""""stadsnieuws/
BINNENLAND.
Uit de Staatscourant.
BURGERLIJKE STAND.
YL A AllDINGEN.
Was daaraan niet voldaan, dan mocht hem ook
geen nieuwe stemkaart worden uitgereikt. Wordt
een laksere practijk gevolgd, de burgemeesters zou
den wel voortdurend lastig kunnen worden gevallen
door personen, die zonder stemkaart verschijnen en
die beweren kiezer te zijn.
Rijksmiddelen.
De rijksmiddelen hebben over de maand
September van dit jaar opgebracht t'10.417.G10,
dat is ruim een halt miilioen minder dan over
dezelfde maand van 1S9Ghet '/ra der raming
bedroog ongeveer f 10.000.000. Over de drie
eerste kwartalen van 1897 is nu gezamenlijk
ingekomen f83.844.748; over hetzelfde tijdvak
van 189G f 87.5G2.519, terwijl de raming van
dit jaar over dat tijdvak bedraagt f S9.836.323.03.
Rooskleurig ziet liet er dus op dit oogenblik
met 's rijks financiën niet uit, en hoop, dat
alsnog een. volledig herstel zal volgen, bestaat
niet.
De directe belasting vloeiden in de afgeloopen
maand slecht; er kwam 3 4 ton minder in dan
over September 1896; de invoerrechten bleven
ongeveer even hoog; de accijnzen leverden een
halve ton minder op de indirecte belastingen
(waaronder het successierecht) bijna i'A ton
meerde posterijen f 50,000 minder, de tele
graaf f 20.000 meer, de loodsgelden waren
eveneens f 20.000 hooger.
Aan het slechte resultaat over de eerste
drie kwartalen van 1896 hebben vooral schuld
het Personeel voor meer dan 2 miilioen; de
suiker voor 1 '/s miilioen en de successierechten
voor ruim 2 ton; de andere middelen bleven
ongeveer gelijk.
Het is te hopen, dat er spoedig een betere
toestand intrede.
Schntters-provoostarrest,
De minister van binnenlandsclie zaken heeft
bij schrijven van 12 dezer maand door tusschen-
komst van de commissarissen der Koningin in
de verschillende provinciën den auditeurs-mi
litair bij de schuttersraden als zijn gevoelen
medegedeeld en zulks in overeenstemming
niet zijn ambtsvoorganger dat het in art.
71 der schutterij wet bedoeld provoost-arrest
volgens de wet niet als straf, maar als dwang
middel tot betaling van boeten en kosten te
beschouwen R
«Aan het gemeentebestuur", zoo schrijft de
Minister, »moet worden overgelaten te onder
zoeken of toepassing van het dwangmiddel
volgens de geldelijke omstandigheden, waarin
de veroordeelde of bekeurde vei keert, geacht
kan worden tot het beoogde doel te kunnen
leiden.
«Meent het gemeentebestuur, naar aanleiding
van dat onderzoek dat dit bet geval niet is,
dan valt ook naar mijn oordeel aan de bevoegd
heid van dat bestuur om de gevraagde goed
keuring (toepassing van provoost-arrest) niet
te verleenen, niet te twijfelen."
Invoerrechten in Transvaal.
De minister van binnenlandsclie zaken brengt
ter kennis van belanghebbenden dat, blijkens
mededeeling van den consul-generaal der Neder
landen te Pretoria, de Uitvoerende Raad der
Zuid-Afrikaansche Republiek bij besluit van 9
September 11., tijdelijk heeft opgeheven het in
voerrecht op slachtvee, ten gevolge van de
runderpest en de daarmede gepaard gaande stij
ging der vleeschprijzen.
Koloniaal Museum fc Haarlem.
Tot den raad van bestuur van het Museum
zijn sedert Mei toegetreden het scheikundig la
boratorium der polytechnische school te Delft
(directeur prof. S. Hoogerwerfï) en de heer M.
J. Tiele, hoofd-administrateur der Amsterdam-
sclie Deli-Maatsclmpp(j.
In de vergadering der commissie van liet
Museum, die op 8 Sept. j.l. gehouden is onder
leiding van dr. D. de Loos, werd in plaats van
den afgetreden voorzitter der commissie, den
heer J. T. Cremer, gekozen deu heer \V. P.
