51"e jaargang.
'ondag 7 en Maandag 8 November 1897
N°. 9469.
3
Tweede Blad
HENRY GEORGE,
Allerzielen en de Kerkhoven
van Parijs.
FEUILLETON.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
uitgeverT h. j. c ÏÏÖELANTS.
Aboknemestspbijs voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsan, p. kwart. - 1.05
n franco per post, p. kwartaal. i.3f
Afzonderlijke nommers. q qo
BUREAUBOTEKSTRAAT 7», Tclcphoon STo. 123.
Adtehten-tiepbijs: van 15 gewone regels met inbe
grip van cene Conrant. f 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
Voor wie zich in den laatsten tijd op de
hoogte heeft gesteld van de gebeurtenissen op
politiek gebied in den vreemde, is de naam
Henry George geen onbekende; hij. die belang
stelt in de groote oeconomische vraagstukken
van den dag, kent daarentegen reeds lang den
schrijver van «Armoede en Vooruitgang" en
tal van andere geschriften, waarin een eerlijke
poging is gewaagd om een oplossing te vinden
voor de sociale nooden van onzen tijd.
Midden onder de hevige woelingen van den
verkiezingsstrijd te New-York, zeker ook voor
een goed deel ais gevolg van de zware ver
moeienissen, die een electorale campagne in
de Vereenigde Staten met zich brengt, heeft
de dood het leven van dezen overtuigden voor
vechter voor de belangen der minder bedeelden
op even tragische als onverwachte wijze afge
sneden.
Ilenry George behoorde tot de weinig tal
rijke publicisten en propagandisten, wien ook
de tegenstander het eeresaluut niet mag en
niet wil onthouden.
Zijn eerlijke vroomheid, zijn innige overtui
ging en de drijfveer, die hem aanzette tot al
wat hij deed, hartelijke liefde voor den mensch,
den arbeider in de eerste plaats, die eigen
schappen hebben hem sympathie en waar
deering doen verwerven, ook daar, waar zijn
ideeën bestrijding, zijn stelsel afkeuring vond.
George was een volkomen autodidact, zonder
de gebreken veelal aan autodidacten eigen. Al
leen in zijn vroegste geschriften, die terug te
brengen zijn tot het jaar 18G6, vindt men de
bewijzen, dat zijn weten door zelfstandige
inspanning, door ongeleide studie was verkregen.
Zijn stijl was glashelder, zijn taal eenvoudig,
zonder gezwollenheid en bezat de overtuigings
kracht, die hare werking mist op den voorbe
reiden waarnemer, wiens gewoonte het is ook
op de keerzijde der medaille een blik te slaan,
hoe verlokkend ook de voorzijde moge zijn.
maar die grootsn invloed oefent op allen, bij
wie de feilbaarheid van ingewortelde maat
schappelijke beginselen de hoop doet ontstaan
dat ook voor hen i;og sociaal geluk mogelijk is.
Henry George werd geboren te Philadelphia,
in den staat Pennsylvanië (Vereenigde Staten),
den 2den November 1839. Zijn vader was
ambtenaar van de belastingen.
Toen Henry ree'- op jeugdigen leeftijd er
over klaagde, dat cte school hem niets meer
te leeren boodnam zijn vader hem van
school en liet den jongen, wiens energieke geest
bij hem de schoonste verwachtingen had opge
wekt, de wijde wereld in gaan.
Henry werd toen eerst letterzetter, maar
zijn onstuimige aard was niet geschikt voor
dit beroep. Hij zeide dus, met het ideaal voor
Van Allerheiligen en Allerzielen wordt in Frank-
rijk, vooral door den middenstand, meer werk ge
maakt dan zelfs van Pasrhen, Kerstmis of Nieuw
jaar, en de vteemdeling, die Parijs alleen op den
dag van Allerzielen zag, zou werkelijk kunnen
donken, in een stad der dooden te zijn verplaatst.
