Uit de Staatscourant.
STADSNIEUWS.
i
ambtenaar wel niet als ontijdig zal worden be
schouwd.
Waar het van de zijde der ambtenaren niet
ontbroken heeft aan ernstige pogingen, om met
behulp van op te richten onderlinge pensioen-
of uitkeeringsfondsen de toekomst van hen zeiven
en hunne weduwen en weezen te verzekeren,
doch dit streven, ondanks de meest mogelijke
bemoeiingen, tot geen resultaat heeft geleid,
meent adressant te mogen verzoeken, dat aan
de burgemeesters, secretarissen, ontvangers en
ambteuaren ter secretarie zoo voor hen zeiven
als voor hunne na te laten betrekkingen, van
Rijkswege pensioen worde verzekerd.
Het voor en tegen van het socialisme.
De afdeeling Amsterdam van den Nederl.
Protestantenbond hield gisterenavond in haar
lokaal Commeliristraat 47, de laatste lezing in
dit seizoen, Als spreker trad op de heer Ilugen-
lioltz, van Schiedam, met het onderwerp: sliet
voor en tegen van het socialisme"
Aan het verslag van het Volksdagblad ont-
leenen wij het volgende
Spreker wijdde in den breede uit over de
slechte toestanden in onze maatschappij, die
noodzakelijk verbetering behoeven. Talrijke
pogingen worden in 't werk gesteld om deze
toestanden te verbeteren. Spr. wees op de vak-
vereenigingen, die wel wat, maar niet veel
uitwerken.
Vervolgens besprak hij de landnationalisatie,
wat hij evenwel niet afdoende achtte om de
toestanden te veranderen.
Spreker ging vervolgens de oorzaken dezer
slechte toestanden na, en meende, dat deze
hoofdzakelijk te wijten zijn aan de ongelijke
verdeeling van het kapitaal in onze maatschappij.
En afdoend middel vond spreker in het
socialisme, dat door gemeenschappelijk bezit
gelijkheid wil brengen.
Uitvoerig schetste spreker de socialistische
maatschappij waar iedereen gelijk zou zijn,
zoowel dokter als straatveger. Wanneer iedereen
gelijk is, zal er geen prikkel tot zelfzucht zijn
en behoeft men niet te vreezen dat de een den
ander zai onderkruipen, zooals nu vaak het
geval is.
Wanneer er geen strijd meer om het bestaan
zal zijn, zal de mensch gelegenheid krijgen zich
te ontwikkeien, zich te verheffen en daardoor
zal de menschheid verbeterd worden.
Spreker ziet reeds da door hem beschreven
staat in wording, zooals bijv. liet exploiteeren
van spoorwegen, telegrafie enz. door den Slaat.
Ten slotte verklaarde spreker, dat hij, aan
de hand van het Christendom, die maatsctiappy
verwacht, waar alle menseheu als broeders zullen
kunnen leven.
Te Nijmegen is op 35-jarigeu leeftijd na
langdurig lijden overleden de kapitein-adjudant
der koloniale reserve A. W. Brunt.
KETHEL EN SP ALAND, 24 Maart. Vlak bij de
spoorbrug viel hedenavond de knecht van den schipper
Bos, met zijn schuit van Delft komende in de
poldervaart. Gelukkig kon de schipper hem nog
bijtijds met zijn haak redden.
Bij Kon. Besluit is Raden Danoo Negara, alles
Kartawinata, benoemd tot leerling-drogman hij hot
consulaat der Nederlanden tc Djeddah.
Bij Kon. Besluit zijn herbenoemd tot kanton-
rechtcr-p,laats ver vanger in de volgende kantons:
Bergum, S. B. Drijber Bz.Kampen, mr J.Naaninga
Uitterdijk; Deventer, mr. W. A. Cost Budde; Ter-
Neuzen, J. A. van Boven; Tiel, mr. P. Rink; Gel-
dermalsen. mr. M. Kolff, Stcenwijk, J. J. van Steen
bergen; Utrecht, mr. L. van Lier; Delft, mr. P. A.
