A". 1896.
N°. 9092
Eerste Blad.
Be arMMevepi in SÉiedat
Woensdag 22 Juli.
ij f t i g s t J aargang.
Verschijnt dagel ks, uitgezonderd Dinsdag,
UITGEVER: J. ODÊ.
Builenl au dsclie Berichten.
COURANT.
Abonnementsprijs, pep kwartaal
Franco per post, door het geheele Rijk
Afzonderlijke nommers
f 1.85.
- 2.50.
- 0.10.
B D B E A V BOIEB 1 T ft A .1 ?0.
AnvERTENTiEPRusvan 110 gewone regels nae
inbegrip van eene Courant1.10.
Iedere gewone regel meer0.10,
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
II.
In ons hoofdartikel van 10 dezer somden
wij op, wat voor een grondige verbete
ring van de verhouding tusschen arbeid en
kapitaal noodig is. Maar tevens gaven wij te
kennen, dat de verwezenlijking ons onwaar
schijnlijk lijkt, gegeven de industrieelen ge-
lyk zij nu eenmaal zijn. Thans willen wij op
eenige voor de hand liggende hervormingen
wijzen, die niemand meer veeleischend in de
ooren klinken, zelfs niet den werkgever, die
eenig gewoon menschelijk gevoel bezit en
begrijpt, dat niet het maken van winst zijn
hoogste doel wezen mag, maar het goed en
weldoend gebruiken van de groote macht, die
hij door zyn positie oefent over zijn werk
nemers. Den werkgever is niet alleen het
beheer en de zorg over het kapitaal toever
trouwd, maar evenzeer over den arbeid en de
menschelijke voort-brengers daarvan. Het be
drijf legt niet alleen beslag op de krachten
de kennis van den arbeider, maar als
onafscheidelijk daaraan verbonden op zijn
ziel en op zijn lichaam en oefent daardoor
weder zeer grooten invloed op het gezin en
de maatschappij, waarvan hij éen der
deelen is.
A. Er behoort een veel inniger verhouding
te zijn tusschen werkgever en -nemer.
Zij behooren samen te werken tot éen doel,
en hoe zou dit mogelijk zijn zonder elkaar
te kennen, eikaars wenschen en bedoelingen
en eigenaardigheden Er bestaan tusschen
beide partijen zeker tegenstrijdige belangen
wordt nu niet naar hooger eenheid gestreefd,
hoe dan een vijandelijke verhouding te
ontgaan en dus benadeeling van beide partyen?
Leerzaam is in dit opzicht sApollo" ge
weest. Vóór de staking was het standpunt
der directie, dat er geen grieven bestonden,
dat alles in de beste orde was. En nog geen
week later erkende zij met klinkende daden,
dat veel veranderd en verbeterd moest en kon
worden. Zy heeft niet gedaan als zoovelen
uit koppigheid het eerst ingenomen standpunt
handhaven tot schade van werklieden èn
aandeelhouders; zy heeft haai- eigenliefde
weten te overwinnen; dit strekt haar zeker
tot eer. Maar zou zulk een onbekendheid met
den feitelyken toestand mogelijk zyn geweest,
indien beide partijen inderdaad toe
gankelijk voor elkaar waren geweest? Na
tuurlijk neen. De directie heeft verklaard,
dat ze nstellig genaakbaar" voor de werklui
iswij denken er niet aan die verklaring in
twijfel te trekken; niemand trouwens zal
een oogenblik gedacht hebben aan een stellig
verbod ooit eenen directeur te genaken. Maar
wie weet hoe moeilijk het den werklui valt,
om redenen van tijd en plaats en beschroomd
heid, een patroon aan te spreken en hoe
dikwijls grieven practisch gesproken
slechts door den trechter of in tegenwoordig
heid van baas en opzichter tot den patroon
kunnen komen, terwijl die grieven dikwijls uit
den aard juist baas en opzichter betreffen,
die zal een officieele genaakbaarheid slechts
een schijntje meer dan schijn noemen.
Noodzakelijk is een waarlijk tegemoetkomende
houding van den patroon en waar door de
talrijkheid van het personeel een regelmatig
verkeer met elk lid onmogelijk is, daar moet
een vertegenwoordiging zijn, die de
belangen en grieven langs regelmatigen weg
tot het hoofd kan brengen en ook in andere
opzichten gedachtenwisseling, overleg en sa
menwerking mogelijk maakt.
Een goede verhouding kan op alle andere
factoren van den arbeid invloed oefenen.
