51s,e jaargang,
Vrijdag 22 October 1897.
N°. 9455.
Tweede Blad.
FEUILLETON.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
BINNENLAND
Vereenvoudiging in onze schrijftaal.
Abonnementsfbijs voor Schiedam, per kwartaal
omliggende plaatsen, p. kwart.
franco per post, p. kwartaal.
Afzonderlijke nommers
f 0.90
- 1.05
- 1.30
- 0.02
BUREAUBOTERSTRAAT TO, Tclcplioon Bfo. 133.
Advertentieprijsran 15 gewone regels met inbe
grip van ccne Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
Verkiezing te Enkhuizen.
De uitslag der verkiezing voor de Tweede
Kamer in liet kiesdistrict Enkhuizen is: uitge
bracht 6946, geldig 6810 stemmen. De heer
Raat verkreeg er '2625. de heer Kool 2308. de
heer Gerritsen 13S6, de heer Sluis 491. Her
slemming tusschen de iieereri Raat en Kool.
Commissarissen Tan ï'olitic.
In het «Palais Royal" te Amsterdam werd
gister-namiddag eene vergadering gehouden van
commissarissen van politie, welke belegd was
door de heeren J. Terpstra en W. H. Doorman,
commissarissen, respectievelijk te Hoorn en
Zaandam met het doel, door samenwerking
verbetering te verkrijgen in hunne positie en in
de toekomst van hunne weduwen en weezen.
Besloten werd voor dit doel een bond op te
lichten.
Een Arbeidsbeurs.
Te Amsterdam is door eenige heeren be
stuurders van eene vereeniging van arbeids-
gevers en arbeidsnemers een verzoek aan den
Raad gericht om de vrye beschikking te erlan
gen over een paar gemeentelokalen, benevens
het kosteloos gebruik van eenige telephoon-
nanslui tingen.
Het dageiijksch bestuur zegt, in zijn praeadvies
hierop, gaarne bereid te zijn iiet stieven om
eene Centrale Arbeidsbeurs te stichten, te wil
len ondersteunen, omdat patroons en arbeiders
beiden daarbij belang hebben.
In de toelichting tot'het praeadvies luidt het:
Waar vroeger de aanraking tusschen patroon
en weiklieden gemakkelijk tot stand kwam,
zijn de veranderde omstandigheden in de bouw
bedrijven, in den handel in de industrie
oorzaak, dat noch bij de we .neden voldoende
kennis bestaat van de vraag naar werkkrachten,
noch bij de patroons de gewenschte wetenschap,
waar de beschikbare geschikte arbeidskrachten
te vinden.
De vereeniging, die zich thans ten doel stelt
de bemiddeling tusschen vraag en aanbod van
arbeid te vergemakkelijken, gaat uit tal van
werkgevers en werknemers en heelt daardoor
den voor het welslagen der onderneming zoo
noodzakelijken steun van beide belanghebbenden
partijen. Dit beginsel van samenwerking is ook
bij de organisatie van het leidende bestuur der
arbeidsbeurs in liet oog gehouden,
B. W. zouden het z,eer toejuichen wanneer
door deze samenwerking het gewenschte doel
kan worden bereikt. Zij verzoeken daarom den
Raad in overeenstemming met het advies der
Commissie van Bijstand voor de Statistiek, hen
te machtigen om aanvankelijk voor den tijd
van twee jaren in gebruik te geven de lokalen
en teleplioniscbe aansluiting voor rekening dei-
Gemeente te verleeuen.
Ingezonden
III.
HET MOEILIKE IN ONZE SCHRIJFTAAL.
Rezumeren we noch eens de moeilikheden
in het vorige hoofdstuk besproken.
lo. Niemand zal beweren, dat hij alle woord
geslachten kent ondanks de fraaie regels (waar
over straks nader). Hierdoor ontkomt niemand,
professor of scholier, aan het fouten schrijven,
als hij geen vvoordeboek naast zich heeft.
