S P O It T.
Letteren, Kunst en Wetenschap.
K o I o n i n.
Onder w ij s.
Armenzorg.
Bechtzaken.
TI s s c li e r ij.
K. e r k ii i e h w s.
Marktberichten.
gïngspunt voor alle vooruitstrevend vrijzin
nigen zijn, en zij hoopt dan ook, dat de
algemeene vergadering der Unie door de
beraadslaging en vooral door de beslissingen
bewijzen zal, dat de Unie geen radicaal, maar
een liberaal program vaststellen en bindend
maken wil, dat zij vereenigingspunt wil wezen
voor de vooruitstrevend liberalen, niet voor
deze en de radicalen.
Anders oordeelt de (lib.) Nederlander. Juist
de critiek, die van onderscheiden kant in
kwam, levert het bind het bewijs dat het
complex van beginselverklaring, hervormings
program en platform de lijn tusschen de conser
vatief en de vooruitstrevend liberalen zuiver
heeft getrokken. Daardoor zullen de laatsten
bij de verkiezingen van '97, naast de andere
democratische groepen, optrekken als eene
verjongde partij, krachtig door eenheid van
willen en bedoelen. Te betreuren is echter
dat de definitieve oplossing van het kiesrecht-
vraagstuk op het program van urgentie niet
voorkomt.
De oud-minister mr. N. G. Pierson maakt
in het HU. zijne bezworen openbaar tegen
beide programma's. Wat tiet groote pro
gram betreft: aan de nadere regeling der
pachtovereenkomst zijn «groote bezwaren
verbonden", aan de mogelijkheid van welker
oplossing vele vooruitstrevende liberalen twij
felen van beperking van overmatigen ar
beidsduur, ook voor volwassen arbeiders, zijn
de voorstanders, onder hen die de zaak ern
stig bestudeerd hebben, niet talrijkover
verplichte verzekering, o. a. tegen de nadee-
len van ouderdom en invaliditeit wordt
«door liberaal gezinde mannen verschillend
gedacht"al degenen, die met den vollen
eisch van mininum-loon en maximum-arbeids
duur niet medegaan, te rangschikken onder
de conservatieven, is volmaakt willekeurig.
Wat aangaat het van staatswege te gemoet
komen aan de gemeenten in den druk ten
gevolge van de uitgaven in het rijksbelang,
er zijn er, die van oordeel zijn, adat het be
ginsel hier verkeerd is aangegeven". «On
billijker belasting" dan debietrechten, «kon
moeilijk worden uitgedacht." Belasting op
goederen in de doode hand «brengt geen
f 100,000 op, misschien op verre na niet".
Progressie bij de successierechten is «nog
niet rijp voor eene beslissing".
Ook het kleine program, waarvan de candi
date!! met volle overtuiging de urgentie moe
ten erkennen, bevalt rnr. P. niet. Dat her
ziening der armenwet, die inderdaad zeer
noodig is, in de eerste plaats zal moeten die
nen tot verzekering der samenwerking van
alle armbesturen, zullen ook vele radicale
hervormingsgezinden in dezen eene utopie
achten. Opheffing der schutterijen wordt door
menigeen, o. a. door den oud-min. Seyffardt
niet wenschelijk geacht.
Mr. P. waarschuwt zoowel voor het gevaar
om nieuwe denkbeelden voor te dragen als
onaantastbaar als voor dat van het scheppen
eener liberaal politieke orthodoxie. Hij zou het
volgende in overweging willen geven
Men onderwerpe de beide programma's aan
eene grondige herziening. Men late daaren
boven aan elke kiesvereen. uitdrukkelijk de
vrijheid om een candidaat, die de verlangde
verklaringen niet onvoorwaardelijk kan afleg
gen, des ondanks te stellen, indien hij door
zijn verleden, door den geest die altijd van
hem is uitgegaan, verder een sympathiek
candidaat wordt geacht te z'jn. Zoodoende
maakt men de beide programma's niet tot
een doode letter. Zij behoeden hunne waarde
namelijk als uitdrukking van iietgeen zeer
vele liberalen hier te lande wenscheljjk of
urgent noemen op dit oogenblifc.
