A0. 1896
Woensdag 12 Februar
N°. 8979.
Tweede Blad.
Negenenveerti gste J aargang.
Binnenlandsehe Berichten.
De Dames- en Kindermotie,
Gemengde Berichten.
Verschijnt dage! ks, uitgezonderd Dinsdag,
UITG E VER~jT ODÉ.
Abonnementsprijs, per kwartaal
Franco per post, door het geheele Rijk
Afzonderlijke nommers
f 1.83.
- 2.50.
- 0.10.
BUREAU: BOIEKiTBAAT SO.
VnvnRTENTirPRrjs van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Commitƒ1.10.
U'deie gewone ïegel meer- 0.10.
Driemaal geplaatst weidt tegen tweemaal berekend.
SCHIEDAM, 11 Februari 189C.
De adres-beweging In zabe de
banken van leening.
KUB
De gemeenteraad van Leiden beeft zich tot
den minister van binnenlandsehe zaken gewend
met verzoek te willen bevorderen, dat eene wet
telijke regeling tot stand kome van de banken
van leening en gelijksoortige, onder anderen
naam optredende instellingen. Tevens richtte
hij tot de besturen der plaatsen, waar gemeen
telijke banken van leening bestaan, de uitnoo-
diging om bij de regeering van instemming met
dat verzoek te doen blijken. Dus zullen wij ons
waarschijnlijk spoedig bevinden te midden eener
nieuwe adres-beweging.
De aanleiding tot het verzoek is gelegen in
het feit, dat na de invoering van het nationaal
wetboek van strafrecht het houden eener bank
van leening, of van een huis van koop met
recht van wederinkoop, uit een strafrechtelijk
oogpunt geheel vrij is. Vooral tegen deze
laatste instellingen is het adres gericht, liet
spreekt terecht van »een bedrijf, dat tot vele
misbruiken aanleiding kan geven en werkelijk
ook geeft."
Men kent, in onze groote steden vooral, die
vermonde pandjeshuizen, gestoken in het nieuwe
en meer aantrekkelijke gewaad van oen huis van
koop. Dat huis heet, tijdelijk en onder voor
waarde van terugneming, te koopen allerlei
roerende zaken maar feitelijk leent het daarop
geld. Het huis berekent voor het geleende geld,
natuurlijk onder een anderen naam, een buiten
sporig hooge rente, die wellicht zoo hoog moet
zijn, met het oog op de risico en het groote
bedrijfskapitaal van dr ondernemer. liet huis
is zeer gewild bij de arme pandjesmakers, die
ongelukkigen, meestal de slachtoffers onzer
groote maatschappelijke zonden. Zij zoeken de
particuliere instelling liever dan de officieele.
De meer eenvoudige vorm, de meer «stille" ge
legenheid, de meer gemakkelijke toegang, dit
zijn sterke loksels. En dat de ondernemer een
gewoon bedrijf maakt van de speculatie op den
benarden toestand dier lieden dit bedenken zij
nietdit houdt hen althans niet terug.
Ook bet Leidsche adres vestigt de aandacht
op deze feiten. Ook daar leert de ervaring dat,
al zijn de voorwaarden bij de gemeentelijke in
stelling minder be/v.arend, men toch aan de
particuliere de voorkeur geeft, omdat zij, aan
geene enkele bepaling gebonden en aan geene
contr&Ie hoegenaamd onderworpen, in rnenig
opzicht faciliteiten kan aanbieden, die eene in
stelling der overheid niet kan toestaan.
Niemand onzer, zoo hij onpartijdig kan oor-
deelen, die niet met het adres zal instemmen.
Zooals eertijds de oude strafwet tegen de pand
jeshuizen waakte, moet thans de wet de huizen
van koop onder de verboden instellingen rang
schikken.
Twee bijzondere punten moeten wij in be
trekking tot deze zaak aanroeren.
De Leidsche gemeenteraad motiveert het ver
zoek onder andere met de opmerking, dat het
houden der gemeentelijke bank van leening
in het belang der volksklasse is en de regen-
ring daarom behoort mede te werken om de in
stelling zooveel mogelijk vracht te doen dragen,
wat door de concurrentie der koophuizen wordt
verhinderd.
Dat is de oude zienswijzede bank eene
Instelling tot voorkoming van armoede, de bank
een product der philanthropie.