Tukker; Helmond, H. J. van Lie; Woerden, J, A.
P. Levenkamp; Sneek, mr. C. C. Paehlig; Amsterdam
no. 1, mr. J. B. Nijkerk; Zaandam. J. A. Zaalberg,
en is benoemd tot kantonreehter-plaatsvervanger in
het kanton Amsterdam no. 2, mr. J. R. Boerlage,
advocaat en procureur te Amsterdam.
Bij Kon. Besluit is bepaald, dat de bij kon. besluit
van 16 Juni 1897, no. 41. aan den adelborst 1ste
klasse F. II. Staverman, verleende vergunning tot
het waarnemen van eene betrekking buiten het zee
wezen, onder stilstand van non-activiteitstraktement
en zonder opklimming in de ranglijst, op verzoek
van den officier, zal eindigen met 1 Mei.
Wijkverpleging.
Een vrij groot aantal belangstellenden had
gisteravond gehoor gegeven aan de uitnoodiging
van het Comité voor Wijkverpleging om kennis
te maken met dezen tak van maatsehappelyken
arbeid, zooals die door mej. E. C. Knappert,
van Leiden, aan de aanwezigen zou worden
uiteengezet.
Het meerendeel der toehoorders bestond uit
dames.
De vergadering werd geleid door den heer
F. W. N. Hugenholtz Jr., die de aan
wezigen welkom heette en het doel dezer bijeen
komst uiteenzette.
Spr. herinnerde aan het voornemen der Ver-
eeniging tegen Bedelarij alhier om zich toe te
leggen op wijkverpleging, hoe zij een subsidie
aan het gemeentebestuur aanvroeg, maar intus-
schen had gemerkt dat wijkverpleging niet op
haar weg lag, waarom zy gaarne dit werk had
overgelaten aan het onlangs opgerichte Comité
voor Wijkverpleging.
Spr. gaf daarna het woord aan de spreekster
van dezen avond,
Mej. Knappert begint met te zeggen dat
zg niet zal spreken over idealen, maar over
feiten; over iets dat is, wel niet in ons land,
maar elders.
Wat daar kan, kan ook hier, al brengt ieder
land eigen bezwaren mede en al zullen wijzi
gingen noodig zijn.
Met dat udaar" bedoelt Spreekster vooral Enge^
land, omdat zij daar alleen de wijkverpleging van
eigen aanschouwing kent. Van Duitschland
Fi ankrijk en Zwitserland weet spr. alleen uit
boeken en van hooren zeggen. Maar zij weet
dat trien daar te lande de EngePche methode
volgt, en bij Engeland in de leer gaat.
Spr. heiinnert er aan, hoe het in mis. Ward'
)>Marceila" een pijnlijken indruk maakt, dat de
schrijfster zegt geen oplossing te weten voor de
maatschappelijke misstanden.
Toch is er in het slot van dat werk iet:
rustigs geen oplossing, maar de warme over
tuiging, dat er veel, zeer veel te doen is. De
viaag is slechts hoe wij, iets goeds doende,
niet tevens iets kwaads veroorzaken.
Sedert de philanthropise meer en meer ver
dwijnt, sedert daarvoor in de plaats is getreden
verstandige, weldoordachte armenzorg, die de
armen niet in afhankelijkheid houdt, maar hen
opwekt tot selfhetp, sedert voelen w'y dat onze
taak veel moeilijker is geworden. De groote
vraag is: hoe kunnen wij helpen zonder te
schaden, zonder den drang naar zelfstandigheid
in den menschdie edelste eigenschap, te
kwetsen
Nu is het een eigenaardigheid van wijkver
pleging dat zich daarbij geen schaduwkanten
voordoen. Dit ligt in den aard van het werk zelf.
Wat is wijkverpleging? Wijkverpleging be
doelt de verpleging van zieke armen in eigen
woning door verpleegsters van beroep.
