Btntscta Tereins ffir KnataMarM.
51"'" jaargang.
Zondag 8 en Maandag 9 Augustus 1897.
N°. 9391.
Eerste Blad.
LEIRERBILDDSGSASST1LT
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
FEUILLETON.
DE SCHIPBREUKELINGEN.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
BUITENLAND.
ABOirNEsrsNTsrRijs voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart 1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommers- o,02
BUREAUS BOTEKSTRA.iT TO, Tclcphoon KTo. 123.
Advp.kten-ttctrijk van 15 gewone regels met inbe
grip van eene Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
DES
IV.
Leipzig, 5 Augustus 1897.
Wanneer mij gevraagd werd: welke school
arbeidt wel het beste?" bet antwoord zou zijn:
)>De weeshuissebool van kreis Beuthen." Het
hout- en kartonwerk was zoo nauwkeurig en
netjes afgewerkt, dat men het bijna voor werk
van grooten zou houden. Ook de handenarbeid-
school van Weimar schijnt zeer goed te zijn,
vooral het onderwijs in 't smeden moet in be
kwame handen berusten.
Ik wil het tentoonstellingsgebouw niet ver
laten, voor nog iets gezegd te hebben over het
leerplan van sommige scholen. In de school te
Plauen bij Dresden staan aangegevenkoken,
handenarbeid, tuinbouw, baden. De platte grond
der school gaf aan, waar de lokalen of ruimten
voor die vakken zich bevonden. Ik stond ver
baasd over zooveel practisch onderwijs, doch
dacht gelijknwanneer wordt dat alles onder
wezen? Ik vroeg een onderwijzer dier school
en deze vertelde mijwanneer de kinderen
school komen krijgen zij op de vrije Woensdag
en Zaterdagmiddagen onderwijs in handenarbeid,
zoowel jongens als meisjes. Ook allen moeten
eens per week in 't bad in daarvoor ingerichte
badkamers. Op 10 a 11 jarigen leeftijd krijgen
de meisjes onderricht in huishouding, de jon
gens in houtarbeid en tuinbouw. Alzoo zonder
van de gewone vakken in tijd iets af te nemen,
voorziet de gemeente, want die bekostigt dat
alles, ook in het practisch onderwijs. Het Duit-
sche land, dat in dat opzicht bovenaan staat,
is Baden. Daar is door de regeering vastgesteld
voor alle scholen»Kinderen, welke door hun
ouders of voogden daarvoor aangewezen wor
den, krijgen onderrichtde knapen in handen
arbeid, de meisjes in huishoudkunde. In dit
regeeringsbesluit is ook nauwkeurig uitgespro
ken, dat het onderwijs in handenarbeid niet
mag zijn het maken van voorwerpen, die voor
verkoop geschikt zijn, of het africhten tot een
of ander vak, doch het moet het theoretisch
onderwijs voorbereiden of steunen. In andere
Duitsche staten is men zoover nog niet, hoewel
in bijna alle plaatsen van eenig belang scholen
voor handenarbeid en tuinbouw aan de gewone
scholen verbonden zijn. De kosten voor werk
tuigen, grondstoffen en onderwijs worden door
gemeente of een vereeniging gedekt. In som
mige plaatsen betalen de kinderen 1 mark per
maand.
Bij mijn laatste bezoek in het tentoonstel
lingsgebouw zag ik de leerlingen van het blin
deninstituut arbeiden. Er waren er vijf, twee
van misschien 9 of 10 jaar, drie wat ouder.
Door J. C. Biernatzki.
12)
Bij het vinden zijner verdronken gezellen was
over zijn gemoed een donkere wolk heen getrokken,
die hij met de grootste moeite zocht te verbergen.
