51"e jaargang. Zondag 1 en Maandag 2 Augustus 1897. N°. 9385. Eersfe Blad. LEHRE R BILDÜUGS A N STALT Ditscta Yereiüs fir üatalaiiaiM, Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen. FEXJILLESTO^r. DE SCHIPBREUKELINGEN. UITGEVER: H. J. C. ROELANTS. UIT I) R PEKS. jtü11?!)!! j) i-al wlll^MW vUi Abonhehrntsprijb toot Schiedam, per kwartaal f 0.90 omliggende plaatsen, p. kwart. -1.05 franco per post, p. kwartaal. 1.30 Afzonderlijke nommerso.02 BUREAUBOTERSTRAAT 70, Telephoon No. 123. AnvEnTESTCEPBiJs: van 1—5 gewone regels met inbo- grip van eene Courantf 0.52 Iedere gewone regel meero.lO Bij abonnement wordt korting verleend. DES III. Leipzig, 29 Juli 1897. Tlians de uitstallingen gaan zien. Op de estrade vindt men alle modellen der Leipziger Lel i r erbil dv. n g sari staltaanvangende met de vooroefeningen, volgt de serie kartonmodellen, de houtsnijmodellen, de houtarfceid, daarraast de landelijke houtarbeid, die zeer onderscheiden is van den gewonen houtarbeid, omdat hier hoofdzakelijk landbouw-werktuigen worden ver vaardigd, daarna de metaalmodellen en einde lijk de serie leermiddelen (Schulhandfertigkeit). Van de laatste serie moet ik weer een nadere verklaring geven, zij is dat dubbel waard. "Wanneer men kinderen van het 7de levens jaar bijvoorbeeld den handenarbeid onderwijst en aanvangt met papier en klei, voortzet met karton en sluit met houtbord van verschillende dikte, is het kind op 12-jarigen leeftijd in staat voorwerpen te maken, die een of ander behan deld begrip aanschouwelijk maken; dan is de handenarbeid in onmiddellijken iienstder school. Toen ik het vorig jaar hier was voor den kartonarbeid, tn.k mij die serie leermiddelen zeer aan, doch ik was nog niet gerechtigd er aan te beginnen, omdat ik geen kartondiploma bezat. Toch besloot ik toen al, daarvoor nog eens een reis naar Leipzig te maken. Ik no teerde eenige modellen en liet ze dezen winter op de school maken, waar een hoogste klas is, die reeds van het 7de jaar handenarbeidonderwijs bekomt, dus nog al eenige technische bezwaren kan overwinnen, Die modellen werden zeer goed gemaakt en gaven mij aanleiding op dien weg voort te gaan. Doch thans ontbrak mij de kennis der volgende modellen. Wel schemerde mij van sommige iets, doch wil men de kin deren iets laten maken, zorg dan, dat ge het zelf gemaakt hebt, om de moeilijkheden goed te weten en te verdeelen. Ik ben dus naar Leipzig gegaan, behalve, om meer van het Duitsche systeem te leeren, voor namelijk om de serie leermiddelen te maken. Daarvoor moet men in houtbord, hout, glas en metaal arbeiden. Men vangt aan met eenige modellen, die ons het voortduren der lichtindrukken bewijzen kunnen. Op een stuk houtbord in den vorm van een naambordje, plaatst men aan de eene zgde L. ch. en aan de andere i. t. Aan beide einden bevestigt men een touwtje, draait het snel rond en men ziet duidelijk het woord plicht". Een schijf, waarop aan de eene zijde een horizontale, aan de andere zijde een ver- Door J. C. Biernatzki, 6) Zij was thans een jonkvrouw van zijn eiland. Het glad gestreken haar, door een mutsje slechts ten deele bedekt, het groene jak met de korte armen, de gestreepte rok, dit alles had de pronk zuchtige erfdochter uit de groote stad tot eene bescheiden vrouw zijner stam omgetooverd. Haar hoog, blank voorhoofd, haar glanzende bruine oogen, haar fijne gelaatstrekken, haar kersroode lippen en wangenzij was list hemelsche beeld van eene dochter der Halligen. Hij was nog geheel