BINNENLAND.
STADSNIEUWS.
Rechtzaken.
INGEZONDEN.
van Italië zullen deelnemen aan de feesten ter
eere van keizer Frans Jozefs gouden regeerings-
jubileum.
Mme. de .loulfroy d'Abbans, die beweerde de
Jigesluierde dame" te kennen, is in hechtenis
genomen wegens een poging tot afdreiging.
Volgens een bericht uit Cadix heeft een
troep wcrkloozen te Sari Lucar en Saraineda
magazijnen en molens overvallen.
Verscheiden personen zijn gearresteerd.
De Engelsche bladen verteilen, dat de aan-
voerders der Kretenzische insurgenten de
mogendheden zullen srneeken een eind te maken
aan hun ellende door prins George tot vorst
van Kreta te benoemen, onder garandeering
der feitelijke autonomie.
Mocht hierover geen eenstemmigheid worden
verkregen, dan viagen zij dat kolonel Cherm-
side tot gouverneur-generaal worde benoemd
met de bevoegdheid onmiddellijk een Nationale
Vergadering bijeen te roepen.
De Daily News verneemt, dat de Derwischen
gebrek hebben aan transportmiddelen. Er wordt
beweerd, dat Omdurman beschermd wordt door
40.000 Derwischen, terwijl zich 20.000 bevin
den te Metemineh en Shandi.
Naar Egypte zijn van uit Woolwich een
rnillioen patronen en 400 ton levensmiddelen
verscheeptduizend ton levensmiddelen en een
rnillioen patronen zijn reeds verzonden.
Een telegram uit Rome aan de Daily News
zegt, dat er Italiaansehe troepen aan land zijn
gezet te Raheta aan de Roode Zee.
liet volgende sensationeele verhaal brengt
de Globe:
De opperbevelhebber van de Engelsche strijd
macht in Zuid-Afrika is in liet bezit gekomen
van het phm da campagne der Boeren, dat
gereed was gemaakt voor de eerste maanden
van 1890, en waarvan de uitvoering alleen
verhinderd werd door de veepest. Het uitlekken
van dit plan is wellicht de aanleiding geweest,
dat onlangs weer versterkingen naar Zuid-Afrika
zijn gezonden.
liet plan was, om onverwacht onder Het
een of ander voorwendsel den oorlog te ver
klaren en zich binnen 48 uren meester te
maken van Kimberley, Naauwpoort. Bushmans-
hoek en Newcastle, en die plaatsen bezet te
houden totdat de verlangde voorwaarden waren
ingewilligd, waardoor de Engelsche factor in
Natal en de Kaapkolonie zou verdwijnen.
Te Berlijn wordt officieus verklaard dat
Duitschland er voorloopig niet aan denkt van
Kiautsehau een oorlogshaven te maken. Het
doel der bezetting gold alleen Duitschland's
handelsbelangen.
Gonzalez Munoz, de nieuw benoemde gouver
neur van Portorico, is bij zijn aankomst over
leden.
Amboina.
De nNederl. Handelmaatschappij" ontving liet
navolgende telegram
ïOp den 6en Januari is de stad Amboina
door een vreeselijke aardbeving geteisterd, waarbij
alle gouvernements- en particuliere gebouwen
ingestort zijn, ook de vesting. De inwoners
vluchtten, doch een groot aautal Europeanen
werd ernstig gewond, 60 inlanders werden
gedood, terwijl 200 hunner ernstig gewond
werden."
De vreeselijke ramp, die, blijkens de gisteren
ontvangen telegrammendit schoone eiland
heeft getroffen, roept de herinnering terug aan
de aardbevingen, die in den loop der tijden
aldaar reeds plaats hadden.
Den 12 Mei 1644 viel daardoor het for t
Victoria gedeeltelijk in puin. In 1671 tot '73
en in 1674 hadden er hevige anrdschuddingen
plaats. By de laatste kwamen 2322 menschen
om, waaronder 31 Europeanen, het stadhuis
en het hospitaal werden verwoest.
