i$
ROLAN D.
II;
W
5r jaargang.
Zondag 4 en Maandag 5 Juli 1897.
N°. 9361.
Eerste Blad.
'1
ïfi
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
Het couloirsteisel in practijk.
FEUILLETON.
iï>
UITGEVER: H. J. C. ItOELANTS.
Vertelling door Ernst Eckstein.
BmEXLAm
it
U'
-i
ii
u>
ii
i
•Hi
I k,
f 5
li
Abonsembstspeub voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart. -1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommerso.02
BUREAU: BÖTEBSTKAAT 70, Telcphoon No. 123.
Advertentieprijs van 1—5 gewone regels met inbe
grip van ccne Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
Men kan van onze kieswet zeggen, wat een
geestig criticus eens als zijn oordeel uitspiak
over zeker boek. Zij bevat veel nieuws en veel
goeds; maar het nieuwe is niet goed en het
goede niet nieuw. Het nieuwe zijn de enkele
artikelen, die de kenteekenen van geschiktheid
en welstand bepalen. liet goede is degansche
verdere inhoud der wet, dien de minister Van
Houten heel handig uit het ontwerp van zijn
verguisden voorganger heeft afgeschreven.
Heden hebben wij alleen iets op te merken
over hetgeen er goeds is in de wet, en dan
nog slechts over een enkel onderdeel daarvan,
over het couloirstelsel.
"Wij vreezen geen tegenspraak wanneer wij
beweren, dat de wijze van vei kiezing en stem
ming groote verbeteringen ondergaan heeft, liet
is praetisch dat een stemming achterwege
blijft, wanneer slechts één candidaat gesleld
wordt; ofschoon te vreezen is dat dit somtijds
alleen daarom het geval zal zijn, wijl het over
dreven groot aantal van veertig kiezers, bereid
om eene candidaatstelling met hunne hand-
teekening te bekrachtigen, niet is bijeen te
brengen.
Niet minder praetisch is het, dat de stem
ming uitsluitend loopt over de in den wette-
lijken vorm gestelde candidate!). Daardoor wordt
tegen verrassingen gewaakt, dwaze versnippe
ring van stemmen afgesneden en de arbeid der
stembureau* vei eenvoudigd en bespoedigd.
De hoofdverdienste van het couloiistelsel is
evenwel, dat liet de onafhankelijkheid van den
kiezer bij het uitbrengen van zijne stem beter
waarborgt. De stembiljetten, door al te gedien
stige helpers voor hem ingevuld, behooren tot
het verleden. Hij handelt naar eigen inzicht,
met de wetenschap dat de stem, die hij uitbrengt,
door anderen niet kan worden gecontroleerd,
althans wanneer hij daartegen zelf op zijne
hoede is.
Het was te voorzien, dat de nieuwe wijze
van stemming op den uitslag der verkiezingen
niet zonder invloed zou blijven. Met zekerheid
aanwijzen, dat dit bij de gehouden verkiezingen
inderdaad het geval is geweest, kan men natuur
lijk niet. Juist het beter gewaarborgd geheim der
stemming staat daaraan in den weg. Maar er
is wel eenige aanleiding tot het maken van
gissingen.
Op 15 Juni hebben de anti-revolutionnairen
in eenige districten in het midden des lands
"Wijk-bij-Duurstede, Ede, Breukelen
oud-liberale afgevaardigden van hunne zetels
verdrongen. De uitbreiding van het aantal kie
zers in die districten zal daarvan wel eene
hoofdreden geweest zijn. Maar wanneer men
in aanmerking neemt, dat de aftredende afge-
&C'.
4)
»Spot maarl" zeide Nadesckda, »Hadt jij een
jongen als die daar, dan zou jij er ook wel een
beoije blij mee zijn."
«Meviouw," stamelde Roland, jmag ik ora uw
balboefje verzoeken
jAcIi? wilt u weikelijk 1 hot is mij natuur
lijk een groote eer, maar het zou toch verstan
diger zijn als u zich voor do jonge meisjes spaar
de, die met dozijnen op dansers wachten
tDia zullen wel niet te kort komen. Zoo, ik
dank u viiendelijk."
