SI*'" jaargang.
Zondag 28 en Maandag 29 November 1897.
N°. 9487.
Tweede Blad
„Door Liefde Saamgebraclit",
FEUILLETON.
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen.
uitgever"h. j. c. roelants.
De zaak Dreyfus, uit persoonlijk,
politiek en psychologisch oogpunt.
Abonkbmbotsfrijs voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
n omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kwartaal. 1.30
Afzonderlijke nommera0.02
BUREAU s ««TEKSTRAAT f», Telepltoon TSo. 123.
ADvrirrKKTiEPRus: ■"an 15 gewone regels met inbe
grip van eene Courantf 0.52
Iedere gewone regel meer- 0.10
Bij auonnement wordt korting verleend.
Bijna twee weken is het nu reeds geleden,
dat de brief van Mathieu Dreyfus aan den
minister van oorlog den storm deed losbar
sten, die nog over Frankrijk woedt, zonder
dat nog te voorzien is wanneer en hoe het
einde zal zijn.
Slaat men een blik op hetgeen tot nu toe
is geschied, dan vallen den kalmen waarnemer,
die buiten de zaak staat, drie punten in het
oog: de zuiver menschclijk-persoonlijke, de
psychologische en de politieke zijde van deze
beweging.
Op elk dier drie punten zijn de waarnemingen,
waartoe thans de gelegenheid is geboden, reeds
zeer belangwekkend en van groote beteekenis,
ofschoon zij nog bij lange geen afgesloten ge
heel vormen.
De juridisch-persoonlijke zijde Jigt vervat in
deze vragenWie is de schuldige, Dreyfus of
Esterhazy? Of zijn beiden schuldig? Of wel bei
den onschuldig?
Vier hypothesen dus, en ieder daarvan heeft,
afgezien van dezulken, die alleen door harts
tocht en fanatisme worden gedreven, haar voor
vechters gevonden. En al treedt men nu ook
met heel mooi klinkende redenen voor een dezer
opvattingen in het strijdperk, het zou een
vruchteloos, doodgeboren pogen zijn, ze tot den
graad van vaststaande meening of' onwankel
bare overtuiging te willen ontwikkelen. Want
wat is der publieke opinie tot nog toe voor
gelegd, dat zij er toe in staat is de zaak door
en door te kennen en te beoordeelen Een
chaos van niet te controleeren berichten, waar
in waarheid en verdichtsel, dwaling en onzin,
haat en fanatisme, list en sluwheid dooreen
woelen. De man moet nog komen, die in zijn
persoon zooveel geduld, wijsheid en scherpzin
nigheid vereenigt, dat hij dit weefsel van tegen
strijdigheden kan ontwarren en" het begin en het
einde van den draad kan vinden.
Alleen de rechter, die iederen afzondelijken
knoop kan losmaken, is daartoe in s'aat.
Hierin komt inlusschen de publieke opinie
in Frankrijk overeen, dat ook zij de zaak wil
doorgronden. En zij is tot zulk een mate van
opgewondenheid gebracht, men heeft haar zoo
grooten twijfel doen koesteren aan de recht
matigheid van het eerste vonnis, dat dit ver
langen ten volle gerechtvaardigd is. Geen ver
klaring, hoe officieel die ook zij, die nog één
DE D00FST03DIEN-YEREENIGING
in haar nieuw Gebouw aan (le Westerinarkt,
door J. A. TOURS.
Voor eenige maanden werd in dit blad, eveneens
van de hand van den heer Tours, eene beschouwing
aan bovengenoerudb vereeniging gewijd. Op verzoek
van den schrijver nemen wit ook het volgende in
onze kolommen op, om de nuttige instelling nader
bekend te maken.
