m
5l"e jaargang.
Vrijdag 15 October 1897.
N°. 9449
Tweede Blad.
lij
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
uitgeverThT j. c. röelants.
SPOELING.
FEUILLETON.
Vereenvoudiging in onze schrijftaal.
J|
Maxim.
Minim.
Gcnu'dd.
Water
94.36
91.21
92.37
Minerale stof
0.41
0.30
0.36
Vet of Glycerine
0.70
0.53
0 60
Cellulose
1.13
0.80
0.98
Zetmeel
1.95
1.16
1.03
Dextrine
1.10
0.70
1.03
Maltose
0.54
0.30
0.42
Melkzuur
0.58
0.30
0.47
Eiwit
2.00
1.73
1.88
Amiden
0.31
0.24
0.20
100.00
BUITENLAND.
A
m
"'Tl
Abonnementsprijs voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
n omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kwartaal. 1.30
Afzonderlijke nommers
BUREAUBOTERSTKAAT Telcphoon Sfo. 123.
ADvr.r.n:\-TrErm.TR: van 15 gewone regels met inbe
grip van ccne Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
In liet Orgaan van de Vereeniging van Oud
leerlingen der jRijhslandlouwschool scht ij ft onze
stadgenoot de heer W. H. Jurriaanse het vol
gende over de samenstelling van spoeling der
Scinedamsche handbranderijen
Spoeling is 't residu van het graan 't welk
in de branderijen verwerkt wordt.
Het gemalen graan, bestaande uit ma'is, rogge
en mout, wordt met water van bepaalde tem
peratuur aangeroerd.
Dit mengsel nu blijft eenige uren staan,
waarbij 't verstijfselde zetmeel door inwerking
der diastase van het mout wordt omgezet in
maltose en dextrine.
Hierna wordt de gist er aan toegevoegd,
welke de maltosa splitst in alcohol en koolzuur.
Wanneer deze vloeistof uitgegist i=, wordt
hij afgedistilleerd.
Datgene nuwat in den distilleer-toestel
achterblijft, is de spoeling.
De over het algemeen niet tooskleurige toe
stand der tegenwoordige veehouderij bracht
mij er toe, na te gaan welke wijze van mesten
de meest voordeelige is: 't zij met spoeling,
't zij met hard voer.
Om hiertoe evenwel te geraken was ik ge
noodzaakt, analyses der spoeling te makeu, wijl
de cijfers der spoeling-onderzoekingpn van
Duitsche, Belgische en Fransche spiritusfabrie
ken aanmerkelijk moesten afwijken van die der
Sehiedamsche haodbranderijen wegens de eigen
aardige methode van werken der laatstge
noemde.
Onderstaande tabel geeft aan 't minimum,
't maximum en 't gemiddelde mijner talrijke
analyses.
100 deelen spoe'ing bevatten
{Ingezonden.)
HET MOEILIKE IN ONZE SCHRIJFTAAL.
We menen aangetoond te hebben, dat onze
taal gestadig verandering ondergaat. Als veran
dering in een betrekkelijk korte tijd al melkbaar
is, hoeveel te groter moet dat veisclitl dan niet
zijn tussen onze hedendaagse taal en die van
vóór eeuwen (Ciitici willen we er nog eens aan
herinneren, dat dit artiekel niet voor een vak
tijdschrift is geschreven) Met die veianderingen
zul de schrijftaal rekening moeten houden wel
geschiedt dat onmerkbaar in de keuze der wooiden,
ofschoon we ook hierin ten achter zijn, maar met
de spelling der woorden en de buigingsvormen gaat
dat niet zo. En hierin zijn we al sedert lange tijd
blijven staan, zo lang, dat schrijf- en spreektaal
ten onzent twee scnr verschillende dingen zijn.
Zijn er dan b1 zó veel jaren verloopen, sedeit
er groote schoonmaak gehouden is?
Volstrekt niet, een schoonmaak is de paar laatste
eeuwen niet gehouden; wc! zijn er veianderingen
gekomen, maar die werden na lange en gezette
overweging in de slndiekamer van taalgeleerden
gemaakt, met het gevolg dat het meer en meei
een kunst is geworden, zijn moedertaal «zuiver"
te schrijven.