Hij bad zich op haar hoekje voor de tweede
Baitsche Polka ingeschreven. Hierna nam hij af
scheid en verdween in het gedrang. Dan volgden
nog eenige dansers, die eveneens hunne namen
opschreven en zich dan snel terugtrokken om nog
op andere plaatsen zich te engageeren.
De nog al lange pauze tusscben de polonaise
en den eersten wals had het doel gelegenheid te
geven tot deze engagementen.
Nadeschda sloeg twee uitnoodigingen af met do
opmerking, dat zij beslist niet danste.
»Zegeens," wendde zich thans Cécile tot roevrouw
won Myrpneh, waarom zeg je toch zoo dikwijls,
mijn Kurt geluk hoeft in de liefde? Hij is toch
wat zoo oud ais gij 't wel doet vooi komen. Je
<!oet altijd, ais was 't een hemeische genade voor
vaardigden groote grondeigenaars waren, met
veel invloed in de streken waarvoor zij zitting
hadden, dan mag toch gevraagd worden of ook
het couloirstelsel niet tot de zege hunner tegen-
candidaten kan hebben medegewerkt.
Opmerkelijk zijn ook de nederlagen, op
Juni, \an bij uitstek bekwame en invloedrijke
mannen als de heeren Mees te Rotteulam,
Pierson te Amsterdam, Van Delden te Deven
ter. Men zou er de op een nederlaag gelijkende
overwinning van den Voorzitter der Tweede
Kamer kunnen bijvoegen, die in het IVde dis
trict van Amsterdam bij herstemming slechts
ruim 100 stemmen meer verkreeg dan zijn
tegencandidaat mr. Z. van den Bergh. Tot de/e
uitkomsten, waarover men kan denken gelijk
men wil onze lezers weten, hoezeer wij den
val van den heer Mees betreuren hebben
natuurlijk verschillende factoren samengewerkt.
Ook het couloirstelse'. i AVij kunnen het niet
verzekeren; maar onmogelijk is het niet, waar
de genoemde herren in de handels- en linan-
cieele wereld een zoo langen arm hebben.
Vooral echter is er reden om te vragen, of
verschillende der overwinningen, door de voor
uitstrevender; liberalen op25 Juni op anti-revolu
tionnairen en katholieken behaald, niet zouden
zijn uitgebleven zonder het couloirstelsel. Op
Dokkum. Steenvvijk en Bodegraven meenden de
anti revolutionnairen, op Doetinehem, Bever
wijk en Ilontenisse de katholieken met zeker
heid te mogen rekenen. Deze en andere twij
felachtige distiicten zijn hun evenwel ontgaan,
waardoor hunne verwachtingen omtrent een zicli
noemend sGhristelijk" Ministerie in rook zijn
opgegaan. Hoe komt dit? Alweder door ver
schillende oorzaken. Maar waar in het bijzonder
de katholieke pers overvloeit van beschouwingen
over de door hare richting in de drie laatst
genoemde districten geleden nederlagen, mocht
daarin toch ook aan het couloirstelsel wel eene
plaats worden toegekend.
Er zijn meer kiezers dan men denkt, die
een juist inzicht hebben in hunne stoffelijke
behingen en daarvan blijk geven bij het uit
brengen hunner stem, vooral nu het geheim
daarvan beter verzekerd is. 3 uitspraak der
stembus van 25 Juni was m vele districten
hoofdzakelijk een veroordeeling der graanbe-
lasting, waarmede men bedreigd werd. Vele
goede katholieken en streng orthodoxe Protes
tanten hebben, ten spijt van alle drogredenen,
in de bladen van hunne richting, een onover-
vviriüjken afkeer van duur brood; en het zijn
waarlijk niet de slechtste christenen, die het
sterkst met dien afkeer behept zijn. liet cou
loirstelsel geeft nan zulke kiezers gelegenheid
om naar hunne overtuiging te stemmen, zonder
dat pastoor m dominé dit precies te welen
komt Zou dit niet veel ophelderen, dat anders
moeilijk verklaarbaar is?