Den 28 Maart 1830 had er een hevige aard
beving plaats, die 20 seconden aanhield. Die
van 4 November 1835 was nog krachtiger, een
der kazernen binnen het fort Victoria stortte
in en begroef 58 menschen, die daarbij den
dood vonden, terwijl er nog 36 personen ge
kwetst werden. De schade beliep een half
rnillioen gulden. Den 21 Januari 1837, 16
December 1842, in 1843 en in 1845 geroeide
men daar opnieuw hevige aardschokkeu.
Den 28 Mei 1849 scheurde de rivieroever
nabij Ulat, den 8en October 1850 werd de be
volking opnieuw door een hevige beving, ge
paard met zwaar gedreun, opgeschriktden
25sten November 1852 was dit opnieuw het
geval, gepaard aan een zee-beroering, waarbij
het water in de baai by na 2 meter steeg. Op
den 13 April 1853 en den 7en September
1864 waren de schokken minder hevig.
De bevolking van het geheele eiland telt
ruim 30,000 zielen, over 47 negorijen en 11
kampongs verdeeld. De stad Amboina of Ambon
had in 1892 een bevolking van 8063 personen,
nl. 788 Europeanen en daarmede gelijkge-
stelden, 696 Chincezen, 361 Arabieren en
vreemde oosterlingen en 6218 inlanders.
Prof. v. d. Lith zegt in zijn Nederl. Oost-
Indië
»Bij uitstek schoon is de ligging der hoofd
plaats Ambon, aan het strand op eene vlakte
gebouwd, die door de liefelijke heuvelen van
Batoe Gadjah en Soja begrensd wordt. Men
nadert haar door de schoone en zeer diepe baai,
die tot ver landwaarts in zich uitstrekt en, aan
den ingang ongeveer een geographi-clie mijl
breed, alleng^kens nauwer wordt, terwijl zij
aan beide zijden door het lachend heuvelland
wordt inge-doteu. dat meestal met steile hel
lingen naar die zee afdaalt, maar op sommige
plaatsen welbebouwde vlakten openlaat. Dien
tengevolge is de reede van Ambon eene wel
beschutte ligplaats voor schepen, zelfs van het
grootste kaliber, die de plaats tot liet ver uit
gebouwde zeehoofd kunnen naderen.
Er is hier ruimte genoeg voor eeri geheide
vloot die echter, zoo'arig de handel op Ambon
niet aanmerkelijk toeneemt, wei tot de vrorne
wenschen zal b'eliooren. Ambon wordt door dr.
Van Rijckevorsel (Brieven uit Insuliride, 's-Grav.
1878) bepaald leelijk genoemd; een gedeelte
der plaats wordt door een groot, dor plein in
genomen, terwijl hel foi t Nieuw-Victoria, dal
alleen tegen een Inlandschen vijand bruikbaar
is, tusschen het plein en de baai ligt.
De plaats beslaat uit de eigenlijke stad, met
nauwe Stiaten, waarop kleine huizen uitkomen,
en die hoofdzakelijk door Europeanen en hunne
afstammelingen bewoond wordt: uit de Chi-
neesche wijk en voorts uit een aantal wegen,
welke elkander rechthoekig kruisen en door
hagen van bloeiende heesters worden afgesloten,
waarachter hutten van inlanders en Europee-
selie landhuizen onder dicht geboomte verscholen
zijn. Gebouwen van beteekenis woiden er niet
aangetroffenliet residentiehuis munt alleen
door zijn schoone ligging te Batoe Gadjah uit.
E'»n uitstapje in het gebergte Soja is aan
bevelenswaardig én om de stalactietengrot
Batoe LoFlatig, én om het bij uitnemendheid
schoone gezicht, dat men van het heuvelland
op de stad, de baai en het liooge land van
Hitoe geniet en dat ons ongeveer aldus door
dr. Bleeker geschilderd wordt: »0e baai doet
zich aan onze oogen voor als een meer, overal
door groenend heuvelland en door gekarteld
gebergte van Ui toe ingesloten, welks hoekige
toppen scheip uitkomen in de thans r,og on
benevelde lucht. De grootere en kleinere vaar
tuigen ter reede, langs bet strand der hoofd
plaats geschaard, zijn allen met het bloote oog
zichtbaar.