verloren in haren aanblik, toen Idalia zich eindelijk losmaakte uit de omhel zingen liaars broeders, en dan, alles om zich heen vergetend op Godber toeijlde, zich hartstochtelijk aan zijne horst wierp en hem met tranen en kussen overdekte. Hij was haar toch nagesprongen in de kokende zee; hij had door zijn kloek beleid haar en haren vader en broeder gered. Hoe zoude zij daaraan kunnen denken, dat de ongebreidelde opwelling barer dankbaarheid de grenzen overschreed? Hoe zoude ztj, die nimmer gewoon was geweest, hare gevoelens ter wille van anderen te onderdrukken, in dit oogenblik terug houdender kunnen zijn dan haar hart tot haar sprak Een geest, gelijk de hare, waarin onmiddellijk iedere vonk van eikentenis tot een vlam aan wak kei de, moest door de uren van gevaar gespannen zijn en zoo moest ook de vreugde harer redding alle andere gevoelens ten achler stellen. tikale streep wordt aangebracht, vertoont bij snel ronddraaien om een daarin gemaakt asje, een kruis. Een hoekspiegel om de cirkelver- deeling in graden goed te laten zien, een tele foon, een kleurenschijf, een liter, een bewijs voor het theorema van Pythagoras, een model om het zwaartepunt te bepalen, om het zekere, onbestemde en het wankelend evenwicht te toonen, om aan te toonen, dat de 3 hoeken van een driehoek gelijk zijn aan 180 een kube verdeeld in 3 en in 6 gelijke pyramid en, modellen voor straalbreking, voor wrijvings- electriciteit enz. Dat zijn nog alleen de mo dellen van houtbord. Het is onmogelijk ze allen in 4 weken klaar te maken, doch dat is minder noodig. Wanneer men bijv. de helft hier maakt, kan de andere helft wel thuis gemaakt worden. Om alle scholen, die hier op de tentoonstel ling vertegenwoordigd zijn te bespreken, zou voor mij onmogelijk en voor de lezers minder belangrijk zijn. Over het algemeen merkt men op, dat de meeste modellen zeer practisch zijn, stevig in elkaar zitten en smaakvol zijn afgewerkt. De meeste scholen schijnen een zeer goed leerplan te volgen. Aan de model len is een langzame opklimming van moeilijk heden te bespeuren. Het werk in carton en hout heeft hier de overhand. Ook wordt in Duitschland blijkbaar zeer veel aan houtsnij den gedaan. Alle modellen daarvan, er waren ook zeer groote, als stoelen en tafeltjes, wa ren nauwkeurig gesneden. Vroeger wilde ik nooit gelooven, dat er jongens gevonden wer den, die zoolang aan eenzelfde voorwerp en op zoo'n eentonige wijze konden arbeiden. In den laatsten tijd heb ik evenwel de er varing opgedaan, dat dit wel zoo is. Toch zou ik huiveren zulke groote stukken, als ik hier zie, aan een mijner leerlingen op te dra gen. Boven houtsnijden verkiezen de meeste flinke jongens te arbeiden in carton of aan de schaafbank in hout. Verder ziet men hier mooi ijzer-, blik- en draadwerk en veel arbeid van kinderen van 7 tot 10 jaar, de meer genoemde sVorstufe". Er was éen huisvlijtschool, waar de figuurzaag, ons welbekend, het hoofdwerk tuig uitmaakt. Toch schijnt het zagen van vele gaatjes be vattende modellen hier reeds langer tot het verledene te behooren, dan bij ons. Onze ten toonstellingen worden wel eens wat overladen met dat zaagwerk, waarmede men niet altijd even sterke als practisclie voorwerpen ver krijgt. Het zagen van modellen naar platen was hier niet merkbaar, 't Scheen dat de kinderen dier huisvlijtschool alleen de figuurzaag ge bruikten om omtrekken te zagen. De voorwer pen, die geëtaleerd waren, bestonden uit dieren, bladen, kleine huishoudelijke