Dat alle kerken overvol zijn, beteekent wel is
waar niet veelwant hst aantal kerken te Parijs
is in verhouding tot de groote bevolking zeer ge
ring. Na den dienst evenwel begint de groote
opgang naar de kerkhovennaar Pèie-Lacharie,
Montmartre en Montparnasse vooral, maar 0"k
buiten de barrièro naar de begraafplaatsen van
St. Ouon, Pantin en Bagneux.
Vele bonderden in getal trekken zij uit, mannen,
vrouwen en kinderen. Een ieder draagt een krans,
hier en daar ook een zwart kruis niet witte lin
ten, of een beeld der Moeder Gods of van een
Heilige; ook bloemen, klimop, rosmarijn en taxis
twijgen.
Niemand komt met leege banden, en allen hebben
hetzelfde stille, weemoedige doel: bet graf van een
dieibare, misschien van meer dan éénen.
Van bet Bastilie-plein door den faubourg St.
Anloinc, de lange rue dc ta Roqucltcen van do
oogen om zeeman te worden, de letterkast vaar
wel, en een leven van omzwervingen begon
voor hem.
Zoo landde hij in Californië aan, waar ook
hem de goudkoorts beving; hij behoorde even
wel tot de groot® massa onfortuinlijke goud
delvers en om in zijn onderhoud te kunnen
voorzien, nam hij zijn toevlucht tot zijn oud
vak, dat van typograaf. Hij vond als'letter
zetter plaatsing bij de Alia California, toen
een zeer invloedrijk blad aan de Westkust der
Vereenigde Staten.
Teglijk zond hij, op aa.iraden van een vriend,
anonyme stukken in aan de redactie van het
blad, evenals aan die der Times, waar hij
later werk vond.
De redactie van het laatste blad vond de
stukken, die steeds ongeteckend in de brieven
bus werden gevonden, zóo uitnemend, dat zij
er achter trachtte te komen, wie de schrijver
was. En toen ten slotte een zetter ran het blad
zelf de inzender der verschillende artikelen
bleek te zijn, vond de redactie aanleiding hein
van de zetterij te doen verhuizen naar de
redactiekamer.
Op die wijze werd George journalist, en dat
is hij eigenlijk altijd gebleven. Oo' wanneer
hij andere werkzaamheden had. bleef hij steeds
voor de per» werken.
In 4867 beproefde George het met een eiger
blad, de Herald, maar hij kon den strijd niet
volhouden tegen meer vermogende bladen.
De courant verdween, en George moest door
het schrijven van brieven aan New-Yorksche
bladen, zoo goed het ging, in zijn onderhoud
voorzien.
Thans evenwel brak ook voor hem een tijd
aan van ernstige studie. Door vergelijking der
theorieën der orthodoxe oeconotnie met de
maatschappelijke toestanden orn hem heen,
kwam hij tot critiek der Engelsche oeconomen
en tot het zoeken naar middelen, om even
wicht te brengen in de sociale verhoudingen.
De omgeving, waarin hij leefde, heeft een
beslissenden invloed geoefend op de ontwikke
ling zijner denkbeelden, maar die omgeving
heeft hem ook eenzijdig gemaakt.
George verviel in dezelfde fout als zij, die
hij bestreed. Ook bij generaliseerde te veel,
door den buitengewonen toestand, waarin Cali
fornië' verkeerde, als uitgangspunt te kiezen
voor zijne denkbeelden op maatschappelijk
gebied.
Zoodoende kwam hij tot het systeem, waar-,
van hij een der voorvechters zou worden
landnationalisatie, en wel in zeer bijzonderen
vorm.
Het eerst maakte hij zijn gedachten daarover
bekend in een brochureOur huid en Land
Policy, waarin hij de noodzakelijkheid betoogde
dat den eigenaar van aan den grond word
ontnomen al wat hem toevloeit niet ten gevolge
van aan den grond te koste gelegden arbeid
en kapitaal. Het middel zou zijn belasting van
den grond tut zijn volle waarde.
