A0. 1896.
Woensdag 17 Juni.
N°. 9067
Tweede Blad
Vijftigste
Jf aargang.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Dinsdag,
Binnenla Is l
UITGEVËV JT ODÉ.
Abonnementsprijs, per kwartaal
Franco per post, door liet gelieele Rijk
Afzonderlijke noinmers
f 1.85.
- 2.50.
- 0.10.
BUREAU: BOTKBSTBA Af fO.
knvERTENTiEPRUS van 110 gewone regels met
inbegrip van eene CourantJ 1.10.
Iedere gewone regel meer- 0.10.
HniPMAAi. geplaitst wonlt tegen TWEEMAAL berekend.
TWEEDE KAMER DER STATEN-GENERAAL.
Kieswet-amendementen.
De regeering heeft een nieuwe nota van
wijziging ingezonden.
Eenige der wijzigingen strekken om de be
voegdheid der kiezers in de zittingen ter
opmaking van het resultaat van stemmingen
nader te preciseeren.
De regeling der termijnen voor de vast
stelling van de lijsten van hoogstaangeslagenen
is gewijzigd met het oog op het bij de kiezers
lijsten aangenomen beginsel, dat de eerste
rechterlijken beslissing aan de periodieke
verkiezing behoort vooraf te gaan.
De overige wijzigingen zijn ten deele het
gevolg van de aanneming van hetamendement
Farncombe Sanders op art. 28. Ten deele
strekken zij tot opheffing van bezwaren, op
welke de aandacht gevestigd is.
De voornaamste der eerstgenoemde wijzi
gingen luiden
»Door de in het lokaal aanwezige kiezers
kunnen bezwaren worden ingebracht."
»Het hoofdstembureau kan, hetzij ambs-
halve, hetzij naar aanleiding van een, met
opgave van redenen, gedaan verzoek van een
of meer kiezers eene nieuwe opening der
stembiljetten, zoowel uit alle, als uit een of
meer stemdistricten bevelen".
Verder wordt voorgesteld aan art. 15G toe
te voegen een nieuw lid, luidende als volgt
aVoor zoover de bepaling van den tijd voor
die verrichtingen aan het openbaar gezag is
opgedragen, worden daarvoor geene Zondagen
of algemeen erkende christelijke feestdagen
aangewezen."
De heeren Gerritsen en De Boer hebben
eenige amendementen ingediend op art. 160,
en een nieuw art. voorgesteld.
Volgens hunne toelichting is de strekking
dezer amendementen geen andere dan aan de
bezwaren tegemoet te komen van hen, die na
aanneming van art. 160 het daaropvolgend
art. 161 in strijd zouden achten met de grond
wet en door verwerping van dit laatste art.
het uitzicht op eene zeer matige uitbreiding
van het kiesrecht, voor de verkiezing van
1897, zouden verijdelen.
Wordt de voorgestelde wijziging van art.
160 aangenomen, dan zal, wegens den aan
slag naar een of meer der grondslagen van
de vigeerende personeele belasting, geen kies
recht worden toegekend en kan dan tegen
handhaving van artikel 161 geen bedenking
rijzen.
Van den anderen kant dient dan echter
ook eene bepaling in de plaats te treden,
waardoor degenen, die volgens het wetsont
werp ambtshalve op de kiezerslijst zouden
geplaatst worden, daarop zonder veel omslag
kunnen komen. Met de voorgestelde amende
menten, meenen de voorstellers, zal dit doel
worden bereikt terwijl daaraan bovendien
het voordeel is verbonden dat zonder fae-
teekenende uitbreiding der administratieve
werkzaamheden of verhooging van kosten,
aan de personen, die krachtens artikel '1 b
de kenteekenen van kiesbevoegdheid bezitten,
de aangifte om op de kiezerslijst te komen
voor den eersten keer zeer wordt verge
makkelijkt.
Voor het geval de invoering der nieuwe
personeele belasting nog eenige jaren achter
wege blijft, kari met de voorgestelde regeling
worden volstaan, dewijl het geplaatst blijven
op de kiezerlijst, wanneer men er eenmaal
op is, by deze wet is geregeld.
Met het nieuwe artikel 160bis wordt be
oogd liet toezenden aan den burgemeester
van eene opgaaf der aanslagen in de directe
belastingen, voor het formulier, in artikel 160
genoemd, wordt verzonden.
De voorgestelde wijziging van artikel 161
heeft ten doel de tijdelijke uitzonderingsbe
paling ook aan do loon- en examen-kiezers
ten goede te doen komen.
Mond- en klauwzeer.