zaken, enz. waar van de omtrek gezaagd en de verdere afwer king met kleuren en snijden plaats had. Het Met de liefste woorden dankte zij Godber voor het redden van haar leven en als zij aan den doorgestanen angst dacht, dan drukte zij zich dichter tegen hem aan. En Godber bevend stond de mannelijk schoone jongeling daar, gelijk iemand voor wien eensklaps de poort van een nieuw, nooit vermoed, zalig be staan wordt geopend. De ster der hope van de arme Marie was onder gaan in hetzelfde uur, waarop haar lang verheide verloofde den vaderlandschen bodem weder betrad. Hoofdstuk IV. Den volgenden morgen was de hernel klaar en vroolijk. Achter den dijk van het vasteland kwam juist de morgenzon doorbreken en wierp nieuws gierig haar blik over de Halligen om de ver woestingen van den afgeloopen nacht in oogen- scliouw te nemen en te zien of er nog wezens overgebleven waren, die zich in haar licht ver kwikten. De zee lag daar nu weer kalm en vreedzaam en scheen den menschen, in wier ooren het golfge bruis van de laatste uren nog naklonk, lachend toe te voegen gij hebt slechts gedroomd. Godber, die trots de inspanning, waartoe hij verplicht was geweest, weinig rust nam, trad voor de deur van de vriendelijke woning. De meest verschillende gevoelens bestormden zijn hart. Daar lag voor hena zijn Hallig, waarnaar hij aan de bloeiende kusten van Itaiió en op da vlakke streken van Holland met zoovee! heimweo had ver langd de bodem, op welken alleen hij zich ge lukkig kon gevoelen, en van welken het hem thans onmogelijk scheen zich weder los te scheuren. Voor dit vaderland had hij in den vreemde gestreefd en gearbeid de gedachte er aan had hem gedreven tot voortdurende klachtsinspanning, tot de uiterste vlechten van stoelmatten uit rotting en van matten uit koord, het vervaardigen van voor werpen uit waardelooze dingen, als garenklos jes, lucifersdoosjes enz. was aardig om te zien. Een aangenamen indruk maakte bet school werk van de weeskinderen uit Friedricliwert bij Gotha. Het bestond voor een groot deel uit zeer goed afgewerkte houtmodellenwaarin een weloverdachte methodische gang was waar te nemen. Men zag daar veel landbouwwerk tuigen, als pennen voor draadspanning, stokken om putjes te steken \uor het zaad, klemhoutjes enz. tot harken toe. De 7 scholen uit het hertogdom Anhalt muntten weer uit door een schoone collectie leermiddelen, zoowel in bout als carton. Het koninklijk militair weesbuis te Potsdam had zeer veel snijwerk in linoleum, waarvan aar dige tafclmatjes en vloerkleedjes aanwezig waren. Drie scholen voor zwakzinnigen (achterlijke kinderen) waren vertegenwoordigd. Ik had het genoegen een onderwijzer van een dier scholen te ontmoeten, die mij vertelde, dat de kinderen van zijn school dagelijks éen of' twee uur onderwijs in handenarbeid kregen. Dat zij er zeer veel lust in hadden en er onder den arbeid dikwijls begrippen werden aangebracht, die men op de gewone wijzen onmogelijk zou kunnpn duidelijk maken. Tot het elfde jaar werkten meisjes en jongens hetzelfde in klei, papier en carton, na dien tijd kregen de jongens hout en de meisjes handwerken en huishoud kunde. Het werk van het blinden-instituut te Leipzig. Merkwaardig om te zien hoe nauwkeurig en netjes afgewerkt er alles uitzag. Er wordt alleen in hout gewerkt. Als men zich een oogenblik in den toestand der blinden deuken kan en men ziet de vruchten van hun arbeid, dan begrijpt men eenigszins hoe het gevoel zich bij die mensehen ontwikkeld moet