UIT BE PEltS.
BINNENLAND.
Uit de Staatscourant.
Dinsdag zijn 150 Armenische gevangenen
in vrijheid gesteld.
Timns gaat te Konstantinopel het gerucht,
dat men Bertram Eflendi den post van minis
ter van financiën aangeboden heeft, terwijl voor
dien van onderstaatssecretaris de Fran«clie ju
rist Rambert van Fransclie zijde is voorgesteld
geworden.
Bij de gisteren aan het afscheidsmaal door
Rhodes gehouden rede, ontkende hij de demon
straties uitgelokt te hebben hij had niet
kunnen verhinderen dat men hem begroette
Uitbreiding was noodigmen moest zooveel
van de wereld in bezit nemen als mogelijk
was. Zijn streven was in het bezit te komen
van wat in Afrika nog overgebleven was, tot
welk doel hij dan ook de Chartered Company
gevormd heeft.
De Senaat te Washington heeft het wetsont
werp aangenomen, waarbij de doodstint wordt
afgeschaft voor 55 van de GO gevallen waarop
in de Federal Code de doodstraf is gesteld.
Dezelfde wet is reeds door het Huis van af
gevaardigden aangenomen.
Een bericht uit Washington beweert, dat
de heer kolonel John Hay door den heer Mc.
Kinley zal worden benoemd tot gezant der
"Vereenigde Staten aan het Engelsehe hof, ter
vervanging van den heer Bayard.
De pest blijft verschrikkelijk te Ivurachee
woedende paniek neemt te Bombay steeds
meer toebij gebrek aan werkkrachten zijn
de fabrieken gesloten. Er wordt beweerd, dat
325,000 personen uit angst de stad hebben
verlaten.
De Eurcpeesche dokter Mansen, directeur
van het hospitaal te Bombay, is Woensdag
aan de pest gestorven.
De stembus en de Liberalen.
De Utrechtsche hoogleeraar mv. Molengraaff
die den heer Cort van der Linden in De Gids
heeft vervangen, geeft in het Januari-nummer
een artikel over j>De stembusstrijd en de libe
rale partij", ter verdediging der houding, door
de «Liberale Unie" aangenomen.
Tegenover het verzameienblazen van mr. Van
Houten, om alle liberale elementen in den strijd
tegen clericalisme en protectionisme bijeen te
krijgen, heeft de «Liberale Unie" een andere
strijdleus aangenomen; sde vooruitstrevende
vrijzinnigen hebben besloten den strijd aan te
binden in het teeken der sociale politiek."
Prof, Molengraaf!' juicht dit toe. Wel erkent
hij, dat men blind moet zijn voor de teekenen
des tijcs, om den strijd tegen clericalisme en
protectionisme onnoodig en onnut te achten.
Tegen nclericale aanmatiging" moet een front
"worden gemaakt. Op afweer van het protec
tionisme, seen kapitalistische maatregel die op
velen een zware belasting legt ten bate van
enkelen", beboeren evenzeer alle liberale en
democratische partijen bedacht te zijn.
Het is ook bedenkelijk dat, tegenover den
grooten ijver der voorstanders, de noodige soli
dariteit bij de vrijzinnigen riiet krachtiger wordt
gevoeld. De clericale partijen weten het pro
tectionisme als verkiezingsmiddel naar waarde
te schatten en te voorzien is, dat het in tal
van plattelandsdistricten »en het platteland
beheerscht vrijwel den toestand" als sleep
boot zal worden gebruikt om menigen candi-
daat er door te sleepen, wiens kansen anders
minder goed zouden staan.
Daarom heeft het standpunt van den minis
ter zijn volle sympathie, maar alleen in dien
zin, dat het een algemeene liberale en demo
cratische eigenschap aanwijst. In dezen tijd
vooral mag eene politieke partij formatie niet
enkel uit anti's bestaan. Wat op afweer en
behoud gericht is, geeft geen rechtssnoer voor
politieke actie. Een politiek van de daad, die
vragen oplost, die op oplossing wachten, en
sociale politiek in de eerste plaats, is de eisch
van 'toogenblik.
