ti
uit im: peks.
Twit, nieuwe hoofdrfhactf.uüf.n.
BINNENLAND.
Eind
1894
1923
1895
1999
189G
194G
Eind
Maart
1897
1942
Juni
1885
September
1896
December
s
1891
STADSNIEUWS.
Er wordt aan toegelegd, dat men waar
schijnlijk te doen heeft met een bedekte expe
ditie tegen ras Mangascia, om dezen Tigre
weder te ontnemen.
Koning Chulalongkorn van Siam heett, in
antwoord op een welkornstadre.- zijner onder
danen, beloofd al het mogelijke te zullen doen
om orde en welvaart in zijn rijk te bevorderen,
mits de bevolking hem den tijd late en hem
steune in die taak.
De Arnhemsche Courant en liet Dagblad van
Zuid-Holland en s-Grarenhagc bevatten ieder
een leadingnrtikel door de respectieve nieuwe
hoofdredacteuren geschreven.
De heer rar. J. A. van Gilse van de Arnh. Ct.
schrijft
Met de intrede van het jaar 1898 is zooals
nnzen lezers reeds bekend is, de leiding der Am
hemsche Courant in ander e handen overgegaan.
Aan den verdienstelijken hoofdredacteur, den lieer
G. Keiler, is op diens verzoek wegens gevnrdei den
teeltijd als direcieiir-tedacteur op tie meest eet volle
wijze omslag verleend en na de vervuiling van
daze betrekking gedurende bijna 34 jaren mag hem
de welverdiende rust wel worden gegund. Maar de
beer Keller is daarmede gelukkig met vuur de cou
rant verloren, want hij beeft zelf verzocht daaraan
als medewerker vei bonden te blijven. Met behoeft
nauwelijks gezegd, dat dit verzoek dankbaar is
ingewilligd, niet slechts ter wille van ons, die
zijne jarenlange ervaring ter voorlichting noode
zouden kunnen missen, maar bovenal ook vuur de
lezers der Arnhemsche Courant, die daarin zullen
blijven vinden die pittige stukjes vol schalkse hen
humor, waarin de pen van den lieer Keller Meods
te ondeikennen was. Moge èn ter wille daarvan èn
voor de vervulling onzer laak zijne medewei king
aan de Arnhemsche Courant nog vele jaren ver
leend worden!
Hoedanig die taak is en hoe wij die opvatten
en hopen te vervullen, zullen wij niet tweedsomig
uiteenzetten; wij hopen dat het niet lang zal duren
of de lezers zullen weten wat zij aan ons hebben
en van ons vei wachten mogen. Slechts geven wij
de verzekeiing, dat wij, der eerbiedwaardige traditie
van de Arnhemsche Courant getrouw, steeds vuor
aan in de gelederen willen staan der strijders
voor de zegepraal der vrijzinnige denkbeelden, vuor
de handhaving van billijkheid en lecht. Op liet
gebied der birinenlamlsche politiek willen wij het
tegenwoordige Kabinet met warmte -teunen, zoo
lang het zijne belofte getrouw metier,laat toonen
zal eene regeering van sociale hervorming te zijn.
die door kiaclnige en doortastende maoti egelen
durft ingrijpen in de maatschappelijke vei houdingen,
ter tegemoetkoming aan de vele sein een wende on
billijkheden welke daarvan het uitvloeisel zijn In
't algemeen zal er voor 't oveiige in de staatkun
dige richting der courant nauwelijks eenige melk
bare verandeiing zijn waar te nemen.
