Idevlucht.
N°. 9560.
51*'° jaargang.
Donderdag 24 Februari 1898.
In
Verschijnt dagelijks, uitgezonderd Zon- en Feestdagen,
FKCJILLETOlsr.
UITGEVER: H. J. C'ÜÖELANTS.
BUITENLAND.
Aboxkemesïspkijs voor Schiedam, per kwartaal f 0.90
omliggende plaatsen, p. kwart. - 1.05
franco per post, p. kwartaal. - 1.30
Afzonderlijke nommerao.02
BUREAUBOTER STRAAT ÏO, Tclcphoon Wo. 123.
Ad veut entte vuns: van 1—B gewono regel» met inbe
grip van eene Courant/0.52
Iedere gewone regel meer0.10
Bij abonnement wordt korting verleend.
Algemeen ovcreicht.
Schiedam, 23 Februari '98.
Met proces— Xola.
Zoo weinig indruk het requisitoir van den
advocaat-generaal "Van Cassel op bet publiek
heeft gemaakt, zoo diep was de impressie, die
mr. Labori's welsprekend pleidooi op de aan
wezigen maakte.
Volgens zijn belofte aan het eind der zitting
van Maandag, was het tweede deel van Labori's
pleitrede gewijd aan het onderzoek der feiten
in hun chronologische opvolging.
De advocaat ging terug tot den herfst van
1894. Dreyfus, die toen nog kapitein Dreyfus
was, werd den 15den September '1894 gear
resteerd maar niemand wist het, noch van
het groote publiek noch van de familie, dan
mevrouw Dreyfus.
Door de Libre Parole werd het nieuwtje
eerst bekend, en den lsten October sprak de
Eclair er op baar beurt van. En ook voor het
vervolg bleven die bladen de eenige, die goed
onderricht waren.
Van dit oogenblik af zeide Labori
nemen wij in de zaak een hand waar, die alleen
op het ministerie van oorlog gezocht moet
worden.
De advocaat bespreekt nu, hoe Alfred Drey
fus den 43den October op het ministerie van
oorlog werd geroepen en den 15den gearres
teerd, hoe mevrouw Dreyfus verboden werd
met iemand over de zaak te spreken, hoe men
haar bang maakte met het IJzeren Masker.
Labori gaf toen den indruk weer dien majoor
Forzinetti an de zaak had gekregen, ook
door voorlezing van een artikel van den majoor
in de Figaro, en keurde in krachtige termen
de geheimzinnige, romaneske wijze af, waarop
de zaak-Dreyfus was behandeld.
Het eenige bewijsstuk was een borderel,
waarvan men ons de herkomst niet mededeelt,
ging Labori voort.
Een schriftstuk en een deskundigen-verkla
ring, en anders niets. Een man, die wellicht
een dapper soldaat, maar die met de oorlogstactiek
meer vertrouwd is dan met deze zaken, generaal
Mercier, alleen nam alles op zich. En het was
nog wel de deskundige Bertillon, die hem er
toe hewoog tot vervolging over te gaan.
Let wel, mijne heeren gezworenen voegde
Labori hier met klem aan toe op dit oogen
blik zijn er nog geen geheime stukken, geen
bezwarende feiten behalve het bordereler is
alleen het woord van Mercier, die alles op zich
neemt.
Maar later heeft men van geheime stukken
gesproken men is voor den dag gekomen met
bespottelijke documenten: het beruchte yCette
canaille deD. vooral, en andere even weinig
ernstige stukken.
Wat dit document, behelzende celte canaille
enz., betreft, het kan niet als authentiek wor-
boor
IDA BOY-ED.