De strakke, strenge trekken in het gelaat van
zijn kapitein, toen hij naast diens lijk schenen hem
te vragen waarom heeft mijn stuurman voor mij
het schip verlaten? en toen hij verstoord zijn blik
omwendde, ging Maria juist met langzamen tred
voorbij en geloofde hij haren zucht te hooren waarom
hebt gij uwe bruid verlaten, Godber 7
Toen werd het hem duister voor de oogen, en
het klonk hem hoonlachend in de oorenDubbele
meineedige 1"
Hij ijlde als door eene vervloeking voortgejaagd
van de gruwzame plaats weg en stond eer hij nog
weder tot bezinning was gekomen voor Idaiia.
Ware deze hem met tranen in de oogen of
zelfs in toorn en boosheid te gemoet getreden, hij
zoude aan haar hals gevlogen zijn, en aan haar
boezem zijn weedom en bitterheid hebben uitge
weend.
Zij kwam echter met haar gewoon blij lachje
op hem toe, met hetzelfde lachje, dat zoo dikwijls
hem met magische kracht had meegesleeptthans
echter in de stemming, waarin hij was, werkte
het slechts afstootend op hem het weersprak te
zeer ai zijne ondervindingen, en hij dacht er in
Ieder kreeg een schaafbank met de noodige
werktuigen en werk. Zijn ze in hun eigen
school, zoo werd mij verteld, dan leuren zij
alles zelf krijgen en opbergen. Lijnen zetten
op hout gaat met de priem, meten met een
vouwmeter, waarop bij iedere c.M. een keepje
is gesneden, zij voelen dus hoeveel c.M. iets
lang of breed is. Zagen langs een vooraf ge
schrapte streep, geschiedt langs een plank, die
met het te zagen hout zoo tusschen den tang
der bank wordt geklemd, dat het afvallende
er buiten steekt. Gaat de zaag te zwaar, dan
voelt de jongen, dat hij door dubbel hout
zaagt, dus van de lijn af is.
Zoo zag ik schaven, zagen, meten, snijden,
schroeven di aaien enz. Alles ging natuurlijk
wel langzaam, want zij moesten telkens wach
ten op 't oordeel van den onderwijzer voor zij
verder mochten gaan. Deze had do handenvol
met vijf knapen. Hadden zij iets niet goed ge
daan. dan nam hij de hand van den leerling
en bracht die op de plaats waar de fout was.
Ik geloof niet, dat een der andere klassen
zooveel toeschouwers tot zich trok, als die van
het blinden-instituut.
Nu moet ik nog vermelden, dat Maandag
de tweede zomercursus is aangevangen. De
deelnemers van den eersten zijn Zaterdag 31
Juli grootondeels vertrokken. Enkelen blijven
nog doorwerken, omdat zij hun serie niet klaar
hebben en dus geen diploma bekomen. En
zonder diploma van hier gaat niet aan, want
90 der Duitsche onderwijzers krijgen de
kosten van hun verblijf en onderwijs van hun
gemeente vergoed, doch daarvoor zijn zij ver
plicht na afloop een diploma te vertoonen. De
speelcursus zou met een wedstrijd in 't spelen
eindigen, doch helaas, de regen maakte liet
land zoo nat, dat het onmogelijk was.
Aan den tweeden zomercursus is ook een
tuinbouw-cursus verbonden. Een twintig deel
nemers arbeiden onder leiding van Dr. Ziirn
uit Leipzig den ganschen dag in den tuin. Ze
leeren boomen snoeien, enten, zetten enz. en
zijn thans bezig een stuk grond bij de school
in een tuin te herscheppen. Dat onderwijs
schijnt in Duitschlaml op het platteland veel
ingevoerd te worden. Bij de opening van dezen
cursus wees Dr. Giitze met vreugde op het feit,
dat zich thans onder de deelnemers oen regee-
ringsraad bevond, een bewijs, voor den vooruit
gang der goede zaak.
Een regeeringsraad is een persoon, door de
regeering met het toezicht van de scholen in
een deel van het land belast. Bij ons ongeveer
gelijk aan een districts-schoolopziener.