De liberale partij gaat de schrijver voort
kan het verloren prestige alleen herwinnen
door een onomwonden en ondubbelzinnige be
lijdenis eener positieve politiek, door een pro
gramma in tegenstelling van algemeene for
mules.
Immers een program bedoelt niet candidaten
of Kamerleden te binden. Alleen hij is gebon
den, die zich verhinderd gevoelt te handelen
naar zijn overtuiging. Daarom voelen, wie slechts
ten deele met een program instemmen, zich er
door gebonden. Dezen in het program te van
gen is allerminst de bedoeling.
Gelijkgezinden wil het slechts vereenigen.
Het is noodzakelijk, dat het zich niet bepaalt
tot een vage, algemeene phrase, maar op za
kelijke, concrete wijze, door liet noemen van
bepaalde maatregelen, de geestverwanten en
gelijkgezinden scherp tracht te omlijnen. Een
hervormingspolitiek kan immers alleen uitgaan
van wie het eens zijn; niets is voor haar nood-
Iottiger dan het samengaan van dezen met
geestverwanten in het afgetrokkene, die in
concrete steeds overwegen, altijd bezwaren op
werpen, een vraagstuk nooit rijp achten voor
oplossing en daardoor elk positief resultaat
verijdelen.
Nog erger wordt het, als die zoogenaamde
partrjgenooten blijken elkanders besliste tegen
standers in de praktijk, en bij de belangrijkste
vragen van Regeeringsbeieid. De juistheid
dezer beschouwingen wordt gestaafd door de
geschiedenis der liberale partij in de laatste
vijf-en-twintig jaren. Meer en meer is geble
ken, dat in de Tweede Kamer onder den
naam «liberalen" personen bijeenzaten, wier
opvattingen over de taak van den staat en
over de te volgen wetgevingspoütiek op de
meest volstrekte wijze uiteenliepen.
Zoo moet het in het nieuwe tijdvak niet zijn.
Andermaal zou de machteloosheid der liberale
partij op wetgevend gebied dan blijken.
Het nieuwe tijdvak in de parlementaire ge
schiedenis, dat met de Juniverkiezingen begint,
bekoort vóór alles te worden liet tijdvak der
sociale vetgeving. De «Liberale Unie" heeft
dit gevoeld. rSoeiale hervormingen vóór alles,
ook vóór een liberaie oplossing van het kies-
rechtvraagstnk, wat deze wet niet brengt.
Verschillende argumenten leidden de Unie
tot deze laatste overweging. Onder meer deze,
dat niet mocht worden, voorbijgezien,'dat de
vraag of grondwetsherziening niet de noodza
kelijke voorwaarde is voor een definitieve op
lossing van het kiesrechtvraagstuk, misschien
eerlang aan de orde zal moeten worden gesteld.
De voorstanders eener democratische kiesrecht
regeling moeten b(j deze verkiezingen dus een
afwachtende houding aannemen. «Mochten de
vooruitstrevemlen in de nieuwe Kamer een
meerdeiheid verkrijgen, dan zou het natuurlijk
geen afkeuring verdienen, reeds vóór afloop
van de vier jaar, bij voorloopigen maatregel,
de nieuwe kieswet van haar ergste gebreken
te zuiveren; het eindoel blijft echter een geheel
nieuwe regeling op breederen grondslag."
Of het doel der progiamma's van de «L. U."
zal worden bereikt, nl. svereenigingspunt van
alle vooiuitstrevende vrijzinnigen" te worden,
door terzijdestelling van kleine grieven en
persoonlijke qnaesties, daarover is prof, M.
«niet geheel gerust." De radicalen, vooral hun
orgaan, hebben daarvoor te veel op de voor
uitstrevende liberalen en de «Liberale Unie"
afgegeven en hen met spot en haat vervolgd.