37)
De bodem rees en werd droger. Collasborgen
grensde in het noordwesten oan de zee; daar stond
de oude familieburcht, die in vroegere eeuvvon ook
wel zou gediend hebben voor zeeroof en strand
vonderij, De buicht was reeds lang een ruine, raiiar
nog stond er een toren uit glad gehouwen gra-
nietblokken naar het platform voerde een vervallen
houten wenteltrap. Aan den voet van den toren
stond een kleine hut van leem en houten balken
het waren twee kamertjes, ieder niet een venster
op de zee uitziend. In tiet eens vertrek bevond
zich een haard, in het andere een kachel. Achter
de keet, die met den toren in één lijn stond, waren
de overblijfselen van den ouden burcht in zekere
orde opgestapeld.
Dier bevond zich vroeger een reddingsstation,
zooals er langs de geheele kust tot aan Skagen toe
in een lange reeks zijn te vinden. De regeering bad
de oude ruïne van Adiiaan gebuurd en oorspron
kelijk voor den kustwachter ingericht. Het overschot
*an zijn voorvaderlijk kasteel geheel afstaan, om
daar een groot, goed toegerust en welbestuurd sta
tion te bouwen, daartoe kon Adriaan van Collas
niet besluiten. In plaats van nu het stuk land,
den beschouwd, daar het niet aan een contra
dictoir debat is onderworpen.
Bovendien was het reeds acht maanden op
het ministerie van oorlog, en nu moest eens
klaps, pour les besoins de la cause, »D
Dreyfus voorstellen.
Zelfs zij, die er zich op dit oogenblik van
bedienen, achtten dit stuk van geen waarde.
En ik vraag u, mijne heeren gezworenen, of
het veroorloofd is onder deze omstandigheden
de verklaringen te veronachtzamen, die in den
Duitsehen Rijksdag door den heer Yon Bülow
en in de Italiaansche Kamer zijn afgelegd.
Het publiek toont zich ontevreden. De presi
dent verzoekt Labori verder te gaan.
Labori ging toen voort met te vragen, waarom
de deuren in het proces-Dreyfus gesloten
moesten worden en waarom aan Dreyfus en
diens verdediger geen mededeeling werd gedaan
van het fnmeuse geheime stuk, dat voor Ester-
hazy ontlastend moest werken.
Men spreke mij niet meer van reden van
staat I zegt Labori. Ik durf niet zeggen dat al
die geheimzinnigheid een doel heeft gehad
maar het resultaat was in ieder geval, dat de
publieke opinie op een dwaalspoor werd ge
bracht. Zeker, ik verdenk niet de loyaliteit der
officieren van den krijgsraad, maar zonder
tegen hun overtuiging in geoordeeld te hebben
zijn zij toch door een consigne op een dwaal
spoor gebracht.
De advocaat las nu de debatten van den
krijgsraad voor, toen de deuren nog niet geslo
ten waren, en gaf als zijn meening te kennen,
dat de leden van den krijgsraad zeer wel te
goeder trouw Dreyfus schuldig hebben kunnen
achten.
Na een korte pauze ging Labori voort met de
bespreking van een ander belangrijk punthet
middel dat men gebruikt heeft om hen, die
de rehabilitatie van den veroordeelde wilden,
den mond te snoeren, nl. de bekentenis van
Dreyfus aan Lebrun-Renauld.
Indien deze laatste voor de assisen was
komen getuigen, dan zou ik hem gevraagd
hebben, zegt Labori, wanneer hij zijn rapport
heeft onderteekend en waarschijnlijk zou hij
mij geantwoord hebben: «In November 1897".
En ik zou ook op dit stuk de verklaringen
hebben willen hooren van Clisson, Funbrune,
Dubois, Urbain Gohier en mme. Chapelot. De
laatste heeft gezegd dat zij, wijkende voor
dreigementen, weigerde te komen getuigen.
Er bestaat inderdaad een proces-verbaal der
bekentenissen van Dreyfus, maar dat is achteraf
eerst opgemaakt. De houding der regeering
wettigt dat vermoeden.