Zaterdag 7 en Zondag 8 Augustus is hier
in Leipzig de groote algemeene vergadering
van sder Deutsche Verein fur Knabenhand-
arbeit". Behalve de huishoudelijke zaken zal er
ingeleid worden: »Invoering van den handen
arbeid op het platteland", nDe opvoedkun
dige arbeid in schooltuinen", »Tentoon-
stelling en bespreking van een schoolbank, die
door een kleine verandering gelijk dienst kan
het geheel niet aan, dat zij, nog onbekend met
hetgeen hij zoooven had gezien, ook geen smart
over het lot van de omgekomen kon tooveren. In
plaats van naar haar toe te gaan, week bij schuw
terugterwijl hij zijn blik op haar vestigde moest
hij zich zeiven afvragen is dit hartelooze, spottende
tooverbeold een dubbele trouwbreuk woord?
Trotsch trad Idaiia terug. Zij was te zeer ge
woon aan zijne alles vergetende hulde, dan dat zij
had kunnen besluiten hem deelnemend te vragen,
wat hem scheelde.
Mocht ook al hare liefde voor hem even dringend
als hare nieuwsgierigheid haar prikkelen om Godber,
die zich met beide handen voor de oogen op een
stoel had geworpen, om opheldering van zijn ge
drag te vragen, hare gevoeligheid behield toch de
overhand.
Morrend zette zij zich in een anderen hoek van
het vertrek; haar hoofd op haren arm steunend,
de lippen op elkaar geperst, de oogen, van een traan
vochtig, afwisselend en slechts nu en dan een
vluchtigen blik in stilte op Godber werpend, speelde
zij evenzeer de rol eener gebelgde schoone, als zij
het in werkelijkheid was.
Het was haar immers duidelijk geworden, dat hij
niet zoo geheel alleen heerschte in zijn hart, dat
er nog iets was in de wereld, wat hem onvatbaar
kon maken voor de macht Imrer bekoring, dat
daarom hare zegepraal niet zoo volkomen was,
als zij tot nu toe had geloofd. En had zijne on-
pleizierige bui wel alleen haar grond in zijne ont
moeting met Maria?
Deze gedachte, die niet minder getuigenis af
legde van eene afgodische vereering dan dat zij
uitsluitende overgave van den geliefde vorderde,
doen voor werkbank", en eindelijk»Een nor
maal-leergang voor het houtsnijden".
Ah ik deze agenda vergelijk rnet die van
de vereeniging tot bevordering van het onder
wijs in Handenarbeid in Nederland, die den
14cn Augs. a.s.. dus 8 dagen later, te Arnhem
op het landgoed »Sonsbeek" vergadert, dan
dringt zich de gedachte bij mij opIn woor
den zijn wij Nederlanders de Duitschers voor,
doch ook in daden?
Ziehier wat de agenda van onze vereeniging
bevat
De zelfwerkzaamheid en het leesonderwijs.
Bij de groote onbekendheid van wat arbeid
op de school beteekent, die zich uit in de spo
radische invoering in de school bij ons, wordt
er op een vergadering reeds gesproken van
arbeid dienstbaar maken bij het leesonderwijs.
Het is een zeer mooi onderwerp en in goede
handen, de heer Den Hollander uit Wageningen,
doch zal eerst in praktijk gebracht kunnen
worden, als de arbeid op school algeineener
is dan thans. Nog een punt van den lieer KI.
de VriesIs het vanwege de sVereeniging
tot bevordering van het onderwijs in Handen
arbeid in Nederland" ingesteld examen, en het
dientengevolge verleenen van diploma's van
Slöjd, wel bevorderlijk aan een algemeene
invoering van handenarbeid als leervorm op
de volksschool
Uit deze vraag maak ik op, dat het antwoord
van den inleider zeker ontkennend zal wezen.