Dit wordt zo goed ingezien, dat er al jaren
zakwoordeboekjes bestaan, waarvan sommige
zo'n achtbare omvang hebben verkregen, voora!
nadat ze voor de 2e en 3e maal uitgegeven
werden, dat de zak er voor meer moet knnnen
bevatten dan die schuilhoeken in onze kleding
stukken gevvoonlik bergen kunnen.
2o. De dubbele e's en o's leveren onover-
komelike bezwaren op. Gedurig wordt in dezen
gezondigd, en door iedereen, die veel schrijft.
Geen krant of boek, of men vindt er fouten in.
t Gemakkelikst is maar om 't schrijf- of druk
fouten te noemen. Bij 't schrijven kan men
daar de hand wel mee lichten, door een letter
teken te schrijven, waar de lezer evengoed
Christelijk Natoinale Werkmansbond.
Gisteren had te Gouda de tweede jaarver
gadering plaats van den «Christelijk N.Uio-
nalen Werkmansbond."
De vergadering werd bijgewoond door de
afgevaardigden van Den Haag, Gouda, Dordrecht,
Utrecht, Middelburg, Rotterdam, "Wageningen,
Scherpenzeel, Amsterdam, Schevoningen, Kam
pen, Goes en Enschede.
Uit het verslag bleek dat de Boni bestaat
uit 20 afdeelingen met 5600 leden. In dit
jaar werden 10 nieuwe afdeelirigeu opgericht,
waarvan de jongste te Meppel met 100 leden.
Nadat dr. J. Th. de Viseer, eerelid %an den
Bond, eene opwekkende rede had uitgesproken,
kwamen o. m. de volgende punten aan de orde
lo. Behalve de gewone contributie der af
deelingen, betnle ieder lid van Cluist.-Nat.
Werkmansbond eens per jaar 5 ets. ten be
hoeve van den nationalen ka«. Dit voorstel
werd aangenomen met een amendement \an
dr. De Visser om 5 ets. te betalen nadat de
afdeeling een jaar bestaat.
2o. De Weikmansbomi geve voortaan een
jaarboekje uit. Dit voorstel is tot de volgende
jaarvergadering uitgesteld. Er werd een com
missie tot onderzoek benoemd, die met het
hoofdbestuur een ondeizoek zal instellen. In
beginsel werd de wenschelijklieid van de uit
gave van het jaarboekje uitgesproken.
3o. De afdeelingen noodigen vooitaan bij
hare jaarvergaderingen de besturen van andere
afdeelingen uit. Dit voorstel werd aangeno
men. In plaats van «besturen" leze men even
wel «afgevaaidigden".
4o. Op lleinclvaattsdag wot de eene national
bondsdag gehouden. Dit voorstel werd \ei vvoi pen.
Besloten werd aan de afdeelingen in deze het
initiatief over te laten.
Gistei avond had een feestelijke samenkomst
in de Groote Kerk plaats niet medewerking
der meisjeszangkoren Martha en Maria en het
mannenzangkoor Crescendo, afdeeling Gouda
van den Bond.
Het openingswoord wetd gesproken door
Ds. L. Ten Bo=ch van Gouda; de feestrede hield
Ds. J. J. van Noort van Amsterdam en het
slotwoord Ds. J. Schrijver van Schiedam.
Weer een nieuwe genus.
De vorige week is te Leeuwarden een ver
gadering gehouden van de anlirev. kiesver-
eeniging op chr.-hist. grondslag «Groen van
Prinsterer", ook toegankelijk voor niet-leden.
De voorzitter deelde mede dat deze kiesveree-
niging is opgericht, omdat men zich niet kan
vereetugen met de aritiiev. beginselen door
dr. Kuyper verkondigd evenmin met den Ciir.
Hist. Kiezersbond, noch met Godloochenaars.