Groeneveldt. oud vice-president van den Raad
van Nederl. Indië, te 's-Gravenhage.
Voorts werd in deze vergadering de bouw
van een bijgebouw voor tentconsteilingslokaa!
en laboratorium opgedragen aan den heer A.
Iiinkema te Haarlem. Tot lid der commissie
van het Koloniaal Museum is benoemd de heer
J. Midlemeister, oud-lid van den Raad van
Ned.-Indië, die deze benoeming lieeft aanvaard.
In een buitengewone vergadering van den Raad
van Bestuur, gehouden op 2 October jl., is op
voorstel van het oudst aanwezig raadslid dr.
J. E. de vrij, de lieer W. P. Groeneveldt bij
acclamatie gekozen tot president van dit college.
Aan den aftredenden voorzitter den heer J.
T. Cremer, thans minister van koloniën die
sedert 1885 als voorzitter van den Raad van
Bestuur en der Commissie het beheer over het
Museum gevoerd heeft, werd het eere-voorzit-
terschap dezer instelling aangeboden; de lieer
Cremer heeft deze benoeming aanvaard.
Naar aanleiding van door ons verkregen be
trouwbare inlichtingen meenen wij te kunnen
mededeelen, dat het niet in de bedoeling ligt
van II. M. de Koningin om kort na Hare inhul
diging Rotterdam te bezoeken. (JV. JR. Ct.)
De conversatie-lessen in de Fransche taal,
die H. M. de Koningin sedert eenigen tijd
ontving van Mademoiselle S. Joannis, van
Parijs, zijn geëindigd. Mejuff. J. is weder naar
Frankrijk teruggekeerd.
De gewone audiëntie van den minister van
Koloniën zal op Vrijdag 15 October niet plaats
hebben.
Door de afdeelingen der Tweede Kamer zijn
benoemd tot rapporteurs over hoofdstuk VIII
(oorlog) der Staatsbegrooting voor 189S de
heeren Van Vlijmen, Seret, Smeenge, Kuyper
en Houwing; en over hoofdstuk IX (waterstaat,
handel en nijverheid) de heeren Tydeman,
Bastert, LoelT, Retliaan Macaré en Conrad.
Naar men aan de Locomotief verzekert, heelt
de heer Cremer, pas opgetreden minister van
koloniën, zich reeds uitgelaten dat hij in de
politiek van den gouverneur-generaal Van der
YVijek vertrouwen stelt en in dien gedragslijn
niet wenscht in te grijpen.
De bestaande regeling van de eenjarige ver
loven wegens langdurig verblijf in Indië schijnen
hem echter minder te voldoen dan de vroegere
voorschriften, zoodat het missclyen niet onmo
gelijk zou zijn dat men naar deze terugkeerde.
In den Raad der gemeente Rhenen werd
door den voorzitter medegedeeld, dat de finan-
cieele toestand der gemeente niet toelaat, den
afgebranden toren weder in zijn vorigen staat
terug te brengen en dat het wensclielyk is,
de hulp van het Rijk en de provincie hiervoor
in te roepen.
Voorgesteld werd B. en W. op te dragen
hiervoor de noodige stappen te doen, waartoe
besloten werd.
OVERSCHIE, 15 October. Gisterenavond gaf de
zangvereening „Excelcior" alhier, in het Lokaal van
den Heer J. Braat, hare 12de of fcestuitvoeris.g ter
gelegenheid van het 5-jarig bestaan der vcrceniging.
Onder leiding van haren verdienstelijken Directeur
den Heer C. L. Hoogeveen, werden do verschillende
zangnummers uitstekend uitgevoerd. Vooral de
„Feestzang". „Een vaderlandseh lied", Kikvorsch
cautate" en ..Frohsiun" mochten den bijval van het
talrijk opgekomen publiek verwerven.
Een welkome afwisseling voor publiek en zangers
bracht de Heer F. van G. uit Rotterdam, die twee
solo's voor cornet a piston voordroeg, welke met
luid applaus werden begroet. Ook het blijspel „De
geleende vrouw", dat na de pauze werd opgevoerd,
viel zeer in den geest.
