50"" jaargang.
ondag 31 Januari en Maandag 1 Februari 1897.
N°. 9233.
Eerste Blad.
"feuilleton.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
OFFICIEEL.
Bouwmaterialen,
De Kiesvereeniging „Schiedam".
BE WERELD ONTVLUCHT.
BUITENLAND.
mé
AB0S.VEMBSTSPKIJ8, per kwartaal.
Franco per post
Afzonderlijke notnmcrs.
f 0.90
1.30
0.02
BfSJKEAF 5 SSTSnaTBA.lï Jö, Telepïvoön l¥o. £25.
Advertentieprijs: van 15 gewone regels met inbe
grip van eene Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer - 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
BURGEMEES l'KR en WETHOUDERS van
Schiedam, zjjn voornemens op Vrijdag
12 Februari a.s., des namiddags ten 2 ure,
ten raadhuize aldaar, in liet openbaar aan
le besteden, de levering van
als:
keien, trottoirbanden, straatklinkers,
metselsteen, houtwaren en ijzeren voor
werpen, ten behoeve van de gemeenl-
werken.
Het bestek is tegen betaling van 25 ct. ver
krijgbaar aan de stud slimmer werf, alwaar het
met de teekening der ijzerwerken op weikda-
dagen ter inzage ligt.
Wij vonden gisteren nog juist gelegenheid,
vóór dat de eerste pagina van onze courant
persklaar werd gemaakt, in een nootje onder
onze «opwekking" te berichten, dat het bestuur
der Kiesvereeniging «Schiedam" de leden
samengeroepen had tot eene vergadering op
Maandagavond in «Het Volkshuis".
Het vernemen van dit besluit deed ons aan-
ffflnnnm nnw
De eerste stap in de goede richting is hier
door gedaan dat er velen volgen.
Wat wij van groot belang achten, is wat
wij van bevriende zijde vernamen, dat een
niet onaanzienlijk getal arbeiders, thans tot hel
kiesrecht toegelaten, zich voor het lidmaat
schap der kiesvereeniging hebben aangemeld.
Om twee redenen gelooven wij dat dit van
gewicht is omdat daaruit blijkt het vertrou
wen dat zij stellen in de eerlijke toepassing
van het in artikel 1 van het reglement der
kiesv'ereeniging vervatte, n.l. het bevorderen
der belangen van het Rijk, de Provincie en
der Gemeente in vrijzinnigen, vooruitstrevenden
en constitutioneelen zin; omdat daaruit blijkt,
dat deze zich aanmeldende werklieden doorzien,
dat, mits «Schiedam" hun geve, wat zij
billijkerwijze mogen vergen, in deze stad geen
enkele reden is voor het oprichten een er
arbeiderskiesvereeniging.
Waar bij enkelen de oprichting eener zoo-
Roman van Annï Wothe.
20)
«Neem mij niet kwalijk, Mijnheer, dat ik een
oogenblik mijn plicht verzaakte," zeide Ellin en
hief daarbij het trotsche kopje nog wat hooger
op, «ik moest met den vicaris iets noodzakelijks
bespreken, dat geen uitstel kon lijden en ons alleen
aanging."
De baron trad verrast een paar schreden achter
uit. Dit kleine onschuldige incident was een pijnlijk
tooneel geworden, hetwelk de jonge vicaris met
leedwezen moest aanzien.
«Mijnheer, duid het ntij niet ten kwade, zeide
deze, zich in het gesprek meng-nde, «indien ik
eenigszins verkeerd handelde door de gravin ge
durende de geheele wandeling aan het gezelschap
van uw dochter te onttrekken" en met waardig
heid voegde hij hieraan toe«ik wist niet, dat
gravin Eilin zoo gebonden was: anders zou ik het
niet gewaagd hebben, ze zoo in beslag te nemen.
Holm word vuurrood, doch, de opwelling van
zijn beter ik volgende, schudde bij dan jongen
geestelijke hartelijk de hand. «Daar is natuurlijk
geen quaeslie van, mijnheer de vicarisn hebt
wij natuurlijk niet begrepen. Het was slechts be
langstelling in uw «ernstige gesprekken," die mij
mijn vraag deed stellen. En voor Ellin, die een
ogenblik als afgemat tegen een boom leunde, een
lichte buiging makende, zeide hij ernstig, bijna
stneekend «Wees u niet boos; juist u, hoop ik,
zult mij begrijpen."
danige vereeniging een oogenblik in de gedachte
heeft gelegen, daar dunkt ons het afstappen
daarvan getuigen voor zulk een ruimte van
blik, dat het oude «Schiedam" zich over hun
toetreding mag verheugen. Slechts de r i c h-
t i n g mag in deze een criterium zijnde stand,
de positie zijn van nu af aan zaken geworden,
die als zoodanig geen onderscheiding meer
mogen maken tusschen de leden der vereeni-
ging zelve. In het eerst zal misschien de over-
tuiging hiervan niet voldoende tot haar recht
komen, weldra moet dat anders worden.