Bovendien wilde hij den eigendom van den
Place de la Rêpubliqua door de breede, gelijkna
mige avenup, ziet men ontzaglijkemenschenmonigten
voortschrijden, allen in den rouw. Zelfs de armste
heeft een stuk krip om den arm gewonden.
Het rijtuigveikeer staat des namiddags in deze
naar Père-Lachaise voerende straten geheel stil
Zelfs de aanzienhjksteri moeten bij de Bastille of
bij bovengenoemd plein bij het kolossale beeld der
Republiek uitstappen en het flinke eind weegs, dat
hen nog wacht, te voet afleggen. Reeds op den
weg naar het keikhof zijn allen gelijk.
In 't zwart gekiende bedienden, met zwarte
tressen over de borst en met lange rouwsluiers
aan den hoed, volgen hier en daar een dame in
rouwgewaad en dragen de kransen. Dat is het
eenige ook, wat aan verschil in stand herinnert
maar men merkt het niet eer.s op of denkt er niet
verder aan, want ieder is met zijn eigen gedachten
vervuld.
Op de trottoirs rechts en links hebben de arbei
derskinderen van deze wijk kleine altaren gebouwd,
zooals men ook op den Heiligen Sacramentsdag wel
ziet een kleine speculatie, want de kinderen
vragen om een sou, om voor uwe dooden te bidden.
De kleine meisjes knielen ook werkelijk neer en
spreken een gebed uit: een aandoenlijk tooneeltje.
Zeer onaangenaam daarentegen is het lawaai
in de buurt der kerkhoven, waar op groote schaal
markt wordt gehouden. Hier wordt men door hon
derden verkoopers van kransen, bloemen en cru-
bifrxen bestormd, die hun waar tegen lage
prijzen aanbieden, pour porlcr un souvenir d voire
wort, zooals zij zich, onbewust van de eigenaar
dige dubbelzinnigheid wellicht, uitdrukken.
grond in één band beperkt zien tot bepaalde
uitgestrektheden, b. v. 40 of 80 acres.
Intusschen trachtte George nogmaals een
eigen blad te stichten, en in 1872 kwam onder
zijn leiding uit de San Francisco Post, die hij
een jaar later verving door een socialistisch
penny-blad, de Evening Post.
Geruime» tijd hield dit blad den strijd vol
tegen tal van misbruiken, en George deinsde
er niet voor terug ook de machtigste! en in
vloedrijksten aan te grijpen, waar het ging
om recht en waarheid.
Ten slotte evenwel kwam het blad in handen
van zijn politieke tegenstanders, die door gelde
lijke ovennacht George, ondanks zijn krachtigen
weerstand, hadden weten te overvleugelen.
George moest toen een betrekking als gas-
inspcctour aanvaarden, wen! later bibliothecaris
te San Francisco, 'naakte een reis door Enge
land, waar hij een grondige studie maakte van
arbeiderstoestanden en werd, toen hij naar
Amerika was teruggekeerd, redacteur van een
volkscourant te New-York, de Standaril.
Een politieke rol heeft George nooit gespeeld.
Wel was hij in 188G candidaat voor het bur
gemeesterschap van New-York en een jaar
later voor het ambt van secretaris van den
staat New-York, maar hij werd geen van heide
keeren gekozen. En ook nu, schoon hij een
ernstig mededinger mocht heeten voor den thans
gekozen burgemeester Van Wijck, was het vrij
zeker, dat hij niet het hoogste aantal stemmen
zou verwerven.
Toch heeft George grooten invloed geoefend
als agitator en als publicist.
Van zijn hand verschenen o.a.
Progress and Poverty, iu 1879, vertaald in
bijna alle beschaafde taien, ook in het Neder-
landsch door S. Straatman, onder den titel
Armoede en Vooruitgang".
1 Social problems, in 1884, waarvan nog het
zelfde jaar een vertaling in het Nederlandsch
het licht zag. (Sociale Vraagstukken, door J.
Stoiïel.)