Wij vragen slechtsmaar een feit, dat wij
weten, is dit. In een der districten, waar de
graanrechten bij de verkiezing sterk op den
hem, dat hij mij onbeduidend schepsel tot vrouw
heeft."
ïDat is het ook," antwoordde Nadeschda. »Twee
en dei tig jaren leefujds verschil wil toch wat zeg
gen. En des ondanks heeft hij met u het groote
lot gelrokken."
»Ja, maar ik ook met hem."
»Dat bestrijd ik volstrekt niet. Van hem spreekt
het echter des te meer vanzelf, dat hij je op de
handen draagt, lhj heeft voor zijn kleinood op te
passen. Jij echter zoudt even goed een van die
vrouwen kunnen zijn ik wil nog niet eens van
de ergslen spieken. Ik denk nu aan dat gewone
coui makendat is onder sommige omstandigheden in
staat om een gemaal, die met erg goed op zijn
tellen past, zijn gemoedsrust te ontnemen. En dat
ie bankdirecteur daaitoe volstiekt geen reden
heeft
«God zij dank, neen!" zeide Caecile levendig:
alk begrijp niet, hoe vele naturen zich daartoe
leenen. Ridderlijkheid, aardigheid, alle achting I
Maar verder neen het is verschrikkelijk.
Daarom vind ik, dat je me een zeer twijfelachtig
compliment maakt door mij zoo te prijzen, omdat
ik zoo bon, als toch van rechtswege iedere fatsoen
lijke, fijngevoelige vrouw moet zijn."
sNu, nu, zoo is dat niet bedoeld. Overigens,
weet je, je man is een groot psycholoog. Hij kent je
door en door; hij heeft dan ook een zeldzaam door
zicht in het karakter der vrouw. Gelooft ge, dat hij in
de kern van zijn wezen zoo geheel onvatbaar is voor
jaluerschheid, als hij schijnt te toonen Je zoudt je
vergissen. Juist hot tegendeel. Maar hij voelt, dat
ijverzucht onder zekere omstandigheden belachelijk,
ja gevaarlijk is; dat niets gemakkelijker de onbe
vangenheid wegneemt als een al te sterk mistrouwen.
toot grond stonden, hadden eenige protectioni-
sche boeren de beleefdheid, wagens beschikbaar
te stellen voor het vervoer van kiesgerechtigde
arbeiders naar do stembus. Die arbeiders maak
ten daarvan met erkentelijkheid gebruik, te
meer daar het warm was en uitgezocht weder
voor den grasoogst en stemden als één man
op den candidaat, van wien zij de zekerheid
hadden dat hij niet zou medewerken tot ver
hooging van den prijs van hun dagelijksch brood.
Men zal ons wellicht vragen naar de reden
van wetenschap van ons of van onzen zegsman.
Wij kunnen daarvan alleen zeggen, dat die in
dit geval niet gelegen is in het vertoonen der
stembiljetten door de stemmende kiezers aan
den voorzitter van het stembureau.
Overigens geven wij toe, dat de bestaande
voorschriften in dit opzicht voor verbetering
vatbaar zijn. Volgens de wet moet de Voor
zitter van het stembureau zich overtuigen dat
het stembiljet aan de buitenzijde den voorge
schreven stempel draagt. Wanneer nu het stem
biljet niet gevouwen en de kiezer wat onhan
dig is, kan de Voorzitter of het lid van het
stembureau, dat naast den Voor/itter gezeten
is aan do zijde waar de kiezer staat, gemak
kelijk gewaarworden op wien der candidaten
laatstgenoemde gestemd heeft.
