BINNENLAND.
Staten-Generaal.
en een ander, waarschijnlijk de Don Juan do
Austria, is in de lucht gevlogen."
Dat de Amerikaansche vloot zich na het
eeivte gevecht, dat voor de Spanjaarden reeds
een ongelukkig verloop had, heeft teruggetrok
ken, is wel waarschijnlijk. liet geschiedde dan
evenwel alleen om kolen van de transportsche
pen te halen ol wel orn de gewonden aan
land te brengen. In ieder geval heeft het
Amerikaansche eskader daarop in een tweede
gevecht de Spaansche vloot vernietigd.
Niet alleen de vloot, ook Manilla en Cavita
zijn op dit oogeublik wellicht vernield.
Waarschijnlijk zeker is het niet heeft
commodore Devvev zijn werk voortgezet met de
beschieting van de hoofdstad der Philippijnen.
Onmiddellijk na den slag had de admiraal
een onderhoud met den Engelschen consul te
Manilla. Ilij verzocht dezen den gouverneur
mede te doelen dat hij (de admiraal) de over
gave eischte van alle kanonnen, torpedo's en
van de bureau's der kabeltelegraafwanneer
die eisch niet werd ingewilligd, dan zou de
stad gebombardeerd worden.
Een conferentie had toen plaats, waaraan
de Spaansche officieren, de Engelsche consul
en de agent der telegraafkabelmaatschappij
deelnamen. Intnsschen was het verzenden van
telegrammen geheel verboden.
Het resultaat was dat de gouverneur wei
gerde zich aan de Amerikanen over te geven.
Ook weigerde hij den agent der telegraafkabel
maatschappij vergunning te verleenen om met
commodore Dewey een onderhoud te hebben.
Men verwachtte toen dat gistermorgen ter
stond met de beschieting zou worden begonnen,
en dat de telegraafkabel door de Spanjaarden
zou worden afgesneden.
Ook te Madrid vreesde men daarvoor. Een
telegram, gedagteekend van gisteren, zegt:
ïSagasta is naar het paleis gegaan, naar men
vermoedt, om mededeeling te doen van een
telegram inhoudende dat Cavita geheel vernield
en het niet ommuurde gedeelte van Manilla
Dit klinkt geheel anders dan de bluf der
laatste dagen, toen Manilla zeer sterk, ja on
neembaar werd geheeten.
Er is intusschen reden te vreezen dat de
débicle in de baai van Manilla in Spanje zelf
parlementaire verwikkelingen zal veroorzaken.
Te Madrid werd beweerd dat Romero Robledo,
de eenige die het kabinet-Sagasta ook in deze
crisis niet wilde steunen, heden in de Kamer
de regeering zou interpelleeren over de gebeur
tenissen bij Manilla. Ook de Carlisten en de
Republikeinen zouden bet woord voeren. En
de leider der conservatieven Silvela heeft reeds
Zaterdag zijn bereidwilligheid te kennen ge
geven om, wanneer noodig, mede te werken
tot de vorming van een nationaal ministerie.
De ministerraad is gisteravond in buitenge
wone zitting bijeengekomen.
In geheel Europa ook de Spaanschgezinde
bladen geven dit toe acht men de over
winning der Amerikaansche vloot van groote
beteekenis, zoowel feitelijk als zedelijk, en men
is van oordeel dat de verschooning der Span
jaarden, dat zij over minder en slechter schepen
beschikten, daaraan niets afdoet.
Maar bovendien houdt men reeds de mogelijke
gevolgen in 't oog, die een vestiging der Ameri
kanen in 't Verre Oosten in de toekomst na
zich zou kunnen sleepen. Men vreest dat
nieuwe verwikkelingen daardoor zouden kunnen
ontstaan.