Eenige weken geleden ontdekte een inwoner van
Deventer, die om zijn menschiievendheid bekend
is, een beklagenswaardig meisje, dat in een treurige
omgeving meer wegkwijnde dan leefde. Hot acht
jarige kind was zoo goed als doof en kon niet dan
een hoogst gebrekkig geluid vooitbrengen. Haar
moeder was overledenhaar vader gaf zich aan
dronkenschap overhaar broerswaarvan één
krankzinnig is, werden niet voor eenig beroep
opgeleid. Als gij u eene verwaarloosde kamer in
eene achlerbuurt der genoemde stad voorstelt, kunt
gij u, lezer, eenig denkbeeld vormen van de som
berheid, waarin dit in zooveel opzichten misdeelde
kind zijn leven moest slijten. Door bemiddeling
van den menschenvriend werd de kleine opgenomen
in het Stedelijk Ziekenhuis, waar het genas van
een hoofdziekte, die door gebrek aan verzorging
ontslaan was. Toen zij, als hersteld, moest ont
slagen worden, bracht dezelfde viiendeüjke hand
haar in een goed kosthuis, met goedvinden van
den vader, die zijn kind gaarne aan den belang
stellenden vriend toevertrouwde en afstond.
Door bemiddeling der heeren correspondenten
van het Instituut voor Doofstommen te Groningen
en van dat te Rotterdam werd gevraagd of het
donker puntje overlaat, zal dan ook dien twijfel
vermogen op te hellen
In Duitschland heeft men zich aangesloten
bij dit verlangen, en men is daar, evenals een
deei der openbare meening in Frankrijk, nog
verder gegaan. Men ei«cht een revisie van het
proces tegen Dreyfus en verklaart hem voor
onschuldig.
Toch is dit voor de Duitschers een verkeerd
standpunt. Zeker, de zaak-Dreyfus raakt Duitsch
land nog op bijzondere wijze. Immers men heeft
de Duitsche regeering aangewezen als den auctor
intellectualis van het verraad."
Dit vaderschap is nochtans door de Duitsche
regeering beslist ontkend. Zelfs heeft de Duit
sche gezant officieel ter bevoegder plaatse ver
klaard dat hij en het personeel zijner ambassade
niets met de zaak-Dreyfus hebben uit te staan.
Niettemin gaat de Fransehe pers voort den
vertegenwoordiger der Duitsche regeering in
het schandaal te betrekken. De chauvinistische
bladen schelden en liegen er op ongelooflijke
wijze op los, en de overige pers, van het kleinste
provinciale blad tot de officieuse Tcmps toe,
stelt zonder onderscheid haar deuren open voor
deze fabeltjes.
De regeering zwijgt. Zou het nu voor de
Duitschers niet van beter inzicht getuigend en
waardiger zijn, wanneer zij zich bepaalden tot
de rol van toeschouwers, in plaats van zelf zich
in den strijd te mengen De Duitsche idealisten
meenen de zaak der abstracte rechtvaardigheid
te moeten dienenmaar wanneer zij bedenken,
hoe men in Frankrijk die inmenging opvat,
dan moeten zij de overtuiging verkrijgen, dat
zij meer kwaad dan goed doen.
Laten zij dus aan de Franschen zelf de be-
beslissing overlaten, wat met hun rechtsbe
wustzijn, hun geweten en hun algemeen
welzijn overeenkomt.
Voor het Fransehe volk staat in den strijd
veel, zeer veel op het spel. Het heeft den
strijd overgebracht op het gebied van gods
dienst- en rassenhaathet voert dien in een
verouderden, weifelenden procesgang; moge
lijkheid bestaat daardoor dat de beslissing van
den strijd aan het Fransehe rechtsgevoel een
zwaren schok zal toebrengen, waarvan de ge
volgen niet te overzien zijn.
Wij hebben 2-eeds gedeeltelijk de politieke
zijde der quaestie aangeroerd. Zij ligt vervat
in de vraag, welken invloed zij zal oefenen op
de betrekkingen tusschen Frankrijk en Duitsch
land. Volgens de bewering van sommige Fran
schen is ook Italië nog bij de zaak betrokken.
Voor hen hebben de Duitsche en de Italiaan-
sche militaire attache's Dreyfus tot verx*aad
aangezet.