In 't radicaal program ziet de hoogleeraar echter
zoo veel overeenstemming, dat hij, bij goeden
wil van weerskanten, samenwerking wel moge
lijk acht.
Atjeh.
De N. E. Ct. ontving gisteren l.et volgende
telegram uit Batavia
Het gerucht loopt, dat er eetie nieuwe ex
cursie naar Pedir ophanden is. Het reserve
bataljon te Weltevreden gaat naar Atjeh.
Bij het laatste gevecht op Atjeh, bij den
tocht tegen Lohong, zijn van de koloniale re
serve gesneuveld:
Korporaal F. F. Riele, fuselier F. H. Jiiger
en fuselier Kampen. Van dat korps zijn ge
vaarlijk gewond fuseliers P. Tolstra en C.
Hendriks.
Aan boord van het stoomschip Prinses
Sophie op reis naar Nederland zijn overleden
de militairen M, Janssen en H. C. Bock, de
eerste afkomstig van, de laatste bestemd voor
de koloniale reserve.
Pen rede van Dr. Schaepmam
Daartoe uitgenoodigd door het comité tot
organisatie van een «R. IC. ICiesvsreeniging,"
trad gisteravond voor een volle zaal in het
Paleis voor Volksvlijt te Amsterdam als spreker
op het lid der Tweede Kamer dr. II. J. A. M.
Schaepman.
De spreker dankte allereerst voor de groote
belangstelling voor het woord dat hij zou gaan
spreken en zeide daarop te willen bespreken
de te stichten organisatie, die de katholieke
kiezers van Amsterdam zal vereenigen tot een
drachtige werkzaamheid. i
Men pleegt wel eens te zeggen dat het kies
recht ter zake weinig afdoet, omdat ten langen
leste de stem van den enkelen persoon toch
geen kracht of macht kan uitoefenen. Doch
hierin bedriegt men zich. Indien men tot de
uitoefening van het kiesrecht geroepen, van
dat kiesrecht eenige vrucht, goeden uitslag,
uitkomst, verwacht, dan dient men niet alleen
te letten op enkele kracht, doch vragen wat
de gemeenschap kan doen. Vereenigen" is
dus het wachtwoord en deze is alleen te ver
krijgen door organisatie, d. i. behoorlijke ver
deeling van iedere taak, behoorlijke erkenning
van ieders recht en door de erkenning en eer
biediging der eenheid, die aan alle deelen het
teekenende karakter geeft. Organisatie dus,
zegt spr., in dieu hoogen en verheven zin,
zooals die in het gansche leven der menseh-
heid zijn moet; organisatie als in het men-
scbelijk lichaam zelf. De voorwaarde van krach
tige organisatie is: geen terugblik op het
verleden, het blijve naar het is en naar de
toekomst slechts heeft men uit te zien.
De gebiedende eisch is dat alle kiezers van
allen rang of stand zich moeten aaneensluiten,
want betreurenswaardig zou het zijn als de
Katholieke kiezers in Nederland zich gingen
splitsen in kiezers, die arbeiders zijn, en kie
zers, die geacht worden boven de arbeiders te
staan. Dit strijdt vooral tegen onze opvatting
van het volk, zooals wij dat onder onze wet
ten in christelijken zin moeten verstaan. De
Nederlandsche wet noemt de vertegenwoordi
gers, die voor het geheeie volk en al is daar
mee de spot gedreven, de Grondwet heeft nooit
Christelijker gesproken. En ai hadden wij een
vertegenwoordiging naar standen, toch zouden
die vertegenwoordigers de belangen van gansch
het volk moeten verdedigen en handhaven.
Thans is die eisch binderder dan ooit: de volks
vertegenwoordigers staan voor allen, rijk of
arm, kiezer of niet-kiezer en met geheel het
volk hebben zij steeds rekening te houden.
