,A°, 1896.
ond tg en laandag 14 December
N°. 9196.
Eerste Blad
ij t i g s t a a r g a n g.
Verschqnt dagelijks, u.'Mzonderd Dinsdaj
UITGEVER: T ODÉ.
Binneiifaiidsclte Be richt en.
1
V
tWB&SEk
COURANT.
Abonnementsprijs, per kwaitaal
Franco per post, door het geheele Rijk
•Afiond»rlijke nommers
f 1.85.
- 2.50.
- 0.10.
B I' K K t I j BOTBSÏÜTBAAT 70.
Advertentieprijs: van 110 gewone regels met
inbegrip van eene Courant
Iedere gewone regel meer- 0.10.
Driemaal geplaatst wordt tegen tweemaal berekend.
Schiedam, 12 December 1896.
Aan geen courantenlezer is het proces ont
gaan, dat in de laatste dagen te Berlijn is
gevoerd. Of wel ieder wijs is kunnen worden
uit het warnet van intriges, die bij dit pro
ces ter sprake zijn gebracht, betwijfelen w
zeerdaarom stippen we er nog het een en
ander over aan, dat het geval kan verduide
lijken. De politie in Duitschland heeft een
-afdeeling, die de staatkundige of politieke
politie wordt genoemd. Ze staat onder het
directe toezicht van den directeur van po
litie te Berlijnhaar directeur is een ambte
naar aan het ministerie van binnenlandsche
aaken, die den echt Duitschen titel van »ge-
heim regeeringsraad" draagt. De afdeeling
heeft een geheel eigenaardige inrichting en
«en eigen personeel, bestaande uit twee
assessoren, een politieraad, een hoofdcom
missaris en zes commissarissen der crimineele
politie.
De werkkring van deze afdeeling is door
het gevoerde proces nader bekend geworden.
Haar taak is het inwinnen van inlichtingen
ten behoeve van de regeering, omtrent zaken,
wier bestaan men voor het groote publiek
liefst verborgen houdt. Niet het minst be
hoort hiertoe het aanknoopen van betrek
kingen met dagbladschrijvers, om door dezen
■op de hoogte te komen van de schrijvers
van voor de regeering belangrijke artikelen
in de dagbladen, bovendien het uitvorschen
van de personen, van wie de bladen inlich
tingen ontvangen.
De commissaris van politie Tausch, die
■eerst als getuige in dit proces optrad, doch
■die daarna van de getuigenbank naar de ge
vangenis verhuisde, deze commissaris ver
klaarde ronduit, dat de afdeeling eigenlijk
een georganiseerde spionnendienst is, ter be
schikking van regeeringspersonen, om achter
ambtsgeheimen te komen. Verder moest die
afdeeling dienst doen om de meeningen van
regeeringspersonen te doen mededeelen en
te doen verdedigen in dagbladen, die zich daar
voor beschikbaar willen stellen. Inderdaad
een verheven opvatting van de taak der pers,
die men zoo gaarne de koningin der aarde
noemt. Zij nu, die bij deze fraaie inrichting
als spionnen dienst doen, verkrijgen natuur-
lyk, door hetgeen ze zoo langzamerhand te
weten komen, op verschillende personen een
grooten invloed, waarvan ze niet altijd een
goed gebruik makenmen denke zich een
spion van dat soort in geldelijke ongelegen
heid, het overige is dan gemnkkelijk te raden.
De heer Von Marschall, die het gewichtig
ambt van staatssecretaris bekleedt, verklaarde
voor het gerechtshof, dat hij van de diensten
dezer politie nimmer gebruik had gemaakt.
