Dat lot trof onzen verdienstelijken ambtenaar,
den heer (1. A. Odé.
Wij lazen in do kolommen van De Telegraaf
dat dc heer Odé ontslagen is als geschiedschrijver
van de Zuidafrikaausehe Repjljliek, daar klachten
over hom waren ingekomen bij de regeering.
't Eerste deel van deze mededeeling bevat waar
heid, 't tweede niet, er zijn geen klachten over
den heer Odé ingediend, of zoo dit mogelijk ware,
zouden het valsche moeten zijn.
De heer Odé is alléén ontslagen ont zijn be
kwame en karaktervolle bestrijding van des heeren
Hansvelts schoolwet.
't Was reeds kort na de aankomst van den heer
Mansvelt als snpev-iutoudent van onderwijs be
kend, dat zijn inzichten, betreffende dc nieuwe
onderwijswet, die komen moest, belangrijk ver
schilden met die van den secretaris van ouderwijs,
den heer Odé.
Om te beginnen wees' dc laatste er den eersten
op, dat een wet van zoo ingrijpenden aard als
een onderwijswet is, die de opvoeding van bet
ganscbe volk bedoelt, niet kon verwacht worden
van een man, die land en volk niet door cn door
kende.
De heer Odé beweerde, onweersprcekbaar terecht,
dat do heer Mansvelt land cn volk niet anders
kende dan bij name, dat bij onwetend was aan
ouze ondcrwijs-toestandeu, aan onze onderwijs
krachten, dat hij de wenschen des volks niet kende,
dat hij nog slechts een gering getal van onze voor
mannen had gesproken.
Trots deze waarschuwing zette zich de heer
Mansvelt aan 't .samenstellen van een nieuwe onder
wijswet, bewerende, dut het onderwijs al te lang
was verwaarloosd om langer met de verbeterin
gen daarvan te wachten.
Reeds in de eerste volksraadszitting na de komst
van den heer Mansvelt, werd diens niewe wet
ingediend en aangenomen. Dat die een fiasco moest
blijken, vooral voor 't lager en hier zoogenaamd
middelbaar onderwijs, getuigen de veranderingen,
dio er in iedere volgende volksraadszittiug in zijn
gemaakt 't Getal scholen verminderde verbazend
en 'tgetal leerlingen liep van 18921SÜ-1 van
ruim Stl'00 tot ruim fiOOO terug.
Het volk wil nu eenmaal de nieuwe schoolwet
niet, het lot dier wet is door den heer Odé voor
speld en deze voorspelling is uitgekomen. Binnen
korten tijd zal du wet op 't lager en middelbaar
onderwijs tot het verleden belmoren.
G.een wonder, noch op den Klokkenberg noch
in Stelleubosch leert men wetten maken.
In de volks raadszitting van 1803 werden drie
besluiten genomen, die met don heer Odé in
nauwe betrekking staan.
De Raad besloot, een bonus van 50 p. st. aan
hem te schenken voor 't schrijven van nuttige
schoolboeken en zijn salaris met 25 p. st. te ver-
hoogen. 't Derde der bedoelde besluiten was dat,
om een geschiedschrijver der Z. A. R. aan te stelleu.
De heer Mansvelt vond in dat laatste eene
gelegenheid om van zijn al te zelfstandigen secre
taris verlost te raken, 't Is vrij algemeen bekend,
dat Z Ed. zich liever omringd ziet van onbepaalde
bewonderaars, die zich natuurlijk voor 'tmeereu-
dcel afhankelijk van hem weten, dan van mannen,
die hem de waarheid durven voorhouden.
De heer Odé werd dan ook door hem aan dc
Regering zóódanig aanbevolen voor do betrekking
van geschiedschrijver, dat de Regeering wel niet
anders kon, dan hem daarvoor aan te stellen.
Bij 't bekomen van die benoeming bedankte de
heer Odé dadelijk, als hebbende niet naar die be
trekking geappliceerd, en zijnde hoogst tevreden
met zijn toenmalige positie van secretaris van
onderwijs.