Wat hare roeping als plaatselijk orgaan belieft,
zuilen wij er na»r trachten voor de Arnhemmers
een welkome gast in de huiskan er te zijn door
de lezets op de hoogte te houden van hetgeen or
zoowel in hunne omgeving als in de overige be
schaafde wereld belangrijks vuorvalt, up te merken
ot te genieten valt. Waar wij te oordeelen zullen
hebben over plaatselijke gebeurtenissen, waai bij
het kan immers niet anders steeds ook per
sonen betrokken zijn, da.ir zal ons lichtsnoer zijr,
liet for Hier in re suaviter in modn, d. vv. z. een
beslist en zonder aanzien des persoons optietien
voor hetgeen ons te goeder trouw als recht en
billijk vootkomt, maar zonder moedwillige krenking
van anJerer gevoelens. Het beeld der waarheid is
niet omkleed met omlmlselen en zuo is ook de
waarheid vaak hard te liooren, maar leeds aanstonds
geven wij de stellige verzekering dat waar misschien
ons woord mocht treffen en pijnlijk aandoen,
nimmer de persoon bedoeld is, maar altijd do zaak
alléén waarvoor wij het ons plicht achten op te
treden.
Zullen wij de taak, niet zonder schroom door
ons aanvaard, overeenkomstig onze voornemens'
vervullen, dan is daarvoor noodig naast de bat le
lijke medewerking onzer medearbeiders, bovenal
oik de steun van het Arnbemsclie publiek. Een
warm beroep op dien voor ons onmisbaren steun
besluite dit inleidend woord.
De heer mr. P. II. P. van Mai le, tie nieuwe
hoofdredacteur van het Dagblad deelt mee,
dat dit blad onder zijn leiding niet van richting
zal veranderen
Elkander opvolgende boofdredactién mogen, bij
de toepassing barer beginselen op de feiten van
den dag, misschien niet altijd tot hetzellde lesul-
taat komen, dit belet niet, dat zij toch van de
zelfde grondgedachte kunnen uitgaan.
En onze beginselen zijn niet veranderd.
Steeds zal men het Dagblad vootaan vinden, waar
het geldt de rechten der Kroon en van ons geliefd
Vorstenhuis te vetdedigen.
Steeds zal men in ons blad vinden een voor
stander van verstandige» vooruitgang, onder vo >r
hehoud echter van niet elk «ooi uithollen in den
blinde voor svooruitgang" aan te zien.
Waar maatschappelijke rtooden te lenigen zijn,
zal ons orgaan niet door minder naastenliefde he
zieid blijken te zijn dan de besten zijner tegen
standers. Men verge echter van ons geen toejuiching
der thans in zwang zijnde fiscale middelen tot
bereiking van dit doelmiddelen waaraan de la
Fontaine reeds schijnt te hebben gedacht, toen hij
zijn fabel schreef van den bier, die de kip met
gouden eieten slachtte.
In maatschappelijke vraagstukken zij vooral
rechtvaaidigheid ons streven, daar slechts deze
leiden kan tot behoud onzer maatschappij, zooals
zij door natuurlijke ontwikkeling geworden is en
worden moe-t.
Wij blijven dei halte tegenstanders van een
politiek, die in onzen tijd bevoorrechte planden
wenscht te voorschijn te roep°n die. onder voor
wendsel vun een zwakkere tegen een steikete te
beschermen, niet alleen alle persoonlijke viijheid
bedreigt, doch geheel onze maatschappij ondermijnt.
Gala-Hul fen Iloye.
Men meldt ons uit Den Haag. dato 3 Jan.:
Het gewoon verkeer voor rijtuigen tusschen
de Molenstraat en de Oranjestraat was heden
avond van af 7 uur gestremd. In het Koord
einde van af de Hoogstraat tot aan het Konink
lijk Paleis werd vooral tus-eben S en 9 uur
eene buitengewone bedrijvigheid waargenomen.
De trottoirs en stoepen waren bezet met
nieuw.-gietige kijkers naar een lange reeks van
een- en twee-pannige rijtuigen die zich uit alle
richtingen naar het Paleis bewogen, nu een
stapje vootuitgaande, dan weder getuimen tijd
stilstaande, al naar mate de koetsen die aan
het hoofd van de file kwamen te staan, de ge-
noodigden voor het gala-bal ten Hove tot onder
liet velum, buiten de peristyle van het paleis
gespannen, hadden gebracht.