Immers de werkgever, hoe scherp van blik
ook en hoe hervormingsgezind, kan niet alle
misstanden door eigen aanschouwing ont
dekken.
B. Goed ingerichte werkplaatsen, behoor
lijk verlicht en geventileerd, kunnen billijker
wijze worden verlangd, uitzonderingsgevallen
daargelaten. De werkman brengt daar zulk
een groot deel van zijn leven door, dat ze"
belangrijken invloed hebben op zyn physieken
toestand. Een goede werkplaats vermeerdert
en verbetert liet product en zal vaak een
financieel verstandige uitgaaf zjjn. In
de inspecteurs van den arbeid heeft men op
dit punt deskundige en welwillende raad
gevers.
C. Een beperkte werktyd met Zondagsrust
is van 't allergrootste belang. Hij heeft invloed
op de hoeveelheid en hoedanigheid van het
product, op den gezondheidstoestand van den
arbeider, zijn verhouding in 't gezin en in de
maatschappij. De eisch van een achturigen
werkdag moge overdreven zyn, hij heeft een
diepen grond en een eerbiedwaardigen oor
sprong. Wij zouden zeggen, dat 10 uren
werkeljjken arbeidstijd met geheele Zondags
rust geen overdreven maximum is. Hoever,
oneindig ver is onze stad van dien wensche-
ljjken toestand verwijderd?
Wij weten, dat ook het bedryf zyn eischen
heeft, maar evenzeer dat met goeden wil en
verstandig overleg het ideaal heel wat ge
naderd zou kunnen worden. Men rekent nog
veel te veel met den regel van drieëneen
mensch doet waarlijk in 16 uren niet dubbel
zooveel als in 8 Kortweg schandelijk is
het te laten arbeiden 36 uren achtereen,
zelfs al wordt dit niet bevolen maar toege
staan en al gebeurt het by uitzondering.
Maar die niet strikt noodig 14, 16,
18, 24 uren laat arbeiden, susse nu zijn ge
weten niet met nog ergerlyker gevallen, »vant
ooï zulk een werktijd is reeds onverant
woordelijk, omdat hij de krachten uitput en
geen gelegenheid laat voor huiselijk verkeer
en voor hooger leven. (Slot volgt.)
(l Wij raden zeer aan de lezing en overdenking
van „Do verkorting van den arbeidsdag" door
mr. Den Tex, met talrijke voorbeelden uit de
practijk van die niet-cvenredigiftid.
ENGELAND.
De minister van koophandel, Ritchie, heeft
in het Lagerhuis verklaard, dat hij een ont
werp zal indienen tot invoering van het
metrieke stelsel.
In het Lagerhuis verklaarde de minister
van koloniën Chamberlain, gisteren dat de
directeuren der Chartered Company aan
Cecil Rhodes zijne bevoegdheden hebben ont
nomen. Ik geloof niet, zeide de minister, dat,
bi den staat van crisis waarin de opstand
in Matabelenland nu verkeert, het oogenblik
gunstig is om het vraagstuk te overwegen
van ie verandering die er zou moeter ge
bracht worden in het stelsel van het bestuur
der territoriën van de Company.
Het proces van Jameson en zijne vijf mede
beschuldigden heeft gisteren bij het hoog
gerechtshof voor den lord opperrechter van
Engeland Russel een aanvang genomen. De
advocaat der verdediging sir E. Clarke pleitte
de nietigverklaring van de acte van beschul-
i ging als zijnde onbepaald en dubbelzinnig.
De gerechtszaal was vol.
Na de repliek van den advocaat-generaal,
de argumenten van Clarke bestrijdende, is
de behandeling van Jameson's proces tot
heden verdaagd.
Uit Londen wordt gemeld
Verschillende lezingen doen hier de ronde
over den juisten tekst van het rapport, door
de commissie van onderzoek uit het Kaapsche
parlement uitgebracht over Jameson's inval.
Volgens de eene lezing behelst het rapport,
dat de Londensche directie van de Chartered
Company van den aanslag afwist en door
tusschenkomst van haar Kaapsch agentschap
geld daarvoor beschikbaar gesteld, maar dat
Rhodes naderhand een cheque daarvoor afge
geven heeft. De commissie is echter eenstem
mig in hare bevinding, dat Rhodes weken
lang Jameson's schelmstuk met Beit en
Harris heeft voorbereid. Weliswaar liet Rhodes
den 29n December aan Jameson seinen, dat
hij Jameson's plan van inval afkeurde, maar
dit scheen meer op de ontjjdigheid van den
lag van inval te slaan dan op het plan zelf.