Spreekster bedoelt zeer beslist: verpleegsters
van beroep, en al dadelijk meent spr. dat de
doktoren op haar hand zijn. In Engeland heeft
men de ervaring opgedaan dat de beste ver
pleegsters het minst op eigen gezag handelen,
maar de trouwste dienaressen van den genees
heer zijn. Zij die het mm«t weten, treden dik
wijls het meest driest op.
Zooals alle goede (en ook kwade) dingen, is
ook de wijkverpleging uit iets kleins ontstaan.
In 1837 was te Liverpool in een deftig gezin
een ernstige zieke. Men zag er tegen op den
zieke naar het ziekenhuis te brengen, en de
dokter kwam op het denkbeeld een verpleegster
uit het ziekenhuis te vragen, In dat gezin had
men, toen de verpleegster er weken lang was
geweest, gelegenheid gehad op te merken hoe
weinig men zonder kennis in staat is het lijden
van zieken te verzachten.
De dokter, die een gioote armenpractijk had,
kwam op het denkbeeld zieke armen door een
verpleegster te doen verzorgen. Hij vroeg het
de verpleegster, die het voor drie maanden
aannam. Na een maand echter wilde zij het
opgeven.
De groote ellende, die haar onder de oogen
kwam, had haar geheel ontmoedigd. Na lang
aandringen, nadat haar (linken moreelen steuu
was geschonken, besloot zij het nog eens te
probeeren, en na drie maanden wilde zij in de
wijk blijven.
De poging tot invoering van wijkverpleging
in Engeland viel samen met de reorganisatie der
hospitalen. Daardoor ging het zoo langzaam.
Die eerste poging ging uit van Florence Nigh
tingale, die veel geld bijeenkreeg en een school
tot opleiding voor verpleegsters kon oprichten,
die verbonden werd aan het St. Thomas-hos
pitaal te Londen. Men vroeg verpleegsters aan
die school, maar eerst kregen de hospitalen
verpleegstersde aanvragen voor de wijk werden
afgewezen.
In Liverpool volgde het hospitaal van een
der groote Engelsche werkhuizen, alwaar Agnes
Jones aan het hervormen ging.
Toen zij er kwam werden er dikwijls drie
zieken in één bed gelegd en was de verpleging
opgedragen aan vrouwen, die niet geschikt
zouden zijn voor dienstboden in een fatsoenlijk
gezin, zooals ook in Nederland op vele plaatsen
tot voor weinig jaren het geval was.
Agnes Joues werd ziek, kreeg typhus en
stierf. Haar nagedachtenis wordt in hooge eere
gehouden.
Ook te Liverpool kwam nu een school voor
verpleegsters, en ook daar werd wykverpieging
georganiseerd.
De bezwaren, die tegen wijkverpleging in
Engeland werden ingebracht, waren geldend.
Hoe is het mogelijk dat de verpleging in
huis, waar geen licht, lucht enz. is, te ver
kiezen is boven die in een ziekenhuis vroeg
men,
't Is waar, zeide men, dat de verpleegsters
een of tweemaal daags bij de zieken komen,
maar in den tusschentijd is toch de zieke over
gelaten aan domme menschen.
't Volkomen gemis aan hulpmiddelen was een
derde krachtig bezwaar.
Een vierde was, dat het voor den arme haast
niet mogelijk was rustig te liggen in één ver
trek met gezonden en kinderen.
Die bezwaren dienen rijpelijk overwogen te
wordendit geeft spr. toe, maar er staan andere
dingen tegenover.
William Rathbone, lid van het Parlement,
de vader der wykverpieging in Liverpool, die
geld en krachten er aan wijdde, erkende ook die
bezwaren, maar stelde er tegenover, dat er
chronische zieken zijn, die niet opgenomen
worden in ziekenhuizendat binnen enkele
jaren wijkverpleging veel goedkooper is dan
ziekenhuizen; dat er nooit ziekenhuizen genoeg
zullen zijn en met name voor het land wijk
verpleging in een zeer dringende behoefte
voorziet, en vooral hoe verwijdering van den
zieken vader, meer nog van de zieke moeder,
ten gevolge heeft verloop, in de allerlaagste
kringen zelfs ontbinding van het gpzin.