Dit is een gebrek, dat intussclien gemakkelijk
te verhelpen is. Daartoe is niets anders noodig
dan een kleine wijziging in den vorm dei-
stembiljetten. Wanneer bqvoorbeeld wordt voor
geschreven dat deze in het midden geperfo
reerd moeten zijn en toegevouwen aan de
kiezers worden overhandigd, terwijl de stempel
slechts op de eene helft wordt aangebracht,
dan zal daardoor aan de mindere handigheid
van vele kiezers worden tegemoetgekomen. De
kiezer zal er dan als vanzelf toegebracht worden,
het stembiljet op gelijke wijze, als hij het in
handen kreeg, te vouwen alvorens hij het aan
den voorzitter van het stembureau vertoont, in
welk geval de door hem uitgebrachte stem
door de leden van het stembureau niet kan
worden nagegaan.
Deze kleine, maar voor het geheim der stem
ming niet onbelangrijke verbetering is van zui
ver administratieven aard. Zij is tot stand te
brengen door wijziging van een enkel artikel
van den algemeenen maatregel van bestuur ter
uitvoering van onderscheidene artikelen der
kieswet.
Wij hopen dat zij aan de aandacht van den
toekomstigen Minister van Binnenlandsche Zaken
niet ontgaan zal. Het heilzaam werkend cou
loirstelsel kan daardoor nog beter tot zijn recht
komen.
De Kabinetscrisis-
De berichten als zoude door H. M. reeds
een opdracht zijn verstrekt tot vorming van
Door den tijd heeft hij zich aan de zaak gewend.
In den beginne echter was het hem volstrekt niet
zoo aangenaam, als je zoo veel en gaarne danste,
terwijl hij uit de aard der zaak daaraan niet mee
deed. Slechts zijn man-van-de-vvereid-zijn belette
hem zijn weinige ingenomenheid daarmede luid uit
te spreken."
ïZon je denken T' vroeg Caecile eenigzins onthutst.
«Zeer stellig. Maar wat hindert dat Wie op
gevoiderden leeftijd een jonge vrouw neemt, moet
dergelijke dingen er op den koop bij nemen. Thans,
zooals gezegd, heeft hij zich er geheel en al boven
verheven. Zij ziet, met welke ongenaakbaie waar
digheid je iedeie poging tot vertrouwelijkheid af
slaat hoe je geen enkele bijgedachte hebt
Ik blijf er bij, Caecile, Romliild is een benijdens
waardig echtgenoot en als ik mij voor den geest
roep, hoezeer een mensch gansch kan mistasten,
dan heb ik geen vuriger wensch dan dezen mocht
mijn jongen zoo spoedig mogelijk een lieve, goede
vrouw trouwen, die in al die punten met je over
eenkomt".
nDank je zeei", lachte Caecile.
mïn e'k geval moet zij blond zijn", ging Na
deschda von Myrpach voort. »Je blauwzwart haar
is wel behoorlijk, maar ik heb in eene blondine
toch over het algemeen meer vertrouwen. Eigen
lijk moesten er slechts blondines zijn. Je ziet ik
ben zonder vooroordeelen, want ik zelve geef mij
daarbij ook geen prijsje. Daarom zul je mij het
ook niet kwalijk nemen?"
«Och, onzin! Maar overigens was dat toch
vroeger je smaak niet."
Mijn smaak is het ook stieng genomen nog thans
niet 1 Maar meer dan de smaak drijft mijn verstand
mij die richting uit. Zou j'e je het Gretchen von
een ministei ie kum en tot nog toe als voor
barig of onjuist worden beschouwd.
Naar constitutioneel gebruik wordt zoodanige
opdracht eerst gegeten nadat het hoofd van
den Staat de presidenten der beide Kamers en
den vice-president van den Raad van State heeft
geiaadpleegd. Tot dusver zijn, zooals gemeld,
tot dat einde door 11. M. ontvangen deheeien
Van Naamen en Schoi er, laatstgenoemde hooge
staatsambtenaar eerst gisleienmiddag.
Verkiezingen.
De afd. Leeuwarden van de Piotinciale Werk
lieden Vereeniging, heeft tot candidaat gesteld
voor het lidmaatschap der Tweede Kamer, de
heer Z. Middelkoop, (rad.), ontvanger der regis
tratie aldaat.
In de gisteravond gehouden vergadering van
de liberale kiesvereeniging Leeuwarderadeel
weiden tot vooiloopige candidaten voor de
Tweede kamer gekozen de heeren Rauvverda,
Middelkoop, Kerdtjk en Pyttersen.