De vestibule van de vorstelijke woning schonk
hedenavond gast vrijheid aan pl. m. lOOOgenoo-
digden uit de kringen van de diplomatie, de hof
houding, de vertegenwoordigende, staatsgewes-
telijke en gemeentelijke lichamen de magistra
tuur, leger en vloot, laatstgenoemde machten
vertegenwoordigd door de vlag- en opperofficierert
uit de residentie en een groot aantal subalterne
officieren, ook van het Indisch leger. De hoofd
ingang was feestelijk verlicht, waartoe een groot
getal moderateurlampen, die, hoe ook uit den
tijd, nog een zacht maar intensief licht ver
spreidden, het hare bijdroegen.
Het groot aantal binnentredende!) deed dui
delijk zien dat de Nieuwjaars-partij bijzon ter
druk bezocht werd. Trouwens in de salons,
waar,an de innerlijke pracht elke uiterlijke
sier overbodig maakte, zoodat hier en daar
slechts een eenvoudige groep van in- en uit-
heemsche gewassen een hoek vulde of een
corridor tooide, be a oog zich een grooter getal
genoodigden dan andere jaren, allen riatuui lijk
in galakleeding en de dames in rijke baltoiletten,
waardoor in het goud en zilver van de unifor
men eenige nuance werd gebracht.
De Koninginnen zijn te 834 uur in de diplo
maten-kamer gekomen en begaven zich, na zich
met de vreemde gezanten en hun dames te
hebben onderhouden, te 9'/s uur naar de Groote
Zaal. In haar wit zijden kleed met goud gebor
duurd maakte de jonge majesteit een aller-
bevalligsten indruk aan de zijde van de Koningin-
Regentes die een japon van mauve-fluweel droeg.
Prinses Elisabeth van Waldeck, de logé van
HEI. MM., vergezelde de Koninklijke familie en
was in een geel zijden baikleeding.
De prinses opende het bal met den adjudant
van 11, M., den luitenant-kolonel jbr. v. d. Poll,
waarna dour velen aan de verdere dansen, be-
celeiil beurtelings door de muz.iek der Kon. mil.
kapel en van de schutterij, werd deelgenomen.
In den loop van de danspartij werden twee
eere-quadiilles gevormd.
Als eene bijzonderheid kan nog worden ge
meld, dat de meeste Kamerheeren in het voor
die holTunctie nieuw voorgeschreven costumn
het bal bezochten.
De indcx-cijfers.
De Engelsche Economist geeft een vergelijking
der prijzen van de voornaamste handelsartikelen
tot het eind van 1897. Het weekblad wijst
daarbij op het feit, dat het vorig jaar een afwij
king vertoont van den regel dat groot ere leven
digheid in zaken gepaard gaat met stijgende
prijzen. Ofschoon 1897 over 't algemeen een
goed jaar is geweest, een jaar van vooruitgang,
niet alleen in Engeland, maat* ook in Duitsch-
iand, Frankrijk en de Ver. Staten, zijn de prijzen
toch, met enkele uitzonderingen, lager geweest
dan in 189G en de twee voorafgaande jaren.
De 22 artikelen, welke op de lijst van The
Economist voorkomen, hadden te zamen de vol
gende cijfers
p
i
De cijfers van 1897 toonen dus hi het tweede
kwartaal een steike daling bij het vorige jaar
en zijn ook in het laatste gedeelte nog aan-
meikelijk lager gebleven.
Ilooger dan in 't eind van '90 waren op
31 Dec. jl, tin (8 pCt.), lood (10 pCt,), tarwe
(10 pCt.), gerst (10 pCt.), haver pCt.),
schapenvleesch (3 pCt.), talk (3 pCt.), zijde
(5 pCt.) en petroleum (4 pCt.)
Lager daarentegen ijzer (7 pCt.), stalen sporen
(5 pCt.), steenkolen (3 pCt.), koper (Va pCt.),
rundvleesch (7 pCt.), suiker (5 pCt,), koffie
(1 pCt.), rijst (10 pCt.), katoen (20 pCt
salpeter (8 pCt.), hennep (2','s pCt jute (J8
pCt.), vlas (9 pCt.)