Enkele dagen later bekwam dc heer Odé ecne
tweede benoeming als geschiedschrijver, waarin
zijn salaris weer met 50 pd. st. verhoogd werd,
zijn reiskosten tegen hoofd-ambtenaars-taricf
werden bepaald, dat, is 2.6 pd. st. per dag, buiten
Pretoria zijnde, en 50 p. c. van de netto opbrengst
der boekon, die uit ziju studie van de Geschiede
nis mochten voortspruiten.
Deze benoeming werd door don heer Odé aan
genomen, wijl zij van finaneiecle zijde aanneme
lijker was gemaakt, en hij toch begreep, met den
heer Mansvelt op den duur niet saam te kun
nen werken.
Wat de heer Odé vóór dien tijd öf mondeling
over de gebreken der schoolwet met den heer
Mansvelt besprak, óf onder pseudoniem in de
verschillende couranten schreef, zag nu weldra
't daglicht, maar thans ridderlijk niet vollen naam
onderteekend. daar hij nu vrijgemaakt was van
't onderwijs-departemeiit.
In een reeks van artikelen toonde hij met be
kwaamheid en doorwrochte kennis de gebreken
van onze onderwijswet aan.
Beurtelings waren die artikelen strengbetoogend,
oratorisch schoon van stijl of sarcastisch, doch
altijd sprak er de degelijke kenner van 't onder
werp uit.
De juistheid van zijn inzichten, betreffende de
toekomst onzer Republiek, waarop de werking
van de schoolwet zeker moet ger:cht worden,
wordt reeds door de massa des volks erkend cn
zal zich verder uitspreken in den Volksraad.
't Gevolg van den eerlijken strijd, dien Odé
aanging voor "t waarachtig belang van ons volk,
"hij reeds zooveel diensten bewees, die dan
ook erkend zijn geworden, was, dat deRcgeeriDg
hem minder gezind werd. wijl zij Odé onder baar
tegenstanders rekende. Zonder eenig voorafgaand
woord of schrift, viel, als een donderslag uit den
helderen hemel, 't ontslag van den heer Odé als
geschiedschrijver der Zuidafrikaausehe Republiek
uit de lucht.
Niemand, die daarvan minder schrok dan de
ontslagene zelf. Met dc kalmte cu dc zekerheid,
die steeds zijn houding kenmerkt, beantwoordde
hij met niet anders dan een dagvaarding door 't
Hooggerechtshof aan de Regeering der Z. A. R.,
voor schadevergoeding ten bedrage van 5000 p. st.
wegens contractbreuk.
De heer Odé is bemind, onder de besten onzes
volks, om zijn zuiver republikeinsche denkbeelden,
om zijn open, moedig optreden voor waarheid cn
recht, waarvoor hij in Holland reeds zulk een
goeden naam verwierf, en om zijn groote..nlge-
meeno kennis van de maatschappelijke vraag
stukken.
Itct is vrij algemeen bekend, dat de gewich
tigste bepaling van onze wet op de burgerrechten
door den heer Odé is aangegeven, en dat den
eersten Volksraad door hem voor 't maken van een
hoogst ernstige fout in die wet is bewaard ge
bleven. Reeksen van artikelen van staathuishoud
kundigen aard ontvloeiden ziju pen. en trokken
zelfs do anndaeht van sommige Engelsehe bladen,
die zc overnamen. De letters O cn A duidden
voor de lezers juist zoogoed als de volle naam
naam den schrijver aan.
't Is dan ook de verwachting van zeer velen,
dat het ongemotiveerd ontslag van den heer Odé,
in den Eersten Volksraad, niet onopgemerkt zal
blijven. Allen der zake kundigen weten, dat de
meerderheid der leden van dien Raad Odé vriend
schap toedragen en hem waardeeren om zijn on-
vcrmocidcn arbeid voor dc hoogste belangen onzer
Republiek.
Een artikel, opgenomen in de rPers", „Vereenï-
ging" en ,,Land en Volk", kan daar ook van
getuigen; ik zend het UEd. hiernevens.
Met dank voor de plaatsing, waardoor gij den
naam van zulk een verdienstelijken Hollander,
in zijn oude Vaderland in eere kunt helpen her
stellen. noem ik mij
Hoogachtend
Eugene V. Marais.