Wanneer men nu weet, dat bedoeld examen
reeds lang jaarlijks wordt afgenomen, doch dat
in 1896 en '97 de eischen wat hooger gesteld
zijn, dat de nieuwere richting aan 't woord is
gekomen, dat er dientengevolge veel afgewezen
zijn, moet men dan daaruit besluiten, dat liet
de invoering van den handenarbeid als leer
vorm in de school ia den weg staat.
Doch laat ik die vergadering niet vooruit-
loopen. Een feit is liet, dat bij meerdere ver
breiding van den handenarbeid in Duitschland
de praetijk op de groote samenkomsten meer
besproken wordt, dan bij ons. Ik zal pogen,
door mijn serie hier vervaardigde modellen in
de pauze ten toon te stellen, daarop de aan
dacht te vestigen. v. W.
Algemeen overzicht.
Schiedam, 7 Augustus '97.
Na de behandeling en aanneming der Indi
sche begrooting, met verwerpingwan een amen
dement, waarbij afkeuring werd uitgesproken
over de schending der vrijheid der Indische
pers, over de sommaire arrestaties en de onbe
paalde voorloopige hechtenis, is de zitting van
het Engelsche Lagerhuis met een troonrede ge
sloten.
In de sluitingsrede wordt geconstateerd, dat
de hartelijkheid der betrekkingen met het bui
tenland geen verandering heeft ondergaan.
wekte in haar ook weder haren trots en door dezen
het besluit om hem met alle mogelijke middelen
aan haar te binden.
Zij zelve beoordeelde we! niet zoo helderhare be
weegredenen en rekende ook hare liefde een goed
deel toe aan dit besluit.
Godber scheen geheel met zijnen geest afwezig
te zijn. Hij zat daar in somber zwijgen verzonken
een enkele zucht toonde wat er bij hem omging.
Idaiia behield bij haren strijd tusschen nieuws
gierigheid en ergenis nauwelijks hare zelfueheer-
sching, zelfs op haar snikken had de ongevoelige
niet gelet.
Tot hare vreugde kwam eindelijk haar vader en
uit diens deelnemende en troostende woorden, tot
Godber gericht, vernam zij nu het vinden der
lijken.
Was haar ook de smart van Godber over het
lot van de reeds lang verloren gegeven makkers
onbegrijpelijk, en voelde zij zich ook nog des te
meer beleedigd, omdat eene haar niet belangrijk
schijnende oorzaak hem tot zulk een gedrag ten
haren opzichte kan verlokken, zoo had zij toch
dit ten minste gewonnen, dat zij de jalouzie niet
meer mengde in hare gedachten over zijne handel-
wijz». Met een blik in den spiegel moest zij over
zich zelve lachen; dat zij er ook slechts een oogen-
blik over had kunnen denken, dat een meisje van
de Halligen haar haar verloofde zou trachten te
ontkampen. Toch moest Godber ernstig worden
bestraftaan bare voeten zou hij om vergiffenis
smeeken, en eerst na lang bidden zoude zij hem
de band ter verzoening reikeneerst na een paar
dagen zou zij hem alles vergeven, opdat het hem
met weder mocht invallen te vergeten, dat zijn
De zes onderteekenaars van het Parijsch
verdrag hebben gemeenschappelijk hun invloed
aangewend om den koning van Griekenland
van een oorlog te weerhouden; ongelukkiger
wijze is die oorlog toch begonnen.
Schoon de pogingen der mogendheden hierin
dus geen succes hebben gehad, hebben zij
nochtans schorsing der vijandelijkheden en
opening der onderhandelingen over den vrede
verkregen.
Die onderhandelingen worden voortgezet;
een formeel verdrag is nog niet gesloten, maar
men heeft allen grond om aan te nemen, dat
de voornaamste punten van discussie geregeld
zijn, en dat onder betaling van een voldoende
schadeloosstelling het door Turkije venuord
gebied, met een geringe grenswijziging, aan
Griekenland zal worden teruggegeven.