Een open brief aan paus Leo XIII, onder
den titel Condition of Labour.
Eindelijk kleinere geschriften over vrijhandel
en bescherming, ue Iorsche landquaestie enz.
Het werk. dat hem in korten tijd een wereld
naam verschafte, is Progress and Poverty.
lh nrin werkte hij. met weglating van zijn
aanvankelijk denkbeeld van beperking van
grondeigendom, de idee eerier grondbelasting
als eenige belasting in den breede uit.
George's grondrentetheorie vond haar culmi
natie in de gedachte, dat allengs het privaat
eigendom moet worden afgeschaft door onteige
ning of, zoo noodig, confiscatie dot* grondrente.
Dit kon geschieden door de grondbelasting
op te voeren tot het geheel bedrag der pacht
waarde.
Den grond maken tot eigendom der gemeen
schap, achtte George in tegenstelling met andere
socialisten onnoodig. Door den eigenaar toch
in den vorm eener grondbelasting, gelijk aan
de grondrente, de pachtwaarde van 'den grond
De kerkhoven, die ontzaglijke doodenstoden, zijn
reeds van den vroegen morgen af vol menschen, en
des namiddags is nauwelijks een plekje grond vrij.
Alleen in de hoofdlanen blijft het verkeer ongehin
derd, en allengs bereikt een ieder de plaats, waar zijn
dierbare rust.
In de prachtige kapellen, die de rijken boven
de graven der hunnen laten bouwen, ziet men
overal brandende kaarsen, en daar binnen glin
stert marmer en goud. Viak daarneven ligt vaak
een eenvoudige grafheuvel met een verwelkten
krans, of ook viooltjes en fluweelbloemen prijken
in heerlijken bloei, een zacirte lentegroet in den
naherfst, als werden de winterstormen gedwongen
voor deze plaats der ruste om te keeren.
Zóó is hot althans dit jaar op Père-Lachaise
het gelreelo uitgestrekte kerkhof, nrnphiteatersgew-jze
opgebouwd, zoodat men niet alleen gansch Parijs
overziet, maar nog mijlen ver naa, alle zijden over
de stad heen kan zien, is in dezen zachten herfst
getooid met een schat van bloemen. Het veld der
dooden heeft zich als tot een feest uitgedoscht, niet
tot een feest des doods, maar der opstanding.
Bloemen zijn hetere dekking der graven dan
sneeuw", zegt Jean Paul, swant zij wijzen op de
hemelsclre lente hiernamaals."
Het mooie weer is als het ware een vertroosting
voor de bezoekers der kerkhoven zij schijnen min
der bedroefd, wanneer de zon, liet beeld des eeuwi
gen levens en der oneindige liefde, vriendelijk
neerziet op de doodensteden en haar zachte warmte
er op doet neerdalen.
Van do grafteekens en mausoleeijn, dieopPèie-
Lachaise het meest de algemeeno deelneming op-
te ontnemen, zou de koopwaarde van den grond
verdwijnen, zoodat er geen prijs moer zou
worden gesteld op eigendom van grond.
Dit is liet einddoelvoorloopig wilde George
aile belastingen afschaffen, orn de uitgaven van
den Staat te dekken door belasting op den
grond. Maar sals de baas maar eenmaal ge
vangen en gedood is, dan volgt het klaarmaken
vanzelf", zooals hij zich eens uitdrukte.
Nadrukkelijk zette George ook zijn denkbeeld
uiteen in zijn orgaan de Standard.
»De Standardaldus heet het daar, »be-
pleit de afschaffing van alle belastingen op
nijverheid en nijverheidsproducten, en het toe-
eigenen, door belasting op den grond, zonder
rekening te houden met de Kosten vandejaar-
lijksche pachtwaarden, van al die verschillende
vormen van medewerking der natuur, samen
gevat onder den algemeenen lorm| grond".