Het H.blad zelf verk'aart met de beden
kingen van mr. Pierson ten volle in te stem
men en is overtuigd, dat deze uiting heeft
gegeven aan de bezwaren, die bij een groot
aantal waarlijk niet conservatiefgezinden bij
het lezen der verlanglijsten zijn opgekomen.
Als door een invoerrecht op tarwe van
f 3 de prijs van f5 op f8 kwam, dan 2ou
het resultaat daarvan naar het Ilandelsll.
becijfert aldus zijn
Dat van het Nederlandsche volk een belas
ting wordt geheven van f 19,500,000, waarvan
men een onevenredig groot deel (f 0,000,000)
aan ëen categorie van persoden (de graan-
verbouwende boeren) present geeft, terwijl
de rest aan de schatkist komt. Aangenomen
nu dat de staat die f 13,500,000 door be
lastingvermindering weer geheel kan terug
geven juist waar ze vandaan komen (hetgeen
niet waarschijnlijk is, want de groote massa
eet wel brood maar betaalt geen belasting),
dan nog blijft het eenige resultaat van het
beschermen^ recht van f3: Een cadeau van
f 0,000,000 gemaakt aan den Nederlandsehen
landbouw door het Nederlandsche volk.
Maar tevens beperkt men de koopkracht
van de honderdduizenden burgers, die voor
duurder brood een grooter deel van hun in
komen moeten uitgeven en noch als graan-
bouwers, noch als belastingbetalers iets terug
krijgen. Men belet hun daardoor dat deel van
hun inkomen voor andere benoodigdheden
uit te geven en brengt dus schade toe aan
tal van bedrijven, waarvan de afzet vermin
dert en waarin minder personen dan arbeid
kunnen vinden.
Het wielrijden is in Australië in den laatsten
tijd zeer toegenomen. Alleen in Victoria werden
verleden jaar 11.000 tweewielers ingevoerd, tegen
5000 voorverleden jaar.
De rijwielen zijn in Australië, bij de groote
afstanden en de dure vervoermiddelen, van groot
nut.
Dinsdag 17 Nov. zal te Utrecht liet 25-jarig
bestaan der Nederlandsche vereeniging voor
psychiatrie feestelijk worden herdacht. Prof. dr.
C. Winkler, voorzitter der vereeniging, zal eene
feestrede houden over shet psychiatrisch onder
wijs in Nederland". Voorts zullen dr. A. H.
van Andel en G. Jelgerstna voordrachten houden.
De geneesheer Toulouse is op den inval ge
komen te onderzoeken in hoeverre geniale men-
schen al dan niet als kranken of waanzinnigen
dienen beschouwd te worden. Het eerst object,
door den heer Toulouse gekozen, is de roman
schrijver Zola en deze heeft zich allerbe
reidwilligst tot het onderzoek geleend, want,
schrijft hij, hij verlangt niet anders dan de waar
heid te kennen en te doen kennen, ook om
trent zich zeiven. De uitkomsten zullen binnen
kort verschijnen in 't eerste deel van een werk,
getiteld s Enquête médicophycholoqique sur los
rapports de la supérioritê intellectuelle avee la
neuropathie. De beer Toulouse heelt bijstand
en voorlichting gezocht bij andere zaakkundigen
omtrent punten, waarover hij aan eigen kennis
twijfelde. Da gedweeë patiënt deed alles wat
men van hem verlangde. Hij liet zich meten
door Bertillon, gaf zijne hersens ten onderzoek
aan dr. Manouvrier, zond indruksels van zijne
vingers naar Londen oog-, oor-en scheikundige
sloofden zich af en bevonden o. m, dat deze
auteur, die in zijne wet ken het altijd zoo druk
heeft over reuken en geuren, een minder fijn
reukorgaan bezit dan het middenslag der ster
velingen.
De melodie van de zCannagnoIe", het bekende
revolutie-lied was, volgens Le Figarooorspron
kelijk een aan het hof gespeelde danswijs, door
koningin Marie Antoinette, te zamen niet hare
vriendin, prinses de Lamballe, gecomponeerd.
Van Trianon kwam de vroolijke melodie on
der het volk, en de danswijs der koningin werd
een krijgszang der revolutie, muziek bij den
doodendans van liet koningschap en het oude
Frankrijk,
Batavia, 6 October.
Afjeh.