Labori las toen de verklaring der regeering
voor in de Kamer om daarna den vinger te
leggen op de wonde plek in deze zaak door de
opmerking
«Wat beteekent toch die buitengewone eer
bied voor den vorm De eerbied voor het
gewijsde I Be regeering toil zelfs den eerbied
voor het onwettig gewijsde
dat de regeering voor haar doel noodzakelijk moest
hebben, duur te verkoopen, gaf hij bet haar om
niet en zeide lachend, dat hij dat als zoenoffer
voor zijn geslacht schuldig was.
Zoo zag men nu op geringen afstand van den
toren op het si rand een klein, stevig gebouw; daar
naast een toren met een zeekijker, reddingsmid
delen en twee groote booten er voor op het strand
getrokken. Dikwijls stonden daar zwaargebouwde
mannen, die allerslechtste tabak uit korte pijpjes
rookten. Vaak miste men ook de bootendan
waren de mannen buiten aan hun gewone bezigheid,
de vischvangst.
Adriaan had in de thans verlaten keet naast zijn
toren allerlei huisraad en een bed laten brengen-
Zoo kon zij steeds als een filiaal van liet red
dingsstation gebiuikt worden, wanneer er weikelijk
een groot ongeluk plaats greep. Reeds meer dan
eens had ook in dit bed een schipbreukeling ge
rust, zich aan den kleinen haard weer verwarmd.
Felix stelde zeer veel belang in den toren, de
keet en het doel, waarvoor die bestemd was Het
was de man uit bet achterland, meende zijn vriend,
die alles met een roraantischen nimbus omgaf, wat
hem nieuw was, en dien do natuur nog verschrikte,
daar hij haar voor 't eerst in de oogen zag.
«Met de natuur gaat het bijna als met de liefde",
zeide Adriaan von Collas eens. «Nadert men haar,
bezit men haar voor 't eerst, dan is men over
weldigd en denkt, dat de gewaarwording van dat
overweldigd zijn jaar in jaar uit, alle dogen moet
voortduren. Blaar later, wanneer men steeds zoo
bij elkaar is in den strijd om het dagelijksch brood,
de mensch met de natuur en de minnaar met
zijn geliefde dan verstompt dat gevoel. Dan
De onjuistheid der zgn. bekentenis van Drey
fus betoogde de advocaat vervolgens op grond
van het tooneel der degradatie van den kapi
tein, zooals de Autorité dit weergaf, en van
Dreyfus' brieven aan zijn vrouw, zijn familie,
zijn advocaat. Steeds heeft Dreyfus zijn onschuld
staande gehouden, onder het geliui! der menigte
en de verachting der journalisten.
Niet zonder belang is ook deze opmerking
van Labori «Indien er werkelijk bekentenis
sen van Dreyfus bettoriden, dan zou men niet
geaarzeld hebben ze door den veroordeelde te
laten onderteekenen."
De advocaat ging loen na. hoe Dreyfus zelf
had toegegeven, dat het schrift van het borderel
op het zijne geleekhoe hij Du Paty de Clam
had verzocht, dat men hem een jaar lang waar
ook onder politietoezicht zou stellen en intus-
schen de zaak nauwkeurig zou onderzoeken hoe
Du Paty hem gezegd had, dat de minister hem
wilde ontvangen, wanneer hij bekende.
«Ziedaar, mijne heeren gezworenen", aldus
eindigde Labori zijn rede, «waaruit het gebouw
van leugens is samengesteld, opgetrokken door
hen, die medegewerkt hebben aan dit vreeselijk
geheim. Mogen de onverschilligen naar mijn
woord hooren, indien dat hen bereikt; mogen
zij zich herinneren dat de naam, die in de ge
schiedenis het meest aan de schandpaal is
gebrandmerkt, die van Pontius Piïatus is."
Labori's rede had blijkbaar grooten indruk
gemaakt. Men juichte hem toe, velen drukten
hem de .handmaar de aanwezige officieren
floten.
De zitting werd hierop verdaagd tot lieden.