Aan den koning van België en den keizer
van DuiKchland is kennis gegeven van de op
zegging der loopende bandelstractaten van 1862
en 1865, waardoor Engeland werd verhinderd
met zijn koloniën zoodanige fiscale schikkingen
binnen het rijk te treffen als noodig en ge-
wenscht schijnt.
Besloten is tot een tractaat van handel en
vriendschap met Menelik, keizer van Abe«synië.
De tegenwoordigheid der vertegenwoordigers
van de koloniën en het keizerrijk Indië bij de
jubileefeesten heeft er toe bijgedragen den band
van eenheid tusschen aile deelen des rijks te
versterken.
In Februari 1898 zal bet Pailemeut weder
bijeenkomen.
President Faure reist door het Zuiden van
Frankrijk, en bij die reis blijkt opnieuw, hoe
weifelend de politiek der regeering is, waar
het geldt de geestelijkheid.
Terwijl piesident Faure Dinsdag te Orange
aan den aartsbisschop van Avignon het Legioen
van Eer verleende, hechtte hij den volgenden
dag met eigen hand het kruis op de borst van
den notaris Chion-Ducolet, die als maire van
La Mure krachtiger dan eenige andere maire
in Frankrijk opgetreden is tegen de processies.
De Figaro is zeer verontwaardigd over de
onderscheiding van dezen notaris-burgemeester,
en beweert, dat de afgevaardigde van het be
treffende kiesdistrict, Vogeü, bij den minister
van binnenlandsche zaken deze onderscheiding
heeft bewerkt, omdat Chion-Ducolet alleen onder
dit beding af wilde zien vau zijn voornemen,
zich candidaat te stellen voor de Kamer.
Een andere lezing is, dat het ministerie,
toch reeds zoo vaak door zijn tegenstanders
voor ïclerieaal" uitgekreten, vooral na de onder
scheiding aan den aartsbisschop van Avignon
zich nu eens recht anti-clericaal heeft willen
toonen.
Hoe dit ook zijn moge, door zulke dwaasheden
maakt de regeering zich vrijwel belachelijk.
Meer dan ooit spreekt men in Duitschland
geluk alleen van hare liefde afhing en hoe hij dit
geluk slechts door geheele overgave kon koopen.
Vandaag scheen Godber geen begin meer met
een berouwvollen terugkeer te willen maken, want
zonder Idaiia ook maar aan te zien, ging hij met
Mander naar den predikant om de begrafenis te
regelen.
De dominee noemde da inwoners op, die wel
over lijkkisten zouden beschikken en Godber ver
zocht dezen hem ter wille te willen zijn.
Toen hij later weder naar de pastorie terug
keerde, was Mander reeds vertrokken en vond de
predikant dus gelegenheid om met een woord
Godber's verhouding tot Maria en Idaiia aan te
roeren.
Nauwelijks echter begon de heer Hold daarop te
zinspelen, of Godber snelde weg met een kreet van
vertwijfeling: Ik weet alles wat u wit zeggen.
Dien avond wachtte Idaiia te vergeefs op zijn
terugkomst. Zij schreide thans werkelijk bittere
tranen, in den beginne door beleedigde trots ver
oorzaakt, maar later ook door een gevoel van waar
achtige liefde.
Den volgenden morgen ontbrak Godber bij het ont
bijt en niemand wist waar hij den nacht had
doorgebracht. Idaiia zag hem voor het eerst terug,
toen hij bleek en ontstemd met de vlag bij de
groeve op het kerkhof stond.
Godber had den nacht bij de dooden gewaakt en
uitdrukkkelijk verzocht, dat niemand met hem zoude
waken, hoe ongaarne ook de beide meogeredde
matrozen uit oude verknochtheid aan hunnen kapitein
en hunne makkers zich daarvan terug lieten houden.
Wordt vervolgd.)