Wanneer wij beweren, dat niemand zijn taal
zonder fouten schrijven kan, zonder gedurig het
woordeboek te raadplegen, dan zeggen wij niets te
voel. Want niemand zal toch denken, dat hij hot
geslacht van duizenden woorden kan onthouden
Er zijn er wel, die nooit een woordeiijst heten te
gebruiken, maar htm geschriften dragen er dan ook
de duideüke sporen van. «Die geslachten, dat
is niets, dat voel je op 't laatst," Niet waar, zo'n
Gaan we thans over tot 't bepalen der voe-
derwaarde van spoeling in vergelijk met die
van hardvoer.
Volgens Julius Kühn is bij rationeele
voeding van mestvee de geldelijke waarde van
koolhydraten, vet en eiwit als 1 2,5 5.
1 H.L. spoeling bevat: 1.03 Kg. zetmeel -f
1.03 Kg. dextrine 0.42 Kg, maltose 3.08
Kg. verteerbaar koolhydraat, verder 0.0 Kg.
verteeibaar vet en 1.18 vertaalbaar eiwit.
Hei leiden we deze voedingsstoffen alle tot
koolhydraten door vet met 2,5 en eiwit met 5
te vermenigvuldigen, zoo verkrijgen we tot
eindcijfer 13.98 koolhydraat.
De gemiddelde marktwaarde van 1 ILL.
spoeling was over de jaren 1893, '91, '95 en
'96 38 cents.
Maken we nu eenp dergelijke berekening
van 't graan, 't welk in de branderijen verwerkt
wordt, doorgaans 13 rogge, ''s mat*, Vs gerst.
Volgens de tabellen van Emil Wolff bevatten
100 Kg. van een zondanig mengde! 10 Kg.
eiwit, 2,7 Kg. vet en 08,8 Kg. zetmeel.
Deze voedingsstoffenalle tot koolhydraat
hei leid, geven tot eindcijfer 125.55.
De prijzen der granen, genomen zooab zij in
bet voorjaar stonden, dus vóór de stijging der
maikt
100 Kg. ma'is f 4,50
100 Kg. ïogge - O.
100 Kg. gerst - 5 50
geeft gemiddeld een geldwaarde van f 5 33.
In den vorm van spoeling kosten dus 100
Kg. koolhydraat
-100 x 38 f 2.72
13.98
en in den vorm van graan
100 x 5.33 f 4.24
125.55
Hieruit volgt dat de prijs der spoeling in
verhouding van bovengenoemde gi aan pi ijzen
1.50 x zoo hoog moet zijn als de bestaande.
Nogmaals wij* ik or op dat deze cijfers
alleen van waarde zijn waar rationeel gevoed
wordt, doch 't spreekt van zelf dat men spoeling
zulk eene waarde niet topkent waar, zooals
luer 't geval is, een stuk vee per dag 't vol
gende rantsoen krijgt:
1 H.L. spoeling (ruim).
2—3 Kg. boonen, lijnkoek of erwtenrnoe! en
daarbij nog weidegtas.
Een ieder die eemgszins op de hoogte is tan
voedingsleer, zal inzien dat de hoeveelheid
vloeibaar voedsel veel te groot is en de ver
houding tan eiwit tot koolhydraat bij eene
dergelijke voeding lang niet rationeel gesteld is.
Die zvvcckmassigste Ernahrung des Rindvichs.
bol kan «voelen," dat abrikoos vrouvvelik is, dus
der of van da abrikoos, m iur pas op, nis mot dal
woord niet da viucbt maar de boom bedoeld wordt,
dan helpt dat «gevoel" niet meer. Want nu rs
datzelfde woord manuetik geworden.