Thee en wol bleven onveranderd.
Dragen Tan wapenen 1
Militairen, die zich aan dronkenschap schul
dig maken, kunnen gestraft worden met het
verbod tot het dragen van wapenen buiten
dienst. De minister van oorlog heeft echter
aan de korpsen b >kend gemaakt, dat liet niet
in zijn bedoeling lag deze strut toe te passen
op militairen, die zich voor de eerste maal aan
het mwliijf schuldig maken en te voren goed
hebben gediend.
ï>.Men vraagt zich af, voegt Het Tad. hier
bij of zulk een ministi ieele aanschrijving noodig
was en een goeden indruk zal kunnen maken.
Men is van militaire zijde waarlijk niet zoo
vlug met het verbod om wapenen buiten dienst
te dragen, dat een ministrieele waarschuwing
tegen lichtvaardig straffen met dezen maatregel
gewenscht kan heeten.
Zij kan moeilijk een anderen indruk maken,
dan dat de Minister het. onthouden van het
recht om wapenen te dtagert liever niet toe
gepast ziet. Tegenover het streven om het geheel
onnoodize dingen van wapenen builen dienst
zooveel mogelijk le beperken, doet zulk een
optreden van den Minister voor een bedenke-
lyken terugtred vreezen."
Herziening van traktementen.
Nader kunnen wij naar aanleiding van ons
bericht in de avondeditie van 3! December 11.
het volgende melden: Bedoelde commissie is
geen Staatscommissie, doch door den mini-ter
van Financiën samengesteld, met de opdracht
om advies uit te brengen omtrent een onUverp-
herziening der traktementen van ambtenaren
vet bonden aan departementen van algemeen
bestuur.
Bij deze herziening zou de rang van hoofd
commies worden opgeheven. De referendarissen
zouden worden verdeeld in refeiendurissen Ie
en 2e klasse. Daarop volgen do commiezen,
verdeeld in diie klassen, met een mmimurn-
traktement ad f2000, opklimmende tot 3000
gulden. De jaarwedden der adjunct-commiezen
zouden loopen lus&ehen 1000 en 2000, die dar
klerken van 400 tot J500 gulden- Tel
Bij. Kon. Besluit is ds. II. Pierson, directeur
der gestichten Talitha Kïitni, Bethel, Stemboek
en Magdalenahuis, te Zetten, bmoemd tot rid
der in de orde van den Nederlaud-clien Leeuw.
De minister van financiën maakt "bekend,
dat het saldo van 's rijks schatkist op 31 Decem
ber bedroeg
bij de Nederlandselie Bank f 1,905,738.10
bij de betaalmeesters - 2,077,273.29
Te zamen. f4,013,011.39'fs
Er heeft zich een comité gevormd, bestaande
uit de heeretidr. A. W. Bionsveld, prof. J
M. S. Baljon, beiden te Utrecht; (ls.J, Moulin,
te Nijmegen: dr. J. Th. de Visser, te Am-ter-
dam, voor de stichting van-een gedeukteeken
voor wijlen den oud-hoogleeiaar J. L. Doedes.
Gisteren oveileed te Nijmegen de heer D. II.
Thorn-on, gepen-normeerd duigeerend officier
van gezondheid 1>* kla-so der Koninklijke Ne
derlandselie Marine, ridder in de orde van den
Nederjandschen Leeuw.
Te Zaandam is overleden de le-iuit. der genie
G. Vaal, in den ouderdom van 29 jaren: te
Arnhem overleed de lieer II. E. Bunnik. gep.
kapt.-luit. ter zee.