Kenschetsend is het evenwel, dat alleen de
meisje in een dezer twee inrichtingen geplaatst
zou kunnen worden. Uit Groningen werd geant
woord, dat plaatsing niet wei mogelijk was, daar
de lessen der nieuwelingen reeds geruimen tijd
geleden waren aangevangen, zoodat hot meisje
die niet zou kunnen volgen. Bovendien was daar
het getal der pas opgenomen leerlingen zóó groot,
dot de onderwijzers onmogelijk zich in het bij
zonder met een achteraankomende leerling zouden
kunnen bezighouden. Met de opneming zou dus
moeten worden gewacht tot September 1898.
Uit Rotterdam kwam een antwoord, waarin
andere bezwaren werden geopperd. Hier zou het
meisje kunnen worden opgenomen, al was het
leerjaar reeds begonnen. Maar werd gevraagd
en alleszins roet recht nwie zal zich verarit-
swoordelijk voor het kind stellen en hoe zal men
»de noodige geiden bijéénkrijgen Wie zal het
skind na volbi achten leeitijd naasten en in de
vacanties huisvesten?" Op die vragen moest een
voldoend antwoord gegeven worden, voordat het
meisje kon worden opgenomen.
Ondertusschen moest voor het kind gezorgd
worden. Van Deventer uit werd geschreven aan
het Bestuur der Vereeniging, welker naam boven
dit opstel geplaatst is en gevraagd kunt gij niet
helpen »Ja", was het antwoord, azend ons het
kind en wij zuilen zien, wat we kunnen doen."
Thans is ae kleine opgenomen in het gezin van
den heer J. Stuhr, die bij het gebouw der Ver
eeniging een woning vond, en zal daar blijven
totdat ze naar een der beide Instituten kun worden
gebracht. In veilige haven is het meisje aangeland.
Zij voelt zich thuis en op haar gemak in den nieuwen
kling, on later, als zij de herinnering aan die som
bere jeugd behoudt, zal zij bet oogenblik zegenen,
waarop ze in dit gezin werd binnengeleid.
Ziedaar één der bemoeiingen medegedeeld, waar
mede sDoor Liefde Sj km gebracht" zich bezig
houdt; één der vele, die telkens vooikomen en de
aandacht vragen. Deze Veieeniging, die in Januari a.s.
haar 12j.rig bestaan zal herdenken, zag hare werk-
Duitschers haat on scheldwoorden van de zijde
der chauvinisten treilen. 'Wanneer kolonel von
Schwartzkoppen, de thans teruggeroepen mili
taire attaché van het Duitsche gezantschap,
over de boulevards liep en herkend werd, zou
het kunnen gebeuren, dat men hem helee-
digde; kolonel Panizzardi, den Italiaanschen
attaché, zou men nog de hand drukken. De
Prussian is weer eens de bêle noire.
De verdichtsels, de alle kenteekenen van
onzin dragende leugens, waarmede de scheid-
bladen den haat tegen Duitschland warm houden,
zouden onder andere omstandigheden en in een
gezonde maatschappij tot een reactie leiden.
Maar het gezond verstand schijnt in Frankrijk
verloren te zijn gegaan.
sin een land, waar gezond verstand heerscht,
in een maatschappij, die met een koel hoofd
oordeelt, zou de zaak-Dreyfus nooit zulke af
metingen hebben kunnen aannemen," verklaart
de Temps zelf.
Dit verstandig inzicht heeft niettemin liet
blad niet weerhouden de onzinnigste verzinsels
over te nemen. Daardoor heeft het ook zijn
aandeel te dragen van de verantwoordelijkheid
voor de algemeeno verwarring.
Het is in Frankrijk van oudsher zoo geweest.
Het Gallische bloed bruist spoedig opde
schreeuwers sleepen de massa met zich mede
in den roes van eigen verblinding; en eerst
later, dikwijls te laat, herneemt het kalm over
leg zijn rechten.
Wel prediken nu reeds bezadigde menschen
tegen den rassen- en klassenhaat, die in de
zaak Dreyfus nieuw voedsel vindt, en tegen de
hypnose der groote menigte, maar tegen het
denkbeeld van een absolute hostiliteit van uuit-
sche zijde verheft zich geen stem.