Neen, et* zijn misschien een paar honderd zelf
standige naam weet den, die betiekkehk vaak ge
bruikt worden en waarvan velen, voor wie scluij
ven d'r baantje is, 't geslacht kennen of zich half
herinneren. Maar o wee, als ze 't van een minder
alledaags woord nodig hebben, dan zitten /.e. 7.»
gewoon zijn sommigen anders te schrijven dan
ieder bosciiaifd mens spreekt, dat een professor
nog kan schnjven «eene der schoonste triomfen"
een ander «rone van hare vensters," eon doctor of
dokter, maar in ieder geval een Dr: «der hond"
(histories).
Zo hoorden wij een mevrouw aan haar meid
vragen: «Mie, heb je de kachel al aangemaakt
Antwoord Ja, mevrotnv, maar bij trekt niet, ik
kan 'm niet goed aan de gang krijgen.
Schrijf dan nu eens op in hedendaags Neder
lands, zoals do kinderen 't op de school moeten
leren en gelukkig weer gauw veigeten.
Dan zult go er eorst over denkon, of heb jc niot
hebl gij behoort te wezen. En dan gaat ie goed
Ja, mevrouw, maar hij zij, venlraiid, hoe
is 't ook ai weer, en nu maar gauw naar 't
woordeboek gegrepen ja, waarachtig, daar
staat het, kachel vr. Dus zij trekt niet, ik kan
haar niet aan den gang krijgen.
Gelukkig, 't staat er, maar noch een vergissing
was mogelijk geweest, want gang is ook we! eens
vrouvvelik. zVlzo, in oen doodgewoon zinnetje kan
men best drie fouten maken.
Ho vrind, zegt N. N., zo dwaas zijn wij niet,
dat is goed voor de schoolmeesters, die lui blijven
dooa op een ennetje.
Maar meneer N. N die iui hebben er al lang
genoeg van. Een groot deel van de tijd, die veel
beter besteed kon worden aan goed, ontwikkelend
Algemeen overttcht.
Schiedam, 14 October '97.
Voor Zaterdag is de eerste EngeRche kabi
netsraad ui dezen herfst bijeengeioepen, d. i.
meer dan drie weken vroeger dan ander*.
Dit wekt ernig opzien, ofschoon er andets
oi derwerpeii genoeg zijn.
De Indische grenaooilog, de expeditie in Sou
dan, de uiteenzetting met Frankrijk over het
slJinteilaud" in West-Afrika, de mislukking
van den aardappeloogst in Ierland, de staking
der aibeiders m het macliinevak, ziedaar een
reeks belangrijke aangelegenheden, die alle
grondige bespreking verdienen.
Er is dus wel een reden voor Ifarer Majös-
feits raadslieden om wat vroeger dan mulcts
te vergaderen.
Voeg daar nog bij de Kietenzische quae--tie
en de robbenvangst in de Behu'ngzee, en ge
verkrijgt een program van aangelegenheden,
genoeg, om wel twee tioonrede's te vullen,
In de robbenquae-die staat Engeland nog
alleen, na zijn weigering tot deelneming aan
een conferentie, waar ook Rusland en Japan
veitegenwoordigd zullen zijn. Men denkt n i,
dat de Veieenigde Staten, Rusland en Japan,
toch samen zullen confereeren over de quaestie.
Onafhankelijk van deze conferentie evenwel
stelt het gouvernement der Vcreenigde Staten
Engeland thans voor een conferentie te doen
plaats vinden ltis*chen EngeKche, Amerikaansclte
en Canadeesclie zaakkundigen.
Volgens de Politique Colonials heeft de rob-
benquaesti; Rusland wantrouwig gemaakt, 't Is
gaan zoeken en zoeken en vond een Engeisclie
samenzwering om Korea onafhankelijk te maken.
Dat complot is door Rusland verijdeld, door
Korea onder bescherming van Rusland, China
en andeie mogendheden te stellen.
Ja, ja, die robben hebben al heel wat op
hun geweien
Een quaestie, die al heel wat inkt en papier
heeft gekost, nadert thans langzaam, heel lang
zaam zelfs, haar oplossing.
Eindelijk is n.l. het hof tot regeling der
Venezuelaansclte grensquaestie voltallig door
liet bptioemen van professor De Marlens, van de
St. Petersburger universiteit, tot scheidsrechter.