Voor het toelating-examen tot de hoogere
krijgsschool zijn voor dit jaar opengesteld.
voor de krijgskundige studiën 10 plaatsen
voor officieren hier te lande en wel G voorde
inf., 1 voor de cavaleiie, 2 voor de artillerie
en 1 voor de genie; voor hel O.-I. leger G
plaatsen (3 infanterie, 1 cavalerie, '1 artillerie
en '1 genie);
voor de intendance-studiën 3 plaatsen voor
officieren hier te lande en 3 voor die van iiet
O.-I. leger.
/Een goed voorbeeld.
Gelijk onze lezers wellicht weten is door de
tvpographen-vereeniging »Ade!pliismus" alhier
een cursus opgericht, waarin zoowel theoretisch
als practisch onderricht wordt gegeven aan den
aankomenden letterzetter, drukker en hinder.
De uitgever dezer courant, de heer II. J.C.
Iïoelauts stelde zijn inrichting voor dezen cursus
disponibel en zorgde voor voldoeude verlichting
en verwarming in den winter.
In het heden verschenen nummer van de
Nederlandse/ie flocbdrulcker schrijft de heer
\V. S, uit Amsterdam onder bovenstaand
opschrift over dezen cursus
Het is stellig een verblijdend leeken, dat de
Scbieriarnsclie Typograplii-che Vereeniging liet
initiatief genomen heeft voor de oprichting van
een instelling van theoretisch en praktisch vak
onderwijs, welke daad zonder twijfel door alle
boekdrukkers met groote ingenomenheid zal
begroet worden.
In de eerste aflevering van dit tijdschrift is
door den redacteur een kort overzicht gegeven
van de inlichting der bekende Parijsche vak
school M'Ecole Estienne".
In Frankrijk stellen alle eigenaren van druk
kerijen het zich tot een voorrecht deze hoogst
nuttige instelling, zoowel moreel als flnantieel,
te steunen.
Zou er dan in alle plaatsen, van eenig aan
belang hier te lande, niet een typographische
vereeniging te vinden zijo, die hetzelfde goede
doel wil beoogen als de Schiedamsche Ver
eeniging sAdelphismus"
Ik geloof het wel, terwyi ik tevens meen
dat er in die plaatsen wel een patroon te
vinden zijn zal, die evenals de heer II, J. C.
Roelanls, zijn localileil en machines voor der
gelijk praktisch onderwijs, ter beschikking wil
stellen.
Het is van het grootste belang voor een pa
troon, om jongelui in dienst te krijgen die theo-
reti-cb goe I onderlegen zijn. Vooral voor jeugdige
zetters is dit het gei al. Een jonge man, die zich
aanmeldt ai-, zetter en die ile Holiandsche taal
goed geleerd heeft, en daarenboven een cursus
heeft medegemaakt in handteekenen, is voor een
weikgever vi ij wat meer waard dan een, die
deze voorrechten niet genoten heeft. De jonge
man zelf zal het op prijs stellen, wanneer hij
door zijn meerdere taalkennis, moeilijke of inge
wikkelde copy vlugger en accurate!* kan zetten
dan een ander, die van dit onderwijs verstoken
bleet. Evenzoo voor hen die een cursus voor
handteekenen gevolgd hebben. Zij toch zullen
veel gemakkelijker en vrij wat smaakvoller, een
mooi stukje smoelwerk samenstellen, dan een
die geen teekenonderwijs ontvangen heeft.
Ditzelfde geldt voor binden en drukken. Een
jongen van 13 a 14 jaar, werkzaam op een
dtukkerij of binderij, heeft uit den aaid der
zaak zeer weinig gelegenheid zich op de hoogte
vau het vak te stellen. Hij wordt bij den drukker
als inlegger, bij den binder als broeheerder
gppinat.-t. Wanneer nu die jongen één of meer
malen per week, door knappe vaklui, geregeld
onderwijs gegeven wot dl in toestellen en in
drukken of in binden, dan zal, na enkele jaren
van theoretisch en practisch onderwijs, dezelfde
knaap, die het zonder dit onderwijs mogelijk
niet vei der zou gebracht hebben dan inlegger
of tweede of derde klasje drukker of binder,
blijken te zijn een alleszins competent werkman.