In de Vereenigde Staten verwachten regee-
ringspersonen van beteekenis dat de nederlaag
der Spaansche vloot eenerzijds Spanje zal over
tuigen van het onmogelijke van den strijd en
anderzijds grooten invloed zal hebben op de
houding der Europeesche staten. Men meent
dat de overwinning der Amerikanen den weg
zal openen tot een gemeenschappelijk optreden
der mogendheden ten einde Spanje te dwingen
tot toegeven.
De minister van justitie te Washington noemt
de nederlaag bij de Philippijnen het begin van
het einde. Hij gelooft dat nog eenige neder
lagen de Spanjaarden wel zullen overtuigen
dat hun zaak hopeloos staat.
De secretaris der Schatkist Gage is van
gelijke opinie. Hij verklaarde dat het Europeesch
concert zich wel in de quaestie zal gaan men
gen wanneer, achtte hij onmogelijk te zeggen.
Men vergete echter niet, dat de Philippijnen
slechts bijzaak zijn, dat het gaat om Cuba.
Daar, en daar alleen ook, zal het pleit beslecht
moeten worden. En het is de vraag of de »nog
eenige nederlagen," die de Amerikaansche
minister van justitie noodig achtte, wel zoo
spoedig zullen volgen.
Wellicht zal spoedig een nieuwe overwinning
ter zee te melden zijn. Immers de Ameri
kaansche oorlogsschepen Oregon en Marietta
liggen te Buenos-Ayres, en gisteren is ook de
Spaansche torpedo-kanonneerboot Temerario er
aangekomen. Een gevecht wordt verwacht.
Een bericht uit Havanna van den 30sten
April zegt, dat vier Amerikaansche schepen
bij Herradura trachtten troepen te ontschepen.
De Spanjaarden gaven vuur, waarop de Ameri
kaansche schepen tien kanonschoten losten en
vervolgens zee kozen.
Een berichtgever der New-York Herald
heeft op een gehuurde stoomboot van St. Vincent
uit twee dagen lang heimelijk de Spaansche
vloot gevolgd die westelijk koers bleef zetten.
Het schijnt dat de Amerikaansche vloot in
twee deeien is gesplitst, waarvan éen bestemd
zou zijn voor de blokkade van Cuba, terwijl
het andere de Spaansche vloot zou trachten
te ontmoeten.
De behouden te New-York aangekomen
mailboot Paris is door de Amerikaansche
regeering in gebruik genomen. Herdoopt als
Yale is zij gisteravond met verzegelde orders
vertiokken, met 500 ton kolen en proviand
voor een langdurigen kruistocht aan boord.
De Amerikanen hebben den telegraafkabel
tusschen Santiago de Cuba en Manzanillo ver
nield.
Te Tampa zijn nu 7000 man bijeen, en
spoedig worden regimenten cavalerie en artille
rie uit Chickamanga verwacht.
De Temps verneemt uil New-York, dat
blijkens een telegram uit Washington aan de
Heraid de commissie voor het zeebeleid aan
het departement van marine op 't oogenblik
een voorstel overweegt 0111 een eskader naar de
Kanarische eilanden te zenden.
Strenge maatregelen worden tegemoetgezien
tegen de in de Staten wonende Spanjaarden.
Men verwacht dat Mc Kinley een besluit zal
uitvaardigen, gelastende dat de in het land ver
blijvende Spanjaarden, hun naam en betrekking
moeten opgeven en andere inlichtingen ver
strekken, die kunnen dienen om vast te stellen
wie zij zijn, op straffe van het land te moeten
verlaten.
Daarentegen wil men blijkbaar de Europee
sche mogendheden ter wille zijn. De Senaats
commissie voor financiën heeft in beginsel be
sloten de verhooging van het tonnengeld uit
het wetsontwerp op de oorlogscredieten te
schrappen.
De weigering van Duitschland en Oostenrijk
om een onzijdigheidsverklaring te geven, wekt
in de Vereenigde Staten zekere onrust.