Men heeft deze kiesvereeniging opgericht om
langzamerhand te komen tot eene provinciale
organisatie. Om er kennis van te geven, las spr.
het reglement voor, waaruit bleek, dat de grond
slag der vereeniging is: «Deantirevolutionnaire
lichting verwerpt het door de revolutie in ons
staatsleven ingeslagen beginsel der neutraliteit,
dén als twee e's uit maken kan; bij de o's
gaat dit moeilik. Scholieren vooral hebben 't
in deze virtuoziteit ver gebracht. Met de ennetjes
doet iedereen bet.
Die kunstjes baten echter alleen maar, als
't er zo nauw niet op aan komt.
Wi! men zuiver schrijven, dan «vergist"
men zich vaak in alledaagse woorden. Denk
aan zolen, Moven, zelen, strepen, scheve, gele,
ega, (volgens het vvoordeboekzolen, Moven of
klooven, zeelenstrepen, scheeve, gele, eega.)
3o, Hoewel minder vaak, worden toch niet
zelden fouten gemaakt in woorden op s en sch.
Vooral dan is dit het geval, wanneer hetzelfde
woord al naar de dienst, dat het in de zin
doet, verschillend geschreven wordt. B.v schaars
en schaarschOok met tas en tasch, lis en lisch
enz, waar de betekenis weer beslist.
Behalve deze zijn er natuurlik nog meer
gevallen, waarin het zuiver schrijven moeilik
heden oplevert.
Men bedenke wel, dat fabriek en fabriekant,
omdat de ie's niet evenveel aksent hebben, ook
niet op dezelfde wijze voorgesteld mogen worden.
Volgens liet woordeboek alweerfabriek en
fabrikant; zo ook: motief en motiveeren, Jezuïet
en Jezuïtisme, Israëliet en Israelietïsch. Om
die meerdere of mindere nadruk behoort men
ook te schrijven provinciën, maar reliquieën,
oliën, maar harmonieën.
En moet ge nu hoededoos of hoedendoos
schrjjven? Dit ligt er aan, of zo'n doos voor
eén hoed dient of voor meerdere. Dus in een
en wenicht langs wettigen weg onze staatsin
stellingen te helpen hervormen naar ei-oh der
Chr. historische beginselen, zooals deze door
mr. Groen van Prinsterer zijn belijnd."
Dr. G. H. Wagenaar, als lid der commissie
van ad vies aan het bestuur toegevoegd, ver
klaart dat de vereeniging tot dezen grondslag
is gekomen, omdat zij zich niet kan vei eenigen
met het antirev. program, waarin lo. is ge
huldigd de neutraliteit met het oog op de
overheid en de kerk2o. dat er het publiek
rechterlijke van de kerken wordt vei worpen,
en geëUcht dat de overheid alle kerken als
genootschappen zal aanmerken; 3o. is ze het
niet eens met de bron waaraan de overheid
hare rechten ontleent, zooais liet antir. program
dat vermeldt, waai aan 4. nog kan worden
toegeioogd dat ze het niet eens is met de
anlirev. opvatting in art. 7 uitgedrukt, waarbij
ze de grondwet van 184S aanvaardt om als
uitgangspunt te worden aangemerkt tot her-
vormmg onzer staatsinstellingen.
Daar eeri der aanwezigen (lid van de A.-R.
kiesvereeniging Nederland en Oranje) zich op
voormelden grondslag als lid van «Groen van
Prinsterer" wenschte aan te geven, werd door
het bestuur de eisch gesteld dat dan breken
met de beginselen, in het a.-r. program neer
gelegd, noodig is.
Deze wenscht zich hieromtrent niet te ver
klaren, omdat dit in het reglement niet geèiseht
wordt, waarop een der leden antwoordde, dat
ieder die gebroken heeft met de Ned. Herv. kerk
zich als revolulionnair heeft doen kennen.