Terecht vraagt Richard Ely in zijn i-Intro-
duction to political Economy," hoe het mogelijk
is de zuivere oeconomische pachtwaarde van
bouwland te scheiden van de jaarüjksche waarde
van in het land gestoken kosten.
Mr. N. G. Pierson noemt in zijn handboek
den vorm van landnationalisatie, zooals George
die wilde, «een schandelijk onrecht en een
miskenning van eigendom op bepaald gebied."
Maar bovendien wijst deze staathuishoudkundige
op het gevaar, dat, waar geen eigenaar te
ontzien is, ieder uit den grond zal trachten te
halen, wat er uit te halen is, zonder zich te
bekommeren om depreciatie van den bodem.
Bovendien, waar George in landnationalisatie
door een single tax, grondbelasting, een middel
ziet om tot beter goederenverdeeling te komen,
meent Pierson, dat de pachtwaarde niet alleen
beschouwd kan worden uit het oogpunt van
verdeeling der inkomsten, wat* zeker de on
gunstigste zijde der pachtwaarde is, maar dat
diezelfde pachtwaarde ook een factor is, die een.
zorgvuldige behandeling van den grond waar
borgt.
George vond voor zijn denkbeelden warme
aanhangers onder velen, die weinig inzicht in
de staathuishoudkunde, maar een natuurlijk
gevoel voor eigen nooden en behoeften hadden.
In de oeconomische wereld werden zijn denk
beelden bestreden, en niet zonder vrucht. De
landeigenaren, met name in Engeland, hadden
voor George slechts smaad en miskenning.
Het laatste verdiende George zeker niet.
Zijn denkbeelden waren uit ernstige studie
voortgesproten, studie die geleid was door
warm medegevoel voor de slecht met aardsche
goederen bedeelden.
Zij mogen, hoe vernuftig ook gevonden, voor
de practijk ongeschikt en tot leniging der
maatschappelijke nooden niet doeltreffend zijn,
zij eischen de aandacht van al wie belang
stelt in het lot der «smalle gemeente" als de
uiting van een ernsligen wil tot beslechting
van den maatsehappelijken strijd.
wekken, verdienen, behalve het prachtige gedenk-
teeken van Ahélard en IléBse, dat, nit de abdij
van Sf. Denis naar hier verplaatst, omgeven is door
heerlijke bloembedden en steeds getooid is met tal
van bouquetten en krntrsen, vermeld to worden
de gedenkteekens ter nagedachtenis van Casimir
Périor, Molière, Racine, Kellarmann, Ic brave des
braves Ney, Gretry, Méhnl, Cherubmi, Boieldien,
Bernardin, André Chsnier, Talma, Rachel, Hérold,
Halévy, Vernet, Arago, Balzac, Beaumarchais, Cu-
vier, Béranger, Thiers, Musket en vele anderen.
Hier rusten zelfs do onverzoenlijksten vreedzaam
naast elkander: bonaparlhten en sociaal-demo
craten, legitimisten en door de wol geverfde repu
blikeinen, prinsen en potsenmakers, helden en
verraders, dichters en millionaire, keninginnen en
tooneelspeeisters; zij allen slapen hier den langen
slaap der gelijkheid in clen dood.
En evenals men te Athene ook een altaar had
gewijd aan den «onbekenden God," zoo vinden
wij hier in de groote laan een zuil, omgeven van
prachtige bloemperken, het Monument du Souvenir,
ter nagedachtenis van de stille, bescheiden, onbe
kend gebleven lijders van het aardsch bestaan.
Allen, die hun dierbaren niet meer kunnen vin
den, komen in stille overpeinzing bijeen bij dit
verheven gedenkteeken, om een herinnering wak
ker te roepen en een gpbed uit te spreken.
Minder indrukwekkend, maar vee! vriendelijker
is het keikhof van Montmartre.
Hier vinden wij o. a. het familiegraf der C ivaig-
nacs en de gedenkteeken, die de exules Polani
memoriae suorum (Poolsche ballingen aan de nage
dachtenis der hunnen) hebben gewijd. Hier leien