Een gezellig en geanimeerd bal, onder leiding van
den balletmeester, den lieer C. G. Mulder uit Rot
terdam besloot deze. in alle opzichten uitstekend
geslaagde uitvoering.
DELFT, 1-1 Oct. Op initiatief der Dclftsche ver-
fraaiings vcrceniging Delphi a vergaderden hier
gisteren de besturen van de verschillende kiesver-
ecnigingen waarbij ook tegenwoordig was de afge
vaardigde voor de Tweede Kamer nir. H. A. v. d.
Velde. Prof. L. IV. C. van den Berg, besprak uit
een technisch oogpunt den onhoudbaren toestand van
het grachtwater. Besloten werd een adres aan H. 31.
de Koningin te zenden, waarin de toestand zal worden
uiteengezet. De heer Van de Velde, beloofde dat
door hem al het mogelijk zal worden gedaan om
verbetering te verkrijgen.
Bij Kon. bestuit is in zijnen rang overgeplaatst bij
het wapen der infanterie van het leger in Ned.-Indië,
de tweede-luitenant G. L. N. Britt, van het korps
genietroepen, met bepaling, dat de anciënniteit van
dien officier, als tweede-luitenant der infanterie bij
genoemd leger, zat rekenen van do dagteekening van
genoemd besluit.
Bij Kon. besluit zijn de nagenoemde magazijn-meesters
der artillerie in rang en betrekking verplaatst, als:
naar Willemstad, de kapt.-magazijnm. W J. G. van
der Veur, thans te Geertruidenberg; naar de stapel-
magazijnen, de eerste-luiteuant-magazijnm. it. W.
van BijieveMt, thans te Willemstad; naar Amsterdam,
de tweede luit.-magazijnm. F. D. de Witte, thans te
Neuzen.
Godsdienst en Politiek.
Gisterenavond had in de zaal van «Musis
Sacrum" de eerste lezing plaats der serie, die
op uitnoodiging van de kiesvereeniging «Schie-
dam" zullen gehouden worden tot voorlichting
der kiezers over verschillende vraagstukken van
publiek belang.
De zaal was vrij goed bezet in hoofdzaak door
werklieden-kiezers, terwijl ook enkele dames
aanwezig waren.
De heer Hugenhoitz heette de aanwezigen
hartelijk welkom en zeide dankbaar te zijn
voor de belangstelling die door de opkomst van
hedenavond toonde te bestaan. Hij herinnerde
er voorts aan dat tot deze serie lezingen was
besloten tot ontwikkeling en voorlichting der
nieuwe kiezers, in hoofdzaak van wat noodig
en gewenscht was tot bevordering van nieuwe
en betere toestanden.
Het werk der kiesvereenigingen bepaalde zich
tot heden alleen tot den verkiezingstijd, een
periode die wel het minst geschikt is om van
gedachten te wisselen van zoo hooge strekking
als het publieke leven, een periode waarin de
hartstochten zijn ontbrand. Daarom werd het
dan ook noodig geacht die gedachtenwisseling
te verplaatsen naar andere tijden en van daar
het besluit tot het houden eener serie lezingen,
waartoe zijn uitgenoodigd mannen die alleszins
bevoegd zijn om die onderwerpen toe te lichten
en te verdedigen.
De politiek is geen droog onderwerp, zooals
men meermalen hoort, wanneer men die ten
minste in eenigszins ruimen geest opvat eu ze
beschouwt als een kunst om te regeeren in het
waarachtig belang van geheel liet volk. Dan
zal ook politiek samengaan met godsdienst.
Aan het slot van de rede van den spreker
van hedenavond aldus eindigde de heer
Hugenhoitz zal gelegenheid worden gegeven
tot debat en tot het vragen van inlichtingen.
(Applaus.)
Hierna verkrijgt de lieer Van Loenen Martinet
het woord tot, behandeling van het onderwerp
«Godsdienst en Politiek,"
Spr. ving zijn rede aan met de vergadering en het
bestuur geluk te wenschen met bet besluit tot het
houden eener serie lez-'ngen, waarmede zij tevens
heeft gebroken met de gewoonte der kiesvereenigin
gen om slechts te arbeiden ia verkiezingstijden.