Het telegram van Rhodes werd om voor de
ommïssie onbegrijpelijke redenen den 30n
December achtergehoudende telegraaf werkte
toen nog. De commissie wijst ook op de om
standigheid, dat Rhodes den 30n December
van Kaapstad wegbleef en zyne medeministers
onkundig liet van gebeurtenissen, waarvan
h alles afwist. De commissie besluit, dat de
rol, die Rhodes gespeeld heeft, onvereenig-
baar was met zijn eerste-ministerschap. De
commissie betreurt, dat Rhodes niet voor haar
verschenen is om inlichtingen te geven.
De Times zwijgt over het rapport.
DUITSCHLAND.
Blijkens mededeeling in de Beichsanze.iger
heeft het dienstjaar 1895/96 aan gewone
ontvangsten 26,227,487 mark meer opgele
verd dan bij de begrooting geraamd was.
Van dat t edrag is 1,357,796 mark aange
went tot dekking van meerdere uitgaven en
zal. krachtens de wet van 16 April j.l., 13
millioen worden aangewend tot delgin van
rijksschuld, zoodat nog een saldo van
11,869,691 mark beschikbaar is.
ITALIË.
Markies Visconti Venosta heeft de porte
feuille van buitenlnndsche zaken in liet nieuwe
ministerie aanvaard. Waarschijnlijk zal hij
heden door den koning, die dan uit Monza
terugkeert, beèedigd worden, en nog lieden
zou bet ministerie voor de Kamers optreden.
Volgens de Matin heeft Visconti Veno»ta
de portefeuille van buitenlandsche zaken
slechts aangenomen onder uitdrukkelijke voor
waarde, dat D Rudini wat meer naar rechts
zou sturen en een lid der rechterzijde tot
onder-secretaris van staat zou benoemen.
Io de eerste vergadering der Kamer zal
Di Rudini zijn ministerieel programma voor
lezen en daarby vooral den nadruk doen val
len op de militaire kwestie en den buiten-
landschen toestand.
Het taliaanscft 'unesisch handelsverdrag
is voor zes maanden verlengd. De Tribuni«
ziet daarin eene beleefdheid van Frankrijk
oor den lieuwen Italiaanschen minister van
uitenlandscbe zaken en maakt zich nu reeds
beangst over liens Fransche sympathieën.
De heer Villa, voorzitter der Italiaansche
Kamer, heeft aan den secretaris der inter
parlementaire conferentie, welke te Budapest
zal w -den gehouden, zijn adhaesie betuigd en
beloofd aan het congres deel te nemer;:
SPANJE.
De minister van binnenl. zaken, Cos Gayon,
heeft verklaard, dat hij het drijven en wer
ken der vrijbuiters in Spanje kent en gade
slaat. Zoodra de gelegenheid gunstig is, zal
de justitie tot vervolging overgaan.
De moeders van de naar Cuba vertrekkende
Spaansche soldaten hebben bij de regeering
protesten ingediend tegen het zenden van ver
sterkingen. Men gelooft, dat de viouwen zijn
opgestookt door de agenten der Cubaansche
opstandelingen.
De New- York Herald bevat een telegram
van zijn correspondent te Key West, gedag-
teekend 18 Juli, meldende, dat aan een Spaan-
sche legerafdeeling onder generaal Saurez
Inclan den Ion van deze maand by een ver
sterkt! stelling van Maceo in de provincie
mar del Rio op Cuba een zware nederlaag
is toegebracht. De Spanjaarden moeten veer
tien officieren hebben verloren en driehonderd
doodet en gekwetsten tellen. Het gerucht
gaat, dat generaal Inclan gevangengenomen
is en in gijzeling wordt gehouden.
T R K IJ E.
Volgens de officieele opgave der regeering
hebben de ongeregeldheden in Armenië het
vorige jaar de meeste slachtoffers geëischt in
het vilajet Diarbekir. Daar werden gedood
523 Mahomedanen en 254 verwond, terwijl
641 christelijke Armeniërs om het leven
kwamen en 379 dunner wonden bekwamen.
In het vilajet Bitlis kwamen verleden jaar
152 muzelmannen en 229 christenen m,
terwijl gewond werden 180 Mahomedanen
en 117 Armeniërs.
In het rapport der Europeesche consuls te
Kanea wordt van de jongste gebeurtenissen op
Kreta het volgende verhaald:
