51s,e jaargang.
Vrijdag, ,5 November 1897.
N°. 9467.
Tweede Blad.
ïVmEisLXviK
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
FETJILLETOiSr.
Vereenvoudiging in onze schrijftaal.
Uit de Staatscourant.
Rechtzaken.
Gr e ra e 11 g (1 Nieuws.
UITGEVER: H. J. C. ROELANTS.
fi
Abonnemeotspiujs voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommers0.02
BUREAU: ROTERSTKA.VT TO, Telephoon 123.
Advf.rtent i epri js van 15 gewone regels met inbe
grip van cene Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
„Samenwerking".
Onder den naam Samenwerking is te Arnhem
eene vereeniging opgericht, die zich ten doel
stelt in gemeen overleg de belangen van patroon
en werklieden te bevorderen.
Sedeit die oprichting in het begin van dit
jaar is gebleken, dat er werkelijk reeds voor
teekenen bestaan, dat de begeerde samenwer
king verki gen isvijf patroonsvereenigingen
met 1000 leden en veertien werkliedenvereni
gingen met 2000 leden hebben zich aangesloten.
Maar zal de vereeniging aan haar doe! beant
woorden, dan is het wenschelijk, dat ook anderen
zicli bij haar voegen, teneinde de kas gesteund
worde. De statuten geven daartoe gelegenheid
door buitengewone leden en donateurs te erken
nen maar het is minder te doen om den
geldelijken steun van deze dan wel om hun
maatschappelijken invloed en daarom is bepaald,
dat de voorzitter, ondervoorzitter en secretaris
gekozen zullen worden uit de buitengewone
leden en donateurs.
Deze komen daardoor in aanraking met hen,
die zich aan de sociale belangen, inzonderheid
die der arbeiders, gelegen laten zijn en kunnen
deelnemen aan de pogingen en steunen om
daarin verbetering te brengen.
Onder die pogingen neemt "ene belangrijke
plaats in het oprichten van eene arbeidsbeurs,
die strekken kan om de onvrijwillige werk
loosheid tot eene bevredigende oplossing te
brengen. Daardoor zou leeds zeer veel voorde
maatschappij zijn gewonnen en wij bevelen
dan ook zeer aan aansluiting bij de vereeniging,
ook aan hen, die niet tot patroons of werklieden
kunnen worden gerekend.
Het tegenwoordig bestuur is samengesteld uit
de heeren W, de Meijïer, H. P. de Haan en
mr. H. W. van Asch van Wijck, stadgenooten,
algemeen bekend en geacht, wier namen reeds
een waarborg zijn, dat Samenwerking veel tot
welzijn en bloei van Arnhem zal kunnen bij-
diagen, wanneer het den steun van velen in
onze stad ondervindt.
Gelegenheid tot aansluiting is geboden door
de cii culaire, die dezer dagen algemeen is ver
spreid. ArnhCt.)
De opper-ceremoniemeester maakt bekend,
dat het hof, ingevolge de bevelen van Hare
Majesteit de Koningin-Regentes op Donderdag
4 dezer den lichten rouw zal aannemen voor
den tijd van drie dagen, wegens het overlijden
van Hare Koninklijke Hoogheid Meviouw de
Hertogin Von Teek.
Bij de regeering is thans, naar wij vernemen,
het denkbeeld tot rijpheid gekomen om aan de
heffing van het uitvoerrecht op suiker in
Nederlandsch-Indië, welke heffing, gelijk
bekend is, reeds eenige keeren is geschorst
(Ingezonden).
V.
HOE MEN ER TOE GEKOMEN IS.
Zien we nu 's, hoe 't eertjjds met de sch
gesteld was.
Aan 't begin van een woord wordt deze
dubbele medeklinker als twee duidelik te onder
scheiden klanken gehoord: s en ch\ zo in:
schip, ver-schil. Niet echter in 't midden en
fan 'teind van een woord; in hijsen (h'yschen)
klinkt de sch niet anders dan de s in bruisen
en torsenbij vis, mens, (visch, mensch) niet
anders dan in as, loos enz. Of men dekveteert,
dat asch en as, tasch en tas tweeërlei spelling
vereisen, om der wille van de afkomst, in de
levende taal bestaat dat onderscheid al sinds
eeuwen niet meer, tenminste in Holland.
Al vóór bijna drie eeuwen heerste er in
dezen een hopeloze verwarring. D'r is geen
touw aan vast le maken, en dat niet alleen
hij de sterren van de zestiende grootte, maar
°ok bij Vondel, Hooft, Huygens e. a.
Bij Vondel lezen we ergens:
Die in de zuivre plassen
Haar blancke pluimen wassen.
Ook elder31 hossen. Dat was om het rijm.
voor goed jeen einde te maken. De indiening
van een ontwerp \an «et tot dat einde mag
welhaast worden tegemoetgezien.
(JV. Ii. Ct.)
Dinsdagmiddag is in de Treveszaal in het
Departement van Waterstaat, Handel en Nijver
heid de Staatscommissie lot het voorbereiden
van maatregelen tegen de verontreiniging van
openbare wateren door de Ministers van Binnen-
landsche Zaken en van Waterstaat, Handel en
Nijveiheid geïnstalleerd.
In eene door eerstgenoernden Minister uitge
sproken rede weid de belangrijkheid der aan
de commissie opgedragen taak in het licht ge
steld en de urgentie aangetoond van maat
regelen, die meer ovei eenstemming zouden
kunnen brengen tusschen de in dit opzicht
bestaande wetsbepalingen en de gaandeweg aan
liet licht getreden behoeften en de door ver
schillende omstandigheden gewijzigde eischen
der volksgezondheid. De minister drong aan op
het maken van zooveel spoed als met de dege
lijkheid van het in te stellen onderzoek be
staanbaar zoude zijo.
Mocht eenige bijzondere zaak hierbij blijken
meer nog dan andere urgent te zijn, dan zou
daarin wellicht reeds dooi' aanvankelijke parti-
eele regeling te vooizien zijn.
De voorzitter der commissie, mr. A. F. baron
Van Lijnden, dankte, namens de commissie,
voor het in hare leden gestelde vertrouwen en
ontwikkelde, geheel in den geest van het door
den Minister gesprokene, liet weikplan dat z. i.
door de commissie zou moeten worden gevolgd.
Nadat de Ministers zich hadden veiwijderd,
ving de commissie onmiddellijk met de vooi-
bereidende werkzaamheden aan.
De generaal-inajoor C. J. van der Burcht van
Lichtenberghe, inspecteur van den geneeskun
digen dienst bij liet leger, heeft zijn voornemen
te kennen gegeven om tegen den zomer vari
het a. s. jaar den dienst met pensioen te verlaten.
Binnenkort worden weder 30 officieren der
infanterie van het leger hier te lande gedeta
cheerd bij het Oost-Indisch leger.
Blijkens te Nijmegen ontvangen belicht is
te Djokjokarta overleden de gep. kapitein der
infanterie M. F. Blaauw.
Bij Kon. Besluit is aan den met den rang van
kolonel gepensioimeetden Snit-kol. der cavalerie F. de
Bas, belast met liet toezicht op de krijgshistorische
nasponngeu, de titel verleend van directeur van liet
krijgsgeschiedkundig aiclnef van den generalen staf.
In de gisteren gehouden zitting van het kanton
gerecht, te Leiden werd uitspraak gedaan in zake de
vordering van de gemeente-commissie van het Ned.
Herv. Kerkgenootschap te Leiden tegen leden der
We behoeven niet aan een dichterlike vrijheid
te denken, die de uitspraak van het woord
tgdeük verandert't was toen gewoonte in
gevallen als het genoemde de overbodige ch weg
te laten. Misschien was men wel bang voor een
verkeerde uitspraak, een n.l. waarbij de afge
leefde ch gehoord werd.
Dat 't gedaan werd door mensen, die in alle
ernst meenden, dat 't zo hoorde, kan men wel
aannemen, 't Geslacht is nog niet uitgestorven.
Maar bespoltelik is 't. Men kau met hetzelfde
recht sip zeggen voor schip, 't Een is even
dwaas als 't ander.
Op een andere bladzijde in Vondel lezen we
»daar de barsse wapens klinken" en /risse;
geen van beide zijn nu rijmwoorden. Duideliker
kan het niet.
Erger noch bij Huygens.
Die laat gewas en was honing) op elkaar
rijmen en geeft beide, in stryd met afkomst
en toenmalige uitspraak, sch.
Hooft schrijftversse ziel, geer ijs, frissigheidt
Brandtversch vlees, grootsheid.
Toen, bijna drie eeuwen geleden, en tot deze
konkluzie zullen we nu wel lecht hebben, was
de sch als tussen- en slotletter z'n verlengstuk
kwijt.
We zouden noch verder kunnen gaan, noch
een paar honderd jaar vroeger we zien op
geen eeuw en vinden ook dan almens,
vals en zelfs, let welherschenen, vuijscht.
En al kan dat alles ons niet overtuigen, we
hebben het onwraakbaar getuigenis van Lambert
ITerv. gemeente aldaar, tot betaling vau hnu aan
slag in deu keikelijkeu koofdclijkcu omslag over 1895.
l)o kantonrechter veroordeelde de moesten der ge
daagden tot voldoening van voormelden aanslag, tot
betaling der rente, berekend togen vijf ten honderd
'sjaar-. loopende van den datum der dagvaarding
tot dien der voldoening, en in de gerechtskosten.
ZKd. Aehtb. overwoog, dat die gedaagdeu zijn
aanslagen geheel met inachtneming der bepalingen van
het reglement op genoemden Kerkdijken hoofdelijkou
omslag en zij als lcdeu van het zedelijk lichaam der
Xed. Ilcrv. gemeente te Leiden verplicht zijn hun
aanslag te voldoen.
Ia de uitspraken betreffende dc gedaagden, tegen
wie verstek was verleend, luidt het, dat de vordering
van eischercssc deu kantonrechter niet onrechtmatig
en ongegrond voorkomt.
Eukele vorderingen w erdeti, op vcrlaugcn vau mr.
O. W. Sipkcs, advocaat vau eiscbercsse, geroyeerd,
terwijl de uitspraken vau een zestal zaken werd uit
gesteld tot lf) dezer. (I. D.)
Voor het gerechtshof te 's-üravenhage werd gisteren
gepleit over de vraag of een commissaris eener niet
in de openbare registers ingeschreven naumlooze
vennootschap aansprakelijk is voor de schulden dier
vennootschap.
Eiseher bad aan eene niet ingeschreven naaml.
vennootschap geld geleend en kreeg daarvoor eenige
obligaties m pand.
Op grond nu dat wegens het niet ingeschreven
zijn van dio vennootschap de bestuurder persoonlijk
aansprakelijk zijn voor hare schulden werd door den
eiseher een der conimissnrisseu, z. i. als zoodanig
ook bestuurder, aangesproken tot betaleu der obliga
tiecoupons.
De rechtbank te 's Gravenhage echter wees de
vordering af op grond dat de commissaris, als belast
met het toezicht op het bestuur, geeu bestuursdaden
uitoefende en dus niet kon gezegd worden bestuur
der tc zijn.
Deze beslissing werd thans door mr. 31. P. II.
Wiercx te 's-Gravenhage bestreden. Pleiter betoogde
in de eerste plaats dat wat ook in de statuten der
hierbedoelde vennootschap mocht voorkomen omtrent
het al of met verrichten van bestuursdaden door den
commissaris, dc statuten tegenover derden (dus ook
tegenover der. eiseher) niet geiden nu de vennoot
schap niet is ingeschreven.
Voorts trachtte hij aan te toonen. dat volgens de
wet commissarissen met bestuursleden gelijk staan.
Mr. G. A. P. Bax, voor den commissaris optre
dende, betoogde dat zijn cliënt niet als bestuurder
kon werden aangemerkt, omdat in de statuten ziju
taak duidelijk was omschreven, als bestaande in het
houden van toezicht. Voorts dat appellant als pand
houder der obligaties in rechten geen betaling daar
van kon vorderen en dat in geen geval zijn vordering
tegen den commissaris kon opgaan.
De brand te Amsterdam.
Omtrent de tragische tamp, die Amsterdam
gisteren getroffen heeft, en waarvan wij onder
ons laatste nieuws reeds het treurige geiolg,
het verbranden van twee kinderen mededeel
den, meldt het Ildbl.
Op de zolderverdieping van perceel 14 van
de Westerstraat te Amsterdam in een klein
achterkamertje woonde de familie Van Buren.
Vijf kinderen hadden zij, vijf mondjes moest
dus de kost gegeven worden en vader en moe
ten Kate, dat in den jare 1723 de sch in
't midden en aan 'tslot van een woord, ais s
klinkt.
In deze najaarsdagen hebben we op straten
en in tuinen geen gebrek aan dorre, verschrom
pelde blaren, de wind jaagt ze her-en-derwaarts,
of ze worden vertrapt en vermengen zich met
de aarde, om tot stof weer te keren.
Stelt u nu iemand voor, zorgvuldig zo'n hoop
dorre blaren bijeengarende, en voorzichtig, een
voor een, ze weer aan de takken en twij
gen Maar die man moet onder streng
toezicht geplaatst worden
Is de ch, als bovenbedoeld, niet erger dan
verdord, en doen wij niet dwaas met mens-ch
te schrijven, omdat men ten tijde van Floris
de Vijfde zeimensk(b) Maar 't is waar,
tegenwoordig is 'tin 'tDeens noch zo. En in
't Fries minsk.
Is 't waar of niet, dat onze schrijftaal een
taal apart is
WAARIN VEREENVOUDIGING
We hebben achtereenvolgens het moeiiike en
oveibodige aangetoond van de ondeischeiding
der woordgeslachten, de verbuigingen, de scherpe
eu zachte e's en o's en de sch, als s uitge
sproken.
Moeilik, wijl die dingen geen hou-vast in
het beschaafde Nederlands van onze tijd heb
ben, overbodig omdat zij sinds lang een kunst
matig leven leiden in de boeketaal, waardoor
der moesten daarom reeds 's morgens vroeg de
deur uit 0111 brood te verdienen.
Beiden waren krantenombiengers bij De Echo.
Thuis kon er natuurlijk geen toezicht blijven.
De drie grootste kinderen werden naar school
gestuurd, maar de beide kleintjes vau 4 en 5
jaar bleven zonder toezicht achter.
Zoo ging het dag in en dag uit en ook
vandaag.
De dag begon als alle vorige maar zou heel
anders eindigen.
Tegen kwart voor twaalf nl. werd door een
der beneden bewoners bemerkt dat rook uit de
bovenverdieping kwam.
Ilij liep eens naar boven, want je kon nooit
weten, twee kleine kinderen alleen thuis.
Toen hij op zolder kwam, bleek hem echter
onmogelijk iets anders te doen dan de brand
weer te roepen.
De rossige vlammen dansten reeds been en
weder in de kleine huiskamer der Van Burens.
Snel vloog hij naar beneden en weldra ver
scheen de brandweer ter plaatse. Het vuur
bleek niet zoo steik te zijn als men verwacht
had met vier slangen op de Vechtwaterlei'hng
wist men hut te blusschen, maar helaas, liet
hud zijn prooi ook reeds bemachtigd.
In een kastje, waarin gewoonlijk hun slaap
plaats was, lagen de kinderen dood naast elkaar.
Zij waren voor de vlammen gevlucht, te zarnen
in hun ang'-t in bed gekropen en tegen elkaar
aangediukt gestorven.
Door het Verbrande dak bracht men hen in
dekens gewikkeld naar het aangrenzende huis,
van waar zij per rijtuig naar het Gasthuis wer
den vervoerd.
Aandoenlijk was liet te zien hoe wanhopig de
moeder weende, die inmiddels geroepen was, en
hoe ook de buurvrouwen in dat leed deelden.
Behalve dit verlies hebben de arme lieden
ook nog hun beetje bezitting verloren. Niets
was veizekerd.
En de oorzaak Men kent ze niet. In het ver
trek brandde een kachel. Misschien hebben de
kinderen daar bij gespeeld. Met zekerheid is niets
te zeggen.
De benedenverdiepingen kregen vrij belang
rijke waterschade.
Bij de pogingen, door politie en brandweer
tot redding in het werk gesteld, werd de
brandmeester J. Sikkes aan de hand verwond.
Naar wij nader vernemen is de slag, die dit
ongelukkige huisgezin getroffen heeft, dubbel
zwaar, omdat er pas sedert kort een gelukkige
verandering in bun ieven was gekomen.
Vroeger sukkelden zij altijd met geen of
weinig werk. Een week of drie geleden hadden
zij het postje van krantenombrenger gekregen,
en nu was er, naar zij hoopten, een betere
toekomst aangebroken.
Uit dien droom werden zij spoedig wakker
geschud en thans ontbreekt hun, behalve de
liefde van twee kinderen, ook al het noodige
om te leven.
De commissaris van politie van het bureau
op de Noordennarkt, de heer J. B. Daman,
deze door ieder Nederlander als een vreemde
taal moet aangeleerd worden en meestal ook
met weinig sukses.
Wij, voorstanders van vereenvoudiging, willen
deze dingen wijzigen en zodoende onze schrijf
taal meer in overeenstemming brengen met de
beschaafde spreektaal.
Bij het schrijven zal niemand zich dan te
bekommeren hebben over het mannelik of
vrouwelik van een woord. Duidt hij een ding
met hij aan, hij schrijve het. Dus: eindelik
heb ik die vervelende mug gevangen, hij was
me bijna ontsnapt. Van een kip: hij (of zij) zit
op twaalf eieren. Of men in andere stieken van
't land al zij zegt, doet er niets toevoor ons
is dat niet natuurlik. Als men daar hij zegt
van een vrouw, willen we 't dan ook nadoen?
Zeker i.iet. En toch bestaat ook diit!
Wat men in beschaafde taal zegt, mag men
schrijven, mits men alle taal van beschaafden
maar niet beschaafd noemt. (Hier roeren we
een ander punt van taalvereenvoudiging even
aan, dat in geen verband staat met de eigelike
spelling en verbuiging, maar toch ais algemene
stelling niet verzwegen mag worden. Deze heeft
ook betrekking op de woordekeus).
Daarom schrijve men van de kachel: hij is
uit; van de wagea enz.
Vormen met des en de)'blijven tot de deftige
taal beperkt en tot staande uitdrukkingenom
der wille, des daags, in dier voege enz.
Soms wordt de n noch uitgesproken, zoals,
volgens sommigen, in voor den dag, aan den