Na nog eene discussie werd dc volgende
motie voorgesteld. De antirevol. Kiesvereeniging
op chr. hist, grondslag «Groen van Prinsterer"
verklaart tol de oprichting eener zelfstandige
kiesvereeniging naast de bestaande kiesvereeni
ging «Nederland en Oranje" te zijn overgegaan,
omdat zij in hare opvatting met het beginsel
en beleid van de a-r. partij verschilt.
Deze motie werd door de leden algemeen
aangenomen.
Zont-accijus,
De wetenschappelijke adviseur der Regeering
in visscherijzaken, dr. P. P. G. Hoek, vestigt
er in zijn Maandblad de aandacht op, dat de
algemeene maatregel van bestuur, bedoeld bij
art. 74 der wet van 27 September 1892, hou
dende bepalingen omtrent den accijns van het
zout, welke bevoegdheid geeft vrijdom van
accijns toe te staan voor het zout, benoodigd
voora. de zeevisscherïjb. visebzouterijen
aan den wal; c." enz., nog altijd niet is uit
gevoerd. Hij is er zeer voor, dat spoedig alle
belemmeringen, die nu nog het vrije gebruik
van zout voor het tijdelijk bewaren, of voor
het 7g. verduurzamen van visch en schaaldie
ren tegprihouden, uit den weg geruimd worden.
Dat hiermede werkelijk een belang van be-
teekenis gemoeid i«, toont dr. Heek met enkele
voorbeelden aan.
Te Vollenhove is men begonnen in het groot
garnalen in te zouten voor den handel. Vrijdom
hoedenwinkel ziet ge hoededoozen en hoedeir-
doozen.
Daarentegen steeds: boerenwoning, boeren
zoon, Verder: leeuwenmuil, koeiepoot, paarden
haar, paardestaart, eikeboom, eikenhout.
Om dat te kunnen onderscheiden zijn dat
spreekt irhmers van zelf regels gemaakt.
Niet ontstaan, maar opzettelik gemaakt. Die
regels beweren, dat men schrijven moet: hee-
renjas, maar vrouwekleed, zonder dat ge nog
wat van die jas behoeft te denken, b.v. dat-ie
verhuurd wordt
Aan al die futielieteiten, nietigheden, erger
nogsoms louter verzinsels, heeft men zich
angstvallig te storen, of men kent zijn taal
niet. Alsof taal geknutsel met letters was
Hoe menigmaal worden er geen aanmer
kingen gemaakt op iemands brieven, als hij
zich aan een van die onbeduidendheden niet
gestoord heeft.
Iemands meerdere of mindere bekwaamheid,
beschaving zelfs, wordt soms afgemeten naar
liet nodige getal ennetjes, of e's, of wie
weet wat.
Wie een «schoolmeester" (men begrijpt,
waarom ik de ouderwetse naam hier bezig) op
een fout betrapt in een of ander schrijven
in een olfiesjele brief is net een «schandaal"
lacht in z'n vuistje, al maakt hij ze zelf bij
de vleet. Dat hij ze maakt, hindert niet; wel
die anderen. Die lui zitten de hele dag in de
naamvallen.
Wij schrijvenkocdewinkel, hoededozen.
van iccijns voor het te gebruiken zout werd
geweigerd. Wil men echter de garnalen in het
buitenland laten zouten en des noods de vaten
half vol zout stoppen, dan komt, naar dr. H.
doet opmerken, dat zout met do garnalen vrij
van accijns binnen ons vaderland. En die gar-
nalenzouterij in Vollenhove is geen kleinigheid,
want daar zijn in dit jaar zeker 1500 ankers
garnalen gezouten, waarvoor alleen aan werk-
(pel)-loon f 5 per anker werd uitbetaald.
Hierbij wordt nog aangeteekend, dat alleen
aan hen, die gezouten garnalen uitvoeren, maar
dan nog slechts als het minimum 100 kilogram
bedraagt, wat in vele gevallen te groot is, res
titutie van betaalden accijns wordt verleend.