Kalm verliet het publiek de zaal. Een tee
kenend incident deed zich nog voor.
De zoon van den heer Hadamard (Dreyfus'
schoonvader) had Labori toegejuicht. De kapitein
der tirailleurs Damiel greep hem beet en liet
hem door de garde uit de zaal zetten. De
menigte omringde den kapitein en riep«Leve
het leger I"
Een majoor der artillerie, die er op af kwam,
vroeg den kapitein wat er te doen was deze
antwoordde: «Een jood heeft de brutaliteit
gehad te applaudiseeren ik heb hem in hech
tenis laten nemen," waarop de majoor zeide
«Zeer goed, men beleedigt onshet komt ons
toe ons te verweren."
De regeering heeft besloten zich Donderdag
ter beschikking der Kamer te stellen voor tot
haar te richten interpellaties, met name voor
die van Hubbard betreffende de verklaring
van generaal de Boisdeffre voor de assisen.
Gisteren liep in de couloirs der Kamers fiet
gerucht, dat Hubbard ook de interpellatie zou
overnemen, die Jaurès Zaterdag 1.1. had willen
houden, nl. over de verklaringen van den gene-
ralen staf voor het Hof.
De Figaro publiceert een telegram van haar
correspondent te Rome, waarin verzekerd wordt
dat de Italiaansche gezant te Parijs, graaf
heeft men geen gewaarwordingen meer, noch van
schrik noch van vreugde. Daarom heb ik mij
ook voorgenomen niet te trouwen, voordat mijn
omstandigheden zóó zijn, dat ik van mijn liefde de
zorg verwijderd kan houden."
Aan deze woorden van zijn vriend dacht Feüx,
toen hij naar het heerenhuis van Collasborgen toe
reed. Adriaan zou gaarne, trotsch edelman als hij
was, den burcht zijn vaderen weder hebben opge
bouwd. Maar met vroolijken moed schertste hij er
zelf over, dat dit wel een schoone droom moest
blijven. Het hoerenhuis was een leelijk, oud gebouw
en daarom zeer merkwaardig, dat het zeer uitge
strekt was en geen verdiepingen had. Aan iedere
zijde van den ingang strekte zich een front van
twaalf vensters uit. Naar achteren had het woon
huis nog twee vleugels, waar men alleen gesloten
luiken zag. Een hoog pannendak dekte dit
alles.
Adriaan, reeds van zijn morgenrit terug, zat
voor het huis waar, onder een linde, de ontbijt
tafel gedekt stond.
«Bravo", riep hij Felix tegemoet, «de houding
is onberispelijk".
Hij riep met zijn geweldige stem een der knechts,
die spoedig uit een der schuren, die mat het heeren
huis een grooten, vierkanten hof vormden, kwam
aanloopon om Felix' paard aan te riemen.
«Wil je mee ontbijten?"
«Roggebrool en radijs en een glas bier, wat
kan kostelijker smaken?" zei Feüx en ging zitten
om met smaak toe te tasten. «Maar is dat wel
een ontbijt overeenkomstig den stand van een
von Collas?"
«Och wat, overeenkomstig den stand Weiken
Tornielli, nog eens op verlangen van Visconti
Venosta zal verzekeren, dat noch majoor Paniz-
zardi noch eenig ander lid der ambassade iets
met Dreyfus uitstaande heeft gehad.
Men twijfelt te Rome aan de authenticiteit
van het bewijsstuk, waarvan de generaals de
Pollienx en de Boisdeffre spraken. Want hoe
is het aan te nemen, dat kolonel Paniz/ardi en
kolonel Schwartzkoppen, die elkaar dikwijls
ontmoetten, over zulke teere aangelegenheden
schriftelijk zouden onderhandeld hebben Men
gelooft eer, dat generaal de Pellieux de dupe
is van bedrog.
Een interpellatie in dc (Italiaansche) Kamer
over dit onderwerp wordt waarschijnlijk geacht.
