De Dames- en Kindermotie.
echter aanstonds maatregelen genomen om dezo
zwarigheden op te lossen tenminste om daarin
te gemoet te komen. I
De stoomtram van hier op Rotterdam, met j
welke men elke tvrintig minuten gelegenheid
heeft den tocht daarheen over Oud-Delftshaven, i
vice-versa, te ondernemen, blijft, niettegen-
staande de schitterende financieete resultaten van
de exploitatie, nog misdeeld van een bescheiden
comfort.
Arbeidende klasse. In uitzondering
van vele andere vaderlandsche gemeenten is de
toestand van de arbeidende klasse hier, ook dit
jaar, gunstig geweest. Werkloosheid werd nauwe
lijks aangetroffen. Da beste verhouding bestaat
tusschen de werkgevers en hunne arbeiders. Velen,
ook de Gemeente, deden hunne werklieden tegen
ongelukken verzekeren, of schreven den aan
nemers van hunne werken dezen maatregel voor.
Fabrieksn ij verheid. De fabrieksnijver
heid wordt alhier, na eene periode van stilstand,
allengs levendiger. Niet alleen wat de branderijen
aangaat, waarvan verreweg de meesten èn door
het bezigen van stoomkracht, èn door de ver
beterde werkmethode, belangrijk zijn verbeterd
en dus hare capaciteit hebben verhoogd,
maar verschillende fabrieken van anderen aard
hebben zich van buiten af, aangelokt door de
zeldzaam voordeelige gelegenheid, die deze ge
meente tot vestiging van takken van industrie
aanbiedt, bier gevestigd, of zijn daartoe in
onderhandeling.
Ambachtsn ij verheid. De ambachts
nijverheid leverde ruime stof tot tevredenheid op.
Kwam het enkele jaren geleden menigvuldig
voor, dat ambachtslieden van hier naar elders
vertrokken, om het hier niet te verdienen brood
te bekomen, thans is er eene verblijdende
kentering in den toestand van den ambachtsman
gekomen, en velen, die geruimen tijd, door den
nood gedwongen, elders bezigheden moesten gaan
zoeken, keeren thans terug.
Winkelstand. De winkelstand te dezer
plaatse blijft zich uitbreiden. Sierlijk ingerichte
en welvoorziene magazijnen en winkels houden
de concurrentie met de groote naburige stad,
en het schijnt niet zonder succes, vol.
St.-Antoniusgilde en de corpo
ratie der meters en wegers. De eerst
genoemde instelling, een nog bestaande uit
zondering op de voormalige gilden hier te lande,
telt 100 werklieden (zakkendragers). De
kolanmeters-wegers tellen 14 man; mot 4
noodhulpen; de graanmeters-wegers 18 man met
8 noodwegers.
De degelijke inrichting, vooral van het eerst
genoemde korps, een overblijfsel van organisatie
uit lang vervlogen tijden, strekt tot bewijs, dat
stichtingen van dien aard zoowel in het belang
van den werkgever als in dat van den werkman
zijn, en do wenschelijke sociale verhoudingen tot
haar recht kunnen doen komen. Het gilde, dat
onder toezicht van vijf Beschermheeren uit den
Handel staat, bezit een eigen pensioenfonds,
waaruit naar vermogen in de behoeften van zijne
invaliden wordt voorzien. Ditzelfde geschiedt ook
bij de meters en wegers van granen en kolen,
die ieder eene afzonderlijke corporatie uitmaken.
Het blijkt in het werkelijk belang van den
Handel te zijn, zoowel bet genoemde Gilde als
de corporaties der meters-wegers niet alleen
krachtig te handhaven, maar ook te begunstigen.
De laatstgenoemden zijn beëedigde personen,
door het Gemeentebestuur aangesteld; de eersten
verleenen hunne diensten geregeld, en tegen
vastgesteld tarief.
Telefoon. Het getal aansluitingen is toe
genomen. Ook voor intercommunaal verkeer.
De verlaging van den abonnementsprijs is
daarvan ongetwijfeld de oorzaak.
V i s s c h e r ij. De visscherij, voor enkele jaren
hier met zoovee! energie en moed aangevat,
heeft zich nog niet in de verdiende resultaten
mogen verheugen. De zeevisschenj «Schiedam"
had vier loggerswaarvan er twee verkocht zijn
om de ongunstige resultaten, en de beide
andere dit jaar niet ter vischvangst uitgezonden
werden. De maatschappij «de Hoop" heeft ar
twee, en éen sloepterwij! nog eene andere
reederij. van buitc-ri hier domicilie gekozen heb
bende, drie bommen uitzendt.