Nu het kiezerscorps is uitgebreid, moet de politiek
onder allen gebracht worden en dit moet voortgaan
totdat het gebeele volk aan politiek zal doen.
Maar dan moet ook niet meer de politiek zijn de
kunst om iemand op een handige manier beentje te
lichten, maar het moet zijn de kunst om het volk
te regeeren door het volk. De regeering moet zijn
de volle uiting van het volkmaar daarvoor is het
nu nog noodig het volk wakker te schudden cn
wakker te houden. Het volk moet in kennis gesteld
worden met de middelen, die do belangen van allen
kunnen bevorderen en voldoen, nu, thans het recht
heeft mede te spreken waar tot toepassing dier
middelen wordt besloten.
Het onderwerp van dezen avond kan dienen als
een inleiding voor de verschillende onderwerpen die
nog zullen volgen; het wijkt echter vooral daarin
af van de andere dat het, om het zoo eens uit te
drukken, niet technisch is.
Godsdienst en Politiek. Men kan ze opvatten als
niets met elkander te maker, bobbendeen zij hebben
in enge beteekenis cok niets met elkaar uitstaande,
maar breeder opgevat als de regeerkunst in haar
uitgebreidste beteekenis heeft zij met godsdienst wel
degelijk te maken.
Spr. noemt het een der noodlottigste begrippen
wanneer godsdienst cn kerk met elkaar vereenzel
vigd worden. Godsdienst is de uiting van liet per
soonlijk innerlijk gevoel, men zou ze kunnen noemen
de natuurlijke godsdienst. Politiek en godsdienst,
zöo uitgebreid opgevat, voeren onmiddellijk tot de
vraag: Wanneer wij godsdienst hebben, heeft dan
de godsdienst afgedaan zoodra het niet meer ons
zelf cn ons gezin betreft maar het publieke belang
Wat zou dat voor een godsdienst zijn.
Do vraag: wat heeft godsdienst te maken met
het optreden in het openbaar? heeft verschillende
antwoorden.
De katholiek zegtIk heb te gehoorzamen aan
miju geestelijke, mijn adviseur, mijn partijorgaan.
Spr. verklaart hier uitdrukkelijk dat het hem
geenszins te doen is om iemand te kwetsen, hij
spreekt ter goeder trouw uit, wat hij meent dat de
katholiek te antwoorden heeft.
De orthodoxe protestant heeft geen aangewezen
geestelijke waaraan hij zieh moet onderwerpen, maar
deze gaat af op de Schrift, die de lijnen ongeveer
aangeeft waftruaar hij zich dient te regelen. Maar
achter die Schrift staan de mannen die deze hebben
verklaard.
TIs zou, zegt spr., graag do bestrijding van bet
cler calisine hierbij laten en ik zal het ook zooveel
mogelijk doen. De strijd tussehen de clericalen eu
anti-cleriealcu rustte gedttreude ecu tijd maar de
laatste verkiezing heeft die helaas weer opgewekt
en in dien strijd wordt ons verweten dat wij zouden
staan buiten den godsdienst, dat wij gedreven wor
den door godsdiensthaat. Maar ik weiger te gelooven,
gaat spr. voort, dat de vooruitstrevenden den gods
dienst zonden haten.
noe zou het ook kunnen. De politiek staat en
valt met het godsdienstig leven.
Godsdienst is bij uitstele praktisch; het hangt er
hierbij alleen af wat men praktisch noemt.
De godsdienst wekt op en evenals overal de op
gewektheid krachten verhoogt, resultaten vergroot,
evenzoo is dit met de godsdienst in de politiek.
Praktisch is onze godsdienst voor het openbare leven
en in bepaalden zin, omdat ook daarin wordt ge
huldigd de leer van vrijheid, gelijkheid en broeder
schap, een devies dat nu 100 jaren de leiddraad is,
een devies dat reeds voor een eeuw zooveel geestdrift
wist op te wekken.
V r ij h e i d is in ons vaderland een toovcrwoord.
De vrijheid is de onmisbare voorwaarde voor ontwik
keling, geestelijk levenmaar de godsdienst neemt
de vrijheid te vragenzijt gij vrij van allerlei booze
hartstochten; de vrijheid moet blijven onder tucht;
en dat juist is uitnemend praktisch, praktisch voor
het openbaar leven.
G e 1 ij k h e i d voor de wet is voor de mannen bevoch
ten, voor de vrouwen moet die nog bevochten wor
den; en iu de godsdienst geldt de leer: gij zijt allen
gelijk voor God, een leerstelling die men zeker niet
anders ::nl kunnen noemen als bij uitnemendheid
praktisch.
Broederschap. Deze eigenschap schijnt nog
niet ver te zijn doorgedrongen. Spr. wijst op den
strijd dor Grieken die uit broederschap de Kretenzers
wcnschte te helpen; maar de groote mogendheden
verbroederden zich om paal en perk te stellen aan
het streven der Grieken. Gok andere voorbeelden
haalt spr. aan en eindigt dit punt zijner rede met
een opwekking om die broederschap uit te breiden,
waartoe de godsdienst de weg is.
Godsdienst voedt ook zoo'n heerlijk idealisme.
Hij is nooit tevreden met het bestaande, streeft
altijd naar het betere, is daardoor revolutionair.
Over 100 jaren zal men met verbazing zich afvra
gen hoe is het mogelijk dat het godsdienstig leven
vrede kon hebben bij toestanden als in het laatst
der 19e eeuw bestondenmen verschacherde toen
land dat toch aan allen behoortmen bouwde kazer-
nemvoningen om de menschcn in samen te persen,
bronnen van ellendede vrouwen hadden geen
rechten voor de wetdo vaderlijke macht was nage
noeg onbeperkt.
Thans eischt het idealisme van den godsdienst
verbetering voor al deze toestanden.
Daarentegen heeft de officicele kerk er belang bij
to conserveeren wal bestaat.
De godsdienst kweekt ook enthousiasme.
Dat enthousiasme is noodig opdat wij bewust zul
len zijn dat wat gebeurt ook moet gebeuren, dat het
bedoeld is zooals bet geschiedt, en dat het ons werd
opgedragen te doen door een hoogcren wil. Zij die
dit enthousiasme missen staan verbijsterd stil on
kijken verschrikt rond cn roepen „de boel loopt in 't
honderd"; maar de enthousiasten weten het dat dit
alles zal komen tot een toestand die beter zal zijn
dan was.
De godsdienst is de machtige hefboom, de groote
drijfkracht tot het aanbrengen van verbeteringen in
het publieke leven. Wij allen moeten in leven en
werken in handel en wandel toonen dat wij de be
ginselen van dien echten godsdienst zijn toegedaan.
Er zijn allerlei vormen waarin de godsdienst zich
vertoont; doch elke godsdienst, loopt hierop uit dat
wij moeten zorgen met en "voor elkaar. Dat gevoel
moet zich uitspreken in onze staatsinstellingen, zij
bet dan ook op onze wijze en in onze taal. (Applaus).
De heer Hugenliolz zegt: wij zijn den spre
ker dankbaar voor den gloed en de warmte
waarmede hij tot ons heeft gesproken. Moge
in onze zielen iets achterblijven van dien gloed
en die warmte die hij heeft getoond mogen
wij meer en meer gevoelen dat politiek geleid
moet worden door den godsdienst, dan zal de
politiek daardoor ook gevoerd worden in de
bedding van ware zedelijkheid. (Applaus).
De vergadering wordt hierna gescheiden.
Hedenmorgen werd onzen stadgenoot, den
heer S. A. Vernède, secretaris van deze ge
meente, ter gelegenheid van zijn vijftigsten ge
boortedag door het corps ambtenaren ter secre
tarie als blijk van waardeering een Zweedscli
terra-cotta beeld, op een zuil staande, aange
boden, voorstellende eene buste van Mercurius,
Bij de gehouden stemming van 18 gemach
tigden voor het kiescollege der Ned. Herv. Kerk
alhier, zijn gekozen de volgende heeren met
van 592—603 van de 622 uitgebrachte stem
men
A. Zeeuw, Jac. v. d. Zee, A. Bos, W. de Lange,
A. Kooijmari (1845), G. Eysberg, K. v. d. Bout,'
J. Kooy, F. Bylandt, F. v. d. Touw, B. v. Wa-
Kiëlen (1848) en W. v. d. Velde.