De heer S. J. Halbörtsma, med. doctor te
Rotterdam, herdacht gisteren, onder talrijke
blijken van sympathie en waardeering, den
dag waarop hij vóór 25 jaar promoveerde.
De lieer Halbertsma oefende ook hier ter stede
van 18721874 de geneeskundige praktijk uit.
Er heeft zich een commissie gevormd onder
voorzitterschap van jlir. mr, P. M. F. van
Meeuwen, vice-pres. van het gerechtshof te
's-Hertogenbosch, met mr. J. van Gennep, lid
der Tweede Kamer, te 's-Gravenhage, secre
taris, benevens eenige aanzienlijken in den
lande, met het doel een passend gedenktee-
ken te plaatsen op het. graf van mr. "W.K.
baron van Dedem, laatstelijk minister van
koloniën, die onverwacht aan een kortston
dige ziekte, te Calcutta, in Voor-Indië is
overleden.
De commissie zpgt in haar circulaire het
volgende omtrent den overledene:
«Zijne groote gaven van geest en hart,
de hooge opvatting van zjjn levenstaak op*-
koloniaal gebied, zijn dood te midden van
een onderzoek, ter wille dier taak ingesteld
naar de toestanden in Britsch Indië, werden
in moederland en koloniën door alle organen
der openbare meening, zonder onderscheid
van richting, met warme vereering herdacht.
Van die hulde zijner landgenooten door
een passend gedenkteeken getuigenis af te
leggen op de plek zelve, waar hij eenzaam
onder vreemden rust, moet aan eene behoefte
van piëteit beantwoorden, die door velen zal
worden gevoeld.
De ondergeteekenden hebben zich tot een
hoofdcomité vereenigd om dat doel te helpen
verwezenlijken. Bovendien zijn voor Oost-en
West-Indië, alsmede plaatselijk voor de ge
meente Iloorn, bijzondere comité's uitge-
noodigd.
Daar in den regel gaarne eenige aanwij
zing wordt verlangd omtrent het gewensehte
bedrag, wordt met het oog op de verwachte
deelneming voorgesteld eene bijdrage van
svijf gulden", ofschoon ook meerdere of min
dere bijdragen in dank zullen worden aan
vaard."
Wij bevelen dit plan bij onze stadgenooten
beleefdelijk aan, overtuigd, dat menigeen, zij
'took een kleine bijdrage zal willen schenken,
om de nagedachtenis te huldigen vau eeu
betreurden doode. die daar rust in een vreemd
land.
H. M. de Koningin-Regentes heeft heden
middag te halftwee de commissie uit de
Tweede Kamer ontvangen, belast met de aan
bieding der aanbevelingslijst voor het voor
zitterschap.
Nadat de deputatie, welke met de vastge
stelde gebruiken ten paleize werd ontvangen,
zich van haar taak had gekweten, heeft H.
M. benoemd tot voorzitter, gedurende liet
zittingsjaar 1895/96, mr. J. G. Gleichman.
H. M. de Koningin heeft door tusschen-
komst van den burgemeester aan den Zwol
lenaar A. P. de Haas, oud-strijder en verde
diger van de citadel van Antwerpen, een som
van f 25 doen toekomen.
Morgenvoormiddag elf uur zal de Tweede
Kamer weer zitting houden, waarin de voor
zitter het presidium zal aanvaarden.
Des namiddags te halfvier zal de minister
van financiën in de gelegenheid gesteld wor
den, de staatsbegrooting voor 1896 der Kamer
aan te bieden.
Wij vernemen, dat de commissie van rap
porteurs voor de kieswet onmiddellijk na het
einde van het afdeeüngsonderzoek is bijeen
gekomen, maar dat hare eerste vergadering,
bij verhindering van een haver leden verdaagd
is tot een dezer dagen van deze week.
(jy. b. et.)
Prinses Pauline van Wurtemberg is heden
ochtend, vergezeld van Hr. Ms. kamerheer
graaf Van Limburg Stirum en twee hof
dames, per sneltrein van 9.24 Holl. spoor
uit Den Haag naar Amsterdam vertrokken
om verschillende bezienswaardigheden der
hoofdstad te bezoeken; speciaal de mailboo
ten van de maatschappij «Nederland".