Aan het verslag omtrent de voornaamste ge
beurtenissen in het gouvernement Atjeh en On-
derhoorigheden, lcopende van 20 tot en met
26 September, wordt door de Jav. Ct. het vol
gende ontleend
Groot-Atjeh. De rust in de IV en VI Moekims
werd niet verstoord nog steeds kwamen lieden
uit Lepong zich weder in hunne oude woonplaat
sen vestigen. Van vijandige benden werd bij de
vele patrouilles door deze stteken niets bespeurd.
We! werden weder, bij het doorzoeken van
eenige grotten in een heuvel ten westen van
Menasah Baroe, een elftal voorlaadgeweren ge-
gevonden. Ook de III Moekims Daroe en de
IX Moekims bleven niet onbezocht zoo maakte
de controleur van Kota Radja, door de hoofden
en eenige weinige gewapende» vergezeld, een
tournee door Moekim Djempit en bezocht
eene militaire patrouille de Pasar Lat»koenjit,
waar een groot aantal lieden werd aangetroffen.
Het bekende bendehoofd T. Gedong zou zich
met vrouwen en kinderen naar Daja aan de
Westkust begeven hebben.
Door Ketjiq Oemar van Lampisang werd een
aan zekeien Panglima Sum sin toebehoorend en
door dezen verborgen acblei Jaadgeueer gevonden
en ingelevetd.
Verschillende patrouilles dia in het gebied ten
Z.W. van ons bivak te Samahani werden ge
maakt, kregen vuur uit het heuvelterrein ten
gevolge waarvan op den Hen September een
iufandsch fuselier werd gewond.
Teneinde den vijand uit zijne vestingen in
het gebergte te verdrijven, rukten den löend.
a. v. een troepenmacht van ons bivak te Sa
mahani naar Tengkoe di Liwang uit. Zij be
reikte liet doel volkomen de ten Z. van ge
noemde plaats gelegen vestingen werden na vrij
hevigen tegenstand genomen en verbrand, waarbij
de vijand 9 dooden in onze handen achterliet,
waarvan 3 inwoners van Teuh en 0 Perideezen.
Een hernieuwde poging om T. Tjoet Lamten-
gah in handen te krijgen, mislukte wederom;
wei werd eene kleine verzameling hutten aan
getroffen en omsingeld en een 7-tal Atjehers,
die zich trachtten te verzetten, werd neergelegd,
maar later vernam men, dat T. Tjoet zich nog
dieper de heuvels in bevond. Van onze zijde
werden twee dwangarbeiders gewond.
Den 19en September ji, bezocht eene patrouille
marechaussees de Moekim Lamkrak en vond de
bevolking weder in de kampongs en aan het
bouwen van huizen. Een vijftal verdachte per
sonen weid gearresteerd en medegevoerd.
De in het vorige verslag gemelde aan den
Imam van Sihom opgelegde boete is reeds ge
deeltelijk betaald.
Ons bivak te Tjot Mantjang werd eenige malen
beschoten door kleine groepen kwaadwilligen, die
hunne verblijfplaatsen in de oostelijk van Clang
Bintang gelegen heuvels hadden.
Deze verblijfplaatsen werden daarna den I8en
September ji. opgezocht en verbrand zonder den
vijand zelf aan te treffen.
Den 21 en d. a. v. werden de heuvels ten
noorden van Tengkoe di Reloh doorzocht en hier
en daar een verlaten schuilplaats aangetroffen,
die verbrand werd.
Te Lamrabo werd onderzoek gedaan naar
wapens en munitie van wijlen T. Hoesin Long-
barah een 7-tal voorJaadgeweren werden inge
leverd.
Thans zijn de nog ontbrekende achterlaadge-
weren van Lam Nga bij het bestuur binnenge
komen.
De telefonische verbinding van Tjot Mantjang
met Tjot Iri kwam den 23en September jl. tot
stand.
Noordkust. Onze versterking te Spgli werd af
en toe beschoten zonder dat wij daardoor ver
lies leden. Ook werden in den nacht van 16
op 17 September eenige schoten op den Chi-
neeschen passer gelost door Atjehers, die zich
nabij de kwala Pedir ophielden.
Door de mata-mata's werd dit vuur beant
woord, waarop de kwaadwilligen spoedig aftrokken.