Als nu de kiezers een anderen weg inslaan
en verlangen kiesvereenigingen, die haar invloed
zouden doen gevoelen op de volksvertegenwoor
digers en eisclien behartiging van jbelangen ten
nadeele van anderen, dan zou men afbreuk
doen aan ons Nederlarnltch staatsrecht. Dit zou
spr. steeds afkeuren, vooral bij katholieke kie
zers, die moeten weten dat hier beginselen
binden den kleine aan den groote, allen maken
tot één lichaam, één ziel.
Hierna behandelde spr. het technische ge
deelte van het verkiezingswed», speciaal wat
Amsterdam betreft.
Nc deze herhaaldelijk door toejuichingen
afgebroken rede, werd door den voorzitter, mr,
W. S. J. van Waterschoot van der Giacht, met
dank aan den spreker, de vergadering gesloten.
Blijkens bericht van den consul-generaal te
Pretoria, dd. 11 December j.l. heeft de Eerste
Volksraad der Zuid-Afrikaansche republiek aan
den Uitvoerenden Raad machtiging verleend
om onderhandelingen te voeren omtrent eene
stoomvaartlijn langs de Oostkust van Afrika.
(Stctd)
Tot lid van de Provinciale Staten van Over-
ijsel is heden gekozen de heer mr. Th. Ruys
J. Pzn. (liberaal), districts schoolopziener te
Kampen, met 507 stemmen.
De heer IC. de Yulai de*St.-Germain (anti-
rev.), directeur der gemeentewerken te Kam
pen, verkreeg 337 stemmen.
De Commissie van Rapporteurs der Tweede
Kamer voor de regeling der gemeenteflnanciën
is gisteravond bijeengekomen tot vaststelling
van liet Voorloopig Verslag, dat alsuu spoedig
zal worden rondgedeefd.
De heer W. A. Viruly Verbrugge, lid der
Tweede Kamer voor Rotterdam, is gisteren
met gunstig gevolg, van de cataract geopereerd.
Nopens de belooning der deurwaarders, die
met de beschrijving voor de personeele belas-
ttng en de belasting op bedrijfs- en andere
inkomsten worden belast, is het volgende be
paald
In zake de personeele belasting genieten zij
2!/s cent in de steden en 4 cent ten platten
lande voor elk uitgereikt en opgehaald beschrij
vingsbiijet model A en voor elk ingevuld be
schrijvingsbiljet model B.
Dezelfde belooning komt hun toe voor de
uitgereikte en opgehaalde couverten met be-
sehrijvingsbiijelten voor de belasting op bedrijfs-
en andere inkomsten. Bij afzonderlijke bezor
ging en teruglialing geniet de deurwaarder Va
der belooning van 2Vs of 4 cent voor de uit
reiking, 2/s voor de terughaling van het couvert.
Indien meer dan ée.. persoon de beschrij
ving verricht, wordt de belooning gelijkelijk
onder hen verdeeld.
Dezer dagen kwamen te's-Gravenhage eenige
invloedrijke personen samen, die meenen dat
het wenschelijk is bij de a.s. verkiezingen voor
de Tweede Kamer de belangen van den land
bouw, in zijn vollen omvang, niet uit het oog
te verliezen.
Eene lijst is vastgesteld van datgene, wat,
in het belang van den landbouw, voor de naaste
toekomst van regeering en volksvertegenwoor
diging in hoofdzaak moet worden verlangd. Men
«wilde echter die lijst niet beschouwd zien als
een vast, onveranderd aan te nemen verkie
zingsprogram, maar als een leiddraad bij de be
spreking van landbouwbelangen, in verband
met de aanstaande verkiezingen.
Eén punt is weggelaten, nl. dat der bescher
mende rechten, waarover de meeningen te zeer
uiteenloopen, dan dat men te dezen opzichte
eenstemmigheid zoude kunnen verkrijgen.
Als no. 1 is vermeld een ministerie van
landbouw, handel en nijverheid.