HOOFDSTUK I.
Fabrieks-Nijveriieid,
(Hier volgt de tabel van de in deze gemeente
zich bevindende 179 fabrieken en inrichtingen die
stoom of gas als beweegkracht gebruikenmet
227 stoomwerktuigen, vertegenwoordigende
14591/a paardekracht en 206 stoomketels.)
In het afgeloopen jaar werd vergunning ver
leend tot:
stichting van1 woonhuis, 1 houten loods, 1
houten stal, 1 kegelbaan, 1 houten zomer
huisje en 7 werkloodsen.
b. verbouw van: 12 winkelhuizen, 8 woonhuizen,
2 bakkerijen, 3 werkplaatsen, 1 slijterij, 1
keuken, 1 koffiehuis, 1 zeepfabriek.
c. bijbouw van 6 loodsen, 8 werkplaatsen, 2
schoollokalen, 3 keukens, 1 veranda.
d. herbouw van 1 mouterij en 2 stallen.
e. slooping van 3 woonhuizen en 1 mouterij.
In 1895 zijn door B. en W. de volgende ver
gunningen verleend
a. tot oprichting van 1 zoutraffiriaderij, 1 vet-
smelterij, 1 zeepfabriek, 1 stoomhoutzagerij,
en -kuiperij en -kisienmakerij, 5 slach
terijen, 1 Zweedsche-lucifersfabriek, 1 huiden-
zouterij, 1 kuiperij, 1 kacbelsmederij, 1
houtskoolbranderij, 1 brood- en koekbakkerij,
1 broodbakkerij met heeteluchtoven, 1 brood-
en beschuitbakkerij met dubbelen heetelucht
oven.
b. tot uitbreiding van 1 sodafabriek (2-maal),
2 branderijen, 1 glasblazerij, 1 bierbtouwerij
en van de stearine-kaarsenfabriek «Apollo".
c. tot plaatsing van1 stoomketel tot verwar
ming en tot het koken van eetwaren.
Op 31 December bedroeg het aantal bran
derijen enstoombranderijen 193,
dus zes minder dan ten vorigen jare, 1 ruwe-
spiritusfabriek, 1 alcoholfabriek en 1 ruwe-
spiiitus- en alcoholfabriek.
Er werden gefabriceerd 418,565,36 HL ge
distilleerd ad 50°/0 en uitgevoerd naar het
buitenland: 46,917,75 HL.
Deze laatste cijfers bedroegen ten vorigen jare
432,071,53 HL en 46,864,86 HL, zoodat de
fabricatie dit jaar minder, doch de uitvoer iets
meer was.
Er bestonden 48 m o u t e r ij e n, wier werk
zaamheden alleen dienden voor plaatselijke
consumptie. Ze worden over het algemeen met
moeite aan den gang gehouden.
De likeurstoker ij beteekende eveneens
weinig en vond haren afzet in onbeteekenende
hoeveelheden bij ooo plaatselijken kleinhandel.
Naar buiten ging er weinig.
De stoommolen «de West" vermaalde dit jaar
12,924,963 kilogr. rogge en mout en 1,494,514
kilogr. maïs.
De stoomkorenmoien «de Draak'' 6,974,571
kilogr. mout,5,768,291 kilogr. roggeen 4,681,262
kilogr. maïs.
De stoommolen «de Cycloop" 3,910,065 kilogr.
rogge, 3,383,010 kilogr. mout en 2,601,628
kilogr. maïs.
De molen van de spiritusfabriek der firma
Melchers vermaalde ongeveer dezelfde hoeveelheid
graan als ten vorigen jare, n.l. circa 9 millioen
kilogr.
De stoommolen «Nederland" zag dit jaar hare
werkzaamheden afgebroken door een brand, die
de geheels fabriek in de asch legde. Met kracht
is de opbouw echter weder ter hand genomen
en zal deze fabriek thans opnieuw in werking
gebracht worden, weder voorzien van machines
van de beste constructie.
Uit den aard der zaak kon dus dit jaar geen
opgave der exploitatie vei strekt worden.
De Bakkers- en Pelmolen had ge
regeld werk en een redelijk debiet.
De Stearine-Kaars en fabriek Apollo"
bleef hare gevestigde renommée allerwegen uit
breiden, zoodat de directie over den loop der
zaken gedurende het afgeloopen jaar tevreden
kan zijn. Dat geheels jaar was er druk werk.