Japan is daarentegen zeer welwillend. Het
heeft zich wel is waar onzijdig verklaard, maar
het zal toch, naar het schijnt, zijn havens open
stellen voor de Spaansche zoowel als de Ameri
kaansche schepen. Voor de laatste is dit voor-
loopig van 't meeste belangzij kunnen daar
kolen opdoen. De Spanjaarden bezitten vanzelf
een steunpunt op de Philippijnen.
Ctcmengdc .ffedcdccllngen.
De onlusten in Italië wegens de booge brood
prijzen duren voort.
De ministerraad heeft machtiging gegeven
om éen lichting op te roepen. Het zal echter
niet noodig wezen, meent men.
De gezanten te Konstantinopel hebben de
Porte herinnerd aan de ontruiming van Thessalië,
die heden behoort afgeloopen te zijn. Ook over
de oorlogsleening wordt in deze nota een en
ander gezegd.
China zal in het eind dezer week de laatste
termijn betalen der oorlogsschatting aan Japan,
dat dan in Wei-Hai-Wei plaats zal moeten
maken voor Engeland.
De Chineesche staatsman prins Kung is
overleden.
In Transvaal wordt een voorstel aan den
Volksraad verwacht, om dr. Leyds te doen
opvolgen door twee staatssecretarissen, één voor
binnenlaudsche en één voor buitenlandsche
zaken, beiden door den Volksraad te benoemen.
De regeering had vroeger de benoeming van
den 2den staatssecretaris aan zich willen houden.
De Koninginnen.
Aangaande het verblijf der Koninginnen te
Florence, wordt o. a. van daar aan het Vad.
geschreven
In het geheel zijn voor onze Vorstinnen en
haar gevolg 24 vertrekken in het »Hótel de la
Ville" gereserveerd. Zij bewonen, met de voor
naamste leden der Hofhouding, acht ineenloo-
pende kameis, waarvan drie salons met heerlijk
uitzicht op d-n Arno. juist daar, waa~' een bar
rage is, die ruischt als de zee. Hier is een vrij
uitzicht op de bovenstad en de daarachter gelegen
begroeide hoogten.
Het salon der Vorstinnen is gemeubeld in
rood brocaat; er hangen twee fraaie schilderijen
een kopie van Careggio en een Madonna. Aan
beide zijde van dit salon bevinden zich de
siaapvertiekken, keurig in orde gemaakt.
Er heerscht hier groote drukte, ter eere van
de feesten van Amerigo Vespucci. De Koning
en Koningin zijn ook in de stad, doch vertrek
ken morgen."
Zaterdag-ochtend hebben de Koninginnen den
Dom, de Doodkapel, het Palazzo Vecchio en
Santé Croxe bezocht, 's Middags werd een rijtoer
gemaakt.
Inhuldigingsfeesten.
Thans kan worden medegedeeld, dat tijdens
de Inhuldigingsfeesten vanwege het Feestcomité
te 's-Gravenhage aan HH. MM. de Koningin en
de Koningin-Regentes een gala-kunstavond zal
worden aangeboden in de zaal van het Kon.
Zoöl. Botanisch Genootschap. In een gedeelte
van de benedenzaal zullen zetels'bestemd wor
den voor de Vorstinnen en Haar gevolg.
Het uitvoerend comité voor de iuhuldigings-
ieesten zal de gelegenheid openstellen om extra
bijdragen te storten voor de feestviering, waar
door dan aan de schenkers van die bydragen
recht wordt gegeven tot bijwoning van de ver
schillende feesten te 's-Gravenhage.
De oorlog.
De minister van buitenlandsche zaken, van
justitie, van marine en van oorlog, daartoe
door H. M. de Koningin-Weduwe, Regentes,
gemachtigd, brengen ter inachtneming en hand-
having eener volkomen onzijdigheid gedurende
den oorlog, uilgebroken tusschen de met ons
bevriende mogendheden, Spanje eenerzijds en
de Vereenigde Staten anderzijds eenige be
palingen ter kenni", welke in de Staatscourant
van beden zijn opgenomen.