Prof. Gunning iiad spr. eens gezegd dat iedere
maatregel die het gezin bijeenhoudt en versterkt,
is tot heil der maatschappij. Indien wijkver
pleging alleen daartoe medewerkte, dan zou
zy reeds waard zijn ingevoerd te worden.
Rathbone betoogt, dat er omstandigheden
zijn, waaronder het verplegen in het gezin on
mogelijk is: maar od; iioc de moeder, die naar
het ziekenhuis gaat, daar in zorg verkeert over
den toestand van haar gezin.
Een groot bezwaar is het gemis aan hulp
middelen, maar Rathbone, een idealist en tevens
een practiscli man, zeide tot de verpleegster,
die tot hem kwam, dat hij van een dokter eens
gehoord had, iioe het voor een geneesheer even
eens een groote moeilijkheid i«, als hij uit een
model-ziekenhuis komt en onder de menschen
gaat, waar niet de hulpmiddelen van een zieken
huis lot zijn beschikking zijn. Eu bovendien,
dat als er armoede, als er gebrek aan hulp
middelen is, er ook niemand is die beter er op
kan wijzen dan de verpleegster.
Spr. komt hier tot een groot gevaar, n.l.
dat wijkverpleging overgaat, zooals men ook te
Liverpool ondervond, in armenzorg.
Nu hebben wijkverpleging en armenzorg niets
met elkander gemeeu.
Armenzorg beteekent hulp aan den arme, die
door buitengewone omstandigheden recht iieuft
op hulp.
Wijkverpleging is verbetering van den genees
kundigen dienst van den arme.
Te Liverpool ondervond men die verwarring,
en men voelt in Engeland dat gevaar zoo, dat
iedere verpleegster moet beloven alleen ver
plegingsdienst te verleenen.
In de Engelsche steden is de inrichting aldus
dat de wijk vei pleging staat onder een directrice,
die een beschaafde vrouw moet zijn, waarmede
men echter niet b-'doeitbehoorende tot zekeren
kring.
De directrice staat in verbinding met doctoren,
met vereenigingen van armenzorg enz., maar
dat alles gaat buiten de verpleegster om. Mrs.
Diere Graven vooral heeft daarvoor gewerkt.
Het gevolg is dat de verpleegster groot ver
trouwen bezit.
Eigenaardig is het ook hoe in Engeland de
verbetering van de woningen hand in hand is
gegaan met de wijkverpleging.
De weg tot opleiding van verpleegsters, dien
men hier te lande in navolging van Engeland
begint te volgen, is dat men alleen verpleegsters
wil die eenige jaren in ziekenhuizen aciiter den
rug hebbenhoe hooger het peil van deze is,
hoe hooger men ook de eischen voor de wijk
verpleegsters kan stellen.
Hier te lande vei langt men een diploma vau
het Witte Kruis of eenig ander diploma van
bekwaamheid.
Eerst dacht men in Engeland, dat de zieken
huis-verpleegster terstond geschikt was voor
wijkverpleging. Daarvan is men teruggekomen.
In 't ziekenhuis is dc taak der verpleegster
veel gemakkelijker. Daar is alles geregeld, zijn
alle hulpmiddelen, is alle hulp beschikbaar, is
de verpleegster de baas.
In 't huisgezin juist alles omgekeerd. Daar
is de zieke niet een snummer", maar de
ader of de moeder van het gezin, daar ver-
pieegtmen niet de sziekte", maar den s mensch".
Toch willen vele verpleegsters uit het zieken
huis naar de wijk.
Een groot voordeel is voor de wijkverpleegster,
dat zy aan een zieke zoovee! tijd kan wijden
als zij noodig heeft. Zij kan doen, of zij dien
dag niets anders te doen heeft, en rustig en
kalm haar patiënt helpen.