Gemengde Mcdcdccilngcn.
Lord Salisbury heeft over den toestand in
West-Afrika in het Iloogerhuis verklaard, dat
de gezant te Parijs, sir Edmund Monson, den
minister van buiten land sche zaken Hanotaux
verwittigd had, dat indien het gelucht van het
oprukken eener Franmlie strijdmacht in het
land van Sokoio waar mocht blijken, dit een
zeer ernstige tijduig zou zijn.
Hanotaux antwoordde, dat hem van derge
lijke handelingen niets bekend was; indien zij
plaats hebben gehad, was dat niet alleen zonder
bevel van de Fransche regeering geweest, maar
ook tegen haar wenscli en instruction, want
zij verlangt volstrekt niet, dichter bij Sokoto
te komen. Hanotaux sloeg dan ook geen geloof
aan het bericht en gaf de verzekering dat zich
in die streek geen Fransche troepen bevinden.
Een officieuze nota te Parijs zegt hierover
«Het is volkomen onjuist dat er op dit oogen
blik Fransche troepen in den omtrek van Sokoto
zijn. Het bericht van liet tegenovergestelde is
de weerklank van een gerucht dat reeds eenige
weken geleden tegengesproken is."
Voor het pessimisme der Engelsche bladen
over de West-Afrikaansche quaestie ziet men
te Parijs geen reden.
De gemeenteraad van Venetië heeft aan
Zola het Palazzo Contarini, een der schoonste
historische paleizen, ten gebruike aangeboden
met pension.
In geheel Italië worden nog altijd betoo
gingen ter eere van den moedigen schrijver ge
organiseerd.
De advocaten van Rome hebben besloten
aan mr. Labori een telegram van sympathie
te zenden.
Het wordt bevestigd dat de Sultan de be
middeling van den Duitsehen keizer ten opzichte
van Kreta heeft ingeroepen.
De Spaansche minister-president Sagasta
heeft aan journalisten gezegd, dat blijkens
officieele inlichtingen uit Havanna het ongeluk
van de Maine aan toeval is te wijten.
In de Yereenigde Staten spreekt men van
ernstige oorlogstoerustingen.
on droog brood oten, totdat men geen schulden
meer heeft, dkt is overeenkomstig den stand.
Prost," zei hij, een slok nemend. «Nu ja, soms
komt er wel eens levenslust. Ik ben per saldo eerst
achtentwintig, en de sveield is schoon. Ik lieb er
een kijkje in genomen, ioen ik diendeik lag
in Potsdam garde-dragonder. Het kostte schan
delijk veel gold. Maar als er zoo'n bui komt
dan scheld ik er op los; geweikt wordt er en ook
wel zoo nu en dan gevloekt, dat het een aaid
heeft. Voor den drommel, denk ik dan, ben i k
sterker, ik met mijn twee vuisten en met mijn
gezond corpus, met het schoone doel voor oogen,
of is die laffe genotzucht sterker? Dan speel ik
het wel klaar."
Feüx zag hem benijdend en bewonderend aan.
Toen spraken zij over het bedrog van mijnheer
Von Langwitz. Hij had besloten Adriaan in te
wijden, om in geval van nood hulp te hebben. Van
zijn vrees, dat Phoebe tegenover Von Langwitz de
een of andere onbezonnenheid kon gedaan hebben,
sprak hij nietdit moest zijn geheim blijven, en
hij wist toch ook, dat Phoebe in zeer korten tijd
den man in het ware daglicht zou zien.
Adriaan von Collas was buiten zichzelf van ver
bazing zonder sympathie voor Langwitz te voelen,
had deze toch zijn achting gewonnen, omdat hij
een zoo uitnemend werker was. Adriaan was over
tuigd, dat Conradine zelf zou komen, en gaf van
zijn zijde den raad, den schelm te laten loopen,
mits hij he' verduisterde geld teruggaf.
Wordt vervolgd.)