Maar economisch is de bank van leening toch
nooit to verdedigen. liet is niet de wezenlijke
armoede, die in den regel ten lombard trekt,
liet zijn de volksondeugden, die er vooral heen
leiden, en de bank moedigt die ondeugden aan,
niet omdat dit in de bedoeling ligt, maar omdat
de instelling er vanzeive aanleiding toe geeft.
De bank helpt, als men het zoo noemen wil,
maar zij verarmt tevens, omdat de pandgever
óf geld leent op voor hem te bezwarende voor
waarden, óf zijn goed afstaat beneden de waaide.
Maar het is ook niet noodig, dergelijke argu
menten aan te voeren. Al de natuurlijke gebre
ken der leeningbanken kleven in dubbele mate
den vermomden lombard aan. Daarom moet deze
hoe eer hoe liever worden opgeruimd.
Hoe eer hoe lieverEr moet gehandeld worden
klagen helpt natuurlijk niet. Wat erger is
ook adresseeren helpt hoogstens op den langen
duur. Hoe groot onze sympathie voor de adres
beweging ook zij, dut zij vooreerst eenige uit
werking zal hebben is niet aan te nemen. Zelfs
in het gunstigste geval zullen er nog jaren
moeten verloopen, eer de sociale wetgeving met
het gewenschte product der parlementaire weik-
zaamheid wordt verrijkt. Daarom liever den kor
ten, den practischen weg ingeslagen, 't Is eene
kwestie van aandurven. We herhalen, wat we
reeds jaren geleden schreven»de uitoefening
van het bedrijf van houder van een koophuis,
met recht van weder-inkoop, behoort te worden
verboden bij plaatselijke verordening, op grond
van art. 135 der gemeentewet." -'t Detroit hier
een zedolijkheidsbelang, het belang der talrijkste
en armste klassen, die men verlokt tot hot leenen
op pand, waardoor men de armoede vergroot
en de volksondeugden aanmoedigt.
Hier is geen strijd met rijks- of provinciaal
belang. De bevoegdheid van het gemeentebe
stuur is aan geene bedenking onderhevig. Ook
de tijd is gunstig, wantf-'een ruimere opvatting
van de bevoegdheid der plaatselijke besturen
breekt zich overal baan. De colportage-handel
leert het ons wat de municipale wetgever vermag,
die met kordaatheid optreedt en niet blijft leu
nen op de rijkswetgeving, eene verre toekomst.
De adres-beweging is goed en verdient aller
steun, doch ook hier zal men wél handelen door
het eene te doen en intusschon het andere niet
na te laten. (N. v. li, U.)
Fractiselie handleiding It ij het ver
vaardigen van hoven- en onder
goed voor Dames en Kinderen.
Onder ltedacüe van ALIDA VERHOOP.
(UitgeversNijgh Van Ditrnar te Rotterdam.)
I Ai II tt U D
kfdealing Kinderidee ding. 10 Gravures met
beschrijving, voorstellende: No 1. Wandelpakje
met baret voor knaapjes van 23 jaar. No.
2. Boezelaar voor meisjes van 12ld- jaar.
No. 3. Gekleed jurkje voor meisjes van 5 jaar.
No. 4. IJak met loshangend buisje voor den
leeftijd van 1011 jaar. Matrozenpak voor
jongens van S9 jaar. Jongenspak met
buisjo en baret voor den leeftijd van 9 10 jaar.
Costuum met buisje voor jongens van it
12 jaar. No. 5. Blousepakje voor knaapjes
van 12 jaar. Ruim vest voor dames.
No. 0. Gebreide stofdoeken. No. 7. Luier
mandjurk met lange mouwtjes. No. 8.
Schaatsenrijderscostuum voor jongens van 78
jaar. Schaatsomijdsterscostuum voor meisjes
van 78 jaar. No. 9. Broipatroon van
den 2en stofdoek. No. 10. Gebieide kant voor
don stofdoek op plaat 0.
Ean Supplement, waarop zich de knippatro
nen van bovenstaande modellen bevinden.
Afdeeltng Dameshlecding. 8 Gravures met
beschrijving, voorstellende: No. 1. Toilet van
Schotsche en elfon stof. No. 2. D. B. Mono
gram in platte-steek-borduursel. No. 3.
Niemverwetsche rok voor wollen stoffen. No.
4. Taiileur-costnum. No. 5. Nachtjapon,
(groote gestaltp). No. 0. Bruidstoilet van
invoerkleurig satijn. No. 7. Wandeleostuum.
No. 8. Blouse met kraag en basque.