Het hoofdbestuur der Friesche Maatschappij
van landbouw heeft aan de Tweede Kamer een
adres gezonden, inhoudende het verzoek om het
door de regeering ingediende ontwerp lot wij
ziging der boterwet zoodanig te wijzigen en
aan te vullen, dat het merken als margarine
of surrogaat ook bij vervoer verplichtend
wordt gesteld; dat naast de ambtenaren,
die volgens art. 3 der wet belast zijn met het
toezicht, op de naleving der wet, worden aan
gesteld twee of meer inspecteurs, uitsluitend
belast met de zorg voor eene stipte handhaving
der wet; en eindelijk, dat, bij herhaalde over
treding binnen een jaar, hechtenis gebiedend
worde voorgeschreven.
In Twenthe is men voornemens eene ver-
eeniging op te richten van werkgevers en
ouders en voogden van werknemers, tot spa
ring en belegging van een deel van het week
loon van jonge werklieden.
Het doel is van de allerwege in dit district
voor jonge werklieden beslaande gelegenheid,
cm geregeld werk te verkrijgen, door sparen
partij te trekken tot kapitaalvorming te hunnen
bate.
Jonge werklieden verdienen daar vrij liooge
loonen, waarvan in den regel al heel weinig
of niets wordt gespaard. Alles wordt aange
wend tot het'voldoen aan allengs grooter wor
dende behoeften, die men op rijperen leeftijd
onmogelijk kan bevredigen.
De vereeniging zal haar doel trachten te
bereiken door het houden van voordrachten,
het uitgeven van geschriften, het bespreken
van de noodzakelijkheid van sparen, het geven
van inlichtingen, en, waar dit alles niet baat,
door onderlinge samenwerking.
ROTTERDAM 7 Januari. Bij den gemeenteraad
is door B. en W. weder een belangrijk voorstel in
gediend n 1. dat tot uitbreiding van de gasfabriek
op Fyenoord.
Was er in 1889 sprake van opheffing dezer kleine
fabriek, na de laatste uitbreiding der gemeente was
dit denkbeeld geheel uitgesloten en zulks te meer,
daar de schade, onlangs aan den zinker in de Ko
ningshaven toegebracht door het vallen van een ge
deelte kaaimuur, een ernstige waarschuwing was
ten opzichte van het gevaar waaraan men bloot
stond in geval men den gcheelen gastoevoer naar
Fyenoord van uit de fabriek te Rotterdam wilde
doen geschieden.
Uitbreiding der fabriek te Fyenoord bleek dus
een steeds meer dringende behoefte. In verband
hiermede stelde de directeur voor haar in terichteu
tot bereiding van een ander soort gas, n.l. gecarbu-
reerd watergas, dat hem, en wat het aanlegkapitaal
èn wat de exploitatie betreft, voordeeliger toescheen.
Dit denkbeeld bevestigde zich bij een bezoek, door
hem in gezelschap van den directeur der gemeente
werken aan verschillende fabrieken in Engeland ge
bracht.
Overeenkomstig het rapport dier ambtenaren stellen
B. en W. thans voor, de nieuwe inrichting te maken
voor een productievermogen van 14100 M3 per dag
of 2.820.000 M3 por jaar, waarvan de kosten worden
geraamd op f380.000, waaronder echter begrepen
is een uitgave voor oevervoorziening, welke toch
noodig zou zijn, een en ander te bestrijden uit
geldleeuing.
Als bewijs, dat deze aanlegkostcn goedkooper zijn
dan voor een fabriek voor steenkolengas, wijzen B.
en W. er op, dat met een verdere uitgaaf van
f20.000 het productievermogen tot 840.000 M3 en
met nog f 100.000 tot nagenoeg millioen M3 zou
kunnen worden opgevoerd.