Als staatsburger is een kiezex-werkrnan en
een kiezer-kapitalist gelijk.
Het moet niet meer gaan, zooals ik heden
avond las in een aardig feuilleton in de Telegraaf
van de hand van den Berlijnschen correspondent
van dat blad, die gepasseerden zomer met een
haringlogger uit Vlaardingen mede voer, en waar
in hij een matroos laat zeggen «Zie je mijnheer,
als wij veel zouden zeggen, dan kunnen de boek
houders kwaad worden, want die zijn natuurlijk
patroons en die hebben het meeste te vertellen
en dat is recht zóó, want wat heeft een vis-
scher nou voor verstand tegenover een boek
houder, die altijd op school gegaan heeft en die
Fransch en Engelsch spreken kennend'r zijn
er wel, die spreken latijn als water".
Zóó moet het Diet meer gaan, althans niet
waar de arbeider staat naast zijn patroon als
medekiezer naast medekiezer.
Vertrouwen dient er te komen en toenade-
rin°* s,un beide zijden.
Daarom ook reeds is de groote uitbreiding
van het kiesrecht zoo goed, omdat, nu men
elkaar noodig heeft, men elkaar gemakkelijker
zal leeren verstaan.
Wij hebben hier den arbeider-kiezer tegen
over den patroon- kapitalist- oud-kiezer of hoe
men hem ook noemen moge gesteld.
Weldra hopen wij, dat die onderscheiding
niet meer noodig zal zijn; thans nu bijna voor
het eerst een werkman als lid «Schiedam"
zal binnentreden, drong ons de nood er toe, hoe
onsympathiek op zich zelve een dergelijke on
derscheiding ons ook is.
Wat nu de kiesvereeniging «Schiedam"
betreft, wij gelooven dat die, mits zij zich
aan haar geschreven en overgeleverd reglement
houde, op gezonde basis staat.
Aan de Liberale Unie heeft zij zich aange
sloten naar hare vergadering had zij een
afgevaardigde benoemd, aan haar leiding heeft
zij zich niet onttrokken.
Toen verwijderde hij zich met den vicaris, die
liern eenigszins wantrouwend bleef aanzien.
Heinz en Liska waren intusschen reeds op het
terras aan hst piobeeren van een walsje, om tegen
den avond goed «np dreef" te zijn.
Gundala en Ellin wandelden langzaam samen
voort. Gundala hield zich aan de arm van haar
vriendin vastgeklemd en zag haar angstig in het
gelaat. «Wat heeft papa toch," klaagde zij «hij
is zoo veranderd zoo zonderlingik herken hem
nauwelijks." En vooral tegen jou, Ellin, is hij zoo
vreemd. Dikwijls dacht ik, dat hij je niet mag
lijdendoch hij neemt telkens je partij weer op.
Ik geloof, dat al zou je* da grootste domheid ter
wereld begaan, papa toch innerlijk je gelijk zou
geven, a! zou hij ook uitwendig pruttelen en
knorren.
«Je vader is dikwijls ontevreden op mij," zeide
Ellin zacht, «en zooals ik weet, dikwijls terecht.
Zie ik heb niets geleerd, om mijn betrekking hier
zoo waar te nemen, als ik zou willen. Ik heb niets
dan mijn goeden wil sn mijn liefde voor jou, maar
dikwijls schijnt het mij toe, als was dat op verre
na niet voldoende, en dan word ik moedeloos en
verlang ik weg to vluchten naar dat stille uit
hoekje van de aarde, waar ik ver van de wereld
vergeten kan, dat ik niets ben, niets heb en u
allen niets zijn kan.
«Je mag nooit, nooit van ons weggaan, Eilin,"
fluisterde zij zacht en met innige teedeiheid. Zij
waren da anderen reeds nabij gekomen en men zou
hen van het terras licht hebben kunnen verstaan.
Met gedempte stem voegde zij er aatt toe: «Ik zou
liet zonder jou hier niet kunnen uithouder
«Wat, niet bij je goeden papa, die iederen wensch
van je vervult, Gundala?"