Ongelukkig kan dit niet van alle hooggeplaat-
sten worden vetklaard, en daarom zegt ook
de Vossische ZeitungsWat de heer Von
Marschall reeds doet, moet regel worden in
het Duitsehe rijk. De regeering heeft voor haar
mededeelingen haar eigen blad, de Jteichs-
anzeiger te harer beschikking, en als het
noodig is, kan zij, om openlijk en onomwon
den haar meening te zeggen, op elk onaf
hankelijk blad rekenen. Door ingegeven
artikelen is een regeermgsdaad niet schoon
te wasschen, wanneer een vrijwillige ver
dediging den moriaan geschuurd blijkt. Maar
bovenal moet de geheele inrichting der
politieke politie worden gewijzigd", aldus
eindigt het blad zijn ernstige vermaning, tot
elk, wien de zaak aangaat,
i Reeds is de blik afgewend van de beide
onbeduidende personen, die tengevolge van
dit proces veroordeeld zijn, en spitst men zich
reeds op de onthullingen, die te wachten zijn,
wanneer de in hechtenis genomen commis
saris Tausch voor de rechters verschijnt, de
man, die zulk een belangrijke rol bij de
politieke politie vervulde, en in wiens bezit,
uit den aard der zaak zulke belangrijke ge
heimen omtrent personen en zaken zijn.
Gebeurde werpt een donkere schaduw op
het Duitsehe rijkheeft Frankrijk, heeft Italië
zijn schandaalproces gehad, hoe zal men het
noemen, wat thans in het Duitsehe rijk is
beleefd
De Fransche bladen hebben met zeker
welgevallen van het gebeurde melding ge
maakt, met een menschelyk leedvermaak
aan hun lezers betoogd, dat het in Duitsch
land toch ook het ware niet is, dat uit het
proces ten duidelijkste is geblekenin Duitsch
land is het mogelijk, dat door personen, door
hooggeplaatste personen, door personen uit
's keizers omgeving strijd kan worden gevoerd
tegen een minister, niet in de rijksvertegen
woordiging en door daartoe aangewezen en
bevoegde personen, maar door slinksche ver
dachtmaking, dagbladartikels en dergplijke.
Aldus de Fran=che pers en het Fransche volk
distilleert er misschien uit, dat Duitschland
dan toch eigenlijk niet zoo machtig en zoo
krachtig is, als het wel lykt.
Wat daarvan zij, het Fransche volk heeft
juist ,n deze dagen iets vernomen dat kal
meerend moet werken, het heeft namelijk
kennis kunnen nemen van den wezenlijken
toestand waarin het Fransche leger en de
Fransche oorlogsvloot op dft oogenblik zich
bevinden. Die heette immers zoo uitstekend
wat was er na '70 georganiseerdwat was
het Fransche volk bereid, schatten op te bren
gen om het deerlijk geteisterde leger te her
scheppen in een slagvaardige organisatie I
En Europa heeft eerbied gekoesterd voor
het zwoegen en werken der Franschen, en
niemand minder dan de Russische keizer heeft
Frankrijks leger en Frankrijks vloot aan
schouwd en bewonderd, zoozeer bewonderd,
dat het Russische rijk gaarne in innige be-
B "kking trad tot een volk, dat in betrekke-
li.it orten tijd zulke scheppingen in het leven
kon oepen. En thans daar verschijnen
een paar vlugschriften van bevoegde hand,
en daarin wordt er op gewezen, dat men in
"ankrijk weder in de oude fouten is ver
vallen, dat aanvoering en inrichting weder
veel te wenschen ovei laten, en dat het met
de oefening van den soldaat alweder niet best
is gesteld. Zulke mededeelingen werken als
een koudwaterbad, waarvan de werking nog
m hoogd wordt door de mededeeling dat in
een geheime vergadering van de afdeelingen
der Kamers over den toestand der vloot is
gesproken. Daar moet de minister van marine
aan het woord zijn geweest, en wat hij over
de vloot heeft gezegd, moet ver van gunstig
zijn; en het oude lied is, dat er weer ont
zaglijke offers zullen moeten gebracht worden
om, zooals het heet, de Fransche vloot op
de hoogte te brengen van die der andere
groote mogendheden. Dat mag wel een ont
nuchtering heeten 1
De president der Vereenigde Staten, de
aeer Cleveland, heeft aan de wetgeving der
groote republiek waarschijnlijk zijn laatste
woord voor zijn aftreden doen hooren.