Een andere kennisgeving, door dezelfde
ministers uitgevaardigd, bevat de bepalingen
die vastgesteld zijn voor het verblijf van schepen
en vaartuigen van oorlog der oorlogvoerende
partijen in Nederlandsche zeegaten en havens,
de omstandigheden, waarin kapers mogen wor
den toegelaten, en verdere aanwijzingen voor
de plaatselijke maritieme autoriteiten, hoe te
handelen tegenover oorlogsschepen van de
oorlogvoerende partijen.
De toestand der Trouw.
Het 14-daagsch vrouwenblad Belang en Eccht
bevat de ontwerp-statuten van de »Vereeniging
tot Verbetering van den Maatschappelijken en
den Rechtstoestand der Vrouw in Nedeiland".
De voornaamste bepalingen zijn:
De Vereeniging tracht haar doel te bereiken:
a. door met alle gepaste middelen invloed
te oefenen op de publieke opinie en op de
wetgeving;
b. o. a. door het steunen van de uitgave
van een blad, in hoofdzaak gewijd aan de be
langen der vrouw.
Üe zetel der Vereeniging is te Amsterdam.
Lid is ieder, die instemt met bet doel der
Vereeniging en zich verbindt tot het betalen
eener contributie tot een minimum-bedrag van
één gulden.
Het bestuur bestaat uil acht leden, een gelijk
aantal mannen en vrouwen, die ouderling de
werkzaamheden verdeeien.
De leden der Vereeniging vergaderen ten
minste eenmaal in de twee jaren, bij voorkeur
in de maand April, en verder zoo vaak eene
vergadering door het bestuur wordt noodig
geacht.
Ten minste eenmaal in de twee jaren wordt
in een vergadering der leden vei slag uitge
bracht omtrent de werkzaamheden der Ver
eeniging.
D O
De Vereeniging lot verbetering van den maat
schappelijken toestand der vrouw zal hare alge-
meene vergadering houden te Amsterdam op
Zaterdag 14 Mei.
Prins Hendrik Stichting.
In het «Gebouw voorden Weikenden Stand",
te Amsterdam, werd Zaterdag de 23ste jaar
vergadering van de Prins Hendrik Stichting
gehouden onder voorzitterschap van den lieer
G. W. A. van Laer.
De voorzitter opende de vergadering met een
woord van hulde te brengen aan de nagedach
tenis van den heer A. C. Wertheim, den man
aan wien de stichting altijd zooveel te danken
heeft gehad.
In het jaarverslag van den directeur, den
heer G. E. A. van Hall, waarin eveneens een
paar bladzijden aan den overleden voorzitter
zjjn gewijd, lezen wij dat het aantal leden door
bedanken en ovei lijden verminderde met 126
terwijl 171 nieuwe leden toetraden.
Aan giften werd ontvangen f7908,37H en
aan legaten f15.250. Het groote bedrag der
ingekomen giften stelde de vereeniging in staat
een winstsaldo op de nieuwe rekening te
brengen.
Het afgeloopen jaar was dus de vereeniging
wel gunstig, want bij het intreden van 1897
liet het zich aanzien dat er een tekort van
f 4482,51 K zou komen.
Tot leden van het bestuur werden gekozen de
heeren Joh. G. Wertheim en Groen van Waar-
der, de eerste in plaats van den heer A. C.
Weitheim. De heeren jhr. Schuurbecqe Boeye
en A. Hendriclis werden als zoodanig herkozen.
Aao het slot der vergadering werd door den
heer Aug. Hendrichs aan den heer Van Hall
dank gebracht voor zijn nauwkeurig verslag en
voor de moeite die hij zich steeds voor de
stichting getroost.
Ned. Jongelingsverbond.
Den 19 Mei (Hemelvaartdag) zal het Neder-
iannsch Jongelingsverbond in Tivoli te Utrecht
zijn 45e algemeene jaarvergadering houden.
Op de agenda staan o.a. de volgende referaten:
1. Behoort een christen in de komedie?
2. De roeping van onze Ned. Jong. Ver. ten
opzichte van de maatschappelijke betrekkingen
van de leden van het Ned. Jong. Verb., ge
volgd door mededeelingen over het bureau van
plaatsing.