Dat is een groot voordeel, dat meer en meer
de verpleegsters drijft naar de wijkverpleging
t kan ook zijn dat zij den drang naar 't volle
menschenleven voelen, of dat z'y voelen wal
Florence Nightingale reeds voor jaren voelde,
dat het ziekenhuis is een overgangsvorm in
onze verp'eging van den zieke,behoudens ernstige
chirurgische gevallen en besmettelijke ziekten.
Met krachtige voorbeelden uit haar eigen
ervaring in Engeland en te Leiden stelt spr.
de zegenende werking der wykverpieging in een
helder daglicht. Zij toont aan hoe de wijkver
pleging niet alleen den zieke verlichting brengt,
maar ook diens omgeving leert hoe met een
zieke om te gaan hoe verheffend ook de in
vloed eener verpleegster kan zijn op de andere
leden van het gezin hoe te Liverpool sedert
de invoering der wijkverpleging de kinder
sterfte zeer belangryk is afgenomen.
Yoor meerdere bijzonderheden verwijst spr.
naar de werkjes van mrs. Dacre Graven, een
gids voor de wijkverpleegster, en William Rath
bone, een ontwikkelingsgeschiedenis der wijk
verpleging.
In Engeland is, ook dank zij Koningin
Victoria's gift van 72.000 p. st. bij haar vijftig
jarig jubileum, de wijkverpleging zeer uitgebreid,
telt zij duizenden verpleegsters, en zou men er
niet meer buiten kunnen.
In ons land, zegt spr.,dit ligt in den aard
van ons Hollanders zal de organisatie nog
wel uitblijven. Hoe nu wijkverpleging in stad of
dorp op de eenvoudigste en goedkoopste wijze
te helpen worden?
Geld is niet 't eerste vereischte. Geestdrift
is het eerst noodig, en voor geestdrift is vol
gens Toynbee noodig een ideaal dat stormen
derhand de ziel verovert en een weldoordacht
plan om het ideaal uit te voeren.
Geld is zeker noodig, maar geld komt er
alleen als er geestdrift is.
In Engeland nu is het zeer verschillend
gegaan in verschillende steden en dorpen.
Bij ons bestaat te Zwolle, Amsterdam, Rot
terdam, Deventer wijkverpleging. Daar heeft
men getracht er de menseheu warm voor te
maken; dat is gelukt.
Toen heeft men getracht geld tekiijgenom
een verpleegster te kunnen nemen. Dit is echter
een teer punt.
Liefdewerk is onbetaalbaarmaar een men«ch
moet leven, 't Is een buitenkansje als men de
hand kan leggen op eeu verpleegster die geld
heeft, wat gewoonlijk niet het geval is. Maar
al heeft de verpleegster geld, dan is r,og sde
arbeider zijn loon waardig". Men stelle daarom
als eLch dat do verpleegster, ook al heeft zjj
geld, een behoorlijk salaris zal krijgen, zoodat
zij als beschaafde vrouw kan leven. Men berekent
dan, dat voor 'teerste jaar noodig is f 1200;
voor volgende jaren f 1000.
Omdat wijkverpleging tijdig werkt, in omstan
digheden waarin de mensch recht heeft op hulp,
omdat zij alleen helpt waar hulp noodig is,
omdat zij de beschaafden en de minder be
schaafden op de meest ongedwongen wijze met
elkaar in aanraking brengt, omdat zij nooit
beleedigt of omlaag trekt, maar altijd prikkelt
tot selflwlp, omdat haar arbeid opheffend werkt
ook op de andere leden van het gezin, wanneer
zij is opgedragen aan de besten onder de goe
den daarom is wykverpieging een dier takken
van zorg voor de misdeelden in onze maatschappij,
die geen schaduwkant heeft.
Op flinke wijze ingericht, aldus eindigt spr.
en toevertrouwd aan vrouwen van hart en ver
stand, kan wijkverpleging worden een der mid
delen, die onze droevige maatschappij althans
voorbereiden tot een beter toekomst.