Hel fort en de Europee.-clie en Cliineesche
wijken, onbescbaduwd als zijn, vertoonen er
hare naakte daken, terwijl de woningen dei'
itilandsclie bevolking grootendeels verscholen
zijn in bet lommer barer vruchtboomen. Blikt
men van de heuvels naar de landzijde dan
stuit het oog op hooger heuvelland, door breede
ravijnen ol kleine valleien van de lagere toppen
gescheiden en grootendeels gestoffeerd door
een schrale vegetatie en de witbepleisterde
graven der Cliineezen, maar meer op den achter
grond ook door hooger geboomte en kajoepoetih-
aanplantingen en in de ravanijnen inet een
krachtig en frisch planlenkfeed."
in 1893 schreef de heer C. A. M. van Vliet
in zijn brochure over Banda en omliggende
eilanden het volgende:
nlndien de Regeeriug kon besluiten, de ver
schillende eilanden Banda, Amboina, Timor,
Ternate, benevens de belangrijke plaatsen op
Celebes, Menado en Kemn, telegraphisch te
verbinden met Makassar en daardoor met het
wereldriet, dat zou niet alleen de handel en
nijverheid zeer gebaat zijn, maar ook het
Gouvernement zou daarvan zeer vee! dienst
hebben, vooral bij verwikkelingen metinlandsche
stammen en mogelijk onverhoopt met vreemde
mogendheden.
»Men zou daarvoor niet meer behoeven te
wachten tot de veertiendaagsche stoomer kwam,
maar direct in de gelegenheid zijn om hulp
van Amboina of Makasser, alwaar steeds mari
neschepen in station liggen, aan te vragen. Bij
groote ongevallen, als zware aardbevingen of
uitbarstingen van vuurspuwende bergen, zou
men in staat zyn veel spoediger hulp te ver
kenen en daardoor dikwijls duizende personen
van een anders wissen dood kunnen red len."
liet Vad. wyst er op, dat door de tele
grammen nu wel bekend is dat de hoofdplaats
Amboina geleden heeft, doch wij weten niets
van het dichtbij gelegen Banda, alwaar de
oven staat, nl. de sGoenong Apie" die bijna
dagelijks de geheele Banda-groep doet scliuddenj
Men weet nu volstrekt nieis er van of die
»Goenong Apie" aan het werken is geweest
en of er geen zeebeving heeft plaats gehad,
zooals in 1852, toen half Bauda verwoest weid
en honderden menschen indegolven omkwamen.
Men heeft alleen bericht van Amboina, dank
zij de aanwezigheid van een gouvernements
scheepje De Arend. Was dat bij toeval op reis
geweest naar andere plaatsen, dan zou men te
Makassar eerst na 14"dagen bericht hebben
gekregen en vandaar hulp kunnen bieden, en
dan eerst weder na 14 dagen te Amboina zou
kunnen zijn.
Met het oog op de zeer groote belangen die
het Gouvernement en duizenden particulieren
thans in den Moltikschen archipel hebben, acht
Het Vad. het zeer te wenschen, dat men toch
eindelijk tot een telegraphische verbinding
overga, waarvan de kosten snel terug zouden
worden gevonden en waardoor én Gouvernement
èn particulieren daar niet zouden staan voor
het geval, dat men van onheilen van zoo ern-
stigen aard eerst na 14 dagen nadere bijzonder
heden kan weten.
Het Bisdom Haarlem.
Op de Nieuwjaars-receptie van de r.-katho-
lieke geestelijkheid van Haarlem bij haren
bisschop beeft naar De Tijd uit bet ver
slag van het weekblad Sint-Bavo ontleent i
de vicaris-generaal eene toespraak gehouden,
waarin zijn hongeerw., een terugblik werpend
op bet afgeloopen jaar, den uiterdijken eri
innerlijken bloei van bet katholiek leven in
liet bisdom in herinnering bracht en daarin
een waarborg vond voor de vervulling zijner
heilvvensclien.