Daarom juist zou ik zoo gaarne willen, dat
het goede vooi beeld, gegeven door de Vereeni
ging sAdelphisiiius", op groote schaal navolging
voml. Het oude spreekwoord zegt sJong ge
loeid, oud gedaan", en dit is vooral toepasse
lijk op on< vak. Laat de jongen het boekdiuk-
kersvak zoo grondig mogelijk loeren, zoowel in
theorie ah m de praktijk. Het is de plicht van
iederen werkgever, daaraan, zooveel als in zijn
vermogen is, mede te werken.
De Vereeniging »Adelphismus" heeft in over
leg met den heer Roelants in dezen het goede
voorbeeld gegevenik hoop dat velen zullen
volgen, en op deze wijze bijdragen tot het vor
men van degelijke, goed onderrichte werklieden.
In het afgeloopen jaar werd alhier aangifte
gedaan van 935 geboorten, 504 overledenen,
werden 193 huwelijken gesloten en 2 echtschei
dingen ingeschreven.
Voor liet examen als aspirant-verificateur der
directe belastingen, invoerrechten en accijnsen
is o a. gedaagd de heer .1 Draak, thans rijks-
klerk ter inspectie alhier.
Den 'lsten Januari j.l. herdacht de sluis
wachter M. van den Bos den dag waarop hij
25 jaren in dienst der gemeente en tevens aan
de Buitenslnis verhonden wa«,
Van zijne collega's sluis- en brugwachters
en vit n de havenambtenaren ontving de jubilaris
een stoffelijk bewijs hunner sympathie, terwijl
hein ook door een particulier een aangename
verracsing werd bereid.
Van verschillende zijden ontving de jubilaris
vooits nog bewijzen van sympathie.
Naar wij vernemen bestaat bij de dames
Sophie en Johanna Heijman te Amsterdam het
voornemen om hier op 11 Januari een concert
te geven.
Indien dit plan doorgaat, belooft het ons
vee! kunstgenot.
Zooals wij ree Is in een vorig nummer mede
deelden, wordt in dö fabriek van den heer Tin
C. Melehers aan de Konijnen huurt een proef
genomen met gloeilicht van putroleum-gas, vol
gens liet systeem Washington".
De lampen die wij hebben gezien en die ons
zeer welwillend werden verklaard, bevatten 3
branders, natuurlijk elk voorzien van een kousje.
De petroleum wordt onder een zekere druk
king gestuwd door een kanaal dat aanvankelijk
een wijdte heeft van 4 millimeter en eindigt
in een kanaaltje ter wijdte van een speldenprik.
Deze geheeld buis kan, evenals de geleiddraden
der electiiciteit waarvan de dikten gelijk zijn,
langs de wanden van gebouw of kamer worde»
gelegd.
Hot laatste en dunste einde, dezer buis of
petroleurngeleiding bevindt zich tusschen de 3
branders, die door hunne hitte de petroleum in
de buis omzetten in gas, dat zich uitstort in een
reservoir die zich boven die buis bevindt en in
3 ombuigende huizen het gas brengt onder de
brandeis.
Om de lamp aan te steken moot men op een
daanoor aangebrachte gelegenheid spiritus aan-
biengen, die wordt ontstoken om de omzetting
van petroleum in gas te doen plaats hebben,
alvorens de branders door liet, gevormde gas
kunnen worden verhit. Aan de onderzijde van
de lamp bevindt zicli een kraan, waarmede de
sterkte van het licht kan geregeld worden door
vermindering van de uitstrooming van het gas
en de toevloeiing van de petroleum.
Uit de door ons ontvangen inlichtingen bleek
dat de kosten van deze verlichting niet meer
zai bedragen dan 2 cents per uur.
Bijzonder gevaar is'aan deze verlichting niet
verbonden en het schijnt dan ook dat de assu
rantie-maatschappijen wel geen bezwaar zullen
maken tegen de definitieve aanleg ervan.