Nadat T. Bintara Paleuh met T. Bintara Ke-
marigan en Po Tjoet di Ramboeng te Bambi
eene ontmoeting had gehad, zijn de beide eerst-
genoemden te Segli aangekomen om nader over
de onderwerping van T. Bintara Paleuh te on
derhandelen.
De weersgesteldheid kenmerkte zich door groote
warmte en weinig regen.
Wat den gezondheidstoestand betreft, in de
laatste weken deden zich te lCota-Radja enkele
sporadische gevallen van cholera voor, ook bij
het garnizoen en meesttijds met doodelijken af
loop.
De ZtiidhölUndsche Gymnastiek-Onderwijzers-
vereeniging zal een algemeene vergadering hou
den op Zondag 29 dezer, te Schiedam.
Op de agenda komen o. a. van de volgende
punten voor Bespreking van het deel uit het
werk van dr. Lagrange «L'Hygiène de i'Exer-
cice cliez les Enfants et les Jeunes Gens", in
te leiden door den heer R. Koerselutan.
De oefettingSAtof der lagere school (in 't hij
zonder vrije en orde-oefeningen), in te leiden
door den beer Chv. Krijger.
cl, M. de Koningin deed aan de vereeniging
«Kinderkleeding" te 's-Gravenhagp, die zich
het verstrekken van schoeisel en andere klee
ding aan arme schoolkin.leren ten doel stelt,
als blijk van belangstelling in genoemde ver
eeniging een aanzienlijk bijdrage toekomen.
De rechtbank te Breda veroordeelde J. S.,
die waardelooze loten op afbetaling ten verkoop
aanbood en daarvoor geld ontving, tot een jaat
en zes maanden gevangenisstraf.
De eisch was een jaar.
SCHIEDAM, Heden vertrok ter haring-
vïsscherij de logger L. II. Koolemans Beynen
SCH. ^50, schipper A. de Graaf, voor de 5e reis.
KRALINliSCHE VEER, Gisterochtend wer
den ter mat kt alhier aangevoerd 7 winterzalmen,
die 2,50 tot f3.10, en 2 zomerzalmen, die f 0.80
per Vs kilo opbrachten.
A'ed.-Iferv. Kerk.
Beroepen: te Dantumavvonde an te Hen-
naard de heer J. W. Locher, cand. te Birdaard
te Tubbergen (toez.) de heer W. G. van
Leeuwen, cand. te Arnhem.
Bedankt: voor Gouda door ds. C. J. Lee
mans te Iloogeveen voor Randwijk nabij
Renkum door ds. W. van Sloten te Rouveen (O,).
Christ.-Geref. Kerk.
Aangenomen: naar Rotterdam door ds.
H. A. Minderman te Gouda.
Schiedam,,7 November.
Kogge: per 2100 kilo Windau f127 Ct.
Kerst: per 1950 kilo Donau f120 6/w.
MaYsi per 2000 kilo nieuwe Mixed f90 Ct.
Moutwijn
Noteering van den Brandersbond f 7l/2—7%,
der Makelaars - 8,
per heet, Ct. zonder fust en zonder belasting.
Spoeling: fl.70 per ketel.
Maassluis, 6 November.
Op de heden gehouden kaasmarkt waren aan
gevoerd 12 stapels kaas, wegende 3011 kilo;
prijs 20»/s a 25>/s ct. per kilo.
Leiden, 6 November.
De aanvoer en prijzen ter veemarkt van heden
waren als volgt38 stieren f 58 a 226, 270 vette
ossen en koeien f118 a 256, of 50 a 64 c. per
kilo, 266 vare dito f'83 a 210, 176 graskalveren
f24 a 69, 52 vette dito f40 a 83, of 65 a 85 c.
per kilo, 27 nuchtere dito f 5.a 7, 785 vette
schapen f 15.a 26.— of 28 a 32 c. per kilo,
60 weide dito f 13.a 21.—, lammeren
f tv 106 magere varkens f 10 a 28,
255 biggen f3.— a 9.50, veulens fa
paarden f a 502 kalf- en melkkoeien
f104 a 220.
Amsterdam, 7 November.
Rogge ap levering hooger; per Maart f120,
119; per Mei f120.