Aldus wordt het kalme werk van vele jaren
weer vernield, de oude wonden weder open
gereten.
Voor Frankrijk heeft de medaille nog een
keerzijde, n 1. de middelen waarvan men zich
in deze zaak bedient.
Daar is geen officier zoo hoog geplaatst,
geen naam steeds zoo onbezoedeld geweest, dat
men dien niet met het slijk der laagste ver
dachtmaking zou durven treffen.
Reeds heeft men de uitdrukking: seen
militair Panama", kunnen lezen, 't Is niet te
gelooven, dat die uitdrukking waarheid spreekt.
Maar terwijl toch reeds de republikeinsche
staatsinstellingen neiging vertoonen den geest
van discipline en sterke organisatie te ver
zwakken, kan zulk een beweging niet anders
dan vernielend werken. Het weerzinwekkendste
evenwel zijn nog het verdacht maken van en
het toeschrijven van lage drijfveeren aan hen,
die niet onmiddellijk voor Dreyfus en zijn vrien-
zaamheden zich gedurig uitbreiden en had behoefte
aan een eigen gebouw, waarvan reeds vroeger door
dan schrijver dezer regelen in het openbaar melding
is gemaakt. Thans, nu het gebouw bijna gereed
is en weldra voor het publiek ter bezichtiging zal
worden gesteld, zal een beschrijving van de ver
schillende locaiiteiten den lezer niet onaangenaam
zijn. Welnu, hera stel ik voor, eene wandeling te
doen op de drie verdiepingen en hier en daar eens
stil te staan.
Aan den gevei prijkt een bord, waarop de naam
der Vereening in sierlijke letters geschilderd is
door een doofstomme, die dit werk met liefde deed,
gtichiiderd, evenals het bord boven de poort, die
tot de werkverschaffing leidt. We gaan de stoep
op, de voordeur binnen en staan in de marmeren
gang. die een aangenamen indruk maakt.
iiier is de vooikamer, die gebruikt wordt als
magazijn van werk der doofstommen, dat besteld
is of gemaakt werd, in de hoop dat het een kooper
vinden zal. Tafels, kasten, rekken, stoelen, bakken,
allerlei kastenmakerswerk net afgewerkte speel-
en schrijftafels; damborden en nog zooveel meer,
dat timmerman en kastenmaker u kunnen leveien
dit alles vindt ge hier langs de muren geschikt
Ook een partij schoenen ligt ten vei koop gereed,
en, hoe meer ai beid kan worden aangenomen, hoe
voller het in deze voorkamer worden zal.
De suite van dit vertrek is de ontvang-, tevens
bestuurskamer, die eenvoudig -vordt ingericht. Daar
achter ligt een kamertje, bestemd om de gemaakte
goederen te bewaren, die de doofstomme naaisters
o zoo gaarne zullen leveren, en de Commissie
met genoegen als werksters zal aannemen, als zij
genoeg middelen bezit, om het naaiwerk te betalen.
De keuken is tot huiskamer veranderd en wordt
bewoond door den heer J. Beelen, die sinds jaren
de Vereeniging als tolk ter zijde staat, en thans
onder leiding van den heer Stuhr als concierge
is aangesteld.
Willen wij den kelder even ingaan? Die is ruim
en hoog, en zal dat verblijf strekken voor hen, die
den het scheldwoord «canaille" gereed hebben.
Hieruit spreekt een ontaarding van het poli
tieke leven in den geest van een schrikbewind,
die uiet alleen liet publieke rechtsgevoel van
het volk ondermijnt, maar ook zijn zedelijk
karakter verlaagt.
Wij hebben hier niet maar alleen met een
politiek, maar ook met een pathologisch ver
schijnsel te doen. Het is oen stuk psychologie
van een volk dat zich in de zaak-Dreyfus af
speelt.
Het lid der Académie Anatole France heeft
in de Aurora beproeft deze pathologische op
winding der menigte te verklaren uit de tegen
spraak van den democatischen zin van het
Fransehe volk en de historische overerving
der geheime behandeling, die de zaak-Dreyfus is
ten deel gevallen.