De naam van den heer De Martens was de
eenige. die voorkwam zoowel op de Britsche
als op de Venezuelaausche lijst van voor deze
taak in aanmerking komende juristen.
Het Hof komt in dea nazomer of in den herfst
van het volgende jaar te Parijs bijeen.
Wie zich aan een ander spiegelt, spiegelt
zich zacht."
taalonderwijs, wordt nu veimoist met u's on e's
en o's enz nu eens te schrijven, dan weer weg
te laten. Wij willen 't juist andets. Denk U daai
eens over na, in 't belang van uw kinderen.
Mijn vrind R., een winkelier, heelt soms vieemde
ideeen. 111] is nu van plan, zijn zoon van de II.
B. S. te nemen. Waarom? «Wel, die jongen wordt
boe langer hoe stommer, tenminste in 't schrijven.
Vanmiddag moest-ie al vveor z'n Hollandse thema
overschrijven. Volgons z'n leraar springt-ie zo met
de geslachten om, dat 't pen schande is om aan te
zien. De man schijnt die jongen zó veel over het
viouvvolik geslacht van de woorden te vertellen,
dat-ie er peen touw meer aan vast kan maken.
Nu on dan betaal-je zoveel schoolgeld kan
hij ongelogen geen drie regels meer schrijven, of
hij haalt een Hollands woordeboek, nota bene.
Soms geloof ik, neemt-ie er een loopje mee. Ver
beeld je, dat ik gisteren een baal koffie ontving. Ik
schreef dadelik aan mijn levelarisier en zei legen
dto wijsneus, die jongen dan: Jan, lees jij die brief
eens over; dan knn-ie, dacht ik, gelijk eens zien,
boe ik dat doe. Hij mocht er in veranderen ook.
Dat-ie een paar letters doorhaalde, vond ik best,
hoe minder hoe liever, dat schiet op, en dat-ie
vcrschc schroef, waar ik dacht, dat een s goed was,
kan er ook nog door, maar om hetn door te stiepen
en er haar boven te zetten, was een kwajongens-
grap, die 'k hem betaald heb gezet. Daar stond
nu, van do baal koffie gesproken «ik heb haar
gisteren ongeschonden ontvangen." Wat zon m'n
vrouw wel denken, als ze bijgeval zoo'n brief doorlas.
Toon ik 't ze vertelde, vond ze't toch ook kras."
Of ik mijn vrind al zei, dat Jan 't niet helpen
kon, want dat 't hem zo geleerd werd, 't hielp niet.
U antwoordde dan ook, en daarmee eindigde
ons gesprek over dit onderwerp:
«Dat is allemaal goed en wel: Luien ze die
nonsens maar op school houden; je komt er niets
verder mee. Zeg jij bijgeval van een baal koffie:
zij staat onder de toonbank En wie zit niet
Dat is het canevas waarop Figaro en Gau-
Joiï ben waai schuwing aan het adres der regee-
ting in helle kleuien borduren.
Zoo merkt bv. Cornély in de Gaulois op,
dat de onlusten in Italië een waarschuwing
voor Frankrijk zijn.
Mesureur en de zijnen hebben nog niet afge
zien van een inkomstenbelasting. Maar het is
zeer waarschijnlijk, dat daarvan de gevolgen
in Frankrijk dezelfde zouden zijn als in Jtalié,
want er is geen reden om bij de Fransche koop
lieden grooter voorliefde voor fiscale schapen-
scheeidertj te veronderstellen dan bij hun Itali-
aansche collega's.
II; ken heel wat koopheden zegt Cornély
die mede zouden manifesteeren, als men den
ticris in hun zaken komt steken.
Oj) gelijke wijze spreekt de Figaro.