3. De inliuldigingsfeesten.
4. Hoe wordt het Van Dis-fonds zoo populair
als de persoon, naar wien 't genoemd is
5. Het a! of niet nuttige van het royeeren
van leden.
6. Het bereiken van jongelieden uit hoogere
standen.
In de avondvergadering, die waarschijnlijk
in de Domkerk zal worden gehouden en voor
iedereen toegankelijk is, zullen verschillende
sprekers het woord voeren.
De kathedraal te Haarlem.
De nieuwe kathedraal te Haarlem is gisteren
met groote plechtigheid ingewijd. Behalve tal
van hooggeplaatste geestelijken waren aan
wezig de burgemeester te Haarlem met familie,
de echtgenoot van den Commissaris der Koningin,
de griflier der Prov. Staten, de gemeente-secre
taris enz. De kerk was stampvol. De plechtig
heid eindigde met een korte toespraak van den
bisschop.
Bij Kon. besluit is benoemd in de orde van
den Nederlandschen Leeuw, tot ridder, de kolo
nel F. M. van Panthaleon baron van Eek, van
den staf der genie, hoofd der Vde afdeeliag van
het departement van Oorlog, met ingang van
1 Mei benoemd tot commandant in het 2de
genie commandement.
De Minister van Finantiën maakt bekend,
dat op 30 dezer bij de betaalmeesters in
kas wasf 1,305,937.20
en dat op denzelfden dag
door de Nederlandsche Bank,
ingevolge art. U5i"s van haar
octrooi, aan 's lauds kas een
voorschot was verstrekt ten
bedrage van63,780.09
In den ouderdom van 61 jaar is te 's-Gra
venhage overleden de heer J. W. Rees, hoofd
commies bij het hoofdbestuur der posterijen en
telegraphie.
TWEEDE KAMER,
(Per telegraaf.)
Zitting van Dinsdag 3 Mei.
De dnlimtieyo,marine-begrooting van den minister
Roëll was heden aan de orde.
Da heer Do Ras constateerde dat de Minister,
in strijd met zijn vroegere meening, schepen als de
Kortenaer thans uitsluitend wil bestemmen voor
binnenlandsche verdediging. Hij wacht de voorstellen
tot nieuwen aanbouw af, is bereid den Minister te
steunen in de noodzakelijke verbetering van het
marine-materieel, maar betreurt het voortdurend ver
anderen van stelsel. Voorts klaagde hij over achter
uitgang van het gehalte en den toestand van het
personeel, vooral van de jonge schepelingen, die te
zware diensten verrichten, zoodat bij handelend
optredeD geen waarborg bestaat voor geoefendheid
en zeemanseigenschappen.
De heer V e r h e ij liet ook den nieuwen aanbouw
thans rusten, maar besprak de oorzaken van den
achteruitgang van den gezondheidstoestand van het
personeel, die achterstaat bij dien van de landmacht.
De rijstvoeding is z. i. de oorzaak der berri-berri-
gevallen. Hij drong aan op uitbreiding van het getal
inlandsche schepelingen in Indië en inkrimping van
Europeeseh personeel ter verhooging der strijdvaar
digheid onzer vloot en vooral op praetische speciale
oefening van de officieren met het oog op de oorlogs-
taak. Nog wenschtte hij vermindering van het dienst
verband ter aanmoediging van do dienstneming;
opneming ook der ai'd. materieel in de veranderde
inrichting der begrooting vereeniging van den staf
voor land- en zeemacht. Hij dankte den Min. voor
de ongevallenverzekering van het personeel op parti
culiere werven.
Do beer K e r d ij k betreurde, dat do Min. in dit
opzicht niet verder gaat dan bij aanbesteding van
een schip eu hoopte dat hij dit voorrecht tot vele
leverantiën zou uitstrekken in aansluiting met de
ongevallenwet. Ook drong hij aan op vaststeUing
van minimum-loon en maximum-arbeidstijd in bestek-
voorwaarden, daarbij ontkennende, dat daardoor de
inschrijvingen verhoogd worden.