hebben, lederen, middag van 4 tot 6 arbeiden in het tentoonstellingsgebouw verschillende scholen uit Leipzig en omliggende plaatsen. Ik kan daarvan alleen op Woensdag genie ten, omdat die namiddag voor de cursisten vrij is. Den 4n Augustus, ook een Woensdag, is de beurt aan het blindeninstituut van Leip zig. Het is natuurlijk, dat ik er aan heenga. Van de doofstommenseholen trok die van Weimar bijzonder de aandacht. Halle, dat ook een goed bekend instituut hier schijnt, had om verschillende redenen niet ingezonden, doch een der onderwijzers dier school, ook een cur sist, verzekerde rnij, dat dit onderwijs met de meeste belangstelling en met veel vrucht door de leerlingen gevolgd wordt. De uitstalling der scholen van Dresden was mooi en belangrijk. De deelneming aan het onderwijs in handen arbeid schijnt zich daar uit te strekken tot de plichtsvervulling, had hem verre doen zijn van zucht naar genot, en hem genoopt tot de meeste spaarzaamheid. Iedere aanwinst van zijn kleinen schat, dien hij steeds bij zich had gedragen, en dian hij daarom ook thans had gered, was altijd weer het begin geweest van een vroolijke droom zijner terugkeer, waarvan hij uren en uren genoot. Slechts zijne begeerte om zich zeiven te ontwikkelen, kon hem verleiden zijn schat tusschenbeide aan te spreken maar des te zorgzamer spaarde hij dan daarna ook om het verlorene weder in te halen. Thans stond hij aan de ouderlijke woning. Een huivering van verrukking voer er door zijne leden vreugdetranen vielen er over zijne wangen. Wio, niet zelf Halligbewoner, deze naakte plek, waarop het armzalige gras door de laatste over stroomingen nog neergeslagen tegen den grond lag, met haar geteisterde wersten had gezien, en daarbij dacht aan den afgeloopen nacht, die alle bewoners aan den rand van het verderf had ge bracht, hij zou niet hebben kunnen gelooven, dat dit vaderland in geestvervoering on brengen. Maar Godber had ter wille daarvan negen lange jaren een leven vol ontberingen en ontzegging ge leid; en al had hij twintig jaren daarvoor geleden en gestredende terugkeer naar dit plekje gronds zoude hem daarmede niet te duur gekocht zijn. Toch, zijne vreugde was niet geheel onvermengd. Droombeelden vervulden zijn hartzijn gelofte, bij zijn vertrek aan Maria gedaan, was niet geheel ongeschonden Idalia's verleidelijk beeld lokte hem met onweerstaanbare kracht. Zijn oog en ziel werden duister, toen zijn blik vluchtig over Maria's woning heenging. Een gevoel van gewetensangst greep hem aan hij was echter batig zich zeiven rekenschap te geven van zijne gedachten en was blijde, toen de herinnering aan middelbare scholen. De inzending leermiddelen van de Realsclmle bewees duidelijk, dat vooral in de natuurkunde, hier theorie en practijk hand aan hand gaan. Men vond er o.m. een zeer net afgewerkte camera clara, luchtapparaat, kaleidoseoop, centrifugaalbaan, camera obscura, ja zelfs electrisehe toestellen. liet werk der scholen voor zwakzinnigen, blinden en doofstommen en dat der middelbare scholen trok mij het meest aan, omdat er in ons land, voor zoover ik weet, aan zulke inrich tingen geen onderwijs in handenarbeid gegeven wordt. Wel is eenige jaren geleden, te Amster dam, aan het instituut voor halfblinden onder richt in dat vak gegeven door den heer W. S. van Leeuwen. Doch slechts een jaar lang. Naar de mededeeling van dien heer, waren de groote uitgaven oorzaak, dat het onderwijs gestaakt werd. De school »Bismarekhiitte van Sehar- ley" prijkte