Een Supplement, waai op zich de knippatro
nen van bovenstaande modellen bevinden,
Correspondentie. Beiicht. Voldane aan-
viagen. Raadgevingen. Ad verten tien.
Inhoud van Ao, 7 (12e jaargang) van
liet 3Iaand,blad tegen de Vcr~
valse hing en, onder redactie
van dr. F. F. van Hamel
Koos, te Amsterdam.
Misbruik van den naam van officieele Imich-
tingen. Kopervitrioolhoudend Meel. Onder
zoekingen van levensmiddelen en handelsartikelen
gedaan aan liet Bureau voor chemisch en
micioscopisch onderzoek, Keizersgracht 291,
Amsterdam Directeuren Dr. Van Hamsl Roos en
Unrmens, Controle-onderzoekingen: (Stout.
Gerstebier. Wijn. Boschbossenwijn.
Itaiiaansche Champagne. Jenever.
C'gnac. Katz-Elixer, Advocaat.Boter.
-Gecondenseerde melk. Havermeel.
Thee. Koek. Beschuit. Cichorei.
Levertraan. Geëmailleerde pannen.) Over
treding der boterwet. Su'iu—kogels. Wet
op de voedingsmiddelen. Korte Berichten.
Hygiëne en Industrie. (Zuivere lucht.
Filter Chamberland, systeem Pasteur. Een
en ander over het rooken van sigaretten.
Vergiftige eigenschappen van uitgeademde lucht.
Vergiltiging door oesters aan de Kaap.
Onzuiver ijs als oorzaak van typhus. Verbod
omtrent den invoer van in blik geconserveerde
levensmiddelen in Franki ijk. Alcoholisch-
krankzinnigen. Ongeval met azijn-essencs.
Da X-stialen. Saccharine. De «Kürbis1*
een nieuwe voederplant.) Feuilleton:(Een
en ander over oesters. Kippen houden in den
winter. Het dresseeren van paarden met
electiiciteit. Behandeling van planten die
door de koude hebben geleden. Iets over gist.)
Correspondentie cn Vraagbord.
Gistermorgen is de tiein van Brussel naar
Antwerpen bij Vilvoorde ontspoord, waardoor
de aansluiting van Antwerpen naar Amsterdam
werd gemist. Da Fransche post werd hierdoor
niet ontvangen.
In het Pruisische dorp Schalbroek, nabij de
Limburgscho grenzen, werd in het jaar. 1894
een zekere B. zoodanig mishandeld, dat hij aan
de gevolgen daarvan overleed. De twee daders
werden toen verooi deeld, respectievelijk tot2>£
en 2 jaar gevangenisstraf. Een persoon uit
Susteren (Limburg) heeft zich thans bij de
Piuisische justitie als derde dader aangemeld.
Joseph Mayr, uit Oborammergau, die bij de
I passiespelen Christus vooistelde, zal voortaan
niet meer kunnen rnedeweiken, daar zijn linker
been bij bet omvallen van een boom totaal
verbrijzeld is. Eerst had men nog hoop op
rstel. Dio hoop is echter thans verdwenen.
Volgens een boriclit uit Madrid zou gister
morgen te halftien boven dia stad een aeroliet
iiiteengpsjirongeii zijn. De (lichtsteen was in
weerwil van het daglicht goed zichtbaar en
barstte op 32 KM boven den grond, met een
slag dio de huizen deed tiillen. Vele glasruiten
werden vei brijzeid, en het verschijnsel bracht
grooten schrik teweeg.
Drie jonge afstammelingen van het vorsten
geslacht Rohan zijn te Weissenbach, in Neder-
Oostennjk, ten laste van de openbare liefdadig
heid gekomen. Het zijn de kinderen van piins
Jozef Rohan, die, tegen den zin zijner familie,
een jonge dame van burgerafkomst trouwde.
De moeder, prinses Anna Rohan geb Lincko,
is sinds eenige dagen spoorloos verdwenen, en
zij heelt de arme kleinen onder toezicht van
een kindermeid in groote ellende achtergelaten.
De prins leefde sinds gertiimen tijd gescheiden
van vrouw en kinderen. Waar hij thans is, weet
men niet.
Het wielrijden heeft, volgens het British Medical
Journal, ook deze groote deugd, dat het in
vole gevallen te beschouwen is als een genees
middel tegen liet gebruik van morphine.
Gelukkig is dat misbruik hier niet zoo sterk.
Maar elders helaas wel. »Te Chicago waren,"