De vijftigste kesk, zoo ongeveer sprak de
vicaris, is verleden jaar door u geconsacieerd,
monseigneur; te 's-Gravenbage staat een pas
voltooide pirocliiekerk wachtend op uw conse
cratie; te Amsterdam woiden ijverige pogingen
in het werk gesteld om voor een nieuw opge
richte parochie de zoo noodige kei k te bouwen
te Rotterdam had dezer dagen de aanbesteding
plaats voor een nieuwe keik, en terwijl hier
in uw stad van de eene zijde met wijze voor
zichtigheid voorbereidende maatregelen worden
getroffen, om in de geestelijke behoeften der
zich uitbreidende katholieke bevolking door het
stichten van een kerk te voorzien, nadert aan
de andere zijde een aanzienlijk gedeelte uwer
kathedraal, monseigneur, die tevens parochie
kei k wordt, baar voltooiing.
Bij dit alles zoo vervolgde Z. II. E.
zien wij verblijdende teekenen van innerlijken
bloei en krachtig katholiek leven. De Bond der
Roomsch-Katholieke Werklieden, eemnaal door
uzelf een tier schoonste vruchten van uwejiis-
copaat genoemdde Sint-Vincentius-Vereenging
waardoor de rneergegoeden uwer tliocesanea
toonen, dat zij hun geluk zoeken en vinden in
de ware naastenliefde; de door u ingestelde
altijddurende aanbidding, waardoor liet geheele
bisdom voortdurend zegeningen afsmeekt over
uwen arbeid; de nieuw opgerichte kathedrale
kweekschool te Doorn, die een keurbende gaat
vormen van mannen, die onze jeugd in de ware
katholieke beginselen zal helpen opleiden; een
groot gedeelte uwer diocesanen, door u in een
broederschap vereenigd, die zich ten doel stelt,
dagelijks God te bidden voor de bekeuring ori/er
niei-katliolieke lan-lgenooten, dit alles, mon
seigneur, vervult ons zeker met rechtmatige
vreugde, maar doet ons tevens met vertrouwen
de toekomst tegemoet zien en geelt hechter
steun aan de verwachting, dat ons aller har
telijke wenschen voor bet nieuw begonnen jaar
door God zullen vervuld worden.
Hierop antwooidde de bisschop het volgende:
Ik zeg u mijn liartelijken dank, hoog-eerw.
vicaris, voor de wenschen, die gij mij namens
allen hebt aangeboden. Wat mijn peisoon aan
gaat, moet ik naar waarheid getuigen, dat ik
voor dit leven geen wenschen meer heb. Zeker,
de toenemende bloei van het bisdom verheugt
mij ten zeerstemet blijdschap zie ik zooveel
nieuwe kerken verrijzen, maar wat mijzelven
aangaat al zou zelfs het weidia voltooide
gedeelte der nieuwe kathedraal door mijn
opvolger moeten ingewijd worden, ik zon er
even goed mede tevreden zijn.
De uiterlijke en innetlijke bloei van het
bisdom, is zeker groot; maar door hierop te
veel te lellen en hierop wilde ik heden
bijzonder de aandacht vestigen verliezen
wij zoo gemakkelijk uit het oog hoeveel zede
lijke en lichamelijke ellende er nog in het bis
dom schuilt; ook onder Katholieken maakt het
ongeloof nu en dan zijn slachtoffers. De tijds
omstandigheden brengen mede, dat vooral de
geringere klasse door dit gevaar wordt bedreigd:
En daarom, eerwaarde beeren, wilde ik u heden
nadrukkelijk vermaneD, uwe zorgen te besteden
aan de armen.