Op 31 December 1895 waren 288 mannen en
jongens en 308 vrouwen en meisjes van welke
laatsten er slechts vijf te Rotterdam wonen
in haren dienst: dus te zamen het voor Schiedam
zeer belangrijke aantal van 596 werklieden.
De Fabrieken van Ole ine en Loog
hadden geregeld werk. De veranderde omstandig
heden door de afschaffing van accijns op zeep
en de scherpe concurrentie verminderden over
bet algemeeri den afzet niet.
De K u r k e n b n ij d e r ij e n werkten ge
regeld, vooral voor plaatselijk gebruik.
De Koperslager ij en moesten zich
doordien nu het inrichten der branderijen tot
vervaardiging van Weener of Schepgist afge
loopen is en er geen nieuwe fabrieken van dien
aard worden bijgebouwd tot reparatie en
ondeihoud van de bestaande bepalen.
De Fabriek van Stoom- en andere
Werktuigen, Stoomketelmaker ij,
en van gesmeed ijzeren Hekken en
fijne Smeedwerken van G. J. Vincent
Sc Co. verschafte in 1895 aan ruim 80 werk
lieden arbeid. Wel heeft zij te kampen met
concurrentie van elders, waar de loonen aan
merkelijk lager zijn, maar de soliditeit en de
fijne, artistieke afwerking van hare artikelen
moet haar op den duur het veld doen behouden
en den steun verzekeren van hen, die prijs stellen
op de bescherming van zulk een tak van vader
landsche nijverheid en kunst, als hare hekken,
uithangborden, lichtkronen kandelabres enz. met
roem vertegenwoordigen.
De Inrichting tot herstel van
stoom- en andere werktuigen van
den heer Frans van Dijck bepaalde zich voor
namelijk dit jaar tot het herstellen uf vei vaar
digen van bascules en balansen.
De Fabrieken van dien zelfden aard van
de firma's Ingelse en Van Dijk werkten ook dit
jaar zeer gunstig en breidden zich uit.
Ditzelfde kan gezegd worden van de Fabriek
van Koper-, Lood- en Zinkwerken
van den heer Kemp,welke ook speciaal ingericht
is tot het slaan en schoonmaken van Nurton-
welien.
De Sodafabriek der firma Dury en Ham
mes zag sinds hare oprichting den ln Januari
1894 haar debiet zóo toenemen, dat ze sedert
in capaciteit meer dan verdubbeld is.
Zij had dit jaar doorloopend 16 werklieden in
haar dienst.
De Kartonnagefabriek sNeerlandia"
ziet hare clientee'e toenemen en werkt mede
met succes.
De Stoomgrutterij van den heer G. M.
Ham bleef ook dit jaar hare reputatie handhaven,
en voorzag geregeld tal van, ook elders wonende,
afnemers.
De Bierbrouwer ij, Ijsfabriek en
A z ij n m a k e r ij van de firma J. M. van der
Schalk Co. zag haar gevestigde renommée ook
dit jaar weder toenemen. De resultaten in 1895
met de brouwerij verkregen waren zeer gunstig
ondanks de toenemende concurrentie vermeer
derde het debiet belangrijk zóo, dat de firma
zal genoodzaakt zijn, weder eenige uitbreiding
aan hare fabriek te geven.
De azijnfabriek werkte geregeld en bet daar
mede verkregen resultaat was bevredigend.
De Fabriek van droge en natte
Gasmeters van de firma Bryan, thans
ook ingericht tot het vervaardigen van munt
gasmeters werkte geregeld met 8 man en
zag haar debiet toenemen.
Da Mandenmaker ij en konden zich
nauwelijks stationnair houden. Do tegenwoordig
zoozeer toegenomen verpakking van gist in
kistjes deed en doet baar voortdurend terrein
verliezen.
De Zakkenmakerijen hadden weinig
nieuw weik en moesten zich meest met reparatie-
of verstelwerk bezighouden.
De Touwslager ij is sinds jaren van geen
belang meer.
De Z a 1 m r o o k e r ij is in de laatste jaren,
niettegenstaande de alom bekende fijne bewerking
van haar artikel, op éene hoogte gebleven. Sinds
de sluiting van het zalmtractaat is deze tak van
Oudhollandsche nijverheid hier zeer belangrijk
verminderd, en dwingen de zoozeer verminderde
vangsten haar menigmaal tot staking harer
werkzaamheden.