Uit eene door den minister van binnenl.
zaken overgelegde nota blijkt, dat sedert 18
December 1893 tot 18 Mei 1896 nog 122
ziektegevallen zijn voorgekomen (te Anrlander-
veen, Rietveld, Zwijndrecht, N.-Amstel, Over-
schie, Bleskensgraaf, Buren (tweemaal), War
mond, Schiedam, Bunschoten, Melissant, Over-
schie, HtUegom en Rotterdam) en dat des
wege zijn afgemaakt 543 runderen, 12 kal
veren, 40 schapen en bokken en 629 var
kens, totaal 1224 beesten.
In iedere gemeente heeft de maatregel
slechts beesten betroffen, die, zoo zij al niet
aan denzelfden eigenaar toebehoorden, zich
toch op éen stal of hoeve bevonden.
De beide gevallen te Buren kwamen, met
een tusschenruimte van 15 dagen, bij ver
schillende veehouders voor en stondeD, naar
't oordeel van den districls-veearts, met
elkander in geenerlei verband.
Of het mond- en klauwzeer zonder toepas
sing van het stelsel van afmaking meerdere
uitbreiding zou gehad hebben dan thans is
waargenomen, is bezwaarlijk te zeggen een
feit is het, dat de ziekte steeds tot spora
dische gevallen beperkt is gebleven en dat
het veeartsenij kundig staatstoezicht nimmer
eenig verband tusschen de gevallen in de
verschillende gemeenten heeft kunnen ont
dekken.
SCHIEDAM, 16 Juni 1806.
Het maand-overziclit van de opbrengst van
's rijks middelen steekt ongunstig af hij zijn
voorgangers. De jongst verloopen Mei-inaand
n.l. bleef ruim een half millioen ten achteren
tegenover dezelfde maand van verleden jaar.
De achteruitgang begint al dadelijk bij de
directe belastingen (grondbel., personeel, be-
drijfs- eu vermogensbelasting) welke allen
met een lager cijfer op de lijst voorkomen
dan verleden jaar tot een gezamenlijk bedrag
van f 273,000. Ook de meeste accijnzen ver-
keereri in hetzelfde geval. Voor de suiker
bedraagt het nadeelig verschil tegenover Mei
1895 f189,000; voor den wijn f19,000;
gedistilleerd f62,000; geslacht f 2000. Alleen
het zout en bieren en azijnen waren respec
tievelijk f'17,000 en f11,000 hooger. De
indirecte belastingen verkeerden in hetzelfde
ongunstige geval als de accijnzen. Drie eindig
den de maand met een manko, bedragende
f 18,000 voor de zegelrechten, f45,000 voor
do registratierechten en f 2000 voor de
hypotheekrechten. Slechts een in deze rubriek
(steeds de wisselvalligste in opbrengst) het
recht van successie, overschreed het cijfer
van de Mei-maand 1895 met f55,000. De
domeinen bleven f 167,000 ten achter. Wat
de posterijen vooruit zijn, ging bij de tele
grafen weer vei loren, n.l. f 11,000. De staats
lotetij die verleden jaar Mei niets gaf, staat
nu in de jongst verloopen maand geboekt
met f 79,000. De rechten op den invoer
gaven weer een avans van f 94,000 evenzoo
de loodsgelden van f7000.
De totale ontvangst in Mei j.l. bedroeg
f9,757,5 47.56Vs tegen f 10,273,305.42Va in
Mei des vorigen jaars, terwijl de opbrengst
gedurende de eerste vijf maanden dezes
jaars bedroeg f 50,149,128.39'/s tegen
f 47,060,023.42 Vi in hetzelfde tijdsverloop van
'1895.
Op 1 Juni j.l. was aan de Nederlandsche
.*31m[i. wegens te verstrekken '-oorschotten, in
onderpand gegeven een bedrag van f 6,000,000,
in schatkistbiljetten, en in omloop een bedrag
van f13,000,000 in scliatkistpromessen.
De minister van financiën maakt bekend,
dat het saldo van 's rijks schatkist op 13
Juni bedroeg
bij de Nederlandsche Bank 1,512,883.30'/s
en bij de betaalmeesters - 1,688,772.23
Te zamen 3,201,657.53Va
De kansen der kieswet.
Het Handelsblad berekent als volgt de
kansen der kieswet
Artikel 1 is aangenomen met 62 tegen
36 stemmen.
Onder die meerderheid van 62 stemmen waren
23 van katholieke leden. Van dezen hebben
gisteren 21 zich verklaard voor hot door den lieer
Harte losgelaten, maar door den heer Bahlmann
opgeraapte amendement over den opkomstdwang.
De heer Harte heeft bij het intrekken van zijn
vooistel de plechtige vei klaring doen hooien, dat
hij en zijn medestanders nu tegen de geheele
kieswet zulien stemmen.
Sluiten zich nu de 36 tegenstemmers van
artikel 1 bij de/e 21 katholieke fiondenrs aan,
dan valt het ontwerp-Van Houten met 57 tegen
ongeveer 40 stemmen.