Een tweede voorbeeld In Augustus en Sep
tember, als er voor de bokkingrookers en ansjo-
viszouters aan de Zuiderzee weinig te doen is,
wordt er, om het volk aan den gang te houden,
af en toe een vaartuig naar Nieuwendiep ge
zonden, om te zien, of er ook goedkoop aan
andere visch (--cliolietjes b. v.) te komen is.
Wil men de visch dan goed overbrengen, dan
is bet beste, dat zij in tonnen verpakt en ge
zouten wordt: ook voor dien tak van het bedrijf
is er natuurlijk alles aan gelegen, dat men
over van accijns vrijgesteld zout op gemakkelijke
wijze beschikt.
Dr. Hoek somt vervolgens de verschillende
bepalingen op, die ten aanzien van de vrij
stelling van zoutaccijns op liet gebied der
visscherij bestaan, om ten slotte deze vraag
te stellen
«Zou het niet in hooge mate wenschelijk
zijn, in plaats van al die besluiten, reglemen
ten enz., waarin een inspecteur van de belastin
gen moeielijk zijn weg vindt en die voor eiken
visscher en menigen zouter wel altijd een dool
hof zullen blijven, een enkele bepaling in te
voeien, waarbij, onder de noodige voorzieningen
tegen misbruik natuurlijk, vrijstelling van
accijns verleend werd voor het zout, waarvan
visschers, zouters, reeders, lookers, vischkoo-
pers enz. zich bedienen voor het zouten van
hun visschen, schaal- of schelpdieren?"
Bij Kon. besluit is benoemd tot ridder in de
orde van Oranje-Nnssau de heer S. C. Korte-
weg, lid van bet hoofdbestuur der Hollandsche
Maatschappij vau Landbouw.
De gewone audiëntie vau den Minister van
Binncrilandsche Zaken zal op Zaterdag 23 Oc
tober e. k. niet plaats hebben.
De heoren de Jager en Taco Mesdag, com
missarissen van de Nederlandsche secties der
Brusselsclie tentoonstelling, zijn benoemd tot
officier van de Leopoldsorde.
Tusschen Nederland en Rusland is een over
eenkomst gesloten betreffende het telegraphisch
verkeer.
«Maar", horen we zeggen, »je kunt wel wat
vereenvoudigen, maar zo in eens de taal het
onderste boven te gooien, dat is toch wat kras.
Spelling en verbuiging zijn dingen, die lang
zaam geworden zijn, gegroeid. Laten we beden
ken, dat er toch ook in de taal wat eerbied
waardigs zit; verandering moet langzaam komen,
als van zelf."
Vooreerst wordt met een verandering vau
spelling en verbuiging de taal in niets te kort
gedaan. Die eenvoudige waarheid schijnen som
migen maar niet te kunnen begrijpen.
Over die groei willen we nog wel een appeltje
schillen. Zeker, er is groei in de taal, die ver
andert gestadig. Maar in de vei buiging is-ie
geweest. Li tijden, waar we heel weinig van
af weten, 't allerminst van onze taal, is er in
dezen ook gioei geweest. Later kwam het
afsterven. En wat al eeuwen dood is, zou men
nu nog moeten aankleden?
Dat veel wat al lang dood, is, nu nog voor
levend gehouden wordt, zullen we uitvoerig aan
tonen, in de hoop dat velen met ons tot het
inzicht zullen komen, dat het lijd wordt, hoo
eer hoe beter, een flinke slap vooruit te doen.
Want van die langzame verandering ia de
schrijftaal hoeft ge niets te geloven.
Of zou bij liet woord visch in het schrift de
h langzaam verbleken om in dit afstervings-
proses ook de c mee te slepen 't Is immers
te gek. Alleen als we op een goede dag afspre
ken we schrijven in 't vervolg vis en geen
visch, dan komt er verandering. Anders niet.