AMSTERDAM, 6 Januari. De commissie, op voor
stel van het raadslid den heer Gerritsen, benoemd
ter overweging van maatregelen tot leniging van
den nood der werkloozen, heeft hare taak met ijver
aangevangen. Wel zal zij het oog op do toekomst
gericht houden en dus mettertijd een rapport uit
brengen dat strekken kan tot betere kennis van het
vraagstuk zelfmaar zij wil ookjeene commissie der
praktijk zijn cn reeds aanstonds, op welke wijze dan
ook, de noodlijdenden tegemoet komen. Heden avond
hebben drie eeden der commissie, een raadslid, een
patroon en een werkman, de heeren Serrurier, Wal
raven en Van der Vliet, op zich genomen in de
volgende vergadering een plan de campagne ter tafel
te brengen, bedoelende een vreedzamen aanval tegen,
werkgevèrs gericht, opdat een zoo groot mogelijk
deel van den •'•-oorgenomen arbeid reeds aanstonds
bij den werkman ten goede kome. Men denke hierbij
aan den bouw van het rijksposkantoor, die, in ver
hand met de bezwaren van het jaargetijde natuurlijk,
een zekere vertraging ondervindt,
Deze subcommissie heeft een gewillig oor gevonden
bij den heer Korthals Altes, die heeft toegezegd,
dat voor den bouw zijner graanpakhuizen, hoewel
dit werk aan oen Apeldoornschen aannemer gegund
is, zooveel mogelijk Amsterdamsche werklieden in
dienst genomen zuilen worden. Dit voordeel komt
den ambachtslieden in de bouwvakken ten goede.
Aangezien de hulp der gemeente juist ingeroepen
is door deze categorie van werklieden, heeft de vraag,
of men de bouwvakken dan wel ook anderen hulp
zou bicden, veel bespreking uitgelokt.
Op voorstel van den heer Hovy is besloten Burg.
cn Weth. te verzoeken, de burgerij uit te noodigen
het werk tot herstel cn onderhoud van woningen
en huisraad niet uit te stellen tot den zomer. Binnen
enkele dagen zullen Burg. cn Weth. een daartoe
strekkende uitnoodiging tot de burgerij richten.
AMSTERDAM. 6 Januari. Onder leiding van den
heer II. Schut te 's-Gravenhage werd gisteren al
hier de jaarvergadering gehouden van den Neder
landsehen Hotelhoudersbond. Uit de jaaTSverslagen
bleek de gunstige toestand van den bond. Het le
dental nam toe met 53 en bedraagt thans 218. De
financiën verhoeren in een goeden staat, zoodat
weder zeker bedrag aan het ondersteuningsfonds
kan worden toegevoegd.
De aftredende bestuursleden, de heeren H. Warn-
dorff te Amsterdam, H. Baljet te Berg-en-Dal en
J. J. Veerman te Baarn werden herkozen. De heer
F. H. Boersina, tot nog toe waarnemend, werd de
finitief tot redacteur van het vakorgaan „De Hotel
houder" aangesteld.
Besloten werd met het bestuur der Algemeene
Vereeniging tot verbetering van het Vreemdelingen
verkeer in overleg te treden over reclame voor
Nederlandsche hotels in het buitenland, en ten slot
te werd het bestuur gemachtigd met het bestuur
van den Nederlandscben Wielrijdersbond nader
overleg te plegen betreffende nieuwe contracten.
Bij kon besluit is aan mr J. Thooft, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als rechter in de nrrond -
rechtbank te Zutphen, onder dankbetu'ging voor de
door hem in die betrekking bewezen diensten.
Ingevolge kon. machtiging is de heer L. Arnons
erkend en toegelaten a,s vice-consul van Zweden en
Noorwegen te Zaandam.
De luitenant ter zee Ie kl P F van der Velden
Erdbrink, behoorende tot de rol van Hr Ms wachtschip
te Hellevoetsluis fc.i belast rnet het bevel over Hr. Ms.
riviervaartuig Ilhenus. wordt met 2 Febr a. s eervol
van dat bevel ontheven en vervangen door den luit,
ter zee Ie kl F. Pmke.
Eerstgenoemde officier wordt alsdan op non-activi
teit gesteld.
Met 2G dezer wordt de officier van gezondheid 2de