Het is waar, onze goddelijke Zaligmaker ging
ook de woningen der aanzienlijken binnen, mac
als een teeken Zijner goddelijke zending voerde
Hij aan '.pauperes evangelizantur, saan de arrnen
wordt het Evangelie verkondigd." Arbeidt
daarom vooral onder de geringen en misdeelden
dezer aaiden; en niet alleen voor de belangen
hunner ziel, maar tracht ook zooveel mogelijk
hun stoffelijk welzijn te bevorderen. Mij dunkt,
ik meen gerust te mogen zeggen, dat ik u
hierin een voorbeeld geefreeds dertig jaar
geleden heb ik alles wat ik bezat weggeschonken,
en wat mij, als bisschop, wordt aangeboden en
wat ik meer bijzonder bet mijne mag noemen,
wordt door mij voortdurend besteed voor gods
dienstige en liefdadige doeleinden.
Mijn nalatenschap zal dan ook zeer gering
zijn, misschien niet eens toereikend om de
kosten mijner begrafenis te dekken. Zeer zeker,
ik weet het, gij schiet hierin niet te kort,
maar er dreigen toch altoos zekere gevaren.
Sommigen bedriegen ons of maken misbruik
van onze milddadigheid het getal van dezen
wordt steeds grooter, zoo groot, dat wij er den
moed bij kunnen verliezenmaar geven wij
wat wij kunnen, en als gij niet bij machte zijt,
behandelt hen altijd met liefde, zoodat zij in
u een vaderhart ontdekken.
f Vierde Nutslezing,
F De roep van een aangenaam causeur teziin
was den heer mr, G. Brantsma uit Arnhem,
'den spreker van gisteravond in het »Nut",
blijkbaar vooruitgesneld naar onze stad.
Althans de groote zaal van sMusis was ge
heel gevuld met belangstellende toehoorders.
De voorzitter van het Departement, de heer
A. A. Beekman, opende de vergadering met een
verwijzing naar de eerstvolgende vergadering,
die gewijd zal zijn aan de viering van het
100-jarig bestaan van het Departement alhier.
Een gelukkig 1898 werd van de bestuurs
tafel alle aaanwezigen toegewenscht.
Hierop kreeg mr. Brantsma het woord, en
al spoedig was het publiek onder de bekoring
van de eenvoudige eri geestige wijze, waarop
de spreker causeerde zeker in dit geval
liet rechte woord over het Fransche looneel
eu het Fran«ehe café-concert.
Een uitvoeiige humoristische ciitiek werd
daarbij geleverd op het deshabille, dat van liet
café-eonceit overgegaan naar het tooneel, daar
nog steeds in eere is, terwijl anderzijds in het
calé-conceit, vooral door den invloed der cabarets
artistiques. de poezie haar intocht heeft gedaan.
Met verscheidene chansons bracht de heer
Brantsma zijn publiek m kennis. Zijn sobere
dictie, zoo geheel in overeenstemming met
inhoud en toonzetting, verdient een wooidvan
hulde.
Als vei blijdend verschijnsel, dut hoop geeft
op een hei loving van f.et Fi arische tooneel,
wees spreker ten slotte op de p-rduiten van
jongere tooneelschrijvers, als De ever, Cy
rano de Bergerac enz.
Een warm applaus beloonde den neer Brant
sma herhaaldelyk voor zijn vaak geestige, steeds
boeiende causerie.
Na de pauze werden eenige voordrachten
van of a la Willem van Zuijleu ten gelioore
gebracht, die eveneens ten zeeiste in den smaak
vielen. Op aangename wijze hield de heer
Brantsma den ganscheu avond de aanwezigen
bezig.
Het woord van dank, waarmede de voor
zitter van liet Departement de vergadering
sloot, vond dan ook algemeens instemming.
Te Leiden is gisteren tot doctor in de reelits-
wetenschnp bevorderd onze stadgenoot, de lieer
F. J. C. van der Schalk.
De commissie voor de versiering van Dam
en Koito Dam heeft zich genoodzaakt gezien
baar mandaat neer te leggen wegens de ten
eenen male onvoldoende bijdragen, die der
commissie waren toegezegd.