Ter voorziening in de tusschentijds openge
vallen plaatsen de heeren
W. Diest, Abr. van Dijk, G. Koenderman
(1859), W. v. d. Laan, J. Pinster en P, J. v. d.
Ree, terwijl op 80 personen van 1 tot 3 stem
men waren uitgebracht.
De afd. Schiedam van den Alg. Ned. Typo
grafenbond en de jongelingsvereeniging «Hoop
der Toekomst" zuilen op Zondag a. s. te half
één des namiddags in het «Volkshuis" open
baar vergaderen. Als spreker zal dan optreden
de heer P. Hols uit Amsterdam, secretaris van
liet hoofdbestuur van den Aig. Ned. Typogra
fenbond. Het te behandelen onderwerp iuidt:
«Organisatie in verband met de loonregeling."
De Aigemeene Nederlandsche Kuipersbond
zal a.s. Dinsdag hier ter stede een vergadering
houden, om een afdeeiing op te richten. Als
spreker zal optreden de heer Th. de Rot, uit
Rotterdam.
De tram die hedenmorgen te 9 uur van
Schiedam vertrok is vlak voor den wissel ge
derailleerd. De machine stootte een vriy groot
gat in den grond, waarbij de plaat, die van
onderen aan de voorzijde zich bevindt geheel
ontzet werd terwijl de machine zelf dwars
over den weg kwam te staan.
De rookcoupé reed tegen de machine op en
kreeg een schuinsche richting.
Onmiddellijk werd aangevangen met het
weder in orde brengen van den weg en te 1.40
reed de eerste tram wedej de Koemarkt op.
De passagiers hebben geen letsel bekomen,
terwij! de materieele schade niet groot schijnt
te zijn.
Wat de oorzaak van het déraillement is ge
weest schijnt niet bekend. Het ongeval had
plaats op het gedeelte weg dat voor reparatie
is uitgegraven, doch de rails bleken niet uitge
bogen te zijn.
Hedenmiddag te 1 uur droeg een vrouw een
emmer gevuld met moutwijn uit een branderij
aan de Bolerstraat. Even te voren was een
ambtenaar gepasseerd, die onmiddellijk weer
terug draafde, juist bijtijds om beslag te leggen op
den emmer voor dat de vrouw hare woning,
die vlak over de branderij staat, kon binnen
gaan. Een paar passeerende heeren werden
verzocht te constateeren dat de vloeistof in den
emmer moutwijn was, waarna de emmer onder
geleide van den ambtenaar naar de contróie
werd gebracht.
Gisterenavond waren aan de vischmarkt aan
gevoerd drie manden schol; de prijzen waren
van f0.40 tot f 0.57'/r, alles per koop.
Hedenmorgen waren aangevoerd 40 partijen
schol, tong. rog en bot; de prijzen waren voor
tong van f 4 tot f 3.97'/s, schol van f 0.35 tot
f 1.27y5, rog van f0.35 tot f 4.45, bot van f 0.35
tot f4.50, alles per koop.
Verbetering.
In het artikeltje over Spoeling in ons tweede
blad van gisteren staat in de tabel der bestand-
deelen vet of glycerine; dit moet zijn vet cn
glycerine.
Ondertrouwd
44 Oct. J. L. Holierlioek, 23 jaar, en C.
Raaphorst, 26 jaar. A. van der Hoeven, 25
jaar, en J. L. Boekestijn, 22 jaar.
Geboren t
43 Oct. Dirk, zoon van S. van den Hoek
en A. Moerer, Polderstraat.
Overleden
42 Oct. Geertruida Catharina Voogd, oud
23 jaar en 7 maanden, Lange Achterweg.
43 Oct. Aaltje Smits, oud 69 jaar en 9
maanden, echtgen. van Jacob Hille, Hoofdstraat.
cttt-t n in" mm TM'iir 1 riiSi.ic" r 1 ■- T-m -inn itLi.fi-'' 1 -*
Door B. en W. is aan den gemeenteraad toe
gezonden een staat van enkele drukfeilen, die
in de gemeentebegrooting zijn binnengeslopen.