»De Italianen hebben getoond," zegt het
blad, shoe ver het geduld van liet volk tegen
over de plagge jj van den fiscus "gaat. Men
wnchte zich er evenwel voor uit den rijkdom
van Frankrijk het besluit te trekken, dat de
Ftan«öhe belastingbelalemlen voortdurend be
laft kunnen worden.
|Ook bij ons zou er een grens komen aan
liet geduld, misschien nog wel op heftiger wijze;
daaraan mag niet worden getwijfeld. De hee-
ren Doumer, Bourgeois en Bertaux hebben de
inkomstenbelasting op bun program voor het
volgende jaar."
Men ziet het, ook daar valt inkomstenbe
lasting al even weinig in den smaak als bij ons.
Een naam, die in den laatsten tijd ook weer
heel wat op de lippen is geweest, is die van
den «verrader" Dreyfuss.
Thans weder wil de Paiijsche correspondent
van den Brusselsclieu Soir weten, nog wel
van ren hooggeplaatst rechterlijk ambtenaar,
dat eenige invloedrijke personen, waaronder
een senator, een lid van het Institut ae France
en do leider van een groot republikein*ch blad
te Parijs na zorgvuldig onderzoek de over
tuiging hebben verkregen, dat Dreyfuss onschul
dig veroordeeld is.
Wanneer de Kamer weer bijeengekomen is,
voegt de correspondent er bij, dan zal de over
tuiging van Dreyfuss' onschuld als een bom
losbarsten. We zullen zien!
De Fcho dc Paris brengt ook een sensatie-
bericht aan. Casimir Périer, die een blauwen
maandag president der Republiek is geweest,
zou zich bij de eerstvolgende verkiezingen in
zijn vroeger district Nogent-sur-Marne opnieuw
candidaat willen stellen voor de Kamer.
Périer zou dan de eerste ex-president der
derde Republiek zijn, die nog aan de actieve
politiek deel ging nemen.
ge turig met die e's en o's te scharrelen, als hij
de meorvouden van woorden als schoofzoolloon
kloof en een groot aantal andei-p eens juist wil
'ch'ijven? Is hot gele of geclr, scheve of sclwevc,
beledigen of beleedigenkelen of koelen (beide
mogelijk), keepen of kepen, sloven of slooven, beren
en l'ceren (de beide laatste woorden komen met
enkele en dubbele e's en o's voor).
Is dat dan niet veistandig? vraagt er een. Dat
zit 'm toch in de betekenis? Als een woord twee
betekenissen heeft, dan sclu-ijf je in 't ene geval
éen in 't andere twee e's of o's.
Juist, dat denken velen. Maar er is niets van
aan, daar heelt 't verschil in betekenis mcls
hoegenaamd nipe te maken. 0 schrijft toch laten
takjes of nakomelingen) en loten 't meervoud
van lol) en wij lotcnl En immers ook: gccrcn
(aan een rok) en gccrcn (als vvw.); zo ook
beeren{varken) en boeren (heiblokken) enz.
En dan die s en schbrieschen, drmschen enz.
enz. maar bruisentorsen, uitdossen. Ge mankt
dagelijks een wandeling, en moet uw dagelijkse/te
wandeling om de regen uitstellen.
Ge zult iemand niet honds behandelen, niet waar.
En als go dan in 't woordeboek zoekt, ziet gij
honds als bijwoord en hondsch als bijv. nw. Dus
ge hebt 't nu toch goed? Torh niet. Want hier
heeft 't woordeboek 't mis. Dat is indertijd een
vei gissing geweest van de samenstellers van het
wooideboek, of liever van de spelling-De Vries en
TeWinkel. Ge wilt niet slaafs aan dat woordeboek
gehoorzamen, is 't niet? Dat is u geraden, want
als U dan slaafs schrijft, is 't ook weer mis. Dito
vei gissing
Maar voor ditmaal genoeg. Velen menen, dat
ze al aardig met do spelling over weg kunnen.
Als zo 't zo opvatten, hebben ze gelijk, mits ze maar
niet in ernst denken, dat ze 'm onder da knie
hebben. Dit denkt de een of andeie gevorderde
scholier wel, maar z'n onderwijzer weet wel beter.
't Is tenminste te hopen.
it\
v]
M
f
a r n
j t f H