De Sigarenfabrieken hadden dit jaar
een vrij voordeelige exploitatie te vermelden.
Ook de K u i p e r ij e n verkeerden, bij het
vorige jaar vergeleken, in iets beteren toestand
zij het dan ook minder door plaatselijke orders,
dan door die uit den vreemde of door consignatie.
De Fabriek voor machinale be
werking van hout en machinale
k u i p e r ij had dit jaar een geregelden afzet.
De Houthandel breidde zich uit en
floreerde.
De Kistenmaker ij en hadden geregeld
werk echter meer voor de gistpakkerij dan voor
de distilleerderij tot het maken van kelderkisten
ter export.
De Boekdrukker ij en, waaronder die
van de firma Roelants een eerste plaats inneemt,
werkten geregeld en niet ongunstig.
De Schiedamsche Alcoholfabriek
heeft haren omzet in 1895 gebracht tot 17074
I1L gedistilleerd ad 50 tegen 10920 HL van
50 in 1894.
Gas- en Waterleiding. In 1895 wer
den aan deze stedelijke fabrieken verwerkt 61812
HL New Peltnn Main- en Alma-gaskolen, waaruit
werden verkregen 1393801 kubieke meter gas.
In datzelfde jaar werd 1970078 kubieke meter
water opgepompt.
Het totaal der aansluitingen aan de water
leiding bedroeg op 31 December 2398; en
dat der aangesloten perceelen 5688.
Visscherij.
De Vennootschap «Zeevisscherij Schiedam" zag
zich door den ongunstigen loop van zaken dit
jaar genoodzaakt tot liquidatie over te gaan.
De Reederij »de Hoop" heeft twee loggers en
éen sloep in de vaart.
De Reederij van A. van der Toorn, zich van
Scheveningen hier gevestigd hebbende, drie
bommen.
Wordt vervolgd.)
Fractische handleiding hij het ver
vaardigen van boven- en onder
goed voor Dames en Kinderen.
Onder Redactie Tan ALIBA VERHOOP.
(UitgeversNijgh Van Ditmar te Rotterdam.)
IHIIOIID van A'o. 52:
Afdeeling Kinderkleeding. 12 Gravures met
beschrijving, voorstellende: No. 1. Elegante
blouse voor meisjes van 1314 jaar. No. 2.
Zomermantels voor meisjes van 411 jaar.
No. 3. Blouse pakje voor knaapjes van 23
jaar. No. 4. Achterzijde van het blouse-pakje
op plaat 3. No. 5. Kragen voor kleine jongens.
No. 6. Doopjurk. No. 7. Sporthemd voor
jongens van 1415 jaar. No. 8. Sportinsigne.
No. 9. BE. Monogram in platte-steek-borduur-
sel. No. 10. Nachtpon voor meisjes van 68
jaar. No. 11. Sportpetje voor jongens van
1014 jaar. No. 12. Jurk met kanten kraag
voor meisjes van 89 jaar.
Afdeeling Damcsktecding. 8 Gravures met
beschrijving, voorstellendeNo. 1. Japon van
fantasie-foulard. Nu. 2. Corsage van taffetas,
No. 3. Zomermantels (tengere gestalte.)
No. 4. Elegante peletines. No. 5. Corsage
van gestreepte zijde. No. 6. Zomerblouse voor
jonge dames. No. 7. Toilet van effen en
gespikkelde zijde. No. 8. Corsage met fichu
gegarneerd.
Modekroniek. Correspondentie. Raad
gevingen. Bericht. Feuilleton. Adver-
tentién.
Knippatronen. Elegante blouse voor meisjes
van 1314 jaar. Korte mantel voor meisjes
van 45 jaar. Mantel van beige-cheviotte
voor meisjes van 67 jaar. Matrozenmante!
voor meisjes van 9 10 jaar. Korte mantel
van grijs laken voor meisjes van 1011 jaar.
Blousepakje voor knaapjes van 23 jaar.
Kragen voor kleine jongens. Doopjurk.
Sporthemd voor jongens van 14'15 jaar.
Nachtpon voor meisjes van 68 jaar. Sport
petje voor jongens van 1014 jaar. Jurk
met kanten kraag voor meisjes van 89 jaar.
Corsage van taffetas voor dames. Zomer
mantel niet revers. Loshangende mantel met
overslag gesloten. Beide voor tengere ge
stalten.) Pelerine met broderies versierd.
Zomerblouse voor jonge dames. Marie-Antoi
nette-fichu,