met de in hout gesneden woorden, die Bismarck eenmaal in den Rijksdag sprak: »"Wir Deutschen lurch ten Gott, aber sonst nichts auf der Welt." v. W. Een schrijven van Schaepman. Onlangs kwam in Het Centrum voor een ver taling van Une interview politique, dat in do Cou rier de Druxelles had gestaan en waarin een tot oor leolen bevoegd Staatsman als zijn meening ult- spiak dat de Katholieken de jongste nederlaag bij de stembus hadden te wijten aan dr. Schaepman. Doze richt dienaangaande nu een schrijven aan Het Centrum. Allereeist spreekt hij er zijn dank over uit dat het blad het interview" plaatst, omdat zulke weiken der duisternis alleen door de volle openbaring van den dag kunnen worden verijdeld en overwonnen. Eu dan gaat de ndoctor" allereerst afrekenen met den nStaatsman" uit het interview. Gij meout, schrijft hij, dat deze correspondentie waarheid bevat, dat er wei kehjk een correspondent is en een Staatsman, die hem mededeelt wat hij oordneit ovor verleden en heden. Gij neemt aan dat hier een gesprek heeft plaats gehad, en dat een Noord-Nederlnndsrh katholiek gesproken heeft zoo- als deze alom bekende Staatsman tot den corres pondent sprak. Gij vergist u. Geen katholiek Nederlandsch Staatsman is in staat om de zonderlinge dingen te vei balen, die hier worden medegedeeld. Geen katholiek Nedei landsch Staatsman zal zich zóó verregaand onkundig toonen van de werkelijkheid als deze lichtzinnige praatvaar. Geen zou zoozeer den eerbied tegen het kerkelijk gezag uit het oog verliezen als hier door een slinksche verwijzing naar een Seminarie geschiedt. Geen katholiek Staatsman zou de geheele katholieke Kamsrclub lasteien als deze zwaarwichtige onbekende. Neen, deze geheele correspondentie is het werk van een falsaris, van een fransquiljonschen scribent, die echo's uit zwarte dagen met zich omdraagt en het in den storm verlaten wrak en de daarop achtergebleven manschap alle andere overwegingen verdrong. Rasch wendde hij zijn onderzoekenden blik naar de westzijde der Hallig daar lag het schip ge kenterd niet ver van het strand. Hij ijlde snel in de richting van het vaartuig. Zijn weg leidde langs Maria's woning en het werd hem onaangenaam te moede toen hij het huis naderdezijn bloed vloot sneller door zijn aderen en joeg een blos naar zijne wangen. Onwillekeurig vertraagde hij zijn stap, als vreesde hij zijne verloofde door het garuisch zijner schre den uit hare droomen te wekken en naar buiten te roepen. Toen hij voorbij was viel er een steen van zijn hart, zonder dat hij er bij dacht, hoe weinig door dit korte uitstel was gewonnen. Thans nam het wrak al zijn gedachten weder in beslag; weldra had hij den oever bereikt. "Ver geefs spande hij zijne oogen in geen menscheiijke gestalte ontwaarde hij. Hij waadde zoover moge lijk in zee en liet zijn luid shalloh" weerklinken. Niemand antwoordde. Stil en onbewegelijk lag het schip in de verte. Godber wilde zich, na hei haalde pogingen om antwoord te krijgen, van het ongelukkige lot zijner vroegere makkers overtuigen. Hij vroeg zich zeiven af of het niet beter ware geweest, indien ook hij evenals zij in de golven begraven was geworden, dan met het bewustzijn zijner dubbele ontrouw te blijven voortleven tegen oen schip, welks roer hem was toevertrouwd ge weest, en dat hij, ais ieder stuurman, als eeno bruid had liefgehad, rn tegen de vet loofde zijner jeugd. Wordt vervolgd.)

Gemeentearchief Schiedam - Krantenkijker

Schiedamsche Courant | 1897 | | pagina 1