Wie met ons overtuigd is, dat er een krach
tige band, bij loyale uitlegging, in de met
groote meerderheid aangenomen Programma's
der Liberale Unie ligt, kan begrijpen, dat wij
ons van harte verheugen over het standpunt
door «Schiedam" ingenomen.
Wij willen nu maar eens met den mantel
der liefde bedekken, dat niet altijd in den
laatsten tijd door de vereeniging gestreden is
met de daartoe gewenschte krachthet ten
principale ingenomen standpunt, aanvaarden
wij, nu dra de verkiezingen 'voor de deur staan,
gaarne met dankbaarheid als legaat.
Van hetgeen er is valt het nu niet moeilijk
meer te komen tot het meerdere.
Juist in een plaats als Schiedam zal dunkt
ons ieder liberaal voelen, dat slechts van een
vrijzinnige en vooruitstrevende politiek iets te
verwachten is, en dat sleehts door die uit
overtuiging en met kracht voor te staan er
eenig resultaat te bereiken valt, dat ook in
de practijk zijn vruchten zal afwerpen.
Daartoe moeten de beginselen voorop en
boven alles staan. Alles wat zweemt naar parti
culariteit, alles, waaruit persoonlijkheid ademt,
moet ver weggeworpen worden, wil niet aan de
politieke tegenstanders een gemakkelijke over
winning in den schoot worden gelegd.
Na hetgeen wij vernamen, mag, meenen wij.
hierop met kracht gewezen worden.
Een goed verstaander heeft slechts een half
woord noodig.
tiorhnion hot 7ii caan vonron.
O - i <j o
Wij zouden er niet gaarne naar streven om
wie in hart en nieren behoudend zijn, tot aan
sluiting te noodigen aan hen, die slechts in
waarachtig vrijzinnigen geest zich willen rich
ten; maar wel zouden wij, wie zich aan eene
vooruitstrevende concentratie onttrekt om reden
van uiterst geringen en niet principieelen aard
met kracht willen aanraden, om van dat stand
punt af te laten.
Daarop heeft de gemeenschap recht.
Een kiesvereeniging richt zich het is af
te keuren nu eenmaal bij uitstek op de
verkiezingen of op wat daarmede in onmid
dellijk verband staat.
De practijk dier verkiezingen brengt nu een
maal mede, dat wijl men maar één candidaat
kan stellen, deze niet in zicb vereenigt een
afspiegeling van aller wenschen of wenschjes.
Dat is een wet, waaraan men zich gaarne
of ongaarne te onderwerpen heeft.
Daarom luidt ook volgens ons oordeel de
«Ja, papa is goed, dat is waarmaar als je
dat dan ook weet, Ellin, dan moet je blijven en
niet meer van heengaan praten. Zie je," sprak zij
aar/elend, «nu begrijp ik ook, waarom papa me
zoo alleen in 't klooster gelaten heeft, wat ik hem
nooit dacht te kunnen vergeven. Hij had niemand,
die hem het had. Hij was zoo alleen, zoo geheel
alleen. Ik was nog zoo klein en onnoozel en het
was hem zoo eenzaam in het groote huis, toen
de lieve mama, die altijd ziek was, van ons weg
ging. Toen trok hij de wijde wereld in. maar dat
mag hij niet meer doen. Ellin, hoor, hij moet hier
blijven en hier vroolijk en gelukkig zijn. Zal je me
daarin helpen? Beloof je me dat, Elhn?"
«Je bent nog een kind, Gundala, nog een echt
kind," lachte Ellin, met bijna moederlijke teeder-
hoid op het jonge meisje neerziende en haar op
het blanke voorhoofd kussende, «ik beloof je, dat
ik je helpen zal, zoover het in mijn macht staat."
«Gundala", zeide een oogenblk later baron
Rittberg tot zijn dochter, toen hij zich even on
bespied waande, «ik wil niet, dat je door vreemden
je kussen laat, heb je roe begrepen
«Maar papa", smeekte Gundala met tranen in
de oogen. «Eilin is toch geen vreemde, maar
mijn beste en trouwste vriendin."
«Ik zeg je nog eens, ik wil het niet", riep Holm
driftig uit. Hij wendde zich om en zijn toornige
blik ontmoette juist de bruine oogen van Ellin,
die verschrikt een oogenblik op hem bleven rusten.