In het di-.lt iet Winschoten hebben de liberale
protectionist!;» getracht bij de nieuwe stem
ming samen te werken met de anti-revolution
nairen. De poging is mislukt, doordat ze liet
oier dén candidaat niet eens konden worden.
De hbeialen wilden den heer B. L. Tijdens, de
laatsten den heer P. Dijkhuis te Midwolda.
(Tel.)
Door de Vrijzinnige Democratische Kiesver
eeniging te Belhngvvolde, zijn voor 't kiesdis-
tiict Winschoten tot voorloopige candidaten
gesteld de heerenC. V. Gerritsen, te \mster-
dam, en mr. Z. van den Bergh, te den Haag.
De besturen der liberale kiesvereenigingen
te Sneek en te Rauwerderhein hebben bij den
inspecteur der posterijen te Zwolle een klacht
ingediend in zake een, naar men vermoedt,
opzettelijk gepleegd verzuim door den brieven
gaarder in 't doip Sehaniegoutum, die Donder
dagmorgen 24 Juni een kleine 1000 verkiezings
biljetten ontving en deze eerst den volgenden
dag, dus te laat, heeft vei zonden.
Een landbouwer uit 't dorp Rottevalle (Tiet-
jerksleradeel) las in de Drachtster Courant een
adveitentie, waaronder zijn naam zonder voor
kennis was geplaatst, en inhoudende aanbeveling
van den heer Troelstra, geheel tegen zijn be
ginsel. Hij zal nu een strafvervolging instellen.
De heer Van Dedent en de Clir. Hist. Parlij.
Hei JSeder'tandsche Dagllad bevat de volgende
brief van A. baion van Dedern:
Mijnheer de Redacteur/
Heden las ik in het Persoverzicht der
Zwohche Courant, dat Het Nederlandsche
Dagblad mij rekent tot de leden der nieuwe
Tweede Kamer, die gekozen werden op het
program van den Chnstelijk-Historischen
Kiezersbond.
Goethe met donkerzwart haar kunnen voorstellen?"
tDat is nog de vraag; een zeer interessant
thema. Nu, daar spreken wij later nog wel eens
aver. Daar komt mijn danseur aan."
Derde Hooi-dstuk.
Onder de talrijke jongelui, die Getda Kirchner,
het porsaieiuen popje, omringden, bevond zich een
jong dokter, dien Roland von Myrpach voor enkele
dagen bij een groot diner had leeion kennen. Hij
liet zich door dezen voorstellen, wat niet zoo
dadelijk gelukte, omdat er als een muur van
unifüimen en zwarte rokken moest worden ge
forceerd.
Gerda ontving den jongen man met opvallende
beleefdheid. Haar aardig gezicht schitterde.
«Het verheugt mij zeer," klonk hare zilveren
stem, terwijl zij hem als ware hij een oud vriend
de hand reikte sik heb al veel goeds van u ge
hoord U moet prachtig schildeien en heerlijk
musiceeien. Dat doe ik ook gaarne; ik zing zoo'n
beetje, maar van schilderen heb ik geen verstand."
En nu ontspon zich tussehen beiden een gesprek,
waaraan zich de overige heeren min of meer aan
sloten; veel woorden voegde Geida hun echter
niet toe, waarom dan ook de kring van omstanders
merkbaar dunde.
»Ik durf er nauwelijks op rekenen," fluisterde
Roland, ïdat u nog een dans vrij hebt?"
Zij reikte hem haar balboekje, dat heelemaal
vol waste gelijk echter voegde zij er met schalk-
schen blik bij
vD-aar waar 'Ovvig staatbeteekent: nog vrij."
lAh zoo", mompelde Roland, aangenaam vei rast.
iU staat mij dus toe? Deze wals, die begint?"
Gaarne". iVordt vervolgd.)
f- kg
l
It
z V
k
-tr
i- 4
i id
't tT
V -
t,11
p
u «j,
'f
iff.
I tw
I m
fW