Natuurlijk werd in dit stuk troon
rede zon het in een monarchalen staat
heeten van Cuba gewaagd, het Ameri-
kaansche land, dat de Vereenigde Staten
zoo gaarne by hun gebied zouden voegen. Van
de opstandelingen op Cuba wordt met meer
gewaagd, dan gewoonlijk aan opstandelingen
te beurt valt. Maar ook Spanje ontvangt een
woord van deelneming. Van een aanstaand
optreden op Cuba spreekt de president, maar
wat te denken van woorden als de volgende
imlleen als Spanje onmachtig blijkt, om aan
den opstand een einde te maken, zou het
kunnen gebeuren, dat hoogere plichten dan
de vriendschap voor Spanje de Vereenigde
Staten tot handelend optreden op Cuba
bracht"
Groote ergernis van Amerikaansche sena
toren en afgevaardigden over deze zachtzin
nige woorden. Groote ergernis in Spanje over
dit verholen dreigement, te grooter, nu van
Spaansche zijde het sneuvelen van den leider
van den opstand wordt verkondigd, welk
heuglijk feit tot een manifestatie van de
Spaansche studenten te Madrid aanleiding
O
gaf. De opstandelingen daarentegen telegra-
feeren: Maceo is niet dood, hij leeft!
Er is geen bijzondere reden om Spanje
met de Amerikaansche vriendschap geluk te
wenschen I
SCHIEDAM, 12 December 18U6.
Naar aanleiding van achterstaande adver
tentie der zangvereeniging sSt. Gregorius",
vestigen wij vooral de aandacht onzer kunst
lievende stadgenooten op het naderend feest-
concert, en herinneren wij er hen aan dat
ie inteekenlysten op Zaterdag 19 dezer ge
sloten worden, waarna de toegangsprijs ver
hoogd wordtten gerieve echter van sommi
gen heeft het bestuur de achterste vijf rijen
beschikbaar gesteld h 75 cents per plaats,
waarvan nu reeds een groot gedeelte is aan
gevraagd. Het programma, en zeker niet het
minst de »Kunstenaars-afdeeling", bevat keur
van composities der voornaamste meesters, ter-
v ijl ook door den heer Urlus o. m. de beroemde
*Gra!s Erzahlung" (lm feinen Land) uit de
derde acte van ïLohengrin" zal gezongen
worden.
Iet zal voorzeker overbodig zijn diegenen,
welke nog niet mteekenden, aan te sporen
hun handteekening op de lijst te plaatsen
aar, waar het een avond rijk aan kunst
genot belooft te zyn.
Het volgende adres werd door de afdeeling
Schiedam van »Patrimonium" verzonden:
Aan
Heeren Directeuren der Stearine-Kaar-
senfabriek sApollote Schiedam.
Weledele Heeren,
ndergeteekenden, vormende het bestuur
van Patrimonium", hebben de eer namens
de afdeeling Schiedam het \oIgende beschei
den verzoek tot U te richten.
eigun hun echter eerst de reden van dit
verzoek U nader te verklaren.
I ot de taak welke onze vereeniging zich
ten doel stelt om tot verbetering der zede-
ijke en stoffelijke toestanden der werklieden
;e geraken, beliooit in de eerste plaats het
bevorderen van Zondagsrust. Met blijdschap
zien zjj hoe uwe fabriek aan honderdtallen
van menschen broed verschaft en zij een
bloeiende tak van nijverheid in onze gemeente
mag genoemd worden. Maar gelijk alle zaken
een licht- en schaduwzijde hebben, zoo ook
deze, en zij hopen dat gij het hun niet euvel
zult uiden, zoo^zy ook deze schaduwzijde
noemen.
i bedoelen daarmede dat door een zeker
aantal werklieden des Zondags moet gewerkt
worden.
Adressanten, welke zich deze zaak hebben
aangetrokken op grond dat er werklieden
Uwer fabriek onzen hulp iugeroepen hebben,
meenen, na ingesteld ondeizoek te mogen
gelooven dat er bij goeden wil en eenige p-
offl'iingen Uwerzijds, daaiaan een einde kan
gemaakt worden en wijzen U met alle be
scheidenheid op de kaarsenfrbriek in Gouda.
Beleefd, maar met den meesten aandrang
vragen adressanten U, nlvoiens gij dit ve
zoekschrift ter zijde legt, het eerst in ern
stige overweging te nemen, zich vleiende met
de hoop een gunstig antwoord van U te
mogea ontvangen, opdat de werkman niet
geheel meer in het stoffelijke behoeft op te