Hij had niet hemeikt, dat de jonge gezelschaps
juffrouw dicht aeher hem stond, toen hij de nood
lottige woorden spiak en nu zag hij in de oogen
van het jonge meisje de vernietigende uitwerking,
die zij hadden.
Ellin had evenwel in den kotten tijd, dat zij
aanhef van art. i van het reglement van de
kiesvereeniging goed, omdat het in de woorden
«vrijzinnig, vooruitstrevend en constitutioneel"
eene besliste, maar toch ook weder niet t e
nauwe beperking aangeeft; daarom meenen wij,
dat de meeste liberalen in Schiedam zich daarin
zullen kunnen bewegen.
Maandagavond zal nog met de oude leden
eene vergadering gehouden worden, waarin o.a.
een bestuur zal gekozen worden. Moge de keuze
vallen op krachtige, eerlijke vrijzinnigen; voor
de ontwikkeling van de kiesvereeniging is dat
een levensquaestie.
AVat al te fel is, is in het nieuwe bestuur
niet op zijn plaats, wat al te slap is, worde
er uit geweerd.
Algemeen overzicht.
Schiedam, 30 Januari '97.
Er was weinig gevaar, dat de bestrijding
van het voorstel van Chamberlain lot herbenoe
ming der enquête-commissie de intrekking van
deze laatste ten gevolge zou hebben.
Meer dan ooit zou thans de ontbinding der
commissie van onderzoek den schijn van mede
plichtigheid op de regeering geladen hebben.
En Engeland was het aan haar eer en waar
digheid verplicht dit onderzoek ten einde toe
door te zetten.
Dat de heer Chamberlain van de noodzake
lijkheid van de handhaving der commissie
overtuigd was, blijkt uit zijn rede van gisteren,
waardoor hij de Kamer vólkernen tot zijn ziens
wijze overhaalde, met het gevolg, dat Maclean
zijn amendement introk en het voorstel-Cham-
berlain met algemeene stemmen werd aange
nomen.
In de discussie over bet voorstel betoogde
de minister de wenschelijkheid der aanneming
vooral op grond van de noodzakelijkheid om
het voile licht te laten schijnen op de houding
der Chartered Company in verband met den
inval van Jameson.
De heer Chamberlain wenschte in 't licht
gesteld te zien in hoeverre de Chartered Com
pany de groote verantwoordelijkheid, welke op
haar rust, was nagekomen. Hij meende even
wel en hier richtte de minister hoogst
vleiende woorden woorden aan het adres der
company dat haar beste verdediging zou zijn
de grootsche taak welke zij op zich genomen
had en de ontwikkeling van het groote grond
gebied, hetwelk zij met succes volbracht had
en wat door de regeering niet anders dan ten
koste van zware oilers der belastingschuldigen
had kunnen geschieden.
Trachtte de minister door dit compliment
de pil voor de Chartered Company zooveel rao-
op Helmenhorst was, geleerd haar gevoelens te be-
heerschen en ofschoon zich even een zenuwachtige
trek om haar mond vertoonde, stonden haar oogen
weer kalm en helder, terwijl zij bedaard tot den
man, die bleek als een zondaar voor haar stond op
trotschen toon sprak
tik betreur het zeer, baron, dat u mij niet
eerder roet uw wenschen in dit opzicht hebt be
kend gemaakt ik dacht tot nu toe, wegens
mijn vriendschap met Gundala, het recht tot een
familiaren omgang te hebben, u ziet, dat ik
nog steeds mijn positie hier niet goed begrijp en
opnieuw u om nadere inlichtingen verzoeken moet."
Een bitter larbjo speelde om haar mond. maar
voordat Gundala of haar vader een woord konden
antwoorden, had Elhn de veranda verlaten.
«Maar papa, hoe kondt u zoo wezen," snikte
Gundala, «wat zal zij lijden. Mag ik naar haar
toegaan
«Ja Gundala, ga naar haar toe; zeg haar dat
ik haar verzoek mij te vergeven; troost haar,
zeg haar, neen, zeg haar niets
Gundala was echter Elhn reeds achterna geijld
en veidwenen.
De baron liep opgewonden door de kamer. Het
•was ongehoord. Sinds eenigen tijd gedroeg hij
zich als een schooljongen. Welke vernederingen
had hij het jonge meisje, opzettelijk en zijns on
danks, al niet aangedaanen telkens was zij
als overwinnaar getreden uit dien ellendigen strijd,
die hem onwaardig was en hij had zich moeten
schamen voor zich en voor haar, voor het kind,
dat de smachtende oogen van zijn vrouw had.
IVordl vervolgd.)