Een warm applaus viel de spreekster ten
deel.
De Voorzitter noodigde hierop hen, die nog
inlichtingen wenschten, uit vragen tot de spreek
ster te richten, die gaarne bereid was daarop
te antwoorden.
Niemand maakte hiervan gebruik, waarin
de lieer Hugenholtz het bewijs vond, dat mej.
Knappert volkomen duidelijk was geweest. Hij
dankte de spreekster voor haar warm, gees-
driftig en toch practiseh pleidooi voor wijkver
pleging, en deed een beroep op de medewerking
van alle aanwezigen om ook hier wijkverpleging
tot stand te brengen. sLaat ons hopen", met
die woorden sloot de heer Hugenholtz de bijeen
komst, sdat wij spoedig de wijkverpleegster
hier haar grooten zegen zien verspreiden."
Volkshuis.
Candidaten voor de twee bestuursplaatsen
^Volkshuis" zijn mej. E. Maas en de heeren
J. Koorengevel en A. de Wit, over wie a.s.
Zondag van 3—7'/s ure in het sVoikshuis" zal
gestemd worden.
Uier ter stede is overleden mej. B. M. M.
can den Berg (zuster Veronica), tot voor enkele
jaren onderwijzeres aan de scholen der St.-
Willebrordus-Vereeniging in de Tuinlaan.
Tengevolge van den sneeuw,die in het noorden
der provincie en in Noord-Holland in den afge-
loopen nacht is gevallen, ondervonden de treinen
komende van Amsterdam, heden vrij wat ver
traging.
O O
Ook de telegrafische gemeenschap liet in de
vroegte te wenschen over.
Een hier logeerende juffrouw, 87 jaar oud,
bleef hedenmorgen te lO'/s uur in de R. K. kerk
aan de Lange Haven alhier plotseling dood.
Dr. Nolet werd onmiddellijk ter hulp geroepen
maar deze kon slechts den dood constateeren.
Per brancard is daarop de overledene, op
verzoek van hen bij wie zij logeerde, naar hun
woning aan de Lange Achterweg gebracht.
Tengevolge der zeer sterke zuiging, veroor
zaakt door het voorbijvaren van de Ameri-
kaansehe stoomboot Botterdamsprongen
gisterenmiddag te 3Vs uur de binnendeuren
van de buitensluis open, zóo ver dat zij tot in
hunne kasten kwamen. Toen sloegen zij weder
met een harden slag dicht.
Een der buitendeuren sprong eveneens zoo
ver open, doch bij het dichtslaan bij den terug
slag vau het water knapte de beugel door
midden waarmede de stutboom aan de deur
bevestigd is.
Gisterenavond werden aan de vischmarkt
aangevoerd 2 partjjeu kabeljauw eu 2 partijen
scholde prijzen waren voor levende kabeljauw
van f0.80 tot f2 per stuk, schol van f0.40
tot f 0,62 "2 per koop.
Hedenmorgen werden aan de vischmarkt
aangevoerd 2 partijen schol en tong; de prijzen
waren voor schol van f0.30 tot f 1.20, tong
van fl.70 tot f2.42Va, alles per koop.
BURGERLIJKE STAND.
Cicborcn s
22 Maart. Meindert, zoon van M. van Lien-
den en K. A. Polet, Villastraat
23 Maart. Elisabeth Maria, dochter van H.
J, Landsbergen en C. J. Looman, Prinsensteeg-
Cornells, zoon van G, Streng en J. Duffener,
Noorderstraat. Bartholemeus Johannes Nieo-
iaas, zoon van K. Andeweg en A. M. Nieuwen-
burg, Noorderstraat.
24 Maart. Franciscus Berntydus Andreas, zoon
van F. B. A. Bosman en M. Groenendaal, Lange
Achterweg
25 Maart. Gerrit, zoon van H. van der Hoe
ven en M. Jansen, Botter damschedyk.
