volks de handen ineen slaat om langs
wettigen weg en op gepaste wijze de noodige
stappen te doen tot verkrijging van het aller
eerste burgerrecht.
Onze hooge regeering toch, ongevoelig voor
de behoefte des volks, bleef, zoo heet het in
die circulaire, tot nog toe doof voor de roep
stem van zoovele Nedeilandsche burgers,
welke door adressen, meetings en demonstra
ties op krachtige wijze hun verlangen hebben
geuit. Ja, verschillende volksvertegenwoordi
gers hebben zelfs durven verklaren, dat het
Nederlandsche arbeidende volk geen kiesrecht
verlangt
Het Sub-comité nu wil dat woord te schande
gemaakt zien en het verzoekt nu uit alle oor
den des lands dezelfde stem te doen weer
klinken wij verlangen uitbreiding van het
kiesrecht, zoover de tegenwoordige omstandig
heden het gedoogen, dus zoover als de Grond
wet toelaat.
Het Sub-comité te Rotterdam verzoekt alle
vereenigingen, die de circulaire ontvangen,
haar zoo spoedig mogelijk in een ledenver
gadering in behandeling te nemen en lo. aan
het adres van den heer J. Wichers, secr.-
penningm., Rubroekstraat 8 te Rotterdam
vóór of uiterliik op 7 Juli a.s. in alle geval
doen weten o; de vereeniging zich al of niet
bij het comité te Rotterdam wenscht aan te
sluiten 2o. bij aansluiting, een of meer afge
vaardigden te zenden naar een gecombineerde
vergadering, die gehouden zal worden Zondag
14 Juli des namiddags te 1 uur in het Yer-
eenigingsgebouw aan den Goudschenweg no.
87 te Rotterdam en waar beraadslaagd zal
worden over den te vcdgen weg.
Te Haarlem is aan het bureau van den
ontvanger der accijnzen een valsche rijks
daalder aangehouden, dragende de beeltenis
van Koning Willem III en het jaartal 1871.
Het geldstuk was kleiner dan een echt.
Er zijn dit jaar, op Zuid-Beveland in het b'jzon-
der, zooveel aardbeziën, dat dit zelfs invloed
heeft op den prijs der kersen, die anders duurder
zouden zijn, doch Zaterdag te Goes reeds tegen
6 ets. per pond weiden verkocht, wat bijzonder
goedkoop is, nu ze nog slechts éen week worden
geplukt.
In den stal van een veehouder aan den Blom-
merdijkschenweg te Hillegersberg is onder de
varkens de vlekziekte uitgebroken.
Uit Cbarlois wordt gemeld dat de hoeveelheid
aardbeien dit jaar buitengewoon groot is, zelfs
meer dan men voor de cmsumtie te Rolteidam
kan verkoopen. Evenals vóór een paar jaar zul
len de aardbeien weder in vaten voor jam naar
Engeland moeten worden gezonden de prijs is
in dat geval aanmeikelijk minder, dan wanneer
ze woiden verkocht voor de consumtie.
In Sta-Pal, het weekblad gewijd aan de toe
passing der beginselen van den Oianjebond van
orde, wordt gemeld, «dat zij, die thans van
Apeldoorn naar Zutphen reizen, een groot bord
zullen zien, waarop geschilderd staat Oranjebond
van orde. Erica-Stichting. Daar is de plek, waar
vijf heida-hoeven gebouwd en de landen voor
cultuur geschikt gemaakt uorden."
Dr. A. Prins, de bekende rijkslandbouw-leeraar
voor Gelderland en Ovorijsel, heeft zich bereid
verklaard een plan voor do cultuur der gronden
te ontwerpen en de hoofdleiding der stichting
op zich te nemen. Aan de toekomstigs bewoneis
der hoeven zal de verplichting opgelegd worden
zich aan diens leiding en voorschriften te onder
werpen.
Met den bouw van de eerste en de vierde hoeve
is men reeds begonnen. Op 1 November moeten de
5 huizen geheel gereed zijn, en dan zal de proef
genomen worden of het mogelijk is op 5 hectaren
goeden heidegrond aan een degelijk arbeidersgezin
een eenvoudig bestaan te verschaffen.
Batavia22 Mei.
Atjeh. Het jongste verslag omtient de voor
naamste gebeurtenissen in het gouvernement
Atjeh en Onderhoorigheden, loopende van 23
April tot en met 7 dezer, vermeldt o. a. het
volgende
Groot-Atjch. Onze tijdelijke post te Lamkoenjit,
het tijdelijk v. achthuis te Blang-Tjoet, de aflossing
van de brugwacht te Anagaloeng en het vivres-
transport naar deze plaats werden een enkele
maal, onze tijdelijke posten te Btloel en Kioeng-
Gloempang, meermalen zonder nadeel beschoten.
Bovendien werd laatstgenoemde post in den
nacht van 22 op 23 April j.l. met geschutvuur
bestookt; van de 15 projectielen sprongen er
14 in de nabijheid der veisteiking, zonder eenige
schade te veroorzaken.
Den 23n April j.l. werd nabij kampong Nesoeh
door een in de sawah werkenden Atjeher een