Gisterenavond waren aan de vischmarkt aan
gevoerd 2 manden spieringile prijzen waren
van 1 0.25 tot f'0.40, alles per koop.
Hedenmorgen waren aangevoerd 10 manden
scholde prijzen waren van 1 0.40 tot f 0.G5,
alles per koop.
BURG E R L LI K E STAN D.
Gehuwd
13 Januari. F, Erkeiens, 26 jaar, en C. H.
Lühring, 25 jaar.
Geboren
11 Januari. Catharina Cornelia Willielmina,
dochter van W. F. Kühler en C Kettenis,
Groenelaan. Maria, dochter van C, J, van
der Meer en .1. E. Zagwijn, Grofbaan.
12 Januari. Anne, zoon van N. van Albada
en T. Smidt, Prinsensteeg. Ilendrikus, zoon
van J. Polak en F. de Dood, Stationstraat.
Lamberdina Margaretha, dochter van W. Post
en H. Hindriks, Zijlstraat.
«verleden:
10 Januari. Gijsbertha Peereboom, oud39jaar,
echtgenoot van M. Lemmers, Polderstraat.
12 Januari. Gerrit van Sou, oud 1 jaar en 4
maanden, Groenelaan. Aleida Liduïna van
Ingen, oud 1 jaar, Houtstraat.
Het O. M. bij de Rotterdamsche rechtbank eischte
beden 5 jaar gevangenisstraf tegen F. Dries, 21 jaar
oud, letterzetter van beroep, die tot viermaal toe ia
uC R. K. kerken te Rotterdam diefstal mot insluiping
en braak pleegde.
Telkens ontvreemde bij gelden uit gesloten kasten
en offerbussen.
Bekl. bekende de ten laste legging, zeggende de
triten gepleegd te hebben, wijl hij verkeering had
met een meisje, dat bevallen moest.
7oor het ontvreemde geld had hij twee horloges
gekocht, voorts bovenkleederen, en kindergoed van
dc(ti) a. s. wereldburger.
Mijnheer de Redacteur 1
Uit uw antwoord op mijn ingezonden stuk van
eergisteren, blijkt nu duidelijk, dat U van een ver
keerde veronderstelling uitgaat, juist waar gij den
nadruk legt op het gemis van elke toelichting, die
de cijfers verklaart. Voor beide gemeente-inrichtingen
toch, voor Gasfabriek en Waterleiding, wordt jaar
lijks een begrooting bij B. en W. ingediend, waarop
de geraamde ontvangsten en uitgaven specifiek voor
komen, met een nadere toelichting voor die posten,
waarop vermeerdering of vermindering van eenige
beteekenis voorkomt.
Verder zie ik verlangend het vervolg van Uw
artikel tegemoet, waarin het verderfelijke van het
door U z. g. potjesstelsel zal worden aangetoond.
Nog slechts een paar opmerkingen, naar aanleiding
van uw wenseh hieromtrent, om meer licht.Unieent
dat hierin alleen de zoogenaamd „ingewijden" „hun
nieuwsgierige neuzen" in de zaken steken, en anderen
volstrekt niet weten hoe de eigenlijke toestand der
onderneming is. Moge dit elders alzoo zijn, hier niet.
Het reservceren geschiedt hier ten gevolge van
raadsbesluiten. Elk kan dus weten hoeveel jaarlijks
moet worden gereserveerd, en daar dit fonds afzonder
lijk op de balans voorkomt, is de stand daarvan
gemakkelijk tc volgen. Bovendien worden degelden
gedeponeerd hij do Gemeente, die deze zelf belegt,
en vloeit de hierdoor gekweekte rente rechtstreeks,
buiten Gasfabriek en Waterleiding om, in de ge
meentekas.
En ten slotte, mag do praktijk, volgens Uw be
weren, in de door U aangehaalde plaatsen mijn
bezwaar weerspreken, ik geloof niet dat U van dnar
zal durven getuigen, dat de winsten constant zijn.
Thans acht ik van mijn kant voorloopig de zaak
genoeg toegelicht en rest mij slechts U beleefd dank