Het lot der kieswet is thans derhalve in han
den van de 36 leden, die zich tegen artikel 1
hebben verklaard, althans van een gedeelte dier
afgevaaidigden. Slechts een tiental van hen be
hoeft ten slotte zich bij de regeling neer te
leggen, om de schaal, zij het ook met geringe
meerderheid, ten gunste van het ontwerp te doen
overslaan.
Naar alle waarschijnlijkheid zal dit inderdaad
het geval zijn en zal de meerderheid voor het
ontwerp vermoedelijk nog grooter zijn dan een
paar stemmen.
De minderheid bij art. i was uil zeer ver
schillende elementen saamgesteld. De grootste
helft (19) bestond uit de geavanceeid liberalen,
voor wie de uitbreiding niet ver genoeg gaat, en
waarbij zich 8 anti revolutionnairen van de fractie-
Kuyper en (ie 3 radicale Kamerleden hadden
aangesloten, te zamen 30. De overige zes tegen
stemmers achtten het kiesrecht, in art. 1 om
schreven, te uitgebreid. Tot dut kleine ginepje
bobooien 4 conservatief liberalen, 1 kaliiuiiek en
1 anti-revolutionnair; van de meesten hunner is
het wel niet te verwachten dat zij vrede hebben
met een kieswet, die naar hun inzien veel te
ver gaat.
Anders zullen hoogstwaarschijnlijk niet wei
nigen oordeelen onder liet 30tal, die juist om
de tegenovergestelde reden hun stem aan artikel
1 hebben onthouden. Door zich tegen die ge
wichtige bepaling van de geheele regeling te
verklaren, hebben zij getuigenis afgelegd van
hun beginsel. Zij wisten echter tevens, dat zij
aldus niet het geheele ontwerp in gevaar brach
ten bet was zeker dat de groote meerderheid
zich vóór art. 1 zou verklaren.
Anders zal het nu bij de eindstemming we
zen. Een derde gedeelte der voorstemmers van
art. 1 zal afvallig worden, ais zij zich aan het
dreigement van den heer Harte houden. Dan
beteekent het stegen" der liberale en anti-
revolutionnaire linkerzijde den val van het ont
werp.
Maar hot llbl. meent stellig dat niet allen
daaitoe willen meewerken, omdat de kans op
totstandkoming van een kieswet naar hun in
zicht, zoo bijzonder gering is.
Ilun stemmen tegen het ontwerp zoover-
volgt het blad kan dus enkel het gevolg
hebben, dat niet enkel een zeer uitgebreid kies
recht zooals zij 't wenschen, noch thans, noch
in de eerste jaren woidt verkregen, maar dat
de aanzienlijke uitbreiding, welke nu te verkrijgen
is, achterwege blijft.
Zulk een possumusof alles öf nietsmoge
voor heethoofden, dwepers of politieke specu
lanten aantrekkelijkheid hebben, ernstige staats
lieden bedenken zich wel tienmaal, alvorens zij
hun land aan de gevolgen van dergelijke politiek
prijsgeven.
De houding, door den heer Schaapman bij dit
ontwerp aangenomen, komt ons voor de juiste
te zijn.
Hij behoortzooals hij in de vergadering van
28 Mei zeideutot de verslagenen van 1894"
evenals wij en de linkerzijde der Tweede
Kamer. Maar hij acht het plicht, deze regeering
de gelegenheid te geven tot een eerlijke proef
neming.
Tot het mogelijk maken van die proefneming
kannen ook de geavanceorden, zonder gemoeds
bezwaar, medewerken. In alle geval zal het ont
werp hot keizerskorps aanstonds zeer belangrijke
uitbreiden en een groot getal weiklieden zal er
in worden opgenomen. Men late den tijd beslis
sen, of die uitbreiding al dan niet voldoende is
om lang ongewijzigd te kunnen blijven.
Omtrent het uiteengaan van de club der
groep-Borgesius in de Tweede Kamer deelt
de Ilaagsche correspondent der JST. dl. Ot.
mede:
De groep had zich indertijd geconstitueerd
op den grondslag eener tweede kiesrecht-
uitbreiding naar de beginselen van het ont-
werp-Tak, Langzamerhand bleek het nu dat,
zonder dat de band feitelijk verbroken werd,
de laatst gehouden vergadering was zelfs
bijna voltallig gaandeweg de houding van
meerdere leden der groep niet geheel in over
eenstemming bleef met de grondgedachte,
waarmee men bijeen was. In dat feit werd
aanleiding gevonden tot de meening, dat de
groep als zoodanig niet genoegzame kracht
meer kon ontwikkelen voor eene duurzame
eenheid van optreden, en dat gaf den doorslag
voor een zonder eenigen strijd aangenomen