De gewone audiënties van den minister
van koloniën op Vrijdag 20 en van den
minister van binnenlandsche zaken op Zater
dag 21 dezer zullen niet plaats hebben.
Blijkens een telegram van den gouverneur-
generaal van Nederlandsch Indië van 17 dezer
wordt de gouvernements-koffieoogst op Java
voor dit jaar thans geraamd op 341,400 pikols.
St.-Ct
Generaal Vetter verlaat Vrijdag a.s. des
ochtends ten 8 u. 47 m. (stadstijd) per Holl.
spoor de residentie tot het aanvaarden van
zijn reis naar Indië.
De rijkscommissie voor de examens ter
verkrijging van een diploma als stuurman
aan boord van koopvaardijschepen zal hare
zittingen aanvangen op 8 October a.s., te
9'/3 uur, in het gebouw der Loge te Rot
terdam. Aanvragen om toegelaten te worden,
moeten den voorzitter, den heer J. H. Knip-
horst te 's-Hage, vóór 1 October portvrij
hebben bereikt.
De prijzen der edele metalen, benoodigd
voor gedenk-, prijs- en eerepenningen, welke
in den loop van het vierde kwartaal '1895
aan 's rijks Munt vervaardigd worden, zijn
in overleg met het muntcollege en den munt
meester bepaaldvoor het goud van 0,983
fijn op f1720 per kilogram en voor het zilver
van 0,985 fijn op f61 per kilogram.
In deze prijzen zijn begrepen de vergoeding
van renten en het verlies van stof. De kosten
voor bet slaan van de penningen zijn vastge
steld bij koninklijk besluit van 18 September
1863 no. 62.
Door de Zwitsorsche regeering is bepaald,
dat daar in te voeren goederen niet meer
van een certificaat van oorsprong behoeven
voorzien te zijn.
Met ingang van '1 October zullen de mail-
treinen voor Zuid-Duitschland, die thans
hunne route nemen over Nijmegen Cleve,
langs Venlo gedirigeerd worden.
Ter verzekering van de veiligheid op den
spoorweg, zullen de afsluitboomen van de
overwegen op vele lijnen der staatsspoorwe
gen van traliewerk worden voorzien, waar
door de toegang voor menschen en dieren tot
den spoorweg, bij gesloten boomen, onder de
hoornen door, onmogelijk wordt gemaakt.
Het legerbestuur schijnt niet overtuigd
van de noodzakelijkheid om zich neer te leg
gen bij de opvoering van de prijzen voor
schoenwerk.
De onlangs door den directeur van liet
centraal magazijn van kleeding ten behoeve
van het leger aanbestede 90,000 paren halve
zolen en 130,000 paren achterlappen zijn ten
gevolge vau de dure leerprijzen niet gegund
geworden.
De XlXe Siècle geeft -verslag van eeu
onderhoud, dat een zijner medewerkers met
den Belgischen minister De Bruyn had over
het verbod van den vee-invoer uit Nederland
in België.
«Onze Nederlandsche buren," zei de minis
ter, hebben ongelijk, zich. te beklagen over
het afsluiten van onze grenzen. Ik heb nooit
dien maatregel genomen dan bij deugdelijk
geconstateerde ziektegevallen. Eenigen tijd
geleden heeft zelfs mijn ijver om te voldoen
aan de wenschen onzer buren veeziekte in
ons land gebracht.
j't Is vreemdDe Nederlanders klagen,
maar zij zien niet den balk in hun eigen
oog. Want vijftien jaren lang en nog altijd
is in Nederland de invoer van Belgisch vee
verboden. Onze landbouwers verlangen ook
voortdurende sluiting van onze grenzen. Maar
ik verzet mij daartegen."
In aansluiting aan het bericht van het X,
v. d. D., waarin de lieer Djebari, de Fransché
reiziger, die beweert dat freule Tinne eerst
in 4889 is overleden, wordt voorgesteld als
een onvertrouwbaar persoon, wijzen wij er op,
dat deze verdachtmakingen ook in Frankrijk
veel zijn voorgekomen. Wij herinneren ech
ter aan een bericht uit onze courant, waarin
wij meldden dat de mededingen van den heer
Djebari grootendeels waren bevestigd door
een Fransch hoofdofficier. (Dord. Ct.)