Maar deze democratische neiging van het
Fransehe volk toont groote verwantschap met
den «geest, die alles loochent." Zij loochent
alle privileges en eischt gelijkheid op den
grondslag van het recht des staatsburgers.
Daarentegen is zij des te gevoeliger voor maat
schappelijke voorrechten en onderscheidingen.
De jacobijnen-muts en het ordelintje zijn de
door een en dezelfde menschen begeerde en
hooggeschatte bewijzen van deze merkwaardige
neiging.
Indien Anatole France gelijk bad, dan moest
de pressie der openbare meening de revisie van
het proces in het volle licht der openbaarheid
eischen niet alleen, maar ook weten door te
zetten. De stemmen, die daarvoor opgaan, heb
ben intusschen niets vermogen te volbrengen
tegenover het terrorisme van hen, die door twee
groote, beide ten volle ontwikkelde sociaal
pol itische motieven worden geleid: nationale
haat jegens Duitschland en door samentreffing
mei vijandigheid van geloof nog aangevuurde
rassenhaat tegen het Jodendom.
Het is geen toevallig verschijnsel, dat de
onvervalscht-clericale pers in Frankrijk even
sterk tegen Dreyfus is als de anti-semietenen
de chauvinisten. In hartstochtelijkheid overtreft
de eerste nog de laatsten. Hun gemeenschap
pelijk schrikbewind is bet, dat in het opge
wonden volk de edele instincten onderdrukt,
die door verstand, humaniteit en een vrij,
onbaatzuchtig rechtsgevoel worden opgewekt,
en die tot een kalme beschouwing der zaak,
los van vooroordeelen, moest leiden.
Zoo voor den uitvvendigen als voor den
invvendigen vrede van Frankrijk ligt hierin een
dreigend gevaar; voor den eerste omdat het
denkbeeld der absolute vijandschap jegens
Duitschland weer de overhand krijgt; voor
den laatste, omdat de basis der maatschap
pelijke orde en welvaart, recht en gerech-
balletjes maken om ze aan de huizen onzer stad-
genooten te verkoopen. "tWas niet gemakkelijk,
een werk te bedenken, dat productief kon worden
gemaakt. Het vogelvoeder, in pakjes afgeleverd,
had, evenmin als het gehakte brandhout, het ge-
wenschte resultaat.
De bloemen door een enkele gemaakt, vonden
geen koopers, maar de suikerballetjes gingen van
de hand en worden gezocht meer dan al het andere
een vingerwijzing om met dit fabrikaat voort te
gaan.
Nu bestijgen we een trap en nemen een kijkje
op de eerste verdieping die heel wat veranderd is,
dank zij de hulp van timmerman en schilder.
Aan de straat ligt de vergaderzaal, die 120
zitplaatsen bevat, waarachter een bufletkamertje
van zeer kleine afmeting, maar groot genoeg, om
eenige ververscbingen te bewaren. Die vergaderzaal
zal op den Zondagmorgen dienst doen als keik en
de Protestanten vereenigen tot eene godsdienst
oefening, die de genoemde heer Stuhr smds jaren
in een kleiner lokaal, tot aller voldoening, heeft
geleid.
Mochten de Katholieken of de Israëlieten onder
de leden dezer Vereeniging hier evuneens willen
samenkomen om eene godsdienstoefening, onder
leiding van een geestelijke of daartoe geschikten
leek te houden, het Bestuur zal zeker aan dien
wensch trachten te voldoen. In die vergaderzaal
zullen onderwerpen van algemeen belang bespro
ken ik wil zeggen behandeld kunnen
worden en alle leden opgeroepen, als aller tegen
woordigheid gewenscht is Hier kunnen ook gezellige
bijeenkomsten worden gehoudenhier gemeen
schappelijk feest gevierd; we denken b. v. aan het
Sint Nicolaasfeest, waarop de vrienden samenkomen
en hun een piettige avond wordt geboden. Da
muziek moge bij elke feestviering, helaas! uitge-
Behandeld is hier het juiste woord, daar met
hand en vingers de woorden worden aangeduid, die
de gedachten der sprekers weergeven.