De heer De Klerk sloot zich hierbij aan en
wees der Reg. op haar plicht om een uitkeering te
doen aan de weduwe van een werkman, omgekomen
in dienst der Maatschappij „de Schelde" bij een
werk voor de Reg. en welke maatschappij haar
werklieden niet verzekert.
De heer Staalman zal nieuwen aanbouw van
schepen inwilligen, mits voldoende aan de hoogste
eischen en gebouwd binnenslands, het laatste in het
belang der werkverschaffing. Ook hij besprak de be
langen van het personeel, het verloop in de mindere
schepelingen, o. a. te wijten aan gebrek aan promotie,
aan de zware, schier onmenschelijke straffen; drong
aan op afschaffing der Zondags inspectie; en op het
niet doen uitgaan van schepen op Zondag. Hierbij
verhaalde spr. dat de equipage van dc Friesland.
dia telegrafisch uitstel van vertrek had verwacht,
deswege gezamelijk met 156 dagen arrest gestraft is.
Nog verwacht hij dc uitoefening van het kiesrecht
voor de schepelingen te vergemakkelijken en onder
steunde het opnemen van loon en arbeidsbepalingen
in bestekken.
Dit sociaal belang past geheel in het programma
van dit Kabinet.
De heer Groen van Waarder betuigde zijn
genoegen dat de minister Roëll bet thans gebouwde
gepantserd materieel in zijn plan van aanbouw
opneemt en vertrouwde dat de minister dc misstanden
in de positie van het personeel zal wegnemen zonder
dat hij als tolk der klachten geacht wilde te zijn
opgetreden.
De heer L o h ra a n kwam op tegen de afschaffing
der Zondagsgodsdienstoefeniug bij de marine en be
streed de tegenwerking van de christelijke belijdenis
door do marine-officieren. Waarom wil de Reg. door
leerplicht het volk wel dwingen tot intellectueele
ontwikkeling en niet tot rooreele?
De heer Van Alphen verklaarde mede namens
zijn politieke vrienden, dat zij de dadsn van den
minister willen afwachten, alvorens hun vertrouwen
in den minister uit te spreken.
De heer Van Vlij men wenscht een flink eska
der voor de verdediging van den Ind. Archipel. De
verklaringen in de Mem. v. Antw. acht hij to onzeker,
't Volgen van het systeem-Van der Wijck ware z. i.
het beste. Hij slnit zieh aan bij de bezwaren van
den heer Lobman tegen de afschaffing van de Zon
dagsgodsdienstoefeningen.
De Minister van Marine verzekert dat hij
niet van standpunt is veranderd. De schepen type-
Kortenaer achtte hij in 1892 voor Indië geschikt,
en ook thans beschouwt hij die schepen nog als
zoodanig. Maar sedert zijn de technische eischen
veranderd, vandaar dat een ander type noodig is.
Hij is er in geslaagd een schip te ontwerpen, ge
schikt voor Indië en Nederland. Binnen weinige
dagen zal een suppl. begrooting voor aanbouw wor
den ingediend. De Minister verklaart dat hij verdere
aanbouw van pantserdekschepen niet gewenscht
acht, maar wel van zwaardere, meer beschermde en
beter gewapende schepen.
Wat hot personeel betreft, zegt de Minister dat
de toeloop zoo groot is, dat men aan beperking zal
moeten gaan denken.
Jongens van 16 a 17 jaar zijn z. i. niet te jong om
naar Indië te wordeo uitgezonden. Hun taak is niet
te zwaar. Spreker zelf zat reeds op ISjarigen leeftijd
als matroos bij stormweer in de ra van een zeilschip.
Wat de ziekte aangaat merkt de Minister op dat
de beri-beri veel verminderd is, en deze ziekte thans