Door B. en W. is bij den Rotterdamschen
gemeenteraad een voorstel ingediend tot uit
breidingder electrische installatie, noodzakelijk
wegens de veelvuldige aanvragen.
Inmiddels is gebleken, dat de eerste aanlen-
f49.750 meer beeft gekost dan waarop bij
de begrooting gerekend was.
De kosten der voorgestelde uitbreiding met
dit tekort te zamen worden thans begroot
op f331.750.
De heer H, v. d K. van Vlanrdingen sprong
gistermorgen op den Goudschenrijweg uit
zijn tilbury, omdat het paard uitgleed. Hij
viel en brak bet rechterbeen. Hij werd naar
bet ziekenhuis gebracht.
Zondag viel de dochter van den herbergier
V. uit Koudewater, tussehen Hintham en
Rosmalen van een rijtuigbalkon der tram,
die om halftien uit 's-Bosch vertrekt. Hare
beide beenen weiden overreden en zwaar
gekwetst werd zij in het gesticht Koudewater
opgenomen, waar zij spoedig overleed.
Een treurig ongeluk gebeurde Maandag
middag te Sliedrecht vóór den schooltijd op
de speelplaats van den heer G. Een bran
dende klaplucifer, door een der schooljongens
opgeworpen, kwam terecht op de kleederen
van een 7- jatig meisje, met het gevolg, dat
het kind weldra in vlam stond en zulke hevige
brandwonden bekwam, dat men voor het
behoud van het leven vreest. De onderwijzers
vrouw, die de vlammen doofde door het kind
in een karpet te wikkelen, bekwam mede-
erge brandwonden aan de handen.
Het meisje is gisteren overleden.
De obligatiehouders der beide categorieën
4 pCt. en der 3 pCt. duinwatermaatscbappij
te Amsterdam, hebben Maandag het voorstel
tot het overdoen harer bezittingen aan de
gemeente voor 12 millioen gulden in nieuwe
2'/e pCts. gemeente-obligatiën, met bjjna alge-
meenc stemmen aangenomen.
Men deelt aan de Tijd mede, dat de ver
moedelijke schuldige in het vergiftigingsdrama
te Amsterdam verklaard heeft, dat zijn vrouw
soms teekenen gaf van krankzinnigheid. De
hoofdagent van de maatschappij waarbij het
leven der vrouw was verzekerd en die
zooals reeds gezegd is bij het uitbetalen
der som (f1050) f25 belooning ontving,
zou echter in een onvoorzichtig oogenblik zich
hebben laten ontvallen, dat de vrouw geen
natuurlijken dood is gestorven.
Uit AVeenen is 3000 mark gezonden naar de
werkstakende sigarenmakers te Amsterdam.
Een familie in de Korte Leidschedwars-
straat te Amsterdam is door een noodlottig
toeval getroffen. De man, een tot nu toe als
oppassend beambte bekend tramconduteur,
die reeds 20 jaar dienst telde, heelt zijn ont
slag gekregen en is na vertrek van het kan
toor der A. O. M. niet meer thuis geweest.
Zaterdag heeft men zijn lijk opgehaald. De
man laat een eenigszins lijdende vrouw en
acht kinderen na. (Echo.)
In den nacht van Maandag op Dinsdag
heeft te Helder, voor een scafé" aan de Zuid
straat, een bloedige vechtpartij plaats gehad
tussehen mariniers sn schepelingen der marine.
Verschillende personen, die aan het gevecht
deelnamen, werden met messen verwond, een
marinier 3de k!., zekere N., zoo ernstig, dat
hij een kwartier later aan de gevolgen over
leed. De politie heeft de hand gelegd op een
3de-zeilmaker van Hr. Ms. Zeehond, V. ge
naamd, die er van verdacht wordt den doo-
delijken steek te hebben toegebracht.
Te Helenaveen is Zondagnacht de fabriek
met alle machinerieën, toebehoorende aan de
maatschappij ïGriendtsveen", door brand ver
nield.
Te Velp zijn tien personen overleden aan
dysenterie, die daar zooals men weet
sedert Donderdag heerschende is verklaard.
